Ο πλανήτης τελεί σε αναμονή. Όσο περνάνε οι εβδομάδες καθίσταται προφανές ότι στην Ουάσιγκτον και όχι μόνο, το έλλειμμα στρατηγικής είναι μεγάλο.
Στην Ουκρανία, ο πόλεμος συνεχίζεται και φυσικά δεν τελείωσε μέσα σε 24 ώρες αφότου ο Τραμπ εκλέχτηκε πρόεδρος των ΗΠΑ. Μπορεί βεβαίως η ιδέα κάποιου είδους ανακωχής να προχωρά, ωστόσο πρόκειται για επιμέρους ακόμα προσεγγίσεις από τις οποίες λείπει η οποιαδήποτε συνολική διευθέτηση. Στη Μόσχα φαίνεται να το αντιλαμβάνονται αυτό. Αν δεν ελέγξουν την κατάσταση στην Ουκρανία με τρόπο που δε θα επιτρέπει οποιαδήποτε ανατροπή εις βάρος τους, η πιθανή ανακωχή ή και συμφωνία ειρήνης (αν ποτέ έρθει) θα μπορεί εύκολα να ακυρωθεί από έναν νέο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Η κακοπιστία και η εχθρότητα με τη «Δύση» ως τέτοια είναι τόσο βαθιά ώστε καμία ηγεσία από μόνη της δεν μπορεί να την ανατρέψει. Πολύ περισσότερο μια ηγεσία η οποία δεν φημίζεται για το βάθος της επίδρασής της (τουλάχιστον ακόμα) στο βαθύ κράτος του ίδιου του κράτους της, ούτε και για την στρατηγική της. Οι αναλύσεις περί επικείμενης εντός της επόμενης 7ετίας εισβολής της Ρωσίας στις Βαλτικές χώρες μπορεί να εντάσσονται στις γνωστές προσεγγίσεις προπαγανδιστικού χαρακτήρα αλλά σε ένα βαθμό καταδεικνύουν και ένα χάσμα εμπιστοσύνης σε πλανητική κλίμακα μεταξύ μάλιστα των περισσοτέρων πλευρών.
Κανένα σχέδιο θεσμικού διακανονισμού δεν έχει προταθεί το οποίο θα κατορθώσει να απαλύνει ή έστω να περιορίσει τον βαθμό εχθρότητας. Ενώ η διεθνής αρχιτεκτονική ασφάλειας έχει εκτροχιαστεί μέσα σε ένα περιβάλλον σπονδυλωτού παγκοσμίου πολέμου, καμιά άλλη πρόταση αντικατάστασής του δεν υφίσταται στο τραπέζι (σε οποιοδήποτε τραπέζι για να είμαστε ειλικρινείς).
Για τη Ρωσία φαντάζει αναγκαίο να προετοιμαστεί για έναν ακόμα μεγαλύτερο πόλεμο, ενώ επίσης ένα μέρος της «Δύσης» (αυτό το οποίο στην Ευρώπη προσδοκά την επιστροφή των «γερακιών» των Δημοκρατικών στην προεδρία των ΗΠΑ) επιδιώκει να προετοιμαστεί επίσης για το ίδιο ενδεχόμενο. Κανείς δεν θέλει έναν τέτοιο πόλεμο αλλά διάφορες πλευρές δείχνουν να σύρονται προς αυτόν από την δυναμική που φουντώνουν, αφενός λόγω των προσδοκώμενων ωφελειών στο οικονομικό επίπεδο, αφετέρου γιατί ο κίνδυνος θεωρείται πια πολύ μεγάλος (καλώς ή κακώς) ώστε να τον παραγνωρίσει ο οποιοσδήποτε.
Η αλλαγή προσανατολισμού στις ΗΠΑ σε σχέση με τη Ρωσία εντείνει το άγχος των ισχυρών κρατών της Ε.Ε.. Έφτασαν πολύ μακριά πέρα από τον Ρουβίκωνα της εχθρότητας με τη Ρωσία και τώρα αναγκάζονται να επωμιστούν ακόμα μεγαλύτερο κόστος από τον κανιβαλισμό των οικονομιών τους. Οι συζητήσεις περί κάποιου είδους στρατιωτικής δύναμης μέσα στην Ουκρανία, όπως και περί επέκτασης της πυρηνικής ομπρέλας από την Γαλλία προς την Γερμανία ή και την Πολωνία προδίδουν άγχος και σπασμωδικότητα. Ποια ευρωπαϊκή κοινωνία είναι έτοιμη για έναν μαζικό πόλεμο; Με ποιες εφεδρείες και ποιο κόστος; Στην πραγματικότητα καμία, ωστόσο αρέσκονται σε ένα παιχνίδι απειλών, κεκαλυμμένων ή απροκάλυπτων.
Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ του Τραμπ βομβαρδίζουν την Υεμένη, σπρώχνουν ή ανέχονται τον Νετανιάχου να μισό-ξεκινήσει εκ νέου τον πόλεμο στη Γάζα και ίσως στον Λίβανο, απειλούν ότι θα απειλήσουν το Ιράν αν δεν διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία για την πυρηνική του τεχνολογία αλλά δεν διαθέτουν κανένα συνολικό σχέδιο για τη Δυτική Ασία.
Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν μεγάλο πόλεμο με το Ιράν «φωνάζει από μακριά». Το γεγονός επίσης ότι θέλουν να βάλουν άλλους να κάνουν την πραγματικά βρώμικη δουλειά στην Υεμένη το ίδιο, αλλά δε θα είναι η πρώτη φορά που το προσπαθούν. Απέτυχαν και στο παρελθόν. Μάλλον θα αποτύχουν ξανά. Δεν είναι όμως μόνο αυτά τα ζητήματα. Το ίδιο το Ισραήλ δεν είναι καθόλου συνεκτικό. Η κοινωνία του και ειδικότερα κρίσιμες κρατικές δομές είναι διχασμένες ως προς την ακολουθούμενη πολιτική. Δεν φαίνεται να διαθέτει οποιαδήποτε ρεαλιστική διέξοδο από έναν ατελείωτο γενοκτονικό πόλεμο ο οποίος σωρεύει πόνο και καταστροφή αλλά ταυτοχρόνως έχει ήδη καταστήσει το Ισραήλ την πλέον ανασφαλή περιοχή για τους Εβραίους και θύμα διαρκώς καλύτερων τεχνολογικώς επιθέσεων.
Η Κίνα εισέρχεται σε έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, όπως ταυτοχρόνως πράττουν ο Καναδάς και η Ε.Ε.. Επιπλέον όμως, η Κίνα έχει ανοιχτά επίσης τα μέτωπα της Ταϊβάν (ακόμα όχι υπό την έννοια ενός ανοιχτού πολέμου αλλά μέχρι πότε; ) της ασιατικής πολιτικής των ΗΠΑ και της μεταφοράς του ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον σε αυτήν την περιοχή, του ανταγωνισμού στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης και της πολιτικής του νέου «δρόμου του μεταξιού». Αν οι ΗΠΑ θέλουν μια «κλειστή» παγκοσμιοποίηση, κηδεμονευόμενη από τις ίδιες, η Κίνα επιδιώκει μια «ανοιχτή» παγκοσμιοποίηση επειδή θεωρεί ότι μπορεί να κερδίσει σε αυτήν.
Οι μεσαίες δυνάμεις οι οποίες ανέρχονται ή έτσι θεωρούν σε κάθε περίπτωση, επιδιώκουν σε κάθε περιφέρεια του πλανήτη να μεγιστοποιήσουν τον οικονομικό και στρατιωτικό τους ρόλο, την ίδια στιγμή κατά την οποία ο παγκόσμιος καπιταλισμός προσφέρει ολοένα λιγότερες λύσεις. Η «πράσινη μετάβαση» μάλλον μπαίνει στο περιθώριο, οι μετά- ανθρώπινες τεχνολογίες είναι εκείνες που προβάλλονται από διαφόρους κύκλους, ενώ η παραδοσιακή ενεργειακή και βαριά βιομηχανία ανακάμπτει (όχι ότι ποτέ υποχώρησε) ως η κύρια οικονομική επιλογή μαζί με τα χρηματοπιστωτικά παιχνίδια. Καμία όμως νεό-κεϋνσιανή έστω πολιτική δεν έχει εμφανιστεί. Αυτό που βλέπουμε είναι επιμέρους εθνικές πολιτικές, άλλοτε πιο εθνικιστικές και άλλοτε πιο πολυμερείς μέσα σε ένα διάτρητο διεθνές πλαίσιο.
Ο πλανήτης τελεί σε αναμονή με άλλα λόγια. Περιμένει κάποιο πεδίο στρατηγικής συνεννόησης, το οποίο ακόμα δεν έχει επιτευχθεί, ούτε καν προταθεί. Αυτή η αναμονή υποδηλώνει ταυτοχρόνως αμηχανία, αποπροσανατολισμό αλλά είναι και εν δυνάμει αισιόδοξη έως επαναστατική. Μπορεί να προσεγγιστεί ως μια αναγνώριση της αδυναμίας των συστημάτων εξουσίας διεθνώς να προσφέρουν λύσεις. Το τι θα διακόψει την αναμονή μένει να φανεί. Ο πόλεμος και η καπιταλιστική κρίση φαντάζουν πολύ πιθανά σενάρια. Όμως τώρα δεν είναι η ώρα για εικασίες. Είναι η ώρα της δράσης μέσα στο κενό της εξουσίας.
Η κακοπιστία και η εχθρότητα με τη «Δύση» ως τέτοια είναι τόσο βαθιά ώστε καμία ηγεσία από μόνη της δεν μπορεί να την ανατρέψει. Πολύ περισσότερο μια ηγεσία η οποία δεν φημίζεται για το βάθος της επίδρασής της (τουλάχιστον ακόμα) στο βαθύ κράτος του ίδιου του κράτους της, ούτε και για την στρατηγική της. Οι αναλύσεις περί επικείμενης εντός της επόμενης 7ετίας εισβολής της Ρωσίας στις Βαλτικές χώρες μπορεί να εντάσσονται στις γνωστές προσεγγίσεις προπαγανδιστικού χαρακτήρα αλλά σε ένα βαθμό καταδεικνύουν και ένα χάσμα εμπιστοσύνης σε πλανητική κλίμακα μεταξύ μάλιστα των περισσοτέρων πλευρών.
Κανένα σχέδιο θεσμικού διακανονισμού δεν έχει προταθεί το οποίο θα κατορθώσει να απαλύνει ή έστω να περιορίσει τον βαθμό εχθρότητας. Ενώ η διεθνής αρχιτεκτονική ασφάλειας έχει εκτροχιαστεί μέσα σε ένα περιβάλλον σπονδυλωτού παγκοσμίου πολέμου, καμιά άλλη πρόταση αντικατάστασής του δεν υφίσταται στο τραπέζι (σε οποιοδήποτε τραπέζι για να είμαστε ειλικρινείς).
Για τη Ρωσία φαντάζει αναγκαίο να προετοιμαστεί για έναν ακόμα μεγαλύτερο πόλεμο, ενώ επίσης ένα μέρος της «Δύσης» (αυτό το οποίο στην Ευρώπη προσδοκά την επιστροφή των «γερακιών» των Δημοκρατικών στην προεδρία των ΗΠΑ) επιδιώκει να προετοιμαστεί επίσης για το ίδιο ενδεχόμενο. Κανείς δεν θέλει έναν τέτοιο πόλεμο αλλά διάφορες πλευρές δείχνουν να σύρονται προς αυτόν από την δυναμική που φουντώνουν, αφενός λόγω των προσδοκώμενων ωφελειών στο οικονομικό επίπεδο, αφετέρου γιατί ο κίνδυνος θεωρείται πια πολύ μεγάλος (καλώς ή κακώς) ώστε να τον παραγνωρίσει ο οποιοσδήποτε.
Η αλλαγή προσανατολισμού στις ΗΠΑ σε σχέση με τη Ρωσία εντείνει το άγχος των ισχυρών κρατών της Ε.Ε.. Έφτασαν πολύ μακριά πέρα από τον Ρουβίκωνα της εχθρότητας με τη Ρωσία και τώρα αναγκάζονται να επωμιστούν ακόμα μεγαλύτερο κόστος από τον κανιβαλισμό των οικονομιών τους. Οι συζητήσεις περί κάποιου είδους στρατιωτικής δύναμης μέσα στην Ουκρανία, όπως και περί επέκτασης της πυρηνικής ομπρέλας από την Γαλλία προς την Γερμανία ή και την Πολωνία προδίδουν άγχος και σπασμωδικότητα. Ποια ευρωπαϊκή κοινωνία είναι έτοιμη για έναν μαζικό πόλεμο; Με ποιες εφεδρείες και ποιο κόστος; Στην πραγματικότητα καμία, ωστόσο αρέσκονται σε ένα παιχνίδι απειλών, κεκαλυμμένων ή απροκάλυπτων.
Την ίδια στιγμή οι ΗΠΑ του Τραμπ βομβαρδίζουν την Υεμένη, σπρώχνουν ή ανέχονται τον Νετανιάχου να μισό-ξεκινήσει εκ νέου τον πόλεμο στη Γάζα και ίσως στον Λίβανο, απειλούν ότι θα απειλήσουν το Ιράν αν δεν διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία για την πυρηνική του τεχνολογία αλλά δεν διαθέτουν κανένα συνολικό σχέδιο για τη Δυτική Ασία.
Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν μεγάλο πόλεμο με το Ιράν «φωνάζει από μακριά». Το γεγονός επίσης ότι θέλουν να βάλουν άλλους να κάνουν την πραγματικά βρώμικη δουλειά στην Υεμένη το ίδιο, αλλά δε θα είναι η πρώτη φορά που το προσπαθούν. Απέτυχαν και στο παρελθόν. Μάλλον θα αποτύχουν ξανά. Δεν είναι όμως μόνο αυτά τα ζητήματα. Το ίδιο το Ισραήλ δεν είναι καθόλου συνεκτικό. Η κοινωνία του και ειδικότερα κρίσιμες κρατικές δομές είναι διχασμένες ως προς την ακολουθούμενη πολιτική. Δεν φαίνεται να διαθέτει οποιαδήποτε ρεαλιστική διέξοδο από έναν ατελείωτο γενοκτονικό πόλεμο ο οποίος σωρεύει πόνο και καταστροφή αλλά ταυτοχρόνως έχει ήδη καταστήσει το Ισραήλ την πλέον ανασφαλή περιοχή για τους Εβραίους και θύμα διαρκώς καλύτερων τεχνολογικώς επιθέσεων.
Η Κίνα εισέρχεται σε έναν εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ, όπως ταυτοχρόνως πράττουν ο Καναδάς και η Ε.Ε.. Επιπλέον όμως, η Κίνα έχει ανοιχτά επίσης τα μέτωπα της Ταϊβάν (ακόμα όχι υπό την έννοια ενός ανοιχτού πολέμου αλλά μέχρι πότε; ) της ασιατικής πολιτικής των ΗΠΑ και της μεταφοράς του ενδιαφέροντος της Ουάσιγκτον σε αυτήν την περιοχή, του ανταγωνισμού στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης και της πολιτικής του νέου «δρόμου του μεταξιού». Αν οι ΗΠΑ θέλουν μια «κλειστή» παγκοσμιοποίηση, κηδεμονευόμενη από τις ίδιες, η Κίνα επιδιώκει μια «ανοιχτή» παγκοσμιοποίηση επειδή θεωρεί ότι μπορεί να κερδίσει σε αυτήν.
Οι μεσαίες δυνάμεις οι οποίες ανέρχονται ή έτσι θεωρούν σε κάθε περίπτωση, επιδιώκουν σε κάθε περιφέρεια του πλανήτη να μεγιστοποιήσουν τον οικονομικό και στρατιωτικό τους ρόλο, την ίδια στιγμή κατά την οποία ο παγκόσμιος καπιταλισμός προσφέρει ολοένα λιγότερες λύσεις. Η «πράσινη μετάβαση» μάλλον μπαίνει στο περιθώριο, οι μετά- ανθρώπινες τεχνολογίες είναι εκείνες που προβάλλονται από διαφόρους κύκλους, ενώ η παραδοσιακή ενεργειακή και βαριά βιομηχανία ανακάμπτει (όχι ότι ποτέ υποχώρησε) ως η κύρια οικονομική επιλογή μαζί με τα χρηματοπιστωτικά παιχνίδια. Καμία όμως νεό-κεϋνσιανή έστω πολιτική δεν έχει εμφανιστεί. Αυτό που βλέπουμε είναι επιμέρους εθνικές πολιτικές, άλλοτε πιο εθνικιστικές και άλλοτε πιο πολυμερείς μέσα σε ένα διάτρητο διεθνές πλαίσιο.
Ο πλανήτης τελεί σε αναμονή με άλλα λόγια. Περιμένει κάποιο πεδίο στρατηγικής συνεννόησης, το οποίο ακόμα δεν έχει επιτευχθεί, ούτε καν προταθεί. Αυτή η αναμονή υποδηλώνει ταυτοχρόνως αμηχανία, αποπροσανατολισμό αλλά είναι και εν δυνάμει αισιόδοξη έως επαναστατική. Μπορεί να προσεγγιστεί ως μια αναγνώριση της αδυναμίας των συστημάτων εξουσίας διεθνώς να προσφέρουν λύσεις. Το τι θα διακόψει την αναμονή μένει να φανεί. Ο πόλεμος και η καπιταλιστική κρίση φαντάζουν πολύ πιθανά σενάρια. Όμως τώρα δεν είναι η ώρα για εικασίες. Είναι η ώρα της δράσης μέσα στο κενό της εξουσίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου