Mpelalis Reviews
Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2014
Το ευρώ είναι ζουρλομανδύας!
Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ Καταπέλτης ήταν ο Αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρουγκμαν, τιμημένος με βραβείο Νόμπελ Οικονομίας, μιλώντας την περασμένη εβδομάδα στο ραδιοφωνικό πρόγραμμα «Καλημέρα, Ιρλανδία» του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού δικτύου RΤΕ: «Το ευρώ είναι ζουρλομανδύας!» τόνισε χωρίς περιστροφές. Και δεν σταμάτησε εκεί: «Μια κατάσταση στην οποία το ευρώ χρησιμοποιείται μόνο προς το συμφέρον της Γερμανίας είναι μια κατάσταση που θα γίνει πολύ χειρότερη», υπογράμμισε.
Η συνολική του εκτίμηση για τις επιπτώσεις του ευρώ είναι καταλυτική: «Το ευρώ, που υποτίθεται ότι θα ήταν ο δρόμος προς την ευρωπαϊκή ενότητα, θα γίνει δρόμος προς μια πολύ διηρημένη ήπειρο, η οποία αισθάνεται ότι κακοποιείται από τον πυρήνα της» δήλωσε. Ο Πολ Κρουγκμαν εξέφρασε με σαφήνεια την άποψη ότι, όταν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «κάνουν τον κόσμο να υποφέρει, αυτό δεν βοηθά την υπόθεση της ανάκαμψης». «Το να έχουμε λιτότητα που καταστρέφει τις κοινωνίες στην Ιρλανδία, την Ισπανία και την Ελλάδα και σφίξιμο της ζώνης στη Γερμανία και υπερβολικά επι-φυλακτική πολιτική μέχρι πολύ πρόσφατα εκ μέρους της ΕΚΤ είναι ο χειρότερος από όλους τους κόσμους», πρόσθεσε.
«Δούλοι» οι οφειλέτες Ο Αμερικανός οικονομολόγος δεν τρέφει αυταπάτες γύρω από τις δυνατότητες που έχουν οι κυβερνήσεις των κρατών που ανήκουν στην Ευρωζώνη να ασκήσουν αναπτυξιακή, πόσω μάλλον φιλολαϊκή πολιτική, αν το επιθυμούν. «Είναι πολύ δύσκολο για την κυβέρνηση μιας χώρας της Ευρωζώνης να χαλαρώσει τη λιτότητα, εκτός αν συμφωνούν οι Βρυξέλλες και η Φρανκφούρτη… Υπάρχει περιορισμένος μόνο χώρος για ελιγμούς», επισήμανε.
Με άλλα λόγια, ό,τι και να διακηρύσσει μια κυβέρνηση ή ένα πολιτικό κόμμα πριν πάρει την εξουσία περί της πολιτικής που θέλει να ακολουθήσει, αν αποδεχτεί την παραμονή της χώρας του στον κατά Κρουγκμαν «ζουρλομανδύα» του ευρώ, αποκλείεται να μπορέσει να το υλοποιήσει, στο βαθμό που το πλαίσιο της Ευρωζώνης είναι ασφυκτικό.
Ο Πολ Κρουγκμαν δεν κρύβει την κατάπληξη του και για τη δουλικότητα προς τη Γερμανία που επιδεικνύουν τα κράτη της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική θέση. «Αυτό που προκαλεί σοκ με την απουσία του είναι ένας συνασπισμός των οφειλετών που να πει «κοιτάξτε, κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, αλλά πρέπει κι εσείς να μας κόψετε ένα μεγάλο μέρος του χρέους»», δήλωσε.
Είναι προφανές ότι δεν χωράει το μυαλό του η έλλειψη κάθε αντίστασης των κυβερνήσεων των μνημονιακων κρατών προς τις απαιτήσεις του Βερολίνου – και ο Πολ Κρουγκμαν είναι κορυφαίος οικονομολόγος του κατεστημένου, δεν πρόκειται για κανέναν επαναστάτη φυσικά!
Περιφρόνηση προς Σαμαρά Αυτό ακριβώς το κλίμα απαξίωσης της υποτελούς πολιτικής των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων αντανακλούσε και ο άκρως περιφρονητικός τρόπος με τον οποίο απευθύνθηκε στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου προς τον Αντώνη Σαμαρά ο ηγέτης του βρετανικού Κόμματος Ανεξαρτησίας, Νάιτζελ Φάρατζ – ενός κόμματος που στις ευρωεκλογές του 2009 πήρε 17% και αναμένεται να υπερβεί το 20% στις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου.
«Δεν κυβερνάτε εσείς την Ελλάδα. Η τρόικα κυβερνά! Το κόμμα σας ονομάζεται «Νέα Δημοκρατία», αλλά νομίζω ότι θα έπρεπε να το μετονομάσετε σε… «Μη Δημοκρατία» διότι η Ελλάδα βρίσκεται πλέον κατοχή!» είπε ο Φάρατζ στον Σαμαρά ευτελίζοντάς τον σε πολιτικό επίπεδο.
«Η κυβέρνηση δουλεύει με την τρόικα δεκαοκτώ μήνες και η Ελλάδα έχει πολλούς στόχους του προγράμματος», είπε ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο για να λάβει πληρωμένη απάντηση ακόμη και από τον Χάνες Σβόμποντα, τον επικεφαλής της Σοσιαλιστικής Ευρωομάδας: «Η τρόικα πρέπει επιτέλους να καταργηθεί… Στην περίπτωση της Ελλάδας, πολλές από τις απαιτήσεις της τρόικας είναι απαράδεκτες και καταστρέφουν τον κοινωνικό ιστό της χώρας»!
Πλήρης ο πολιτικός διασυρμός του Αντώνη Σαμαρά – να του λέει ο Αυστριακός ότι με την πολιτική του καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό της Ελλάδας και να καταργηθεί η τροίκα, την οποία επαινεί με έμμεσο τρόπο ο Ελληνας πρωθυπουργός! Τι να πει κανείς…
Ευρώ απειλεί Δημοκρατία Η Ελλάδα ξεπερνά την κρίση της», είπε στο Ευρωκοινοβούλιο ο Σαμαράς και γέλασε και το παρδαλό κατσίκι. «Η Ελλάδα θα είναι όρθια και περήφανη σε μια πορεία ανάκαμψης», συνέχισε ακάθεκτος ο πρωθυπουργός προκαλώντας γενική θυμηδία.
Ούτε τους… Financial Times δεν συγκινούν τέτοια φληναφήματα, καθώς η βρετανική εφημερίδα εκφράζει μεν τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να ασχολείται με πολύ σοβαρά προβλήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Δεν διστάζει αρθρογράφος της να κατηγορήσει την ΕΕ και την Ευρωζώνη ακόμη περισσότερο ότι… υπονομεύουν ουσιαστικά τη Δημοκρατία στα κράτη-μέλη τους!
«Στην Ευρωζώνη η εξουσία συγκεντρώνεται σήμερα στα χέρια των κυβερνήσεων των χωρών που δανείζουν τις άλλες, κυρίως της Γερμανίας, και σε ένα τρίο από μη εκλεγμένους γραφειοκράτες – την Κομισιόν, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Οι λαοί των χωρών που θίγονται δεν έχουν καμιά επιρροή πάνω τους. Οι πολιτικοί, οι οποίοι είναι υπόλογοι στους λαούς, είναι ανίσχυροι. Αυτό είναι διαζύγιο με την υποχρέωση λογοδοσίας, η οποία χτυπά δυνατά στην καρδιά κάθε είδος δημοκρατικής διακυβέρνησης. Η κρίση της Ευρωζώνης δεν είναι μόνο οικονομική, είναι και συνταγματική», καταλήγουν στο συμπέρασμα τους οι Financial Time, κάνοντας λόγο για «συνταγματική διαταραχή της Ευρωζώνης».
Φιλο-ΕΕ «καλλιστεία»! Την ώρα που η ΕΕ κατηγορείται ακόμη και ως υπονομευτής της Δημοκρατίας στην Ευρώπη, ο εκπρόσωπος του γραφειοκρατικού μηχανισμού της, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, διαπιστώνει περισπούδαστα «άνοδο του εξτρεμισμού από την Άκρα Δεξιά και την Ακρα Αριστερά» στην Ευρώπη και την Ελλάδα και διακηρύσσει με πολεμοχαρή διάθεση ότι «η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει την πρόκληση του λαϊκισμού».
Όσο για τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ, αποδίδονται σε έναν αγώνα τύπου… καλλιστείων σε πολιτικό επίπεδο προκειμένου αφενός να αποδείξουν ότι το δικό τους κόμμα είναι πιο φιλο-ΕΕ απ’όλα τα υπόλοιπα και, αφετέρου, ότι ο αντίπαλος τους είναι «αντιευρωπαϊστής». Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, π.χ., κατηγόρησε τον Αλέξη Τσίπρα ότι είναι… «υποψήφιος των αντιευρωπαϊστών», ότι «απέδειξε και πάλι την προκλητική άγνοια του για τη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμών» και ότι «προσέβαλε ακόμη και τη χώρα του στην τελετή ανάληψης της Ευρωπαϊκής Προεδρίας»!
Πρέπει σίγουρα να βρίσκεται κάποιος σε κατάσταση πολιτικής «τρικυμίας εν κρανίω» για να νομίζει ότι λέγοντας τέτοιες ανοησίες κερδίζει ψήφους στις σημερινές συνθήκες. Ο Αλέξης Τσίπρας όμως του απάντησε ουσιαστικά κινούμενος στο ίδιο πνεύμα, σε συνέντευξη που έδωσε στην ιταλική εφημερίδα La Stampa : «Είμαστε πιο ευρωπαϊστές από τα συντηρητικά κόμματα που κατέστρεψαν την ιδέα της αλληλεγγύης και δίχασαν τους λαούς», δήλωσε. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υπερασπίστηκε μάλιστα και το… «ζουρλομανδύα» της Ευρωζώνης, προειδοποιώντας τους Ευρωπαίους ότι, αν διώξουν την Ελλάδα από το ευρώ, θα μείνουν όλοι τους χωρίς ζουρλομανδύα! «Η Ευρωζώνη είναι μια αλυσίδα με δεκαοκτώ κρίκους. Αν σπάσει ένας, σπάει η αλυσίδα και κανείς δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο!» τόνισε με έμφαση.
Αυτό που κατάλαβε ο Τσίπρας είναι ότι κανένας Έλληνας και κανένας Ευρωπαίος δεν θέλει να πάθει τίποτα το ευρώ, τρέμει στην ιδέα μη τυχόν και σπάσει η αλυσίδα του ευρώ που τον κρατάει δεμένο χειροπόδαρα!
Μούδιασμα Το χειρότερο είναι ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ το πιστεύει κιόλας αυτό. Δεν το λέει, δηλαδή, για να καθησυχάσει το ελληνικό και ευρωπαϊκό κατεστημένο προκειμένου να περιορίσουν τα εμπόδια που βάζουν στην ανάδειξη του Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργού.
Φοβόμαστε επίσης ότι, κρίνοντας από το πολιτικό του περιβάλλον, αδιαφορεί για το μούδιασμα που προκαλεί η θέση του υπέρ του ευρώ στον πυρήνα των πιο μαχητικών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ.
Ας ελπίσουμε ότι οι συνθήκες που θα επικρατούν όταν γίνει πρωθυπουργός θα τον υποχρεώσουν να αλλάξει θέση και πολιτική. Ίδωμεν…
Πηγή “Επίκαιρα”
Η Οσμή της Αποσύνθεσης
ΜΙΖΕΣ, ΕΥΡΩΠΗ (ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ)
Το ελληνικό «στρατιωτικο-μεσιτικό» σύμπλεγμα
Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Σοκάρει ξανά, η έκταση της διαφθοράς και αποσύνθεσης, η σαπίλα που κατέκλυσε τα πάντα, πνίγοντας όλους μας σε αυτή τη χώρα, στον τομέα τώρα της άμυνας, όπως σε τόσους άλλους προηγουμένως. ‘Οσους από μας, τουλάχιστον, διατηρούν ακόμα μια ικανότητα να σοκάρονται, μια αίσθηση αξιοπρέπειας, επίγνωση της καταστροφής που συντελέστηκε, συντελείται, προβλέπεται στη χώρα.
Αποκαλύπτεται ξανά η «κλεπτοκρατική» φύση του ελληνικού καπιταλισμού (μαζί με την συνακόλουθη «ανατολίτικη», «οθωμανική» φύση του κράτους και μη παραγωγική φύση της οικονομίας), η λεηλασία ως οργανικό στοιχείο της νεοελληνικής οικονομίας-κοινωνίας, πηγή προέλευσης της συντριπτικής μερίδας του πλούτου, καθοριστική της κοινωνικής «ιδεολογίας», «κουλτούρας». Η μετεμφυλιακή Ελλάδα έκρυβε το ερώτημα «ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;», η μεταπολιτευτική έκρυβε το «από πού έρχονται και που πάνε τα λεφτά;», πως χτίζονται δηλαδή οι πολυκατοικίες και οι βίλλες, που βρέθηκαν οι καταθέσεις στο εξωτερικό κ.ο.κ. (1)
Η ύπαρξη «κλεπτοκρατικής» άρχουσας, κρατικής, πολιτικής τάξης, εύκολα εκβιάσιμης και εύκολα δυνάμενης να κατηγορηθεί ήταν ένας (όχι ο μόνος) λόγος που επελέγη η Ελλάδα, από μια συμμαχία «αγορών»-Γερμανίας, ως πρώτο θύμα, πειραματόζωο και προνομιακό εργαλείο κατεδάφισης των δημοκρατικών και κοινωνικών στοιχείων της Ευρώπης. Οι αριθμοί, το 2009-10, ήταν ίσως χειρότεροι στην Ιρλανδία. Αν όμως άρχιζε από κει η επίθεση των αγορών, κινδύνευαν να αναδειχθούν οι ευθύνες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Στην Ελλάδα μπορούσε η ευθύνη εύκολα και πειστικά να αποδοθεί στο ελληνικό μπάχαλο, τη διαφθορά, την κακοοργάνωση, τη φοροδιαφυγή, τις απάτες και τις ρεμούλες. ‘Όχι μόνο το εκβιάσιμο πολιτικο-κρατικό προσωπικό δεν μπορούσε να αντιτάξει σοβαρή αντίσταση, το εξαιρετικά χαμηλό μορφωτικό του επίπεδο (π.χ. ΓΑΠ) το διευκόλυνε, μαζί με την απουσία ηθικής «σπονδυλικής στήλης», να παίρνει καταστροφικές αποφάσεις χωρίς επίγνωση των συνεπειών τους. Διαφθορά και διαπλοκή, αξεδιάλυτα εγχώρια και διεθνής στην ουσία τους, έπαιξαν τεράστιο, αποφασιστικό ρόλο στο ελληνικό πρόβλημα.
Η ζημιά που προκλήθηκε στην Ελλάδα δεν πρέπει να συγχέεται με τις «μίζες», ήδη εκτιμώμενες σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ! Οι μίζες είναι ελάχιστο τμήμα του τιμήματος της χώρας! Στον αμυντικό τομέα π.χ. αγοράστηκαν όπλα που δεν λειτουργούσαν, που όχι μόνο δεν χρειαζόμαστε, αλλά συνέτειναν στην ισχυροποίηση της εξάρτησης, χωρίς να κάνουν αξιόπιστη την άμυνα. «Κερδίσαμε τον πόλεμο, χάνοντας την ειρήνη», ξοδεύοντας τον μισό εθνικό πλούτο σε στρατιωτικές δαπάνες, χωρίς να γίνει βιομηχανική-τεχνολογική επένδυση, άξια λόγου αμυντική βιομηχανία. Τα ίδια συνέβησαν σε όλους τους τομείς. Με το ζόρι κατασκευάσαμε στην Αθήνα το 2000 δύο γραμμές ενός μετρό που συζητάμε από το 1920, αλλά απαγόρευαν την κατασκευή του εισαγωγείς αυτοκινήτων και εργολάβοι. Η Ελλάδα παραμένει σήμερα η μόνη ευρωπαϊκή χώρα ουσιαστικά χωρίς σιδηρόδρομους! Τεράστιες καθ’ εαυτές, οι άμεσες οικονομικές συνέπειες της διαφθοράς ωχριούν ενώπιον των έμμεσων, πολύ γενικότερων διαλυτικών συνεπειών της στη χώρα, σε όλους τους τομείς της εθνικής ζωής, την αποσύνθεση κάθε δυνατότητας εθνικού προγραμματισμού, εύρυθμης κρατικής λειτουργίας, την απομείωση του ηθικο-κοινωνικού κεφαλαίου της χώρας και την βαθειά κρίση επαγγελματισμού που την χαρακτήρισε.
Αποκαλύπτεται ξανά η «κλεπτοκρατική» φύση του ελληνικού καπιταλισμού (μαζί με την συνακόλουθη «ανατολίτικη», «οθωμανική» φύση του κράτους και μη παραγωγική φύση της οικονομίας), η λεηλασία ως οργανικό στοιχείο της νεοελληνικής οικονομίας-κοινωνίας, πηγή προέλευσης της συντριπτικής μερίδας του πλούτου, καθοριστική της κοινωνικής «ιδεολογίας», «κουλτούρας». Η μετεμφυλιακή Ελλάδα έκρυβε το ερώτημα «ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο;», η μεταπολιτευτική έκρυβε το «από πού έρχονται και που πάνε τα λεφτά;», πως χτίζονται δηλαδή οι πολυκατοικίες και οι βίλλες, που βρέθηκαν οι καταθέσεις στο εξωτερικό κ.ο.κ. (1)
Η ύπαρξη «κλεπτοκρατικής» άρχουσας, κρατικής, πολιτικής τάξης, εύκολα εκβιάσιμης και εύκολα δυνάμενης να κατηγορηθεί ήταν ένας (όχι ο μόνος) λόγος που επελέγη η Ελλάδα, από μια συμμαχία «αγορών»-Γερμανίας, ως πρώτο θύμα, πειραματόζωο και προνομιακό εργαλείο κατεδάφισης των δημοκρατικών και κοινωνικών στοιχείων της Ευρώπης. Οι αριθμοί, το 2009-10, ήταν ίσως χειρότεροι στην Ιρλανδία. Αν όμως άρχιζε από κει η επίθεση των αγορών, κινδύνευαν να αναδειχθούν οι ευθύνες του χρηματοπιστωτικού τομέα. Στην Ελλάδα μπορούσε η ευθύνη εύκολα και πειστικά να αποδοθεί στο ελληνικό μπάχαλο, τη διαφθορά, την κακοοργάνωση, τη φοροδιαφυγή, τις απάτες και τις ρεμούλες. ‘Όχι μόνο το εκβιάσιμο πολιτικο-κρατικό προσωπικό δεν μπορούσε να αντιτάξει σοβαρή αντίσταση, το εξαιρετικά χαμηλό μορφωτικό του επίπεδο (π.χ. ΓΑΠ) το διευκόλυνε, μαζί με την απουσία ηθικής «σπονδυλικής στήλης», να παίρνει καταστροφικές αποφάσεις χωρίς επίγνωση των συνεπειών τους. Διαφθορά και διαπλοκή, αξεδιάλυτα εγχώρια και διεθνής στην ουσία τους, έπαιξαν τεράστιο, αποφασιστικό ρόλο στο ελληνικό πρόβλημα.
Η ζημιά που προκλήθηκε στην Ελλάδα δεν πρέπει να συγχέεται με τις «μίζες», ήδη εκτιμώμενες σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ! Οι μίζες είναι ελάχιστο τμήμα του τιμήματος της χώρας! Στον αμυντικό τομέα π.χ. αγοράστηκαν όπλα που δεν λειτουργούσαν, που όχι μόνο δεν χρειαζόμαστε, αλλά συνέτειναν στην ισχυροποίηση της εξάρτησης, χωρίς να κάνουν αξιόπιστη την άμυνα. «Κερδίσαμε τον πόλεμο, χάνοντας την ειρήνη», ξοδεύοντας τον μισό εθνικό πλούτο σε στρατιωτικές δαπάνες, χωρίς να γίνει βιομηχανική-τεχνολογική επένδυση, άξια λόγου αμυντική βιομηχανία. Τα ίδια συνέβησαν σε όλους τους τομείς. Με το ζόρι κατασκευάσαμε στην Αθήνα το 2000 δύο γραμμές ενός μετρό που συζητάμε από το 1920, αλλά απαγόρευαν την κατασκευή του εισαγωγείς αυτοκινήτων και εργολάβοι. Η Ελλάδα παραμένει σήμερα η μόνη ευρωπαϊκή χώρα ουσιαστικά χωρίς σιδηρόδρομους! Τεράστιες καθ’ εαυτές, οι άμεσες οικονομικές συνέπειες της διαφθοράς ωχριούν ενώπιον των έμμεσων, πολύ γενικότερων διαλυτικών συνεπειών της στη χώρα, σε όλους τους τομείς της εθνικής ζωής, την αποσύνθεση κάθε δυνατότητας εθνικού προγραμματισμού, εύρυθμης κρατικής λειτουργίας, την απομείωση του ηθικο-κοινωνικού κεφαλαίου της χώρας και την βαθειά κρίση επαγγελματισμού που την χαρακτήρισε.
Το «στρατιωτικο-μεσιτικό» σύμπλεγμα
Στη δεκαετία του 1980, ο γράφων εργάσθηκε στο Υπουργείο ‘Αμυνας για ένα πρόγραμμα «ελληνοποίησης» των προμηθειών. Υποστηρίξαμε τότε ότι θα μπορούσαμε, κατ’ αναλογίαν προς το αμερικανικό «στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα», να μιλήσουμε στην Ελλάδα για «στρατιωτικο-μεσιτικό σύμπλεγμα». Βρίσκεται στον πυρήνα του «καθεστώτος», είναι το πιο αφανές αλλά από τα σημαντικότερα συγκροτήματα του «συστήματος διαπλοκής-διαφθοράς», βασική λειτουργία του οποίου ήταν η λεηλασία της Ελλάδας εσωτερικά, η εξάρτησή της εξωτερικά. Το «στρατιωτικο-μεσιτικό σύμπλεγμα» είναι κύριος οργανωτής λεηλασίας και ξένης εξάρτησης.
Γι’ αυτό και είναι εξόχως σημαντικό το κόμμα, που η απελπισία των Ελλήνων έκανε αξιωματική αντιπολίτευση και πιθανότατα θα κάνει αύριο κυβέρνηση, να χαλάσει τον κόσμο, και εσωτερικά και διεθνώς, για τα όσα αποκαλύπτονται, ζητώντας την παραδειγματική τιμωρία όλων των ενόχων και υποσχόμενο να την κάνει πράξη από την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής του. ‘Οφειλε να ζητήσει όχι μόνο την παραίτηση της κυβέρνησης (όπως έκανε για την ΕΡΤ), σε «χαρακίρι» έπρεπε να καλέσει τα δύο «κόμματα εξουσίας», σε «επανάσταση» τους πολίτες. Δεν μας είναι πολύ κατανοητοί οι μάλλον «χαμηλοί τόνοι» που επέλεξε για ένα τόσο καθοριστικό θέμα ο ΣΥΡΙΖΑ.
Στη δεκαετία του 1980, ο γράφων εργάσθηκε στο Υπουργείο ‘Αμυνας για ένα πρόγραμμα «ελληνοποίησης» των προμηθειών. Υποστηρίξαμε τότε ότι θα μπορούσαμε, κατ’ αναλογίαν προς το αμερικανικό «στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα», να μιλήσουμε στην Ελλάδα για «στρατιωτικο-μεσιτικό σύμπλεγμα». Βρίσκεται στον πυρήνα του «καθεστώτος», είναι το πιο αφανές αλλά από τα σημαντικότερα συγκροτήματα του «συστήματος διαπλοκής-διαφθοράς», βασική λειτουργία του οποίου ήταν η λεηλασία της Ελλάδας εσωτερικά, η εξάρτησή της εξωτερικά. Το «στρατιωτικο-μεσιτικό σύμπλεγμα» είναι κύριος οργανωτής λεηλασίας και ξένης εξάρτησης.
Γι’ αυτό και είναι εξόχως σημαντικό το κόμμα, που η απελπισία των Ελλήνων έκανε αξιωματική αντιπολίτευση και πιθανότατα θα κάνει αύριο κυβέρνηση, να χαλάσει τον κόσμο, και εσωτερικά και διεθνώς, για τα όσα αποκαλύπτονται, ζητώντας την παραδειγματική τιμωρία όλων των ενόχων και υποσχόμενο να την κάνει πράξη από την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής του. ‘Οφειλε να ζητήσει όχι μόνο την παραίτηση της κυβέρνησης (όπως έκανε για την ΕΡΤ), σε «χαρακίρι» έπρεπε να καλέσει τα δύο «κόμματα εξουσίας», σε «επανάσταση» τους πολίτες. Δεν μας είναι πολύ κατανοητοί οι μάλλον «χαμηλοί τόνοι» που επέλεξε για ένα τόσο καθοριστικό θέμα ο ΣΥΡΙΖΑ.
Μίζες και χρέος
Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι λοιποί «αντιμνημονιακοί» έχουν μία ακόμα υποχρέωση, κρίσιμης εθνικής σημασίας. Πρέπει άμεσα να απευθυνθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρώπης, ίσως και τις αρμόδιες επιτροπές του ΟΗΕ, ζητώντας τη σύσταση ειδικής διεθνούς ανεξάρτητης επιτροπής εμπειρογνωμόνων και προσωπικοτήτων εγνωσμένου κύρους, που θα εκτιμήσει το φαινόμενο της διαφθοράς και λεηλασίας της Ελλάδας, τους υπεύθυνους, τα αποτελέσματά του, το κόστος του, τη συμβολή του στη δημιουργία του ελληνικού χρέους. Είναι ασφαλώς υπεύθυνη η ελληνική διαφθορά και διαπλοκή, εξίσου υπεύθυνες όμως στη δημιουργία του ελληνικού προβλήματος είναι οι ευρωπαϊκές εταιρείες και κυβερνήσεις, όπως και τα όργανα της ΕΕ που έκαναν τα στραβά μάτια, για να στηρίξουν πολιτικά τις ομογάλακτες «ελίτ» τους στην Αθήνα. Αυτά πρέπει επιτέλους να καταγγελθούν στην Ευρώπη από την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως επίσης, ιδιαίτερα, το γεγονός ότι η συμμαχία Μέρκελ και Goldman Sachs προφανώς χρησιμοποιεί τα τεκμήρια της διαφθοράς για να εκβιάζει τους έλληνες πολιτικούς να αποδεχθούν καταστροφικές για τη χώρα ρυθμίσεις, που αντιβαίνουν τις ίδιες τις συνθήκες της ΕΕ και του ΟΗΕ, τις αρχές του ανθρωπισμού, της δημοκρατίας, του διεθνούς δικαίου. Πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να ζητήσει από την κυβέρνηση Μέρκελ την έκδοση των υπευθύνων της διαφθοράς και την απόδοση όλων των στοιχείων για δωροληψίες Ελλήνων πολιτικών και αξιωματούχων. Αυτά όλα έχει αργήσει απελπιστικά να τα πει διεθνώς και να τα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Οφείλει να τα κάνει, γιατί συνιστούν κρίσιμα ηθικά, πολιτικά, διαπραγματευτικά όπλα. Αν δεν τα πράξει αυτά και πολλά ακόμα, αν πάει αύριο με τον σημερινό βαθμό προετοιμασίας, δηλαδή «γυμνός στα αγκάθια» της «Μεγάλης Διαπραγμάτευσης» που θα κρίνει το μέλλον της Ελλάδας, τα αποτελέσματα θα είναι τραγικά για τον ελληνικό λαό και την ίδια την αριστερά!
Την άνοιξη του 2011, ο τότε Πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και Πρόεδρος του Eurogroup Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ, είχε βρει το θάρρος (που ίσως πλήρωσε απομακρυνόμενος από τις δύο θέσεις) να πει ότι ξέραμε πολύ καλά τι συνέβαινε στην Ελλάδα, αλλά δεν κάναμε τίποτα γιατί Γαλλία και Γερμανία έκαναν εξαγωγές. Γιατί δεν πηγαίνει να τον βρει μια αντιπροσωπεία «αντιμνημονιακών Ελλήνων» να του ζητήσει συμπαράσταση κι από αυτόν, κι από τον Σμιτ, κι από τον Ντελόρ, τον Σοάρες, τον Γκρας και από ένα σωρό άλλο κόσμο; Τι περιμένουν ακριβώς οι πάσης φύσεως αντιμνημονιακοί για να κινητοποιηθούν διεθνώς; Αύριο θα είναι πολύ αργά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι λοιποί «αντιμνημονιακοί» έχουν μία ακόμα υποχρέωση, κρίσιμης εθνικής σημασίας. Πρέπει άμεσα να απευθυνθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο της Ευρώπης, ίσως και τις αρμόδιες επιτροπές του ΟΗΕ, ζητώντας τη σύσταση ειδικής διεθνούς ανεξάρτητης επιτροπής εμπειρογνωμόνων και προσωπικοτήτων εγνωσμένου κύρους, που θα εκτιμήσει το φαινόμενο της διαφθοράς και λεηλασίας της Ελλάδας, τους υπεύθυνους, τα αποτελέσματά του, το κόστος του, τη συμβολή του στη δημιουργία του ελληνικού χρέους. Είναι ασφαλώς υπεύθυνη η ελληνική διαφθορά και διαπλοκή, εξίσου υπεύθυνες όμως στη δημιουργία του ελληνικού προβλήματος είναι οι ευρωπαϊκές εταιρείες και κυβερνήσεις, όπως και τα όργανα της ΕΕ που έκαναν τα στραβά μάτια, για να στηρίξουν πολιτικά τις ομογάλακτες «ελίτ» τους στην Αθήνα. Αυτά πρέπει επιτέλους να καταγγελθούν στην Ευρώπη από την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως επίσης, ιδιαίτερα, το γεγονός ότι η συμμαχία Μέρκελ και Goldman Sachs προφανώς χρησιμοποιεί τα τεκμήρια της διαφθοράς για να εκβιάζει τους έλληνες πολιτικούς να αποδεχθούν καταστροφικές για τη χώρα ρυθμίσεις, που αντιβαίνουν τις ίδιες τις συνθήκες της ΕΕ και του ΟΗΕ, τις αρχές του ανθρωπισμού, της δημοκρατίας, του διεθνούς δικαίου. Πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ να ζητήσει από την κυβέρνηση Μέρκελ την έκδοση των υπευθύνων της διαφθοράς και την απόδοση όλων των στοιχείων για δωροληψίες Ελλήνων πολιτικών και αξιωματούχων. Αυτά όλα έχει αργήσει απελπιστικά να τα πει διεθνώς και να τα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Οφείλει να τα κάνει, γιατί συνιστούν κρίσιμα ηθικά, πολιτικά, διαπραγματευτικά όπλα. Αν δεν τα πράξει αυτά και πολλά ακόμα, αν πάει αύριο με τον σημερινό βαθμό προετοιμασίας, δηλαδή «γυμνός στα αγκάθια» της «Μεγάλης Διαπραγμάτευσης» που θα κρίνει το μέλλον της Ελλάδας, τα αποτελέσματα θα είναι τραγικά για τον ελληνικό λαό και την ίδια την αριστερά!
Την άνοιξη του 2011, ο τότε Πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και Πρόεδρος του Eurogroup Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ, είχε βρει το θάρρος (που ίσως πλήρωσε απομακρυνόμενος από τις δύο θέσεις) να πει ότι ξέραμε πολύ καλά τι συνέβαινε στην Ελλάδα, αλλά δεν κάναμε τίποτα γιατί Γαλλία και Γερμανία έκαναν εξαγωγές. Γιατί δεν πηγαίνει να τον βρει μια αντιπροσωπεία «αντιμνημονιακών Ελλήνων» να του ζητήσει συμπαράσταση κι από αυτόν, κι από τον Σμιτ, κι από τον Ντελόρ, τον Σοάρες, τον Γκρας και από ένα σωρό άλλο κόσμο; Τι περιμένουν ακριβώς οι πάσης φύσεως αντιμνημονιακοί για να κινητοποιηθούν διεθνώς; Αύριο θα είναι πολύ αργά.
(1) Ανήκουμε στους ελάχιστους, που επεσήμαναν από πολλών ετών την «κλεπτοκρατική» φύση του ελληνικού καπιταλισμού, όπως π.χ. ο μαρξιστής σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου (κατά την πρώτη, «ηρωϊκή» εποχή), καθηγητής Petras, ο Κώστας Χρυσόγονος, ο Σταύρος Λυγερός. Η αριστερά προτίμησε να μη θίξει ουσιαστικά το φαινόμενο, τον «συγκεκριμένο χαρακτήρα του συγκεκριμένου καπιταλισμού», καταδεικνύοντας τον ρόλο της ανώτερης διαπλοκής-διαφθοράς ή καυτηριάζοντας την συμπεριφορά των μεσαίων στρωμάτων (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, τεχνίτες κ.ο.κ.). Προσκεκλημένος, ως «ανένταχτος», σε μια συζήτηση για το δέον πρόγραμμα της αριστεράς, στην Επιτροπή Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, τον Νοέμβριο 2008, ο γράφων υπογράμμισε ότι μια ριζοσπαστική θεώρηση οφείλει να φύγει από την «ΠΑΣΟΚικού», «συνδικαλιστικού» τύπου δημαγωγία («λεφτά υπάρχουν», εύκολα αιτήματα μαζικών προσλήψεων και αυξήσεων), να στραφεί αποφασιστικά εναντίον του απέραντου «εργολαβιστάν, λαμογιστάν, ρουσφετιστάν» και να έχει εξωτερική πολιτική. Δυστυχώς αποτύχαμε να πείσουμε για την άποψή μας, αλλά και για την ανάγκη συζήτησης αυτών των όψεων της ελληνικής κοινωνίας, που τη διαχωρίζουν από μια «τυπική» χώρα του δυτικοευρωπαϊκού καπιταλισμού, έστω και μία από τις συνιστώσες της αριστεράς, ούτε καν αυτούς που πήραν την πρωτοβουλία να μας καλέσουν! Πετύχαμε αντίθετα το … ακατόρθωτο, να ενώσουμε όλους εναντίον μας και εναντίον της ίδιας της ιδέας συζήτησης της «πραγματικής» ελληνικής πραγματικότητας. Είναι αλήθεια ότι η αριστερά δεν είναι χειρότερη από τους άλλους, ούτε και βρέθηκε ποτέ στο κέντρο του συστήματος εξουσία-εξάρτηση-λεηλασία. Αυτό όμως δεν την απαλλάσσει από την ευθύνη κριτικής αυτού του συστήματος, άνευ της οποίας άλλωστε κανείς δεν τη χρειάζεται στην πραγματικότητα!
Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2014
Δύο πλάνες, ένα ζητούμενο
Γιάνης Βαρουφάκης
Το μέγα ερώτημα της ζοφερής εποχής μας είναι ένα: Πώς μπορεί, επιτέλους, να σταθεροποιηθεί η χώρα; (Τα ερωτήματα περί ανάπτυξης είναι γελοίο καν να τα θέτουμε. Ας πετύχουμε πρώτα την σταθεροποίηση και μετά βλέπουμε!)
Κακά τα ψέματα: η σταθεροποίηση δεν έχει επιτευχθεί. Ούτε είναι καν στον ορίζοντα, με τα σημερινά δεδομένα.
- Σταθεροποίηση σημαίνει σημαντικές καθαρές επενδύσεις στην πραγματική οικονομία (κι όχι καιροσκοπικές αγορές μετοχών ή ακινήτων από «επενδυτές» που θα το σκάσουν στη μέση της νύχτας μόλις ανέβουν για λίγο τα χαρτιά που αγόρασαν).
- Σταθεροποίηση σημαίνει αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των ελλήνων (σε αντίθεση με τη μείωσή του κατά 2,6 εκ. ευρώ ή 8% που αναφέρει η ΕΛΣΤΑΤ για το τρίτο τρίμηνο του 2013).
- Σταθεροποίηση σημαίνει εκκαθάριση των μονίμως πτωχευμένων τραπεζών μετά από ειλικρινή έλεγχο των βιβλίων τους (κάτι που μόνο η ΕΚΤ μπορεί να κάνει, αλλά που απ’ ό,τι φαίνεται ούτε κι αυτή σκοπεύει να το κάνει σοβαρά όσο παραμένουν στη δικαιοδοσία του ελληνικού κράτους) και καταγραφή των πραγματικών «μαύρων τρυπών» που σήμερα τις σταματούν από το να λειτουργούν ως πιστωτικά ιδρύματα.
- Σταθεροποίηση, τέλος, σημαίνει ανάκαμψη στην αμειβόμενη απασχόληση (κι όχι απλά μείωση του ποσοστού ανεργίας, που μπορεί κάλλιστα να επιτευχθεί μέσα από μετανάστευση ή απόσυρση ανθρώπων από την αγορά εργασίας).
Ο μεγαλύτερος εχθρός της πολύπαθης σταθεροποίησης είναι δύο παράλληλες (και αλληλοτροφοδοτούμενες) πλάνες:
Πλάνη Νο. 1: Είμαστε στον σωστό δρόμο. Λίγο ακόμα και θα φτάσουμε στον προορισμό μας. Ας πετύχουμε το πρωτογενές πλεόνασμα και οι εταίροι μας, με τη «θέα» του, θα συγκινηθούν, θα πειστούν ότι μάθαμε το μάθημά μας, και θα κάνουν τις κινήσεις (όπως αυτοί νομίζουν) που θα σταθεροποιήσουν τη χώρα. Έτσι, σε λίγο καιρό, θα έχουμε αποδράσει από το Μνημόνιο όπως η Ιρλανδία.
Πλάνη Νο. 2: Με αλλαγή της κυβέρνησης και μονομερή απόφαση των νέων κυβερνώντων, καταγγέλλουμε το Μνημόνιο και «καθαρίζουμε». Μνημόνιο τέλος μετά από την εκλογή μιας κυβέρνησης που το καταγγέλλει.
Πρόκειται για δύο πλάνες που, εν τέλει, τροφοδοτούν η μία την άλλη: Καθώς η πρώτη πλάνη εξοργίζει εκείνους που δεν πέφτουν θύματά της, τους σπρώχνει προς τη δεύτερη πλάνη. Και τανάπαλιν: Η δεύτερη πλάνη εξοργίζει τόσο πολύ εκείνους που δεν την ασπάζονται που πέφτουν στα δίχτυα της πρώτης. Κι έτσι ένας λαός άγεται και φέρεται μεταξύ δύο φαντασιώσεων που τον παραλύουν κι η κρίση συνεχίζεται όσο η χώρα δεν μπορεί να διαπραγματευτεί σοβαρά τις κινήσεις εκείνες που μπορούν να φέρουν τη σταθεροποίηση.
Τι να διαπραγματευτεί και με ποιο τρόπο; Κάθε σοβαρός διαπραγματευτής επιλέγει προσεκτικά (α) τον στόχο του και (β) την απειλή με την οποία θα προσπαθήσει να«λυγίσει» την άλλη πλευρά, έχοντας πρώτα προσπαθήσει να διακρίνει τον πραγματικό στόχο της άλλης πλευράς καθώς και την πειστικότητα της απειλής της. Όταν μια χαλυβουργία, για παράδειγμα, διαπραγματεύεται με προμηθευτή μεταλλεύματος, πριν ξεκινήσουν οι συνομιλίες, επιλέγει την ποσότητα και την τιμή που αποτελεί τον διαπραγματευτικό της στόχο και, παράλληλα, διαμορφώνει την απειλή που θα χρησιμοποιήσει ώστε να τον πετύχει (π.χ. δήλωση ότι αν η άλλη πλευρά επιδιώξει να εισπράξει πάνω από ένα συγκεκριμένο ποσό για συγκεκριμένη ποσότητα μεταλλεύματος, ματαιώνονται οι διαπραγματεύσεις).
Ποιος είναι ο στόχος που πρέπει να υιοθετήσει η χώρα, ποια η απειλή που θα χρησιμοποιήσει, ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της «άλλης πλευράς» (του Βερολίνου, εν προκειμένω), ποια η απειλή της, και πόσο πιστευτή είναι η τελευταία;
Ο στόχος της «άλλης πλευράς» είναι γνωστός: να μην αλλάξει τίποτα στη φιλοσοφία της δανειακής μας συμφωνίας, κάτι που σημαίνει να επιμηκύνει τις αποπληρωμές τους χρέους μας μερικές δεκαετίες και να δώσει (τα ελάχιστα δυνατά) νέα δάνεια στο ελληνικό κράτος που θα του επιτρέπουν να συνεχίσει να προσποιείται ότι... δεν πτώχευσε. Στο διηνεκές. Όσο για την απειλή της Γερμανίας, τη γνωρίζουμε καλά: «Αν δεν συμμορφωθείτε, θα σταματήσουν οι δόσεις και, αν το παρατραβήξετε, θα αποκοπούν οι ελληνικές τράπεζες από τους μηχανισμούς παροχής ρευστότητας (το ELA)».
Η Πλάνη 1 συνηγορεί στο να σκύψουμε το κεφάλι σε αυτή την απειλή βασιζόμενοι στον φόβο ότι η γερμανική απειλή είναι αξιόπιστη και στην ευχή ότι η επιμήκυνση, τα νέα δανεικά και το πρωτογενές πλεόνασμα αρκούν για τη σταθεροποίηση. Αντίθετα, η Πλάνη 2 οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έχουμε τη δυνατότητα να εκφέρουμε μια δική μας αντι-απειλή μπροστά στην οποία το Βερολίνο θα γονατίσει και οι απαιτήσεις μας θα ικανοποιηθούν όποιες κι αν είναι, καθώς θα δυνάμεθα να πορευτούμε μόνοι μας, και εντός της Ευρωζώνης, άνευ δεσμεύσεων από τους εταίρους μας. Και οι δύο πλάνες είναι... πλάνες. Όσο πιο γρήγορα τις αποβάλουμε τόσο το καλύτερο για τη χώρα.
Επιστρέφοντας στην Πλάνη 1, το ότι αποτελεί απατηλή πλάνη η πεποίθηση ότι είμαστε στον σωστό δρόμο φαίνεται από μια απλή σκέψη: Η επιμήκυνση των αποπληρωμών για μερικές δεκαετίες απλά θα κρατήσει την χώρα μέσα στο μαύρο, τοξικό σύννεφο της μόνιμης πτώχευσης για δεκαετίες. Επιπλέον, κι αυτό είναι σημαντικό, δεδομένου ότι με τη δήθεν τραπεζική ενοποίηση που επέβαλε το Βερολίνο στην Ευρωζώνη, το ελληνικό δημόσιο, σε συνδυασμό με τους καταθέτες (μοντέλο Κύπρου – δόγμα Ντάιζελμπλουμ), θα πρέπει να ξελασπώσει τις τράπεζες στο μέλλον χωρίς τη βοήθεια του ESM, είναι ξεκάθαρο ότι η διατήρηση μη βιώσιμου χρέους στα δημόσια λογιστικά βιβλία ισοδυναμεί με διαιώνιση της ανικανότητας των ελληνικών τραπεζών τόσο να ελκύσουν καταθέσεις/κεφάλαια (ποιος τρελός θα τις εμπιστευτεί όταν λειτουργούν υπό το κυπριακό μοντέλο εν δυνάμει ανακεφαλαιοποίησης) όσο και να προσφέρουν ρευστότητα στις επιχειρήσεις.
Το ασφαλές συμπέρασμα μιας νηφάλιας ανάγνωσης της κατάστασης που αντιμετωπίζει η χώρα είναι ότι απαιτείται μια δική μας απειλή και ένας δικός μας στόχος ώστε να υπάρξει πραγματική διαπραγμάτευση με στόχο τη σταθεροποίηση. Η Πλάνη 2 δεν μπορεί, και δεν πρέπει, να αποτελέσει τη βάση αυτού του στρατηγικού σχεδιασμού. Στόχος της διαπραγμάτευσης δεν μπορεί να είναι ούτε η μονομερής διαγραφή του χρέους ούτε και η ιδέα ότι θα επιβάλουμε εμείς στο Βερολίνο, μονομερώς, τους όρους μας. Αυτά είναι γελοιότητες και πρέπει να σταματήσουν. Μια τέτοια δική μας συμπεριφορά θα ωθήσει στο Βερολίνο να πραγματοποιήσει την απειλή του – ακόμα και να θεωρεί πως, κλείνοντας την κάνουλα του ELA, θα οδηγήσει τη διάλυση του ευρώ. Η Γερμανία θα προτιμήσει να επιστρέψει στο μάρκο παρά να παραδοθεί στη δική μας Πλάνη 2. Αυτό όμως δεν σημαίνει, αντίθετα με την άποψη όσων τελούν υπό την Πλάνη 1, ότι δεν υπάρχει απειλή δική μας που να αναγκάσει τη Γερμανία να εισέλθει στις διαπραγματεύσεις που σήμερα αποκλείει.
Ποια απειλή πρέπει να χρησιμοποιήσουμε λοιπόν; Ποιον στόχο να θέσουμε; Πριν απαντήσουμε σε αυτά τα καυτά ερωτήματα, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί κάτι: Το πρωτογενές πλεόνασμα, από μόνο του, δεν θα σταθεροποιήσει τη χώρα (για τους πιο πάνω λόγους). Η μόνη του αξία για τη χώρα είναι ότι, αν όντως έχουμε διατηρήσιμο πρωτογενές πλεόνασμα, η βέλτιστη απειλή ώστε να επιβάλουμε στο Βερολίνο μια διαπραγμάτευση που αρνείται να κάνει – και η οποία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για τη σταθεροποίηση της χώρας – είναι η μονομερής διακοπή της εφαρμογής ενός «προγράμματος προσαρμογής» (όχι όμως και των μεταρρυθμίσεων που εμείς κρίνουμε ότι έχει ανάγκη η χώρα) έως ότου αρχίσει η διαπραγμάτευση που η Γερμανία αρνείται. Αν δεν χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό εργαλείο, το πρωτογενές πλεόνασμα είναι απολύτως άχρηστο. Δυστυχώς η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει σκοπό να το χρησιμοποιήσει ως εργαλείο. Το χρησιμοποιεί για να επιβεβαιώνει ότι είναι το «καλό παιδί του κ. Σόιμπλε», όπερ μεθερμηνευόμενο ότι δεν θα διαπραγματευτεί πραγματικά. Ο κ. Πρωθυπουργός και ο κ. Υπουργός των Οικονομικών, δυστυχέστατα, κραδαίνουν το πρωτογενές πλεόνασμα ως φετίχ. Ως ένα αντικείμενο με υπερφυσικές δυνάμεις πάνω στον λαό και στους εταίρους. Δυνάμεις που το πρωτογενές πλεόνασμα απλά δεν διαθέτει.
Κλείνω με το μέγα ερώτημα: Αν όντως χρησιμοποιήσουμε το πρωτογενές πλεόνασμα ως διαπραγματευτικό εργαλείο πάνω στο οποίο βασίσουμε την απειλή της διακοπής της εφαρμογής του Μνημονίου (έως ότου αρχίσουν, και καταλήξουν, οι διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία), ποιον στόχο πρέπει να υιοθετήσουμε σε αυτές τις διαπραγματεύσεις; Αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση. Ως πρόκριμά της, καταθέτω επιγραμματικά τρεις σκέψεις:
1. Άμεσο κούρεμα του μισού τουλάχιστον δημόσιου χρέους το οποίο δεν θα ονομαστεί κούρεμα αλλά που θα πάρει τη μορφή ανταλλαγής των υποχρεώσεών μας προς τους εταίρους με νέα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου των οποίων τόσο το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής όσο και τα επιτόκια θα διασυνδέονται με τον ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ – κάτι σαν αποπληρωμή του χρέους μας προς τον ESM με νέα sovereign coco bonds (όπου coco bonds = contingent convertible bonds) – βλ. συναφή πρόταση από την Κεντρική Τράπεζα της Βρετανίας (Bank of England)
2. Κατάργηση του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας με μεταβίβαση των μετοχών που διαθέτει (στις ελληνικές τράπεζες) απευθείας στον ESM, διορισμό νέων ΔΣ στις τράπεζες, που πλέον θα ανήκουν στον ESM, από την ΕΚΤ, και μεταφορά των κεφαλαίων που είχε επωμιστεί το ελληνικό δημόσιο από το ελληνικό χρέος στον ESM.
3. Μεταφορά των υπολοίπων από τα διάφορα ΕΣΠΑ στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, με εξουσιοδότηση αυτών των οργανισμών να προβαίνουν σε άμεσες επενδύσεις στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα της χώρας – χωρίς διαμεσολάβηση του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Ο εν δυνάμει τρομοκράτης
Μήπως είμαι εγώ; Μήπως είσαι εσύ; Γιατί όχι; Η επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης ως τώρα πέρα από τους φτωχούς και τους άνεργους, τους ανασφάλιστους και τους πάσης φύσεως αναξιοπαθούντες, αποκλείει το ενδεχόμενο των ψυχών που ματαίωσαν τα όνειρά τους, να μετατραπούν σε εκρηκτική ύλη.
Μπορεί ο καθένας από εμάς να είναι υποψήφιος τρομοκράτης. Όχι, ακόμα ισχύει το αθώος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου, μόνο που οι μισαλλόδοξες θεωρίες και οι φήμες που διαδίδονται για “ξεπέρασμα της κρίσης” δεν θα αφήσουν κανέναν να υψώσει ανάστημα πριν οι υπαίτιοι εξασφαλίσουν την δική τους σωτηρία στο απόλυτο.
Δεν μου αρκεί η καταδίκη, αλλά η επιστροφή της ελπίδας και του χαμόγελου, Αυτού που εκλάπη και υποθηκεύτηκε για χάρη των κυνικών αριθμολάγνων και καπιταλομανιακών, οι οποίοι βλέπουν τις ζωές μέσα από υπολογιστές και το ψυχρό βλέμμα τους αντανακλάται στο μαύρο της οθόνης.Πλέον είσαι τρομοκράτης. Γιατί; Ίσως επειδή ακόμα σκέφτεσαι και μάλιστα σκέφτεσαι διαφορετικά. Όσοι έχουν στήσει αυτό το σκηνικό είναι προετοιμασμένοι για τυχόν αντιδράσεις. Φρουρούν την ενοχή τους, έχουν στρατούς με δακρυγόνα και πένες, κρύβονται πίσω από πολυτελή διαμερίσματα και σχεδιάζουν την απόδρασή τους μέσα από λαβυρινθώδεις νομοθεσίες.Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εν δυνάμει τρομοκράτη; Σε αντίθεση με το παρελθόν, τρομοκρατία μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα και η δυναμική αντίδραση απέναντι στις κυβερνητικές αποφάσεις, ο αγώνας κατοίκων έναντι συμφερόντων που υπονομεύουν την ποιότητα ζωής τους, οι μη συμμορφωμένοι, ακόμα και οι διαφορετικοί στην εμφάνιση.Ζούμε στην χώρα που προσπαθούν να πείσουν ότι ο Ξηρός είναι πιο επικίνδυνος από τον Στουρνάρα. Ενός καταδικασμένου, τον οποίο οι άλλοτε “συναγωνιστές” του τον αδειάζουν. Είναι βολικό να κυκλοφορεί ελεύθερος ο “μπαμπούλας” του Ξηρού που ετοιμάζει δήθεν χτύπημα, ενώ η κυβέρνηση τρομοκρατεί χωρίς να χύσει αίμα.Είναι μεγάλη ανάγκη για την κυβέρνηση να αλλάξει την ατζέντα και να την μεταφέρει στον φόβο και την ανασφάλεια, αφού είναι το μόνο πεδίο στο οποίο μπορεί να ασκήσει πολιτική. Είναι μια ακόμα προσπάθεια επίκλησης των συντηρητικών αντανακλαστικών, μιας κοινωνίας που δεν φημίζεται για την εξωστρέφειά της.Ο ίδιος ο Ξηρός, ήρθε ως “από μηχανής Θεός” σε μια χρονική στιγμή που το επικοινωνιακό προφίλ της κυβέρνησης έχει φθαρεί. Βγάζει διαγγέλματα, μιλάει για “δύο άκρα” και φαίνεται να παίζει το παιχνίδι του συστήματος που τον εξέθρεψε.Οι λαοί δεν χρειάζονται αυτόκλητους τιμωρούς, αλλά παιδεία, συνείδηση και όραμα. Για να ανατρέψουν τους τυράννους πρέπει να πάψουν αρχικά να τους στηρίζουν και εν συνεχεία να τους ανατρέψουν. Μήπως και οι σκέψεις αυτές προέρχονται από το μυαλό ενός εν δυνάμει τρομοκράτη;Δήλωσε υποταγή στην Δημοκρατία. Στην Δημοκρατία κατ’ επίφαση, γιατί στην πραγματική δεν απαιτείται υποταγή, αλλά συναίνεση. Αυτό είναι το μήνυμα. Και ο φάκελος “τρομοκρατία”, ήρθε την κατάλληλη στιγμή για να θολώσει τα νερά και να βοηθήσει τα media και έναν ολόκληρο μηχανισμό να συντηρήσουν την θεωρία των δύο άκρων ως ανάχωμα στην αμφισβήτηση απέναντι στην μήτρα που την γεννά.
Δεν μου αρκεί η καταδίκη, αλλά η επιστροφή της ελπίδας και του χαμόγελου, Αυτού που εκλάπη και υποθηκεύτηκε για χάρη των κυνικών αριθμολάγνων και καπιταλομανιακών, οι οποίοι βλέπουν τις ζωές μέσα από υπολογιστές και το ψυχρό βλέμμα τους αντανακλάται στο μαύρο της οθόνης.Πλέον είσαι τρομοκράτης. Γιατί; Ίσως επειδή ακόμα σκέφτεσαι και μάλιστα σκέφτεσαι διαφορετικά. Όσοι έχουν στήσει αυτό το σκηνικό είναι προετοιμασμένοι για τυχόν αντιδράσεις. Φρουρούν την ενοχή τους, έχουν στρατούς με δακρυγόνα και πένες, κρύβονται πίσω από πολυτελή διαμερίσματα και σχεδιάζουν την απόδρασή τους μέσα από λαβυρινθώδεις νομοθεσίες.Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εν δυνάμει τρομοκράτη; Σε αντίθεση με το παρελθόν, τρομοκρατία μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα και η δυναμική αντίδραση απέναντι στις κυβερνητικές αποφάσεις, ο αγώνας κατοίκων έναντι συμφερόντων που υπονομεύουν την ποιότητα ζωής τους, οι μη συμμορφωμένοι, ακόμα και οι διαφορετικοί στην εμφάνιση.Ζούμε στην χώρα που προσπαθούν να πείσουν ότι ο Ξηρός είναι πιο επικίνδυνος από τον Στουρνάρα. Ενός καταδικασμένου, τον οποίο οι άλλοτε “συναγωνιστές” του τον αδειάζουν. Είναι βολικό να κυκλοφορεί ελεύθερος ο “μπαμπούλας” του Ξηρού που ετοιμάζει δήθεν χτύπημα, ενώ η κυβέρνηση τρομοκρατεί χωρίς να χύσει αίμα.Είναι μεγάλη ανάγκη για την κυβέρνηση να αλλάξει την ατζέντα και να την μεταφέρει στον φόβο και την ανασφάλεια, αφού είναι το μόνο πεδίο στο οποίο μπορεί να ασκήσει πολιτική. Είναι μια ακόμα προσπάθεια επίκλησης των συντηρητικών αντανακλαστικών, μιας κοινωνίας που δεν φημίζεται για την εξωστρέφειά της.Ο ίδιος ο Ξηρός, ήρθε ως “από μηχανής Θεός” σε μια χρονική στιγμή που το επικοινωνιακό προφίλ της κυβέρνησης έχει φθαρεί. Βγάζει διαγγέλματα, μιλάει για “δύο άκρα” και φαίνεται να παίζει το παιχνίδι του συστήματος που τον εξέθρεψε.Οι λαοί δεν χρειάζονται αυτόκλητους τιμωρούς, αλλά παιδεία, συνείδηση και όραμα. Για να ανατρέψουν τους τυράννους πρέπει να πάψουν αρχικά να τους στηρίζουν και εν συνεχεία να τους ανατρέψουν. Μήπως και οι σκέψεις αυτές προέρχονται από το μυαλό ενός εν δυνάμει τρομοκράτη;Δήλωσε υποταγή στην Δημοκρατία. Στην Δημοκρατία κατ’ επίφαση, γιατί στην πραγματική δεν απαιτείται υποταγή, αλλά συναίνεση. Αυτό είναι το μήνυμα. Και ο φάκελος “τρομοκρατία”, ήρθε την κατάλληλη στιγμή για να θολώσει τα νερά και να βοηθήσει τα media και έναν ολόκληρο μηχανισμό να συντηρήσουν την θεωρία των δύο άκρων ως ανάχωμα στην αμφισβήτηση απέναντι στην μήτρα που την γεννά.
Κυριακή 26 Ιανουαρίου 2014
Δεν υπάρχουν παράνομοι άνθρωποι
Επιστολή προς το ΔΣ της ΕΣΗΕΑ
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Δεν υπάρχουν παράνομοι άνθρωποι.
Υπάρχουν άνθρωποι σε σκλαβιά, άνθρωποι αναγκεμένοι, καταδιωκόμενοι, υπάρχουν άνθρωποι σε πόλεμο, πρόσφυγες, άνθρωποι σε υπέρτατη φτώχια, άνθρωποι χωρίς προνόμια και χωρίς γνώση ότι έχουν δικαιώματα.
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σε ηρεμία, σε σχετική ευημερία, άνθρωποι που καταφέρνουν να τα βγάζουν πέρα έστω και με δυσκολίες και αγώνα. Υπάρχουν και οι πάμπλουτοι. Αυτοί που για τίποτα δεν αγωνιούν και δεν μοχθούν για τον επιούσιο. Αλλά παράνομοι άνθρωποι, δεν υπάρχουν. Ακόμα και όταν προσπαθούν να έρθουν σε άλλες πατρίδες, αφού στη δικιά τους κινδυνεύει η ζωή, η τιμή, η αξιοπρέπειά τους ή , απλώς, είναι τόσο απελπισμένοι ώστε να ελπίζουν σε κάτι καλύτερο μακριά από τις εστίες τους. Στο άγνωστο, με βάρκα την ελπίδα. Που συχνά αποδεικνύεται θανατηφόρα.
Υπάρχουν άνθρωποι σε σκλαβιά, άνθρωποι αναγκεμένοι, καταδιωκόμενοι, υπάρχουν άνθρωποι σε πόλεμο, πρόσφυγες, άνθρωποι σε υπέρτατη φτώχια, άνθρωποι χωρίς προνόμια και χωρίς γνώση ότι έχουν δικαιώματα.
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σε ηρεμία, σε σχετική ευημερία, άνθρωποι που καταφέρνουν να τα βγάζουν πέρα έστω και με δυσκολίες και αγώνα. Υπάρχουν και οι πάμπλουτοι. Αυτοί που για τίποτα δεν αγωνιούν και δεν μοχθούν για τον επιούσιο. Αλλά παράνομοι άνθρωποι, δεν υπάρχουν. Ακόμα και όταν προσπαθούν να έρθουν σε άλλες πατρίδες, αφού στη δικιά τους κινδυνεύει η ζωή, η τιμή, η αξιοπρέπειά τους ή , απλώς, είναι τόσο απελπισμένοι ώστε να ελπίζουν σε κάτι καλύτερο μακριά από τις εστίες τους. Στο άγνωστο, με βάρκα την ελπίδα. Που συχνά αποδεικνύεται θανατηφόρα.
Ακόμα και ένα διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο που δεν κραδαίνει, δα, τη σημαία της επανάστασης, το αναγνώρισε δημόσια εδώ και καιρό. Τον περασμένο Απρίλιο, το AssociatedPressαποφάσισε ότι δεν θα αναφέρει ξανά την έκφραση «λαθρομετανάστες»/ παράνομοι μετανάστες. Στο σκεπτικό τους αναφέρουν ότι εφεξής θα χρησιμοποιούν τον όρο «παράνομος» μόνο για την πράξη (μετανάστευση) και όχι για τους ανθρώπους.
«Οι συνήγοροι των μεταναστών επικροτούν την αλλαγή» γράφει το πρακτορείο. «Μισούν τη φράση «λαθρομετανάστης», την οποία θεωρούν ως φορτίο, ασαφή, χωρίς ευαισθησία και ότι ρίχνει νερό στον μύλο της επίθεσης κατά των μεταναστών. ‘Κανένας άνθρωπος δεν είναι παράνομος’, λένε πολλοί από αυτούς.»
Κι όμως η Ελλάδα, αυτή που επαίρεται να νομίζει ότι ανήκει εις την Δύσιν, χρησιμοποιεί ανερυθρίαστα την κατάπτυστη αυτή λέξη, με στόχο να μειώσει ανθρώπους που κινούν εξ ανάγκης από τα πέρατα του κόσμου προσπαθώντας να φτάσουν στην δήθεν πολιτισμένη Ευρώπη, με όνειρό τους ένα καλύτερο μέλλον. Είναι αδύνατο να διαπιστωθεί ποιος πρώτος επέβαλε τη λέξη: η κυβέρνηση, ή τα ΜΜΕ. Εχει εδώ και καιρό καθιερωθεί, παρότι (ή ακριβώς γι’ αυτό) υποκρύπτει υποτίμηση, ρατσισμό, έχθρα, ακόμα και μίσος.
«Οι συνήγοροι των μεταναστών επικροτούν την αλλαγή» γράφει το πρακτορείο. «Μισούν τη φράση «λαθρομετανάστης», την οποία θεωρούν ως φορτίο, ασαφή, χωρίς ευαισθησία και ότι ρίχνει νερό στον μύλο της επίθεσης κατά των μεταναστών. ‘Κανένας άνθρωπος δεν είναι παράνομος’, λένε πολλοί από αυτούς.»
Κι όμως η Ελλάδα, αυτή που επαίρεται να νομίζει ότι ανήκει εις την Δύσιν, χρησιμοποιεί ανερυθρίαστα την κατάπτυστη αυτή λέξη, με στόχο να μειώσει ανθρώπους που κινούν εξ ανάγκης από τα πέρατα του κόσμου προσπαθώντας να φτάσουν στην δήθεν πολιτισμένη Ευρώπη, με όνειρό τους ένα καλύτερο μέλλον. Είναι αδύνατο να διαπιστωθεί ποιος πρώτος επέβαλε τη λέξη: η κυβέρνηση, ή τα ΜΜΕ. Εχει εδώ και καιρό καθιερωθεί, παρότι (ή ακριβώς γι’ αυτό) υποκρύπτει υποτίμηση, ρατσισμό, έχθρα, ακόμα και μίσος.
Είναι ντροπιαστικό για μια χώρα και προσφύγων και μεταναστών η πρώτη έρευνα στο διαδίκτυο για τη λέξη λαθρομετανάστης να δίνει 1,3 εκατομμύρια αποτελέσματα. Είναι φρικιαστικό και δείχνει απουσία κάθε συμπόνιας και προσπάθειας για κατανόηση και βοήθεια προς τους αδύναμους, να χρησιμοποιείται αυτός ο τόσο φορτισμένος χαρακτηρισμός- στίγμα ακόμη και για νεκρούς.
Η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί ώστε να κρατά τα αντανακλαστικά μας κατά των μεταναστών και των προσφύγων ζωντανά. Εχει την πρώτη ευθύνη. Αλλά όχι και τη μοναδική. Τη δεύτερη θέση ανάμεσα σε όσους ευθύνονται, κατέχουν οι δημοσιογράφοι. Θεωρώ πως οι ενώσεις μας είναι υπόλογες διότι μέχρι σήμερα δεν έκαναν κάτι ώστε να αλλάξει αυτή η γεμάτη απανθρωπιά ορολογία που σκορπίζει μίσος- παράληλα με τις κυβερνητικές πρακτικές. Και διοικητικά συμβούλια έχουμε και συμβούλια δεοντολογίας. Το θέμα είναι αν έχουμε και βούληση. Επρεπε να έχουμε κάνει κάτι από χθες, κατά το δημοσιογραφικώς λεγόμενο. Ας το κάνουμε σήμερα, τουλάχιστον. Είναι υποχρέωσή μας απέναντι στον Ανθρωπο. Χωρίς κανένα επίθετο. Και προπαντός, χωρίς εκείνο το τρομακτικό «λαθραίος».
Η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί ώστε να κρατά τα αντανακλαστικά μας κατά των μεταναστών και των προσφύγων ζωντανά. Εχει την πρώτη ευθύνη. Αλλά όχι και τη μοναδική. Τη δεύτερη θέση ανάμεσα σε όσους ευθύνονται, κατέχουν οι δημοσιογράφοι. Θεωρώ πως οι ενώσεις μας είναι υπόλογες διότι μέχρι σήμερα δεν έκαναν κάτι ώστε να αλλάξει αυτή η γεμάτη απανθρωπιά ορολογία που σκορπίζει μίσος- παράληλα με τις κυβερνητικές πρακτικές. Και διοικητικά συμβούλια έχουμε και συμβούλια δεοντολογίας. Το θέμα είναι αν έχουμε και βούληση. Επρεπε να έχουμε κάνει κάτι από χθες, κατά το δημοσιογραφικώς λεγόμενο. Ας το κάνουμε σήμερα, τουλάχιστον. Είναι υποχρέωσή μας απέναντι στον Ανθρωπο. Χωρίς κανένα επίθετο. Και προπαντός, χωρίς εκείνο το τρομακτικό «λαθραίος».
Φαρμακονήσι
Λιλιάνα Δρίτσα (διήγημα)
Ο άνθρωπος έκλαιγε.
Ένας μεσόκοπος άντρας, ήταν, γύρω στα πενήντα-ίσως και νεότερος αλλά κακοπερασμένος…
Κάτι έλεγε στη γλώσσα του κι έκλαιγε γοερά.
Γύρω του κι άλλοι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι. Μερικοί κάτι ψέλλιζαν. Άλλοι χτυπούσαν το κεφάλι τους.
Ανάμεσα στα κεφάλια ξεχώριζες μικρόφωνα που διαγκωνίζονταν.
Ανάμεσα στα κλάματα ξεχώριζες φωνές δημοσιογράφων....
Ο άνθρωπος έκλαιγε.
Αν έσβηνες τον ήχο δεν καταλάβαινες πως μιλούσε ξένη γλώσσα.
Θα μπορούσε να είναι ένας έλληνας αγρότης που είχε καταστραφεί η σοδιά του.
Θα μπορούσε να είναι ένας έλληνας ψαράς που του ’χε βουλιάξει η βάρκα του.
Θα μπορούσε να είναι ένας έλληνας οικογενειάρχης που είχε χάσει το σπίτι του κι έμενε στο δρόμο.
Ο άνθρωπος έκλαιγε.
Έδειχνε τη θάλασσα κι έκλαιγε.
Μπορεί να ‘δειχνε και προς το μέρος της πατρίδας του.
Μπορεί να καταριόταν τη στιγμή που πήρε την απόφαση να φύγει ή αυτούς που τον "βοήθησαν"…
Μπορεί να προσπαθούσε να εξηγήσει τι ακριβώς συνέβη.
Πάντως έκλαιγε.
Ένας μεσόκοπος άντρας που μιλούσε μια ξένη γλώσσα αλλά θα μπορούσε να είναι κι έλληνας.
Θα μπορούσε να είναι ένας έλληνας μετανάστης στην προκυμαία της Νέας Υόρκης.
Θα μπορούσε να είναι ένας έλληνας μετανάστης στο σταθμό του Μονάχου.
Θα μπορούσε να είναι ένας έλληνας μετανάστης στην Μελβούρνη.
Έκλαιγε.
Κι ένας συμπατριώτης του μετέφραζε.
Τα τρία παιδιά του κι η γυναίκα του είχαν πνιγεί.
Έκλαιγε.
Δεν μπορούσε να κάνει τίποτ’ άλλο πια.
Ούτε να συνεχίσει το ταξίδι του για την Ευρώπη της επαγγελίας.
Ούτε να γυρίσει πίσω.
Ούτε να συνεχίσει τη ζωή του.
Τα τρία παιδιά του κι η γυναίκα του είχαν πνιγεί.
Ο άνθρωπος έκλαιγε.
Θα μπορούσε να είναι έλληνας…
Η Λιλιάνα Δρίτσα είναι συγγραφέας, μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών
Το γερμανικό αίνιγμα
Γιάνης Βαρουφάκης
Όταν το τσουνάμι που έπληξε τη βορειοανατολική Ιαπωνία κατέστρεψε το πυρηνικό εργοστάσιο στη Φουκουσίμα, γονατίζοντας για μήνες πολλούς την ιαπωνική βιομηχανία, η γερμανίδα καγκελάριος έλαβε, με συνοπτικές διαδικασίες, μια γενναία απόφαση: Όχι μόνο η γερμανική κυβέρνηση θα έβαζε στο αρχείο τα πλάνα για επέκταση των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αλλά, επιπλέον, θα έκλεινε τους υπάρχοντες πυρηνικούς σταθμούς σε ολόκληρη τη χώρα.
Αυτή η απόφαση, παρ' όλο που χαιρετίστηκε από το κόμμα των Πρασίνων, έπληξε καίρια τα σχέδια για μείωση των ρύπων διοξειδίου του άνθρακα (και άλλων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου) αυξάνοντας παράλληλα το κόστος ενέργειας. Εν πολλοίς, δύο ήταν τα αποτελέσματα της κατάργησης των πυρηνικών σταθμών: Πρώτον, το κόστος της ενέργειας, μακροπρόθεσμα, αυξήθηκε (σε σημείο που η ενεργοβόρος γερμανική βιομηχανία πληρώνει την ενέργεια τα διπλάσια σήμερα από τους γάλλους ανταγωνιστές). Δεύτερον, τα σχέδια για μείωση της παραγωγής καταστρεπτικών για το περιβάλλον ρύπων πήγαν περίπατο καθώς η Γερμανία αναγκάζεται να αντικαταστήσει τα πυρηνικά εργοστάσια με νέες ρυπογόνες μονάδες που καίνε άνθρακα ή φυσικό αέριο (το οποίο παράγει μεν λιγότερους ρύπους αλλά αυξάνει την εξάρτηση του Βερολίνου από τον κ. Πούτιν).
Λίγες μέρες μετά την απόφαση της κας Μέρκελ, εκπρόσωποι πολλών μικρών και μεγάλων βιομηχανικών εταιρειών προσέγγισαν το γερμανικό υπουργείο Βιομηχανίας και Τεχνολογίας με την εξής εύλογη πρόταση: «Έχουμε τους καλύτερους μηχανικούς στον κόσμο στον τομέα των πράσινων τεχνολογιών, ιδίως σχετικά με τα φωτοβολταϊκά. Προς το παρόν, αυτές οι τεχνολογίες παραμένουν μη ανταγωνιστικές και τεχνολογικά προβληματικές, σε σχέση με το φυσικό αέριο, τον άνθρακα, ακόμα και τα πυρηνικά. Πιστεύουμε όμως ότι αν εκπονήσουμε ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα, με κρατική ενίσχυση, σε δέκα χρόνια όχι μόνο θα έχουμε εφεύρει πράσινες τεχνολογίες που θα λύσουν το πρόβλημα που δημιουργήθηκε με την κατάργηση των πυρηνικών σταθμών αλλά, επιπλέον, θα έχουμε δημιουργήσει έναν νέο κλάδο που θα κατακτήσει την παγκόσμια αγορά (ξεπερνώντας τον κινεζικό ανταγωνισμό), δίνοντας τεράστια ώθηση στις εξαγωγές μας όταν πια παραδοσιακές εξαγωγές μας, π.χ. αυτοκινήτων, θα αρχίσουν να φθίνουν.»
Το γερμανικό υπουργείο Βιομηχανίας και Τεχνολογίας είδε την πρόταση με συμπάθεια και την προώθησε στο υπουργείο Οικονομικών και στην Καγκελαρία. Για να εισπράξει την εξής αποστομωτική απάντηση: «Λόγω της συνταγματικής δέσμευσης για συρρίκνωση του δημόσιου ελλείμματος στο 0.5% του ΑΕΠ, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματα της εν λόγω πρότασης, αδυνατεί να συμμετάσχει σε ένα τέτοιο πρόγραμμα.».
Αυτή η ιστορία εμπεριέχει πολλά διδάγματα για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους οι οποίοι, λόγω της Ευρωζώνης, καλούνται να συνδιαλέγονται και να διαπραγματεύονται με το Βερολίνο για θέματα που αφορούν τη δική τους οικονομική και επενδυτική πολιτική. Αν το Βερολίνο απορρίπτει μια τέτοια πρόταση από γερμανούς βιομηχάνους και από το γερμανικό υπουργείο Βιομηχανίας και Τεχνολογίας (παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει πως η γερμανική βιομηχανία έχει τη δυνατότητα, άνευ κρουσμάτων διαφθοράς, να δημιουργήσει τεχνολογίες που λύνουν προβλήματα της ίδιας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και να γεννήσει νέους μακροπρόθεσμους πόρους πλουτισμού για τη γερμανική οικονομία) φανταζόμαστε όλοι με πόση απέχθεια αντιμετωπίζει αιτήματα των υπόλοιπων Ευρωπαίων για δημόσια επενδυτικά προγράμματα στη λοιπή Ευρωζώνη.
Το ερώτημα που πολλοί ρωτούν είναι: Γιατί τέτοιο «κόλλημα»; Γιατί αρνούνται να δανειστούν ακόμα κι οι ίδιοι με επιτόκια κάτω του 2% προς όφελος επενδύσεων που θα αποφέρουν στη Γερμανία πολλαπλάσια οφέλη; Η απάντηση σε αυτό το «γερμανικό αίνιγμα» μπορεί να είναι σύνθετη αλλά όχι όμως και ιδιαίτερα πολύπλοκη. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι πρέπει να αναζητηθεί, τουλάχιστον αρχικά, στα βάθη του 19ου αιώνα.
Πριν την ενοποίηση της Γερμανίας από τον Βίσμαρκ, εν έτει 1871, η Πρωσία (το ισχυρότερο από τα γερμανικά κράτη) είχε πειραματιστεί με το μοντέλο του φιλελεύθερου, αποκεντρωμένου καπιταλισμού (βρετανικού τύπου) όπως το πρωτο-είχε παρουσιάσει στο βιβλίο του «Ο Πλούτος των Εθνών» ο Σκοτσέζος Άνταμ Σμιθ. Επρόκειτο για τη συνθήκη Zollverein, το 1833, η οποία δημιουργούσε συνθήκες ελεύθερου εμπορίου εντός των περισσότερων γερμανικών κρατών (εξαιρουμένης της Αυστρίας). Το πείραμα αυτό απέτυχε παταγωδώς (καθώς δεν έφερε την εκβιομηχάνιση) και ο κλήρος έπεσε στον Βίσμαρκ να δοκιμάσει ένα άλλο «μοντέλο ανάπτυξης». Εν συντομία, επιλέχθηκε το εξής απλό μοντέλο, το οποίο και εφαρμόστηκε ιδίως μετά το 1870:
1. Προώθηση δημιουργίας μεγάλων ολιγοπωλιακών (σχεδόν μονοπωλιακών) ιδιωτικών επιχειρήσεων σε αγαστή συνεργασία, η κάθε επιχείρηση, με μία μεγάλη τράπεζα της περιοχής.
2. Συμπίεση, με κρατική παρέμβαση και συμπαράσταση, της αύξησης των μισθών κάτω από τον ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας (δηλαδή της παραγόμενης αξίας που αντιστοιχούσε σε κάθε εργαζόμενο). Στόχος αυτής της «συμπίεσης» ήταν ένας: οι αυξήσεις των εξαγωγών που θα επιτυγχάνονταν λόγω της αυξανόμενης ανταγωνιστικότητας των γερμανικών βιομηχανικών προϊόντων (σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες όπου οι μισθοί αυξάνονταν γρηγορότερα, καθιστώντας τις γερμανικές εισαγωγές πιο ανταγωνιστικές ως προς την τιμή).
3. Εξαγωγή μεγάλου μέρους των κερδών της γερμανικής βιομηχανίας (από τις εξαγωγές) στο εξωτερικό (καθώς η παραμονή τους στη χώρα θα σήμαινε είτε μείωση των επιτοκίων – κάτι που θα αύξανε τον δανεισμό των νοικοκυριών - είτε, εφόσον ξοδεύονταν, αύξηση των τιμών) με αποτέλεσμα η Γερμανία να δανείζει στους υπόλοιπους Ευρωπαίους τα... χρέη τους προς αυτήν.
Αυτό το «μοντέλο ανάπτυξης» παραλίγο να καταρρεύσει στον Μεσοπόλεμο. Επανέκαμψε όμως πλήρως μετά τον πόλεμο υπό τη σκέπη και προστασία του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος που δημιούργησε (για δικούς της λόγους) η Αμερική. Για είκοσι χρόνια, με τη βοήθεια των ΗΠΑ, οι τρεις άξονες του γερμανικού μοντέλου (ολιγοπωλιακή βιομηχανική οργάνωση, συμπίεση μισθών και εξαγωγή κεφαλαίων) λειτουργούσαν άψογα και χωρίς κανένα πρόβλημα. Όμως, όταν τον Αύγουστο του 1971 το διεθνές οικονομικό σύστημα που έστησαν οι ΗΠΑ μετά τον πόλεμο κατέρρευσε, ξάφνου «έσπασε» το σύστημα σταθερών ισοτιμιών όλων των δυτικών νομισμάτων μεταξύ τους και του καθενός με το δολάριο. Η Γερμανία απέκτησε τεράστιο πρόβλημα. Γιατί;
Το γερμανικό «μοντέλο ανάπτυξης», όπως είδαμε, στηρίζεται στα εμπορικά πλεονάσματα (που επιτυγχάνονται βασικά μέσω της συμπίεσης των μισθών) τα οποία μετατρέπονται σε εξαγωγές κεφαλαίων. Η χώρα ουσιαστικά (α) συμπιέζει τα εισοδήματα των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων (και μαζί με αυτά την εγχώρια κατανάλωση), και (β) μετατρέπει τα πλεονάσματα που κερδίζει με αυτόν τον τρόπο σε περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό (είτε αυτά είναι ελληνικά ομόλογα είτε κτήρια και οικόπεδα στην Ισπανία). Όμως, αν οι ισοτιμίες κυμαίνονται ελεύθερα (ανάλογα με τη ζήτηση και την προσφορά του κάθε νομίσματος) τότε η χώρα με τα μόνιμα πλεονάσματα (η Γερμανία) θα βλέπει το νόμισμά της να ανατιμάται διαρκώς, κάτι που σημαίνει ότι (σε μάρκα) τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτουν οι Γερμανοί στο εξωτερικό (στις ελλειμματικές χώρες) χάνουν την αξία τους συστηματικά. Να γιατί η Γερμανία από το 1978 συμφώνησε αρχικά στις σταθερές ισοτιμίες εντός της Ευρώπης και, όταν αυτό το σύστημα σταθερών ισοτιμιών κατέρρευσε το 1992/3, δέχθηκε τη δημιουργία του ευρώ.
Το ευρώ λοιπόν (όσο και να λέγεται ότι το επέβαλε ο Φρανσουά Μιτεράν στον Χέλμουτ Κολ ως αντίτιμο για την αποδοχή της επανένωσης των δύο Γερμανιών) έλυσε ένα μεγάλο πρόβλημα για τη Γερμανία, επιτρέποντας τη διατήρηση του Βισμαρκικού «μοντέλου ανάπτυξης». Όπως όμως συνήθως συμβαίνει, όταν λύνεται ένα πρόβλημα με τρόπο αποσπασματικό, δημιουργείται ένα άλλο. Στην περίπτωσή μας, το πρόβλημα ήταν ότι, ενώ η Ευρωζώνη έδωσε τη δυνατότητα στο γερμανικό «μοντέλο» να παράξει τα μεγαλύτερα πλεονάσματα στην ιστορία του, δημιούργησε παράλληλα ένα τέρας πίσω από την πλάτη των απογόνων του Βίσμαρκ (του γερμανικού πολιτικού προσωπικού): ήταν οι γερμανικές τράπεζες οι οποίες, άνευ«αδείας», παρέκκλιναν από τον ρόλο που τους είχε δώσει ο Βίσμαρκ, δηλαδή τη χρηματοδότηση των γερμανικών βιομηχανικών ολιγοπωλίων. Γιατί; Επειδή βρήκαν νέο τρόπο να κερδοφορήσουν που καμία σχέση δεν είχε με την παραγωγή αγαθών: Αγοράζοντας όλο και πιο επισφαλή περιουσιακά στοιχεία (π.χ. παράγωγα από τη μία και ελληνικά ομόλογα, μετοχές του ΟΤΕ κ.λπ. από την άλλη) σε μάρκα-ευρώ που δεν κινδύνευαν (έτσι νόμιζαν) από υποτίμηση σε σχέση με το... μάρκο-ευρώ. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό.
Όταν λοιπόν το 2008 κατέρρευσε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, και τράπεζες όπως η Deutsche Bank πτώχευσαν (χωρίς ποτέ να αναγκαστούν να το παραδεχθούν από τις ρυθμιστικές αρχές), το γερμανικό κράτος αναγκάστηκε να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη για να σώσει τις γερμανικές τράπεζες και έτσι το γερμανικό χρέος ξεπέρασε κατά πολύ τα όρια του Μάαστριχτ (το οποίο είχε βέβαια επιβάλει το ίδιο το Βερολίνο στην υπόλοιπη Ευρώπη). Με το χρέος και το έλλειμμα να απειλούν, η γερμανική κυβέρνηση είχε δύο επιλογές.
Η μία ήταν να αφήσει το έλλειμμα να αυξηθεί εν καιρώ κρίσης. Όμως αυτό θα σήμαινε το τέλος του «μοντέλου ανάπτυξης» που βασίζεται στα εμπορικά πλεονάσματα (τα οποία θα εξαφανίζονταν αν το κρατικό έλλειμμα μεγάλωνε την ώρα που, λόγω ύφεσης, οι επενδύσεις δεν αυξάνονταν). Η άλλη επιλογή ήταν η λιτότητα για το ίδιο το γερμανικό κράτος, κάτι που για να πετύχει απαιτούσε την παράλληλη αύξηση των εμπορικών πλεονασμάτων και τη συνεχιζόμενη προς τα κάτω συμπίεση των μισθών.
Επίλογος
Έτσι εξηγούνται δύο πράγματα:
Πρώτον, γιατί η γερμανική κυβέρνηση, παρά την έντιμη προσήλωσή της σε ένα πράσινο ενεργειακό μέλλον, αρνήθηκε να επενδύσει στους βιομηχανικούς κλάδους της χώρας που δύνανται να παράξουν μεσοπρόθεσμα επικερδέστατες τεχνολογίες αιχμής στον τομέα της ενέργειας. Η κυβέρνηση του Βερολίνου προτίμησε να περιορίσει τα βραχυπρόθεσμα ελλείμματα για να διασώσει το Βισμαρκιανό «μοντέλο ανάπτυξης» (και τα εμπορικά πλεονάσματα στα οποία αυτό βασίζεται).
Δεύτερον, γιατί η κα Μέρκελ, ό,τι και να έλεγε απειλώντας αριστερά και δεξιά, την τελευταία στιγμή δεν υπήρχε περίπτωση να διακινδυνεύσει την Ευρωζώνη διατάζοντας την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να «κλείσει» τη στρόφιγγα της ρευστότητας (το ELA) στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα (δηλαδή να προβεί στην κίνηση που μπορούσε να εξαναγκάσει την Ελλάδα να βγει από το ευρώ). Αν το έκανε, θα διακινδύνευε τα συσσωρευμένα πλεονάσματα της γερμανικής οικονομίας στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης (για τα οποία το γερμανικό κατεστημένο επέβαλε μόνιμη λιτότητα στον μέσο γερμανό εργαζόμενο).
Τέλος, μέσα από αυτό το πρίσμα, αναδεικνύεται η παντελής έλλειψη γερμανικού οράματος για την Ευρωζώνη. Το Βισμαρκικό «μοντέλο ανάπτυξης» μπορεί να κατάφερε να εκβιομηχανοπιήσει τη Γερμανία, και να την καταστήσει κραταιά οικονομία, όμως (α) έφερε τον πόλεμο δύο φορές στην Ευρώπη και (β) ήταν αδύνατον να «αναστηθεί» μεταπολεμικά άνευ της αρωγής των ΗΠΑ. Σήμερα αυτή η αρωγή δεν υπάρχει πια (λόγω της φθοράς της αμερικανικής ηγεμονίας). Η προσπάθεια που καταβάλει το Βερολίνο να διατηρήσει το Βισμαρκικό μοντέλο επεκτείνοντάς το σε όλη την Ευρωζώνη προσκρούει σε μια σκληρή αλήθεια: Η γερμανική επιτυχία (όπως και η επιτυχία της Ελβετίας ή των φορολογικών παράδεισων) βασίζεται στο ότι οι υπόλοιποι... δεν είναι σαν τη Γερμανία. Με άλλα λόγια, το γερμανικό «μοντέλο» δουλεύει όσο οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες δεν καταφέρνουν να το ενστερνιστούν. Εάν τα καταφέρουν, δεν θα βοηθά πλέον τη Γερμανία. Κι αν προσπαθήσουν να το ενστερνιστούν αλλά αποτύχουν τότε καταρρέει η Ευρωζώνη.
Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2014
Διδάσκοντας την κρίση
Η κρίση έθεσε πολλά νέα ερωτήματα τα οποία δοκίμασαν την ωριμότητα της κοινωνίας που ζούμε. Η μαζική ψυχολογία μας απέδειξε πως ακόμα ο Έλληνας περιμένει το κράτος να του λύσει όλα του τα προβλήματα, ενώ δείχνει να αναγνωρίζει στις κάθε είδους συντεχνίες την εξουσία να ορίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού.
Ο Έλληνας είναι συνυφασμένος με την ιδιότητα του μικροαστού. Έχει πάμπολλες παθολογίες, περισσότερες εκ των οποίων προκύπτουν από την προσκόλλησή του σε συντηρητικές και αφηρημένες έννοιες από τις οποίες μικρή προσπάθεια έκανε ανά τις δεκαετίες για να ξεφύγει.
Πάνω σ’ αυτές τις παθογένειες πάτησαν οι υποστηρικτές του νεοφιλελευθερισμού που μετατράπει σε καζίνο τις ζωές, για να πουν ότι χρειαζόμαστε “λιγότερο κράτος” γιατί είμαστε κακομαθημένοι και πρέπει να ωριμάσουμε. Δεν χρειαζόμαστε την ασφάλεια, ας αφήσουμε τις “ιδεοληψίες” μας για δωρεάν υγεία και παιδεία.
Το ύπουλο σόφισμα που προσπαθούν τώρα να καθιερώσουν είναι η παραπομπή των πάντων στην ξεχωριστή, ατομική ψυχολογία του καθενός. Ξεκινάνε από εκεί για να εκλογικεύσουν με κυνισμό τους αυτόχειρες και φτάνουν στο να σε κατηγορήσουν για “απαισιοδοξία”. Δηλαδή, σου λένε, δεν ευθύνονται οι κοινωνικές συνθήκες αλλά ΕΣΥ, επειδή δεν προσαρμόζεσαι. Αν βλέπεις την φάκα συγχαρητήρια, αλλά αυτό το τέχνασμα επιχειρεί κάτι ακόμα. Να απογυμνώσει από το πολιτικό τους φορτίο τις σχέσεις, τις εξαρτήσεις και τις προθέσεις της εξουσίας.
Ο Έλληνας είναι συνυφασμένος με την ιδιότητα του μικροαστού. Έχει πάμπολλες παθολογίες, περισσότερες εκ των οποίων προκύπτουν από την προσκόλλησή του σε συντηρητικές και αφηρημένες έννοιες από τις οποίες μικρή προσπάθεια έκανε ανά τις δεκαετίες για να ξεφύγει.
Πάνω σ’ αυτές τις παθογένειες πάτησαν οι υποστηρικτές του νεοφιλελευθερισμού που μετατράπει σε καζίνο τις ζωές, για να πουν ότι χρειαζόμαστε “λιγότερο κράτος” γιατί είμαστε κακομαθημένοι και πρέπει να ωριμάσουμε. Δεν χρειαζόμαστε την ασφάλεια, ας αφήσουμε τις “ιδεοληψίες” μας για δωρεάν υγεία και παιδεία.
Το ύπουλο σόφισμα που προσπαθούν τώρα να καθιερώσουν είναι η παραπομπή των πάντων στην ξεχωριστή, ατομική ψυχολογία του καθενός. Ξεκινάνε από εκεί για να εκλογικεύσουν με κυνισμό τους αυτόχειρες και φτάνουν στο να σε κατηγορήσουν για “απαισιοδοξία”. Δηλαδή, σου λένε, δεν ευθύνονται οι κοινωνικές συνθήκες αλλά ΕΣΥ, επειδή δεν προσαρμόζεσαι. Αν βλέπεις την φάκα συγχαρητήρια, αλλά αυτό το τέχνασμα επιχειρεί κάτι ακόμα. Να απογυμνώσει από το πολιτικό τους φορτίο τις σχέσεις, τις εξαρτήσεις και τις προθέσεις της εξουσίας.
Οι ελίτ και οι κοινωνίες έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, όχι επειδή θα το ερμηνεύσουμε με την ταξική διαστρωμάτωση, αλλά επειδή οι πρώτες έχουν πάντα περισσότερη συνείδηση των επιθυμιών τους και μάχονται πιο οργανωμένα για να τις πραγματοποιήσουν. Άρα, τι κάνουν; Σου δείχνουν έναν πληθυσμό με ψυχοπαθολογίες που πρέπει να ξεπεραστούν, αλλά την ίδια στιγμή ( οι ελίτ) παρουσιάζουν εαυτούς ως αθώες. Η ενοχή βαραίνει μόνο εσένα και τις εμμονές σου για ελευθερίες και παροχές με επίκεντρο τον άνθρωπο, για δικαιώματα και αξιοπρεπή διαβίωση.Από την άλλη, δεν υπάρχει κάτι αφηρημένο ως “σύστημα”, αλλά ονόματα, διευθύνσεις, οικογένειες και τραπεζικοί λογαριασμοί. Κι όμως οι ελίτ βολεύονται στην γενική κατηγορία του συστήματος από πλευράς μαζών. Προτιμούν να μένουν όλα στην σφαίρα της υποκειμενικότητας και σκοπίμως στήνουν αυτόν τον μηχανισμό της ενοχής των “κάτω”.
Τον εμπλουτίζουν ενδιάμεσα με μεταφυσικές θεωρίες περί “έθνους” και “φυλής” αποσκοπώντας στην πλάνη. Μετά εφευρίσκουν αντίπαλα στρατόπεδα που “θα μας πάρουν τις δουλειές” κι έτσι όπως σε όλα τα συστήματα, κάθε είδους οργανισμός\ζώο επιτίθεται στο διαφορετικό από αυτό για να κρατήσει την πεπερασμένη τροφή. Βέβαια εδώ δεν μιλάμε αντικρουόμενα συμφέροντα. Γιατί ο εργαζόμενος Έλληνας με τον εργαζόμενο π.χ. Πακιστανό έχουν ακριβώς τα ίδια συμφέροντα.
Οι ελίτ επιζητούν να θολώσουν την εικόνα που προδίδει πως οι θέσεις εξουσίας συνεπάγονται μεγάλη δύναμη, άρα και μεγάλη ευθύνη για τα κοινωνικά τεκταινόμενα. Οι ανισότητες πρέπει να μένουν μόνο στο θεωρητικό πεδίο ώστε να κρατούν τις μάζες μακρυά από την κριτική και η οργή μα μετασχηματίζεται στο λεκτικό επίπεδο εκτόνωσης καφενειακού χαρακτήρα. Η κρίση δεν είναι μια περαστική κατάσταση, αλλά μια δυναμικώς διαμορφώμενη κανονικότητα, η οποία θεωρεί τον άνθρωπο αριθμό, τους εργαζόμενους “ωφελούμενους”, τον δημόσιο χαρακτήρα παρωχημένο και την φτώχεια, marketing. Κατασκευάζεται, στήνονται μηχανισμοί υποστήριξης και προωθείται επικοινωνιακά ως μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, γιατί πρέπει να υπομένουμε, να γίνουμε οσιομάρτυρες και να δώσουμε άφεση εγκλημάτων σ’ αυτούς που πλουτίζουν με την ύπαρξή της, όντας οι ίδιοι ανύπαρκτοι.
Το αρχιπέλαγος της Ε.Ε
Του Άρη Χατζηστεφάνου
Η σύλληψη και παραπομπή σε δίκη του εκπαιδευτικού Παύλου Αντωνόπουλου για τη συμμετοχή του σε απαγορευμένη διαδήλωση, αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη τάση των χωρών-μελών τη$ Ε.Ε. να αντιγράφουν τις πιο σκοτεινές εποχές των απολυταρχικών καθεστώτων του 20ού αιώνα
ΑΔΙΑΝΟΗΤΕΣ θα θεωρούνταν πριν από μερικά μόνο χρόνια οι απαγορεύσεις συγκεντρώσεων και συναθροίσεων... που επιβλήθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες σε χώρες-μέλη της Ε.Ε. Εκτός από την ωμή παρέμβαση τις αστυνομίας, αρκετές κυβερνήσεις προωθούν μέτρα που, αν και φαντάζουν λιγότερο βίαια, μπορεί να έχουν μακροχρόνιες συνέπειες για τους επίδοξους διαδηλωτές.
Σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία οι απαγορεύσει των διαδηλώσεων συνοδεύονται συνήθως από υψηλά χρηματικά πρόστιμα, που μπορούν να συνθλίψουν τα οικονομικά και του πλουσιότερου νοικοκυριού – πόσο μάλλον ενός διαδηλωτή που διαμαρτύρεται για το ψαλίδισμα του μισθού του.
Τον Νοέμβριο του 2013 η ισπανική κυβέρνηση προώθησε νομοθεσία βάσει της οποίας μπορεί να επιβληθούν πρόστιμα έως και 600.000 ευρώ σε όσους οργανώνουν και υποκινούν συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις χωρίς την έγκριση της αστυνομίας. Ο «τιμοκατάλογος» που ψήφισε η δεξιά κυβέρνηση περιλαμβάνει επίσης πρόστιμα έως και 30.000 ευρώ για την απλή εξύβριση αστυνομικού, ενώ οι συγκεντρώσεις έξω από σπίτια πολιτικών «κοστολογείται» από 1.000 έως 30.000 ευρώ. Η τελευταία ρύθμιση είχε στόχο να ανακόψει την ορμή των λεγόμενων Escraches – μια μορφή διαμαρτυρίας που έχει τις ρίζες της στη Λατινική Αμερική και φέρνει τις κινητοποιήσεις κυριολεκτικά στην πόρτα πολιτικών, δημοσιογράφων ή και τραπεζιτών.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και στην Ιταλία, όπου σε αρκετές κινητοποιήσεις η αστυνομία, εκτός από το να ανοίξει τα κεφάλια των διαδηλωτών ή να τους πνίξει σε -εν δυνάμει θανατηφόρα- αντιασφυξιογόνα αέρια, μπορεί να τους επιβάλει και τσουχτερά πρόστιμα. Για εκατοντάδες φοιτητές οι επιπτώσεις αυτής της ενέργειας είναι πολύ πιο σκληρές ακόμη και από τα ανάποδα κλομπ των ελληνικών ΜΑΤ καθώς μπορούν να τινάξουν στον αέρα τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Η χώρα που έχει να διδάξει τα περισσότερα σε ό,τι αφορά τις απαγορεύσεις συγκεντρώσεων διά μέσου της απειλής ποινικών κυρώσεων είναι φυσικά οι ΗΠΑ. Στη χώρα της πολιτικά ορθής καταστολής ακόμη και μια αθώα προσαγωγή μπορεί να επηρεάσει το υπόλοιπο της ζωής ενός διαδηλωτή. Για χιλιάδες ξένους φοιτητές, λόγου χάρη, η σύλληψη οδηγεί σε αυτόματη διακοπή της φοιτητικής βίζας. Οι σημαντικότερες επιπτώσεις όμως δεν προέρχονται από τις ίδιες τις αρχές ασφαλείας αλλά από τον ιδιωτικό τομέα. Ο στιγματισμός του ποινικού μητρώου ακόμη και για κάποιο πταίσμα που σχετίζεται με κοινωνικές κινητοποιήσεις κλείνει αυτομάτως τις πόρτες στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας καταστρέφοντας ουσιαστικά το επαγγελματικό μέλλον του διαδηλωτή.
Τους τελευταίους αιώνες σε ελάχιστα καθεστώτα η συμμετοχή και μόνο σε μια διαδήλωση μπορούσε να στιγματίσει με τόσο καθοριστικό τρόπο τον υπόλοιπο εργασιακό βίο ενός ανθρώπου. Με τον ίδιο τρόπο που η Σοβιετική Ένωση και τα υπόλοιπα καθεστώτα του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ μετέτρεπαν τους αντικαθεστωτικούς σε κοινωνικούς παρίες, έτσι και στις ΗΠΑ η ιδιωτική πρωτοβουλία λειτουργεί σαν απόλυτος τιμωρός όσων αντιστέκονται.
Φυσικά η Ευρώπη δεν θα άφηνε τόσο εύκολα τις ΗΠΑ να πάρουν τα πρωτεία του απολυταρχισμού. Ο σοσιαλδημοκράτης δήμαρχος του Αμβούργου, Ολαφ Σολζ, δημιούργησε πριν από μερικές εβδομάδες ειδικές ζώνες σε διάφορες περιοχές της πόλης, στις οποίες η αστυνομία μπορεί να πραγματοποιεί ελέγχους στους πολίτες χωρίς ούτε καν την υπόνοια τέλεσης αξιόποινης πράξης. Με πρόσχημα ορισμένα μεμονωμένα περιστατικά επιθέσεων εναντίον αστυνομικών, το Αμβούργο απέκτησε θύλακες όπου παύει να ισχύει κάθε έννοια δικαίου όπως το γνωρίσαμε μετά τις μεγάλες αστικές επαναστάσεις του 18ου αιώνα.
Οι «ζώνες κινδύνου», όπως ονομάστηκαν, μπορούν να εκκενωθούν ανά πάσα στιγμή χωρίς προειδοποίηση, όπως συνέβη στις αρχές Ιανουαρίου όταν η αστυνομία απαγόρευσε την πραγματοποίηση τουλάχιστον 100 συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας στο Αμβούργο.
Η δημιουργία των «ζωνών κινδύνου» έρχεται σχεδόν ένα χρόνο μετά την προώθηση ειδικών ρυθμίσεων που επιτρέπουν στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις να επιχειρούν και στο εσωτερικό της χώρας σε «εξαιρετικά σοβαρά περιστατικά». Αν και οι σχετικοί νόμοι, που εγκρίθηκαν από το ανώτατο δικαστήριο, προτάσσουν τον ρόλο του στρατού στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, στα ψιλά γράμματα θα βρει κάποιος αναφορές και για τη συνδρομή μονάδων στο έργο της αστυνομίας.
Για άλλη μια φορά «δάσκαλος» της Ευρώπης σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι ΗΠΑ. Σε αντίθεση με την Ευρώπη των τελευταίων δεκαετιών οι ΗΠΑ έχουν μακρά παράδοση κινητοποίησης στρατιωτικών ή ακόμη και μισθοφορικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση κοινωνικών αναταραχών. Η λεγόμενη σφαγή της 4ης Μαΐου του 1970 στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, όταν η εθνοφρουρά σκότωσε τέσσερα άτομα που διαδήλωναν ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ και την επέμβαση στην Καμπότζη, έμεινε για χρόνια χαραγμένη στο συλλογικό υποσυνείδητο μιας ολόκληρης γενιάς. Πολύ πιο πρόσφατα η κυβέρνηση Μπους κάλεσε μισθοφόρους της εταιρείας Blackwater να περιπολούν στη Νέα Ορλεάνη μετά τον τυφώνα «Κατρίνα», καθώς τα περισσότερα μέλη της τοπικής εθνοφρουράς βρίσκονταν στο κατεχόμενο Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Αντίθετα η Ευρώπη τηρούσε, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, τα προσχήματα μιας αστικής δημοκρατίας, απαγορεύοντας στις ένοπλες δυνάμεις να παρεμβαίνουν για τον έλεγχο κοινωνικών αναταραχών. Η περσινή απόφαση της Γερμανίας όμως σε συνδυασμό με την εκπαίδευση από το ΝΑΤΟ μονάδων, όπως η ελληνική 71η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία, για την αντιμετώπιση διαδηλώσεων δημιουργεί νέα δεδομένα – μια ήπειρο τόσο γηραιά που φαίνεται να ξεχνά τα διδάγματα από το μακρινό παρελθόν της. Οι κυβερνήσεις που στρέφουν ακόμη και τον στρατό εναντίον όσων τις αμφισβητούν θα έπρεπε να θυμούνται πως όταν τα ένοπλα τμήματα των πραιτοριανών της Ρώμης διέβη καν για πρώτη φορά τον Ρουβίκωνα και κινήθηκαν προς την πρωτεύουσα, η ρωμαϊκή δημοκρατία έδωσε τη θέση της στο ρωμαϊκό imperium.
Τον Νοέμβριο του 2013 η ισπανική κυβέρνηση προώθησε νομοθεσία βάσει της οποίας μπορεί να επιβληθούν πρόστιμα έως και 600.000 ευρώ σε όσους οργανώνουν και υποκινούν συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις χωρίς την έγκριση της αστυνομίας. Ο «τιμοκατάλογος» που ψήφισε η δεξιά κυβέρνηση περιλαμβάνει επίσης πρόστιμα έως και 30.000 ευρώ για την απλή εξύβριση αστυνομικού, ενώ οι συγκεντρώσεις έξω από σπίτια πολιτικών «κοστολογείται» από 1.000 έως 30.000 ευρώ. Η τελευταία ρύθμιση είχε στόχο να ανακόψει την ορμή των λεγόμενων Escraches – μια μορφή διαμαρτυρίας που έχει τις ρίζες της στη Λατινική Αμερική και φέρνει τις κινητοποιήσεις κυριολεκτικά στην πόρτα πολιτικών, δημοσιογράφων ή και τραπεζιτών.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και στην Ιταλία, όπου σε αρκετές κινητοποιήσεις η αστυνομία, εκτός από το να ανοίξει τα κεφάλια των διαδηλωτών ή να τους πνίξει σε -εν δυνάμει θανατηφόρα- αντιασφυξιογόνα αέρια, μπορεί να τους επιβάλει και τσουχτερά πρόστιμα. Για εκατοντάδες φοιτητές οι επιπτώσεις αυτής της ενέργειας είναι πολύ πιο σκληρές ακόμη και από τα ανάποδα κλομπ των ελληνικών ΜΑΤ καθώς μπορούν να τινάξουν στον αέρα τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Η χώρα που έχει να διδάξει τα περισσότερα σε ό,τι αφορά τις απαγορεύσεις συγκεντρώσεων διά μέσου της απειλής ποινικών κυρώσεων είναι φυσικά οι ΗΠΑ. Στη χώρα της πολιτικά ορθής καταστολής ακόμη και μια αθώα προσαγωγή μπορεί να επηρεάσει το υπόλοιπο της ζωής ενός διαδηλωτή. Για χιλιάδες ξένους φοιτητές, λόγου χάρη, η σύλληψη οδηγεί σε αυτόματη διακοπή της φοιτητικής βίζας. Οι σημαντικότερες επιπτώσεις όμως δεν προέρχονται από τις ίδιες τις αρχές ασφαλείας αλλά από τον ιδιωτικό τομέα. Ο στιγματισμός του ποινικού μητρώου ακόμη και για κάποιο πταίσμα που σχετίζεται με κοινωνικές κινητοποιήσεις κλείνει αυτομάτως τις πόρτες στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας καταστρέφοντας ουσιαστικά το επαγγελματικό μέλλον του διαδηλωτή.
Τους τελευταίους αιώνες σε ελάχιστα καθεστώτα η συμμετοχή και μόνο σε μια διαδήλωση μπορούσε να στιγματίσει με τόσο καθοριστικό τρόπο τον υπόλοιπο εργασιακό βίο ενός ανθρώπου. Με τον ίδιο τρόπο που η Σοβιετική Ένωση και τα υπόλοιπα καθεστώτα του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ μετέτρεπαν τους αντικαθεστωτικούς σε κοινωνικούς παρίες, έτσι και στις ΗΠΑ η ιδιωτική πρωτοβουλία λειτουργεί σαν απόλυτος τιμωρός όσων αντιστέκονται.
Φυσικά η Ευρώπη δεν θα άφηνε τόσο εύκολα τις ΗΠΑ να πάρουν τα πρωτεία του απολυταρχισμού. Ο σοσιαλδημοκράτης δήμαρχος του Αμβούργου, Ολαφ Σολζ, δημιούργησε πριν από μερικές εβδομάδες ειδικές ζώνες σε διάφορες περιοχές της πόλης, στις οποίες η αστυνομία μπορεί να πραγματοποιεί ελέγχους στους πολίτες χωρίς ούτε καν την υπόνοια τέλεσης αξιόποινης πράξης. Με πρόσχημα ορισμένα μεμονωμένα περιστατικά επιθέσεων εναντίον αστυνομικών, το Αμβούργο απέκτησε θύλακες όπου παύει να ισχύει κάθε έννοια δικαίου όπως το γνωρίσαμε μετά τις μεγάλες αστικές επαναστάσεις του 18ου αιώνα.
Οι «ζώνες κινδύνου», όπως ονομάστηκαν, μπορούν να εκκενωθούν ανά πάσα στιγμή χωρίς προειδοποίηση, όπως συνέβη στις αρχές Ιανουαρίου όταν η αστυνομία απαγόρευσε την πραγματοποίηση τουλάχιστον 100 συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας στο Αμβούργο.
Η δημιουργία των «ζωνών κινδύνου» έρχεται σχεδόν ένα χρόνο μετά την προώθηση ειδικών ρυθμίσεων που επιτρέπουν στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις να επιχειρούν και στο εσωτερικό της χώρας σε «εξαιρετικά σοβαρά περιστατικά». Αν και οι σχετικοί νόμοι, που εγκρίθηκαν από το ανώτατο δικαστήριο, προτάσσουν τον ρόλο του στρατού στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, στα ψιλά γράμματα θα βρει κάποιος αναφορές και για τη συνδρομή μονάδων στο έργο της αστυνομίας.
Για άλλη μια φορά «δάσκαλος» της Ευρώπης σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι ΗΠΑ. Σε αντίθεση με την Ευρώπη των τελευταίων δεκαετιών οι ΗΠΑ έχουν μακρά παράδοση κινητοποίησης στρατιωτικών ή ακόμη και μισθοφορικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση κοινωνικών αναταραχών. Η λεγόμενη σφαγή της 4ης Μαΐου του 1970 στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, όταν η εθνοφρουρά σκότωσε τέσσερα άτομα που διαδήλωναν ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ και την επέμβαση στην Καμπότζη, έμεινε για χρόνια χαραγμένη στο συλλογικό υποσυνείδητο μιας ολόκληρης γενιάς. Πολύ πιο πρόσφατα η κυβέρνηση Μπους κάλεσε μισθοφόρους της εταιρείας Blackwater να περιπολούν στη Νέα Ορλεάνη μετά τον τυφώνα «Κατρίνα», καθώς τα περισσότερα μέλη της τοπικής εθνοφρουράς βρίσκονταν στο κατεχόμενο Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Αντίθετα η Ευρώπη τηρούσε, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, τα προσχήματα μιας αστικής δημοκρατίας, απαγορεύοντας στις ένοπλες δυνάμεις να παρεμβαίνουν για τον έλεγχο κοινωνικών αναταραχών. Η περσινή απόφαση της Γερμανίας όμως σε συνδυασμό με την εκπαίδευση από το ΝΑΤΟ μονάδων, όπως η ελληνική 71η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία, για την αντιμετώπιση διαδηλώσεων δημιουργεί νέα δεδομένα – μια ήπειρο τόσο γηραιά που φαίνεται να ξεχνά τα διδάγματα από το μακρινό παρελθόν της. Οι κυβερνήσεις που στρέφουν ακόμη και τον στρατό εναντίον όσων τις αμφισβητούν θα έπρεπε να θυμούνται πως όταν τα ένοπλα τμήματα των πραιτοριανών της Ρώμης διέβη καν για πρώτη φορά τον Ρουβίκωνα και κινήθηκαν προς την πρωτεύουσα, η ρωμαϊκή δημοκρατία έδωσε τη θέση της στο ρωμαϊκό imperium.
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών
αριστερη αντεπιθεση
αριστερη αντεπιθεση
Κυριακή 12 Ιανουαρίου 2014
Ο πατέρας μου Νίκος Ζαχαριάδης
Συνέντευξη του Σήφη Ζαχαριάδη στην εφημερία "Η Ελλάδα Αύριο"
και στον Περικλή Καπετανόπουλο.(11/01/2014)
Ο Νίκος Ζαχαριάδης λατρεύτηκε και μισήθηκε όσο κανείς άλλος στο κόμμα του ενώ θεωρείται η μεγαλύτερη ηγετική φυσιογνωμία που γέννησε ποτέ ο ελληνικός αριστερός χώρος. Η τελευταία περίοδο της ζωής του ήταν και η πιο τραγική καθώς καθαιρέθηκε, διαγράφηκε και κατηγορήθηκε ως ύποπτος από το ίδιο του το κόμμα. Κατόπιν, εξορίστηκε από τους σοβιετικούς, αρχικά στο Μποροβιτσί (σχετικά κοντά στη Μόσχα) και στη συνέχεια στο Σουργκούτ της Σιβηρίας. Εκεί τερμάτισε ο ίδιος την ζωή του, την 1η Αυγούστου του 1973, καθώς οι Σοβιετικές αρχές δεν ικανοποίησαν τα αιτήματά του: να του αναγνωρίσουν ότι ζούσε στην ΕΣΣΔ ως πολιτικός πρόσφυγας, να του εκδώσουν διαβατήριο και να του επιτρέψουν την ελεύθερη μετακίνηση εντός κι εκτός ΕΣΣΔ. Αξίζει δε, να σημειωθεί ότι αποκαταστάθηκε πλήρως από το ΚΚΕ το Καλοκαίρι του 2011.
Ο Σήφης Ζαχαριάδης, γιος του Νίκου Ζαχαριάδη, από τον δεύτερο γάμο του με την Ρούλα Κουκούλου, σε μια συνέντευξη- Ντοκουμέντο, μιλά για πρώτη φορά από καρδιάς και αναλυτικά για τον πατέρα του, παρουσιάζοντας τον άνθρωπο Ζαχαριάδη, όπως τον έζησε εκείνος.
Περικλής Καπετανόπουλος
 |
| Ο Δημήτρης Κουτσούμπας μαζί με την Αλέκα Παπαρήγα και τον Σήφη Ζαχαριάδη |
Ποιες είναι οι πρώτες αναμνήσεις που έχετε από τον πατέρα σας; Πως τον θυμάστε στα πρώτα βήματα της ζωής σας;
Έχω πολλές αναμνήσεις από τον πατέρα μου αλλά εκείνες που μου έχουν μείνει περισσότερο είναι αυτές που με σφράγισαν. Όταν τις φέρνω στο μυαλό μου είναι σα να τον έχω δίπλα μου. Όταν έκανα τα πρώτα βήματα σαν παιδί- μωρό δηλαδή-, μου είπαν ότι με κράτησε από το πίσω μέρος του γιακά για να σταθώ όρθιος, να μην φοβηθώ και να περπατήσω. Εγώ έχω την αίσθηση ότι αυτό το θυμάμαι σαν πρώτη ανάμνηση. Μάλλον είναι περισσότερο το αίσθημα της υποστήριξή του. Μέχρι τώρα νιώθω αυτή του την υποστήριξή. Τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής μου τα ζήσαμε στη Ρουμανία. Πώς τα ζήσαμε, το έμαθα από την μητέρα μου, από το ημερολόγιο που κρατούσε, το οποίο- όταν εκείνη έφυγε για παράνομη δουλειά του κόμματος στην Ελλάδα- συνέχισε να το γράφει ο πατέρας μου για να το διαβάσει η Ρούλα όταν θα γύριζε πίσω.
Θυμάμαι καλά την πρώτη φορά, όταν έμεινα για λίγο καιρό χωρίς τον πατέρα μου. Έμεινα μόνος μου με συντροφιά μιας γυναίκας για 3-4 ημέρες. Ήταν τόσες λίγες ημέρες αλλά μου φάνηκε ότι πέρασε χρόνος. Όπως μαθεύτηκε αργότερα, εκείνος πήγε στο Μποροβιτσί, στον τόπο της πρώτης εξορίας του στην Σοβιετική Ένωση, να κάνει ετοιμασίες ώστε να πάμε να ζήσουμε εκεί. Θυμάμαι ακόμη όταν έμαθα για πρώτη φορά ποδήλατο. Με κράτησε πάλι από τον γιακά για να αποκτήσω ισορροπία. Όπως είχε κάνει και τότε που ήταν να περπατήσω. Αργότερα, όταν είχα αποκτήσει κάποια ισορροπία στο ποδήλατο μου έβαζε ψωμί στο γιακά για να νομίζω ότι με κρατάει. Έτσι ένιωθα τη σιγουριά της στήριξής του. Πήρα θάρρος κι έμαθα ποδήλατο.
Όταν η μητέρα σας ήρθε παράνομα στην Ελλάδα εσείς μείνατε με τον πατέρα σας έως το 1962 που τον εξόρισαν στη Σιβηρία. Δηλαδή ο Νίκος Ζαχαριάδης γι’ αυτό το διάστημα ήταν και πατέρας και μητέρα μαζί. Πως ήταν σ’ αυτό το ρόλο; Πως σας φρόντιζε, τι σας μάθαινε; Ήταν αυστηρός μαζί σας;
Η ζωή μου ήταν εύκολη μαζί του. Ήμουν σίγουρος- όπως όλα τα παιδιά, πιστεύω, που έχουν ισχυρή σχέση με τον γονιό του- ότι ο πατέρας μου τα ξέρει όλα και μπορεί να τα κάνει όλα. Αυτό που ήθελα περισσότερο ήταν να μην τον πικραίνω. Η χειρότερη τιμωρία για μένα ήταν το βλέμμα του πάνω μου όταν έδειχνε πως δεν είναι ευχαριστημένος. Να με κοιτάει δηλαδή δυσαρεστημένος για κάτι που έκανα. Μια φορά έκανα ένα λάθος που τον πείραξε και δεν μου μίλησε ολόκληρο το βράδυ. Μέχρι τώρα, είναι το χειρότερο βράδυ που πέρασα στη ζωή μου. Έκανε ότι μπορούσε για να μην νιώσω την έλλειψη της μητρικής ζεστασιάς.
Τα γράμματα της μητέρας μου, μου τα διάβαζε μεταφράζοντάς τα στα ρωσικά- γιατί εγώ είχα ξεχάσει τα ελληνικά- και τα δικά μου γράμματα τα έγραφε αυτός, με ελληνικά καλλιγραφικά, για να μην καταλάβει η μητέρα μου ότι ξέχασα τα ελληνικά. Μετά με έβαζε και ζωγράφιζα πάνω στα γράμματα ζωγραφιές για την μητέρα μου.
Μου έμαθε να είμαι σεμνός, τίμιος, να μην λέω ψέματα, να μην παινεύομαι. Θυμάμαι, όταν ρωτούσαν οι δάσκαλοι στο σχολείο, πόσο δύσκολο ήταν να μην σηκώνω το χέρι για να δείξω ότι ξέρω. Δεν ήθελε να σηκώνω το χέρι γιατί δεν ήθελε να ξεχωρίσω ανταγωνιστικά από τους άλλους συμμαθητές μου. Γι’ αυτόν έπρεπε πάντα να είμαι διαβασμένος, όταν με ρωτούσαν οι δάσκαλοι να απαντάω έχοντας καλή γνώση του μαθήματος αλλά ποτέ να μην ανταγωνίζομαι τους συμμαθητές μου.
Ήταν και πατέρας και μητέρα και δάσκαλος και φίλος. Είναι και τώρα. Είμαι 63 χρονών και σε δύσκολες στιγμές κοιτάω την φωτογραφία του και ζητάω συμβουλές. Όταν κάνω κάτι που δεν είναι σωστό μου φαίνεται ότι και τώρα βλέπω το μη ευχαριστημένο βλέμμα του στη φωτογραφία. Ένιωθα την αγάπη του αλλά ποτέ δεν με χάιδευε. Ποτέ δεν μου είπε ότι με αγαπάει. Ενδεχομένως αυτό το θεωρούσε αδυναμία. Νομίζω όμως ότι ο Νίκος περισσότερη σημασία έδινε στην ουσία των πραγμάτων. Να νιώθεις δηλαδή το αίσθημα του άλλου χωρίς να χρειάζεται να σου πει τι αισθάνεται και πως νιώθει.
Με μάθαινε να είμαι άνδρας από τότε που ήμουν 5,5 ετών. Να αντέχω δηλαδή στις δυσκολίες είτε ήταν συναισθηματικές είτε σωματικές. Πήγα στην Μόσχα μόνος μου. Όταν ήταν να πάω να τον δω ποτέ δεν με περίμενε στο αεροδρόμιο και ποτέ δεν με χαιρέτησε έξω από το σπίτι. Χαιρετιόμασταν πάντα μέσα στο σπίτι. Πρώτη και τελευταία φορά που με χαιρέτησε από το κατώφλι του σπιτιού, δηλαδή έξω από το σπίτι, ήταν την τελευταία φορά που τον είδα ζωντανό. Ήξερε ότι με βλέπει για τελευταία φορά. Πόσο αγαπητός ήμουν γι’ αυτόν το έμαθα αργά- από το ημερολόγιο που κρατούσαν οι γονείς μου κι από τα τελευταία γράμματά του.
Πότε μάθατε ότι ο πατέρας σας ήταν ο Νίκος Ζαχαριάδης και μάλιστα ότι υπήρξε Γ.Γ. του ΚΚΕ; Κι όταν το μάθατε πως αντιδράσατε; Ο ίδιος τι σας είπε;
Πριν τα 15 μου χρόνια δεν ήξερα ποιος είναι πατέρας μου. Πρώτη φορά μου το είπαν στη Μόσχα η Κατίνα Ζορμπαλά και η Γιάννα Τρικαλινού. Σοκαρίστηκα. Την άλλη μέρα πήγα στο Σουργκούτ να τον δω κι αμέσως τον ρώτησα: «Γιατί δεν μου είπες τίποτα; Γιατί δεν μου είπες ποιος είσαι;». Μου απάντησε: «Ήθελα να το μάθεις πρώτα από τους άλλους. Τώρα μπορούμε να συζητήσουμε».
Τότε μου μίλησε για το 1956 και την 6η Ολομέλεια της ΚΕ που τον καθαίρεσαν από ΓΓ του ΚΚΕ, για την διαγραφή του από το ΚΚΕ το 1957, για την κατηγορία σε βάρος του ότι ήταν ύποπτος για συνεργασία με τον εχθρό κ.λπ. Ακούγοντας τον σοκαρίστηκα δέκα φορές περισσότερο. Κι αυτό γιατί από μικρό παιδί θεωρούσα τον πατέρα μου τον καλύτερο άνθρωπο του κόσμου. Μου ήταν αδιανόητο ότι σ’ αυτόν τον άνθρωπο συνέβησαν τόσο θλιβερά πράγματα, ότι είχαν ειπωθεί σε βάρος του τόσο σκληρές κατηγορίες.
Όταν μάθατε πρώτη φορά ποιος ήταν ο πατέρας σας ακούσατε καλά λόγια ή κατηγορίες σε βάρος του;
Όλοι όσοι μου μίλησαν για τον πατέρα μου, μου είπαν καλά λόγια,. Τα άσχημα που λέγονταν γι’ αυτόν τα διάβασα αργότερα. Για τις κατηγορίες σε βάρος του, όπως σας είπα, μου μίλησε πρώτος εκείνος.
Οι πολιτικοί πρόσφυγες με τους οποίους συναντιόσασταν τι σας έλεγαν για τον πατέρα σας; Το κατηγορούσαν ή απέφευγαν να μιλήσουν γι’ αυτόν;
Όταν μιλούσαμε τετ- α- τετ όλοι μου έλεγαν καλά λόγια. Στις παρέες όμως είχα προσέξει πως όταν ερχόταν η συζήτηση στον πατέρα μου ορισμένοι έστρεφαν τα μάτια τους αλλού. Αυτό στην αρχή δεν μπορούσα να το εξηγήσω. Αργότερα, όμως, κατάλαβα όταν διάβασα πόση λάσπη έριξαν στον πατέρα μου στις ολομέλειες της ΚΕ του ΚΚΕ το 1956 και 1957. Έστρεφαν τα μάτια αλλού γιατί ντρέπονταν για όσα είχαν πει και όσα είχαν κάνει ή για όσα είχαν αποδεχτεί.
Οι νέοι άνθρωποι τα νιώθουν όλα με υπερβολικό τρόπο. Το ίδιο και το αίσθημα της αδικίας. Όταν έμαθα τι είχαν κάνει στον πιο αγαπητό μου άνθρωπο- δηλαδή στον πατέρα μου- έκανα προσπάθειες να μάθω γι’ αυτόν όσα περισσότερα μπορούσα. Και με εφηβικό μαξιμαλισμό πήρα απόφαση να εξηγήσω στους ανθρώπους ότι δεν έχουν δίκαιο.
Εντελώς διαφορετικά βλέμματα συνάντησα όταν για πρώτη φορά πήγα στην Τασκένδη- 19χρονος φοιτητής. Έμεινα τότε σε μια θαυμάσια οικογένεια- του Αλέκου και της Αργυρώς Ζερβού. Ποτέ στη ζωή μου δεν ήμουν περικυκλωμένος με τόση αγάπη. Κάθε βράδυ μαζεύονταν οι Ζαχαριαδικοί, αυτοί που είχαν μείνει πιστοί στις πολιτικές αντιλήψεις του πατέρα μου και, μάλιστα, είχαν υποστεί διωγμούς από τις σοβιετικές αρχές για την αφοσίωση στον αρχηγό τους. Τους έλεγα πως ζούσε στο Σουργκούτ και άκουγαν διψασμένα κάθε λέξη μου. Πιο διψασμένα, όμως, άκουγα εγώ τις ιστορίες που λέγαν εκείνοι για την ζωή και τη δράση του πατέρα μου. Και πρώτη φορά ένιωσα υπερήφανος που ήμουν Έλληνας.
Θυμάμαι ακόμη τι μου είπε στη Μόσχα ο Μανώλης Σιγανός. Ήταν να πάω να δω τον πατέρα μου στο Σουργκούτ. «Να του πεις ότι τον σκεφτόμαστε και το αγαπάμε. Έχεις για πατέρα τον καλύτερο άνθρωπο του κόσμου», μου είπε ο Σιγανός. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που μου είπε για τον πατέρα μου αυτό που πίστευα κι εγώ γι’ αυτόν.
Πηγαίνατε συχνά να δείτε τον πατέρα σας όταν ήταν εξόριστος στο Σουργκούτ; Μένατε καιρό εκεί; Πως περνούσατε μαζί του; Τι συνηθίζατε να κάνετε;
Στη Σιβηρία μέναμε μαζί τρεις μήνες κάθε καλοκαίρι και δύο εβδομάδες κάθε χειμώνα. Σχεδόν όλο το καλοκαίρι κόβαμε ξύλα για την σόμπα γιατί εκεί ο χειμώνας κρατάει οκτώ μήνες. Στο Σουργκούτ, επίσης, πηγαίναμε να μαζέψουμε άγρια μανιτάρια. Που και που πηγαίναμε για κυνήγι. Συχνά μου έβαζε να λύνω μαθηματικά και σκακιστικά προβλήματα. Παίζαμε σκάκι, ακούγαμε κλασσική μουσική. Παντού είχε δίσκους του Μπετόβεν, του Μότσαρτ κ.ά.
Σε ένα παλιό μαγνητόφωνο που του είχαν φέρει από την Τασκένδη πρώτη φορά άκουσα ελληνικά τραγούδια, τραγούδια της πατρίδας μου που τότε εμένα μου φαινόταν εντελώς απρόσιτη. Πίστευα ότι δεν θα έρθω ποτέ στην Ελλάδα. Στο Σουργκούτ, συχνά έρχονταν γείτονες στο σπίτι μας και ο πατέρας μου τους βοηθούσε να λύνουν τις διαφορές τους. Τον άκουγαν, ζητούσαν την γνώμη μου και θεωρούσαν ότι αυτό που θα τους πει είναι και το σωστό.
Αποτιμώντας, τώρα, την ζωή με τον πατέρα έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα καλύτερα μου χρόνια ήταν τα πρώτα έξι χρόνια που ζήσαμε μαζί όταν ήταν εξορία στο Μποροβιτσί. Εκεί ήμασταν διαρκώς μαζί κι όπως καταλαβαίνετε δεν είχα την έλλειψή του αλλά την καθημερινή του φροντίδα.
Ο πατέρας σας, σας έδινε κείμενά του να τα μεταφέρετε παράνομα στους συντρόφους του που συνέχιζαν να τον υποστηρίζουν; Με ποιο τρόπο μεταφέρατε παράνομα αυτό το υλικό; Οι σοβιετικοί σας έκαναν έλεγχο; Σας βρήκαν ποτέ κάτι; Είχατε επιπτώσεις;
Δεν ήθελε να έχω επιπτώσεις και γι’ αυτό με κράτησε μακριά απ’ τον δικό του αγώνα. Μια φορά μόνο μου έδωσε κείμενά του, λίγο πριν πεθάνει. Τα έραψε στα εσώρουχά μου. Μου ‘κάναν έλεγχο πολλές φορές οι σοβιετικοί προφασιζόμενοι διάφορους λόγους. Τότε που είχα τα κείμενα του, μου είπαν πως μοιάζω με έναν εγκληματία. Μου δείξανε φωτογραφία του. Κατά την γνώμη μου δεν του έμοιαζα καθόλου. Καμία σχέση. Με γδύσανε αλλά δεν βρήκαν τίποτα. Φαίνεται πως ο πατέρας μου ήταν καλό ράφτης. Μετά με πήγαν στο αεροδρόμιο με αστυνομικό αυτοκίνητο και μου αγόρασαν καινούργιο εισιτήριο γιατί η πτήση μου είχε αναχωρήσει. Μου ζήτησαν και συγνώμη.
Θυμάστε πότε είδατε για τελευταία φορά το Νίκο Ζαχαριάδη ζωντανό; Μπορείτε να μας διηγηθείτε αυτή την ημέρα τι έγινε;
Τρεις βδομάδες πριν αυτοκτονήσει ο πατέρας μου ήμουν στο Σουργκούτ. Ήρθε ταξί να με πάρει για να με πάει στο αεροδρόμιο. Ο πατέρας μου ήταν πολύ συγκρατημένος στην επίδειξη αισθημάτων. Αλλά τότε ένιωσα ότι δεν ήθελε να φύγω από το Σουργκούτ. Μπήκα στο ταξί και όταν κοίταξα πίσω τον είδα. Ήταν η πρώτη φορά που βγήκε στο κατώφλι να με χαιρετίσει. Αυτή την εικόνα, ως τώρα, την έχω μπροστά στα μάτια μου. Μου πέρασε από το μυαλό η ιδέα ότι τον βλέπω για τελευταία φορά. Δεν ήξερα τι είχε αποφασίσει να κάνει, αλλά αυτός το ήξερε.
Έχουν εκδοθεί δύο τόμοι με κείμενα του Ν. Ζαχαριάδη από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ. Να περιμένουμε την έκδοση και άλλου αρχειακού υλικού για τον πατέρα σας;
Θα εκδοθούν όλα τα κείμενά του από την αρχή της πολιτική του δράσης έως το θάνατό του. Θα εκδοθεί επίσης αρκετό άγνωστο αρχειακό υλικό που τον αφορά. Οι εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ και οι επιμελητές της έκδοσης των έργων του πατέρα μου, Γιώργος Πετρόπουλος και Νίκος Χατζηδημητράκος, δουλεύουν γι’ αυτό το σκοπό. Θέλω όμως να πω ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά πράγματα για τον Νίκο Ζαχαριάδη. Έγινε η πλήρης αποκατάσταση του από το ΚΚΕ. Βγήκαν δύο τόμοι με κείμενα του. Μια σειρά εκπομπές στα κανάλια προσέγγισαν με αντικειμενικό τρόπο την πολιτική του δράση. Επίσης, στις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ βγήκαν δύο βιβλία του λογοτέχνη μας Αλέξη Πάρνη που αφορούν στον πατέρα μου: το μυθιστόρημα «Η οδύσσεια των διδύμων» και οι αναμνήσεις του Αλέξη με τίτλο «Γεια χαρά Νίκος». Το «Γεια χαρά Νίκος» το μεταφράζω με την γυναίκα μου για να εκδοθεί, αυτή τη χρονιά, στη Ρωσία. Δύσκολο να αποτιμήσω την ηθική υποστήριξη που μου δίνει ο Αλέξης Πάρνης που φέτος κλείνει τα 90 χρόνια του αλλά στην ψυχή του και στο μυαλό είναι πολύ νέος. Εξαιρετική υπηρεσία στην αποκατάσταση του Νίκου πρόσφερε ο δημοσιογράφος και ιστορικός Γιώργος Πετρόπουλος. Αυτός μου ενέπνευσε την βεβαιότητα στην καρδιά μου ότι η υπόθεση του Νίκου Ζαχαριάδη είναι μια δίκαιη υπόθεση κι ότι στο τέλος αυτό το δίκιο θα επικρατήσει.
Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014
Φιλανθρωπία: Μην ταΐζετε τους φτωχούς
Του Άρη Χατζηστεφάνου*
Όταν δίνω φαγητό στους φτωχούς με λένε άγιο. Όταν ρωτάω γιατί δεν έχουν να φάνε με λένε κομμουνιστή.
Αρχιεπίσκοπος Χέλντερ Καμάρα
Αρχιεπίσκοπος Χέλντερ Καμάρα
Πριν από περίπου ένα χρόνο ο πρώην σύμβουλος του υπουργείου οικονομικών Π. Μουρδουκούτας, αφού εξήγησε στους αναγνώστες του περιοδικού Forbes ότι «η Ελλάδα δεν ανήκε ποτέ στο σοβιετικό μπλοκ» (;) υποστήριζε ότι οι Έλληνες μεγαλο – επιχειρηματίες καλά θα κάνουν να σταματήσουν να πληρώνουν φόρους και να ιδρύσουν κοινωφελή ιδρύματα τα οποία θα αναλάμβαναν φιλανθρωπικές δραστηριότητες.
Μέσα στον παραλογισμό, που διακρίνει αρκετά κείμενα συμβούλων του ΥΠ.ΟΙΚ, το συγκεκριμένο άρθρο στο Forbes αποτελεί ίσως το απόσταγμα της έννοιας της φιλανθρωπίας όπως διαμορφώνεται στο σύγχρονο καπιταλισμό. Η φιλανθρωπία, όπως εξηγούσε και ο Σλαβόι Ζίζεκ δεν είναι πλέον ένα σύμπτωμα των ανισοτήτων που δημιουργεί το οικονομικό σύστημα αλλά ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων.
Ευτυχώς για το παρελθόν μας και δυστυχώς για το παρόν μας τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι.Η λέξη φιλανθρωπία θα γεννηθεί στον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου και ελάχιστη σχέση έχει με τη σημερινή χρήση του όρου. Ο Προμηθέας εκφράζει την «αγάπη του προς τον άνθρωπο» όχι προσφέροντάς του ελεημοσύνη αλλά δίνοντας του τη δυνατότητα να σταθεί στα πόδια του. Ανατρέπει τις δομές εξουσίας και αναδιανέμει τα μέσα παραγωγής («Έκλεψα κι έκρυψα σε ξύλο κουφωτό το σπόρο του πυρός, το δάσκαλο για πάσα τέχνη των θνητών, προίκα μεγάλη») που βρίσκονταν στα χέρια των θεών. Δεν είναι φυσικά τυχαίο ότι οι οικονομικές ελίτ της εποχής, που είχαν την έδρα τους στον Όλυμπο, έστειλαν τους δυο πιο πιστούς υπηρέτες τους (το κράτος και τη βία) να εξασφαλίζουν ότι ο φιλάνθρωπος Προμηθέας θα παρέμενε δεμένος στον Καύκασο. Στο ίδιο μήκος κύματος στον πλατωνικό διάλογο «Ευθύφρων» ο Σωκράτης παρουσιάζει σαν δική του φιλανθρωπία το γεγονός ότι μοιράζει τη γνώση του δωρεάν στο ακροατήριό του – ίσως η πρώτη ευθεία αμφισβήτηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στα προϊόντα της διανοίας.
Η λέξη φιλανθρωπία θα ταυτιστεί πρακτικά με την ελεημοσύνη μετά τη βιομηχανική επανάσταση, όταν τα ανώτερα οικονομικά στρώματα αρχίζουν να προσφέρουν μερικά ψίχουλα από τα υπερκέρδη τους στους αποκλεισμένους του οικονομικού συστήματος.
Πόσο διαφορετική φαντάζει η φιλανθρωπία του Προμηθέα από τις πράξεις ελεημοσύνης των μεγάλων ευεργετών που συγκρατεί η δυτική ιστοριογραφία. Ο Ροκφέλερ, πρότυπο ακόμη και σήμερα της αμερικανικής φιλανθρωπίας, προσέφερε ψίχουλα στους φτωχούς ενώ παράλληλα έδινε εντολές στον πρόεδρο Ουίλσον να στέλνει τον ομοσπονδιακό στρατό για να εξοντώνει όσους απεργούσαν στις επιχειρήσεις του. Το κράτος και η βία ήταν και πάλι παρόντες, ο τιτάνας προμηθέας όμως είχε δώσει τη θέση του σε μια από τις πιο σκοτεινές φιγούρες της αμερικανικής ιστορίας.
Και ο δεύτερος μεγάλος «φιλάνθρωπος» του 20ου αιώνα όμως, ο επιχειρηματίας Τζον Φορντ θα ήταν καλύτερο να μείνει στην ιστορία για την έμπρακτη στήριξη στη ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ και τον αντισημιτισμό του παρά για τις αναλογικά ασήμαντες αγαθοεργίες του.
Και οι σύγχρονοι μεγάλοι «ευεργέτες» της ανθρωπότητας όμως έχουν περισσότερα να κρύψουν στο βιογραφικό τους από όσα έχουν να παρουσιάσουν σχετικά με το φιλανθρωπικό τους έργο. Ο «μέγας φιλάνθρωπος» Τζορτζ Σόρος δαπάνησε πολύ περισσότερα χρήματα και φαιά ουσία για να κερδοσκοπήσει σε βάρος της βρετανικής και της ρωσικής οικονομίας και να ανατρέψει καθεστώτα στην ανατολική Ευρώπη και την Ασία από τον χρόνο και το χρήμα που προσφέρει για ελεημοσύνη.
Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια δεν έλειψαν και μεγάλοι «φιλάνθρωποι» που θυμήθηκαν έστω και αμυδρά το ρόλο του Προμηθέα. «Τα μέτρα κοινωνικής πρόνοιας που καλύπτουν άμεσες ανάγκες πρέπει να θεωρούνται προσωρινές απαντήσεις» σημείωνε ο Πάπας Φραγκίσκος στην τελευταία «αποστολική παραίνεσή» του και συμπλήρωνε πως «όσο δεν εξαπολύουμε επίθεση εναντίον των δομικών αιτιών της ανισότητας, λύση στα προβλήματα του κόσμου δεν θα βρεθεί!». Μιλώντας για την «χοντροκομμένη και αφελή εμπιστοσύνη στην καλοσύνη όσων έχουν οικονομική ισχύ» ο προκαθήμενος της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας εξαπέλυε μια επίθεση στην «θεοποιημένη τυραννία της αγοράς» και τον ίδιο τον καπιταλισμό θυμίζοντας τα διδάγματα της λεγόμενης «θεολογίας της απελευθέρωσης» της Λατινικής Αμερικής.
Λιγότερο μετρημένος στις εκφράσεις του ο Πίτερ Μπάφετ, γιος του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου και «μέγα – φιλάνθρωπου» Γουόρεν Μπάφετ, με άρθο του στους New York Times στράφηκε εναντίον της «βιομηχανίας της ελεημοσύνης» η αξία της οποίας έφτασε το 2012 τα 316 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο Μπάφετ κάνει λόγο για την «φιλανθρωπική αποικιοκρατία» η οποία στηρίζεται σε ένα σύστημα που γιγαντώνει τις ανισότητες και στη συνέχεια ξεπλένει τις αμαρτίες της με πράξεις αγαθοεργίας. Αποτελεί πρόοδο να προσφέρουμε δωρεάν Wi-Fi, αναρωτιόταν ο υιός Μπάφετ, ή θα ήταν καλύτερα να δημιουργήσουμε ένα νέο «λειτουργικό σύστημα» ότι δεν θα υπάρχουν στον κόσμο 13χρονα κοριτσάκια που πουλιούνται σαν πόρνες;
*Πηγή: "Εφημερίδα των Συντακτών", 28/12/2013
Τετάρτη 8 Ιανουαρίου 2014
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)