Ένα πανό, χίλιες λέξεις… «κυριε Πρόεδρε οι καταλανοί ψηφίζουν»
Κ. Μαραγκός για το Avantgarde
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα των εξ αριστερών υποστηριχτών της καταλανικής ανεξαρτησίας είναι ότι το μεγάλο καταλανικό κεφάλαιο είναι ορκισμένος εχθρός της ανεξαρτησίας[1]. Αυτό είναι υποτίθεται μια ακόμα απόδειξη για τον...
προοδευτικό χαρακτήρα του καταλανικού κινήματος καθώς επίσης μέσα σ’ αυτό «ενυπάρχει το βαθύ στοιχείο του κοινωνικού (οι αγώνες ενάντια στη λιτότητα και το νεοφιλελευθερισμό), αλλά και το βαθύ αίτημα για δημοκρατία, για το δικαίωμα των πληθυσμών να αποφασίζουν οι ίδιοι για τη μοίρα τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ενάντια στη λαϊκή κινητοποίηση στην Καταλονία έχουν ταχθεί αποφασιστικά όλες οι πτέρυγες των οπαδών της «τάξης»: οι καπιταλιστές, το κράτος, η κυβέρνηση και ο Τύπος της Μαδρίτης, η ΕΕ και όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ο Τραμπ και η Τερέζα Μέι, όλη η διεθνής ακροδεξιά, αλλά και ο Πρ. Παυλόπουλος και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δια της επίσημης τοποθέτησης του Ν. Κοτζιά»[2]. Ακούμε συχνά ότι 1300 και τώρα 1700 μεγάλες επιχειρήσεις εγκαταλείπουν την Καταλωνία μεταφέροντας την έδρα τους σε άλλες περιοχές της Ισπανίας, αν και όπως φαίνεται όχι στη Μαδρίτη. Επίσης ότι ο Foment [καταλανικός ΣΕΒ] έχει πάρει σαφή θέση εναντίον της απόσχισης.
Πράγματι ένα τμήμα της μεγαλοαστικής τάξης της Καταλωνίας δεν υποστηρίζει την απόσχιση. Πολύ περισσότερο όταν βλέπει ότι αυτή δεν ακολουθεί βελούδινες διαδικασίες και δεν βρίσκει αποδοχή στο ευρωπαϊκό στάτους κβό. Αυτό όμως αρκεί για να αλλάζει τον ταξικό χαρακτήρα του κινήματος; Και αν το κεφάλαιο της Kαταλoνίας αντιτίθεται στην απόσχιση -αν υποθέσουμε ότι αυτός είναι ο στόχος και όχι μια εσωτερική επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης με το ισπανικό κράτος- τότε ποιος είναι τελικά ο ταξικός χαρακτήρας του κινήματος; Σε αυτό δεν τολμάνε όσοι μιλάνε για τις κοινωνικές πτυχές που «ενυπάρχουν» σε αυτή τη «λαϊκή κινητοποίηση» να απαντήσουν. Ποια τάξη ηγείται του κινήματος; Αυτό είναι το σωστό ερώτημα και όχι αν πίσω από αυτή την τάξη σέρνονται ευρύτερα λαϊκά στρώματα, νομίζοντας ενδεχομένως ότι έτσι θα υπερασπιστούν κάποιες από τις κοινωνικές κατακτήσεις που χάνονται σωρηδόν και στην Ισπανία τα τελευταία 7 χρόνια.
Γιατί αλλάζουν έδρα;
Καταρχήν η μεταφορά μιας έδρας δεν σημαίνει ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση βάζει λουκέτο. Οι καπιταλιστές συνηθίζουν να αλλάζουν έδρα κυρίως για φορολογικούς ή άλλους γραφειοκρατικούς λόγους. Πολλοί έλληνες καπιταλιστές έχουν την έδρα τους σε φορολογικούς παραδείσους ή σε γειτονικές βαλκανικές χώρες ακριβώς γι’ αυτό το λόγο. Αυτό δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπουν την Ελλάδα στην τύχη της. Εξάλλου μπορεί κανείς και από το εξωτερικό να κουμαντάρει τη χώρα του. Αυτό δεν κάνει και ο Πουτζδεμόν που επίσης μετέφερε την έδρα της εξόριστης κυβέρνησης στις Βρυξέλες[3]; Ή έστω τον εαυτό του προκειμένου να συνεχίσει από κει το «γενναίο» έργο του; Ε σύντροφοι, γι’ αυτό τι λέμε;
Ενας καπιταλιστής μπορεί να είναι με τον καταλανισμό και ταυτόχρονα να μεταφέρει την έδρα του για να σώσει κεφάλαια που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα όταν η κατάσταση σταθεροποιηθεί εκ νέου. Αυτή την «αντεθνική» πράξη την έκαναν κατά χιλιάδες έλληνες με πλούσιο κομπόδεμα της αστικής τάξεως φυσικά, την περίδο που παιζόταν μια ανεξέλεκτη χρεοκοπία ή μια έξοδος από το ευρώ. Μήπως συνεισέφεραν με αυτόν τον τρόπο στο γκρέμισμα του ελληνικού καπιταλισμού; Όχι βεβαίως. Απλά σκέφτηκαν ότι το χαρτοφυλάκιό τους έξω θα παραμείνει σε ευρώ και στην περίπτωση επιστροφής σε μια υποτιμιμένη δραχμή αυτοί θα επέστρεφαν αφού πρώτα θα είχαν διασώσει την αξία των κεφαλαίων τους. Τι το αξιοπερίεργο κρύβεται σε αυτή τη συμπεριφορά;
Αυτό λένε όλοι και οι ορκισμένοι φίλοι της ΕΕ: «Μέχρι τώρα 1700 επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει την έδρα τους αλλού, όχι γιατί διακατέχονται από αντικαταλανικά αισθήματα, αλλά επειδή προτιμούν να συνεχίσουν να λειτουργούν εντός της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς και να διακινούν τα κεφάλαιά τους με όρους ευρωζώνης». Κανένα μίσος και αλληλοσπαραγμός[4]. Απλή λογιστική.
Όσοι μιλάνε για τις 1700 επιχειρήσεις που μεταφέρουν την έδρα τους ξεχνάνε ότι η Καταλωνία έχει 500.000 επιχειρήσεις που δεν επιθυμούν καμία μεταφορά. Βεβαίως στις 500000 επιχειρήσεις περιλαμβάνονται και μικρές ή ακόμα και ατομικές επιχειρήσεις. Όμως περιλαμβάνονται και μεγάλες εφάμιλου μεγέθους αυτών που υποτίθεται «εγκαταλείπουν» τα πάτρια εδάφη. Παρομοίως στις 1700 επιχειρήσεις υπάρχουν μεγάλες, μικρότερες και μεγαλύτερες. Θα είχε αξία κανείς όταν αναφέρεται σε νούμερα να μας αναφέρει όχι 5-6 ηχηρά ονόματα αλλά τον συνολικό όγκο αυτών των επιχειρήσεων σε σχέση με το σύνολο. Είναι ας πούμε το 2%, το 5%, το 10%, πόσο; Επιπλέον είναι σίγουρο ότι οι ιδιοκτήτες τους είναι καταλανοί; Ή απλώς έτυχε να έχουν την έδρα τους στην Καταλονία και βλέποντας το ξέσπασμα του καταλανικού εθνικισμού και την γενικότερη αναταραχή σκέφτηκαν να μεταφέρουν την έδρα τους εξώ από το πεδίο της αντιπαράθεσης για καλό και για κακό.
Όντως σύμφωνα με το ΑΠΕ «εταιρείες κάθε οικονομικού μεγέθους μετέφεραν τις έδρες τους: από τους κολοσσούς του Χρηματιστηρίου όπως τις τράπεζες CaixaBank και Banco Sabadell ή τον όμιλο φυσικού αερίου Gas Natural, αλλά και επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους όπως η οινοπαραγωγική εταιρεία Codorniu και ο όμιλος τροφίμων Idilia Foods»[5], πάντως όχι στη Μαδρίτη. Για παράδειγμα οι δύο μεγάλες τράπεζες η CaixaBank μετακόμισε στη Μαγιόρκα ενώ η Banco Sabadell στο Αλικάντε.
Μια έρευνα που διεξήγαγε η Pimec (συνδικαλιστική ένωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) που καλύπτει το 65% το καταλανικού ΑΕΠ) σε επιχειρήσεις με λιγότερους από 250 εργαζόμενους κατέδειξε ότι «το 80% των ΜΜΕ δεν έχουν καν εξετάσει την αλλαγή έδρας ενώ μόνο το 2% το σκέφτονται. Σχεδόν τα δύο τρίτα των καταλανικών ΜΜΕ δεν πιστεύουν ότι η σύγκρουση μεταξύ της Καταλονίας και της κεντρικής κυβέρνησης έχει αντίκτυπο στην οικονομική τους δραστηριότητα, το 34% των ΜΜΕ πιστεύουν ότι η πολιτική κατάσταση επηρεάζει αρνητικά την εταιρεία τους, ενώ το 1% πιστεύει ότι μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο. Περισσότερο από τις μισές ΜΜΕ δεν πιστεύουν ότι οι πολιτικές συζητήσεις επηρεάζουν τις επενδύσεις τους, ενώ το 26% πιστεύει ότι δεν θα τις σταματήσουν. Αντίθετα, σχεδόν δύο στις δέκα εταιρείες έχουν ήδη σταματήσει ή έχουν προγραμματίσει να το κάνουν. Περισσότερο από το 90% των εταιρειών δεν θα αλλάξουν την τράπεζα που συνεργάζονται, ενώ οι υπόλοιπες σχεδιάζουν να το κάνουν. Ταυτόχρονα, σχεδόν οκτώ στις κάθε δέκα ΜΜΕ λένε ότι δεν θα ανοίξουν λογαριασμούς εκτός της Καταλονίας, ενώ άλλες εταιρείες έχουν κάνει ή θα το πράξουν»[6].
Χωρίς αμφιβολία τα αποτελέσματα της έρευνας δεν δείχνουν κανένα πανικό. Εντούτοις στην προσπάθεια τους μερικοί σύντροφοι να δραματοποιήσουν αυτή τη φυγή κεφαλαίου από την Καταλονία καταλήγουν να το θεωρούν ένα είδος προδοσίας αντί να χαίρονται που οι καπιταλιστές εγκαταλείπουν (λέμε τώρα) την επαναστατημένη Καταλονία από μόνοι τους. Το γεγονός ότι «οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη αποφασίσει να μετακομίσουν εκτός Καταλονίας… σημαίνει οικονομική ασφυξία και ολοκληρωτικό πόλεμο κατά του καταλανικού έθνους»[7]. Μάλιστα! Αν έμεναν λοιπόν οι καπιταλιστές στη θέση τους θα ήταν ότι καλύτερο για το αγωνιζόμενο καταλανικό έθνος. Φαίνεται ότι μόνο έτσι θα επιβιώσει. Εδώ φωνάζαμε στις διαδηλώσεις το σύνθημα «εργάτη μπορεί χωρίς αφεντικά, χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά». Στην Καταλωνία θα φωνάζουμε το αντίθετο. «Γύρνα ξανά/ στην παλιά σου φωλιά/ βασιλιά./ Ο λαός σου εσένα ζητά/ γύρνα ξανά»… Ας μην πούμε και τη συνέχεια δεν είναι ανάγκη τώρα. Ο νοών νοείτω…
Οι μεγάλες καταλανικές οικογένειες
Σε ένα δημοσίευμά της η Εl Εspanol περιγράφει τους εσωτερικούς τριγμούς των μεγάλων καταλανικών οικογενειών. Το δημοσίευμα αυτό αναφέρεται επίσης ως απόδειξη για το πως εχθρεύεται το καταλανικό κεφάλαιο την ανεξαρτησία της Καταλονίας.
Διαβάζοντάς το όμως προσεχτικά βλέπουμε ότι όντως η πλειοψηφία αυτών των οικογενειών τάσσεται κατά της ανεξαρτησίας, υπάρχει όμως και ένα σημαντικό τμήμα που τάσσεται υπέρ. Και μάλιστα εκεί περιλαμβάνεται η πλουσιότερη γυναίκα της Καταλονίας και ο επίσης πανίσχυρος άντρας της.
«Στην περίπτωση των μεγάλων καταλανικών οικογενειών, η μεγάλη πλειοψηφία τους είναι ενάντια στην ανεξαρτησία. Μία από αυτές είναι η οικογένεια Lara, οι ιδιοκτήτες του Grupo Planeta και του Atresmedia τα μέλη της οποίας έχουν διευκρινίσει επανειλημμένα ότι αντιτίθενται στη διαδικασία ανεξαρτησίας. Μια άλλη οικογένεια μεγάλης σημασίας είναι οι Bonet, ένας από τους πρώτους οίκους της καταλανικής αστικής τάξης, τάσσεται ανοιχτά εναντίον του κινήματος της ανεξαρτησίας. Ιδιοκτήτες του Freixenet, εδώ και χρόνια επικρίνουν την κίνηση της διαδικασίας και την απειλή που αυτή θέτει στην καταλανική κοινωνία. Ομοίως, η οικογένεια Palatchi (ιδρυτές της Pronovias), η οποία έχει καταστεί σημείο αναφοράς στην Καταλονία τα τελευταία χρόνια, είναι επίσης ανοιχτά εναντίον της διαδικασίας. Ομοίως, η οικογένεια Tous, ιδιοκτήτρια των κοσμηματοπωλείων Tous… Επίσης, η μεγάλη πλειοψηφία των καταλανικών αριστοκρατών είναι ενάντια στην πρόκληση της ανεξαρτησίας και παραμένουν πιστοί στην Ισπανία. Άλλωστε οι τίτλοι τους εξαρτούνται από την ισπανική μοναρχία…
Αν και η πλειοψηφία της καταλανικής μπουρζουαζίας και της αριστοκρατίας είναι ενάντια στην απόσχιση, υπάρχει και ένα μέρος που την υποστηρίζει. Για παράδειγμα, η οικογένεια Daurella, ιδιοκτήτες του ομίλου Cogrega που είναι υπεύθυνη για τους Ευρωπαίους Συνεργάτες της Coca-Cola (Είναι επίσης σύμβουλος και μέτοχος της Banco Santander, της Ebro Foods , της Acciona και ιδιοκτήτρια της Sicav Surfup αξίας 7,6 εκατομμυρίων ευρώ). Η Sol Daurella και ο σύζυγός της επιχειρηματίας Carles Vilarrubí (διευθυντής της Barça, της Rotschild Bank στην Ισπανία, της ασφαλιστικής εταιρείας Willis S & C) υποστήριξαν δημόσια την ανεξαρτησία καθώς και τον πρόεδρο της Generalitat.
Η οικογένεια Godo, ιδιοκτήτρια του ομίλου Godo, στην οποία ανήκει η εφημερίδα La Vanguardia, κρατάει μια μετριοπαθή στάση απέναντι στο κίνημα με την εφημερίδα να υποστηρίζει ένα μετριοπαθές κίνημα ανεξαρτησίας, προσαρμοσμένο στο κλίμα της κοινής γνώμης και σιγοντάροντας τις περιφερειακές αρχές χωρίς να ερεθίζει τους υπηκόους.
Υπάρχει τέλος ένα μέρος των μεγάλων καταλανικών οικογενειών που προτιμούν να μην παίρνουν θέση… όπως ο Isak Andic πρόεδρος του Mango ή η οικογένεια Samaranch (συνδέονται στενά με την πόλη της Βαρκελώνης, αλλά και με το ισπανικό Ολυμπιακό κίνημα). Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα αυτών των οικογενειών που έχουν παραμείνει σιωπηλοί. [8]
Ακόμα όμως κι αν δεχτούμε ότι στην μεγαλοαστική τάξη υπάρχει ένα σαφές προβάδισμα κατά της απόσχισης αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η αστική τάξη στο σύνολο της την απορρίπτει.
Οι εργοδοτικές οργανώσεις
Ενας ασφαλέστερος τρόπος για να δούμε πως σκέφτεται η αστική τάξη είναι οι εργοδοτικές της οργανώσεις. Σύμφωνα με τους συντρόφους που επιχειρηματολογούν υπέρ της ανεξαρτησίας, από αριστερή πάντα σκοπιά, «η Foment που είναι ο καταλανικός ΣΕΒ, ζητάει πια σχεδόν καθημερινά το κεφάλι των Καταλανών ηγετών Πουτσντεμόντ (πρωθυπουργός), Ζουνκέρας (αντιπρόεδρος) και Κάρμε Φουρκαντέλ (πρόεδρος της Βουλής)»[9]. Επ’ αυτού παρατείθεται σχετικό άρθρο της La vanguardia στο όποιο όμως δεν διαβάζουμε τίποτα για κεφαλοκυνηγούς, αλλά τις αντιρρήσεις του Foment κυρίως για τη διαδικασία:
…«η νομοθετική πρωτοβουλία «επιβάλλει μονομερή διακήρυξη ρητής ανεξαρτησίας με απλή πλειοψηφία» αντιπροσωπεύοντας έτσι «μια κίνηση τεράστιας πολιτικής ανευθυνότητας απρόβλεπτων συνεπειών»… Καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι το πολιτικό πρόβλημα που θέτει η «νόμιμη καταλανική απαίτηση της αναγνώρισης της ιδιαιτερότητάς της στο ισπανικό κράτος» πρέπει να επιλυθεί «μέσω διαπραγματεύσεων και σύμφωνα με τις αρχές της δημοκρατίας και της νομιμότητας»… Η νομική επιτροπή του Foment αντιλαμβάνεται ότι αυτός ο ισχυρισμός πρέπει να περιλαμβάνει μια διαπραγμάτευση «στην οποία πρέπει να προσφύγουμε με βούληση υοχωρήσεων και από τα δύο μέρη»… Ο μελλοντικός νόμος για το δημοψήφισμα, που κατατέθηκε στις 4 Ιουλίου από τον JxSí και το CUP στο Κοινοβουλίου προβλέπει τη δυνατότητα κύρηξης της ανεξαρτησίας της Καταλονίας σε 48 ώρες αν κερδίσει το «ναι», χωρίς να καθορίζει ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής.… το διεθνές δίκαιο «δεν καλύπτει το δημοψήφισμα» που ανακοινώθηκε από την Generalitat «διότι αναγνωρίζει μόνο το δικαίωμα της απόσχισης στις διαδικασίες αποαποικιοποίησης και σε περιπτώσεις σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»[10].
Είναι προφανές ότι ο Σύνδεσμος των Βιομηχάνων δεν ζητάει κανένα κεφάλι. Μιλάει για αμοιβαίες υποχωρήσεις και των δύο πλευρών, ενώ θέτει ζητήματα που ο καθένας θα μπορούσε να σκεφτεί όπως ένα μίνιμουμ ποσοστό συμμετοχής για να είναι έγκυρο ένα δημοψήφισμα. Χωρίς αμφιβολία η θέση είναι κατά της απόσχισης. Όμως επαναλαμβάνουμε δεν μιλάμε συνολικά για την αστική τάξη αλλά για τον Σύνδεσμο των Βιομηχάνων. Στην αστική τάξη επίσης ανήκει και η Pimec Ένωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η οποία επαναλαμβάνουμε εκπροσωπεί επιχειρήσεις που παράγουν το 65% του ΑΕΠ, στην έρευνα της οποίας αναφερθήκαμε προηγουμένως. Μια αναζήτηση στο ιστολογία της δεν θα ανακαλύψει καμιά αναφορά κατά της απόσχισης.
Όμως δεν είναι μόνο η Pimec. Το FemCAT είναι ένα ιδιωτικό Καταλανικό Επιχειρηματικό Ίδρυμα. Σύμφωνα με το ίδιο «συγκεντρώνει επιχειρηματίες με αποστολή να καταστήσει την Καταλονία μία από τις καλύτερες χώρες στον κόσμο. Μια χώρα ανταγωνιστική, ανοικτή στον κόσμο, με επιχειρηματική και καινοτόμο ικανότητα, κοινωνική συνοχή και μακροπρόθεσμα βιώσιμη… στοχεύει να βοηθήσει την Καταλονία να κάνει ένα βήμα μπροστά και να γίνει ένα κορυφαίο έθνος, κοινωνικά και οικονομικά, στην Ευρώπη και στον κόσμο»[11].
Μέχρι εδώ τίποτα το μεμπτό θα πει κανείς, αν αφαιρέσει κανείς την έπαρση με την οποία αντιλαμβάνεται το συγκεκριμένο ίδρυμα τη θέση της Καταλονίας μεταξύ των κυρίαρχων εθνών του πλανήτη. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι, ότι ένας εκ των ιδρυτών του ιδρύματος είναι ο Jordi Cuixart (πρόεδρος του Òmnium Cultural και μαζί με τον Jordi Sànchez πρόεδρο της Καταλανικής Εθνοσυνέλευσης ANC είναι οι πρωταγωνιστές του κινήματος από τα κάτω και οι δύο πρώτοι συλληφθέντες (δεν είχαν βουλευτική ασυλία) με βαριές κατηγορίες από το ισπανικό κράτος)[12]. Kαι ω τι σύμπτωση. Ο Jordi Cuixart είναι καπιταλιστής, ιδιοκτήτης της Αranow που δραστηριοποιείται στην παραγωγή μηχανών πακεταρίσματος[13]. Φυσικά ο καθένας δικαιούται να βγάζει τίμια τα προς το ζην. Αλλά να μην λέμε τώρα ότι σύσσωμη η αστική τάξη της Καταλονίας τάσσεται κατά της απόσχισης. Δεν κάνει.
Σε μια πρόχειρη αναζήτηση στο ιστολογίο του FemCAT μπορεί κανείς να ανακαλύψει το Manifest del Far το οποίο
«υπεργάφει από την πλειοψηφία των επιχειρηματικών ιδρυμάτων στην Καταλονίας, συμπεριλαμβανομένης της FemCAT». «Τον Αύγουστο του 2015, οι οργανισμοί πίσω από αυτό το μανιφέστο αποφάσισαν να επαναλάβουν τη δέσμευσή τους στον λαό της Καταλονίας για αυτοδιάθεση. Με αυτόν τον στόχο, γιόρτασαν ένα κοινό γεγονός που έλαβε χώρα στις 3 Σεπτεμβρίου 2015 στην αίθουσα του La Pedrera. Τον Σεπτέμβριο του 2017, πενήντα οργανώσεις επιβεβαιώνουν και τηρούν το μανιφέστο»[14].
Ιδού λοιπόν οι υπογράφοντες προς αποφυγή κάθε αμφιβολίας ως προς το κύρος και το ειδικό βάρος των εν λόγω οργανώσεων σε αυτό που λέγεται αστική τάξη της Καταλονίας: ACEB Περιφερειακή Ένωση Επιχειρηματιών της Berguedà, AMEC Πολυτομεακή Ένωση Εταιρειών, ASBAE Asociación de Servicios Bosch Automoción de España, Καταλανική Ένωση Μεσιτών και Ασφαλιστικών Μεσιτών, Ένωση των Γραφείων Πληροφορικής και Τεχνολογιών της Κατανάλωσης της Καταλονίας, AUTCAT Αυτόνομος Οργανισμός της Καταλονίας, Εμπορικό Επιμελητήριο της Βαρκελώνης, Αντιπροσωπεία του Alt Penedès, Εμπορικό Επιμελητήριο Βαρκελώνης, Αντιπροσωπεία της Ανωίας, Εμπορικό Επιμελητήριο της Βαρκελώνης, Αντιπροσωπεία της Berguedà, Εμπορικό Επιμελητήριο της Βαρκελώνης, Αντιπροσωπεία του Garraf, Εμπορικό Επιμελητήριο της Βαρκελώνης, Αντιπροσωπεία της Maresme, Αντιπροσωπεία της Οσόνα, Εμπορικό Επιμελητήριο της Χιρόνα, Εμπορικό Επιμελητήριο της Lleida, Εμπορικό Επιμελητήριο της Manresa, Εμπορικό Επιμελητήριο του Παλαμό, Εμπορικό Επιμελητήριο του Reus, Εμπορικό Επιμελητήριο του Sabadell, Εμπορικό Επιμελητήριο Sant Feliu de Guíxols, Εμπορικό Επιμελητήριο της Ταραγόνα, Εμπορικό Επιμελητήριο της Tàrrega, Εμπορικό Επιμελητήριο της Terrassa, Εμπορικό Επιμελητήριο Valls, CECOT, Μεταλλουργικό κέντρο, Confederación Catalana de la Madera, Επιχειρηματικό Συμβούλιο της Οσόνα, FAGEM Ομοσπονδία Επιχειρηματικών Συλλόγων της Maresme, FAJEEC Ομοσπονδία Συλλόγων Νέων Επιχειρηματιών και Επιχειρηματιών της Καταλονίας, Επιχειρηματική Ομοσπονδία του Gran Penedès, FEM Επιχειρηματική Ομοσπονδία Μεταλλίων, FemCAT, Φόρουμ του Καρλομάγνου, Συντεχνία Αδρανών Υλικών Καταλονίας (εξόρυξη και την επεξεργασία οικοδομικών υλικών), Gremi de Flequers i Pastissers de Terrassa i comarca (Συντεχνία Αρτοποιών Ζαχαροπλαστών της Terrassa), Gremi de Fusters, Ebenistes i Similars του Valls και το l’Alt Camp (Συντεχνία βιομηχάνων κατασκευαστών προϊόντων ξυλείας), Gremi de Jardineria de Catalunya Συντεχνία Επιχειρήσεων Κηπουρικής, Gremi de la Construcció del Vallès (Ένωση κατασκευαστικών εταιρειών), Gremi de la Fusta (Συντεχνία εταιρειών ξύλου και επίπλων), Gremi de la Indústria i la Comunicació Gràfica de Catalunya (Συντεχνία της βιομηχανίας και της γραφικής επικοινωνίας της Καταλονίας), Συγκρότημα προκατασκευών από τσιμέντο της Καταλονίας, Gremi de Talleres de Reparación de Automobile de Terrassa (Συντεχνία συνεργείων αυτοκίνητων της περιοχής Τεράσα), Cecot Chemical Guild (Χημική Ένωση), Institut Industrial (Βιομηχανικό Ινστιτούτο), Νέο Διεθνές Επιμελητήριο, RETAILCAT (Ένωση Καταστημάτων Λιανικής της Καταλονίας·7% του Καταναλωτικού ΑΕΠ), Ένωση Εμπόρων του Sant Cugat del Vallès, UIER Unió Intersectorial Empresarial del Ripollès (Διακλαδική Ένωση Επιχειρήσεων του Ripollès), Unió Empresarial de l’Anoia (Ένωση Επιχειρήσεων του Anoia, Unió Empresarial Metal·lúrgica UIER (Διατομεακή Μεταλλουργική Ένωση Επιχειρήσεων)[15]
Δεν ισχυριζόμαστε ότι ο κατάλογος αυτός αφορά το σύνολο της αστικής τάξης, αλλά είναι σαφές ότι πρόκειται για την συντριπτική πλειοψηφία της. Μπορεί κάποιοι να επιμένουν σε 5-6 παλιές καταλανικές οικογένειες, μπορεί να μας λένε ξανά και ξανά για τον Σύνδεσμο Βιομηχάνων, όμως η αστική τάξη δεν περιορίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις. Στην πυραμίδα της αστικής τάξης χωρίς και κει να είναι απόλυτα τα νούμερα φαίνεται να υπερισχύει η τάση κατά της απόσχισης. Ωστόσο στην υπόλοιπη αστική τάξη ο συσχετισμός αλλάζει άρδην.
Η αστική τάξη σαν πολιτική δύναμη
Πολλές φορές μιλώντας στην αριστερά για την αστική τάξη υπάρχει μια τάση να παρουσιάζεται ως ένα κλειστό κύκλωμα κάποιων δεκάδων ισχυρών οικογενειών που με τη βία καταδυναστεύουν όλους τους υπόλοιπους. Σε παγκόσμια κλίμακα η οπτική βλέπει τους G7 από τη μία και 7 δις από την άλλη. Στο σκεπτικό αυτό, το κλειστό αυτό κλαμπ μπορεί να συγκεντρώνει τεράστια δύναμη, αλλά οι υπόλοιποι θα μπορούσαν να τους σαρώσουν σε λίγα δευτερόλεπτα αρκεί να συνειδητοποιήσουν τα συμφέροντα τους και πολύ περισσότερο τον αναρίθμητο όγκο τους. Σε αυτά τα μεγέθη δεν χρειάζονται ιδιαίτερες τακτικές, ούτε και καμία στρατηγική. Όλα είναι θέμα κατανόησης των μεγεθών. Αυτοί λίγοι και δυνάστες, εμείς πολλοί και με κοινά συμφέροντα. Σκεπτόμενος κανείς έτσι, στο άκουσμα και μόνο ότι οι βιομήχανοι της Καταλονίας είναι εναντίον της Ανεξαρτησίας βγάζει αβίαστα το συμπέρασμά του. Κι όμως τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα από τις απλουστεύσεις που οδηγούν σε ολέθρια λάθη, τόσο κατά την ανάλυση όσο κι όταν θα πρέπει να πάρει κανείς ενεργή πολιτική θέση στο πεδίο της σύγκρουσης. Στην πραγματικότητα οι καταπιεστές μαζί με την αυλή τους δεν είναι μια αμελητέα δύναμη. Και ακόμα χειρότερα οι από κάτω δεν αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο κοινών συμφερόντων.
Η αστική τάξη είναι μια ευρύτερη κατηγορία που μόνο στην κορυφή της βρίσκεται το μεγάλο κεφάλαιο. Από κει και πέρα εκτείνεται αντικειμενικά σε ένα μεγαλύτερο πλήθος καπιταλιστών, που τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται πάντα με το υψηλότερο στρώμα της τάξης τους με τον ίδιο τρόπο που αυτό μπορεί να συμβαίνει στις διαστρωματώσεις τόσο της μικρομεσαίας όσο και της εργατικής τάξης. Η ιδέα ότι οι τάξεις είναι στεγάνες είναι εντελώς εσφαλμένη. Τέτοια σύνορα μπορεί να υπήρχαν στη φεουδαρχία που η τάξη ήταν και ένα κλειστό κλαμπ με νομικές προστασίες, τίτλους ευγένειας κοκ. Αυτό δεν συμβαίνει στον καπιταλισμό. Ακούγοντας βέβαια ότι η Ισπανία είναι ένα μοναρχικό καθεστώς μπορεί κανείς να πιστεύει ότι υπάρχουν εκκρεμότητες από το παρελθόν, αλλά μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι η Ισπανία είναι μια σύγχονη αστική δημοκρατία όπως και τα υπόλοιπα αστικά κράτη της Ευρώπης, με τις πολιτειακές της ιδιομορφίες, που δεν αλλάζουν όμως τον χαρακτήρα της. Ως εκ τούτου δεν προκύπτει κανένα ιδιαίτερο καθήκον κάποιος αντιμοναρχικής-αντιφρανκικης επανάστασης όπως φανταζονται διάφοροι αριστεροί που ψάχνουν εναγωνίως επιχειρήματα για να δικαιολογήσουν την τρέχουσα θέση τους υπέρ του καταλανισμού ως το πρώτο βήμα κάποιας υποτίθεται σοσιαλιστικής προοπτικής. Ο αστικός καταλανισμός άλλωστε δεν έχει ιδέα για όλες αυτές τις φαντασιώσεις ή κι αν τις έχει τις χρησιμοποιεί για να κερδίσει λίγη ακόμα συμπάθεια εξ αριστερών. Ας είναι…
Μπορεί να λέμε ότι η αστική τάξη είναι στην εξουσία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο τρόπος που διαχειρίζεται τις υποθέσεις του κράτους είναι ενιαίος. Η αστική τάξη ως κυρίαρχη τάξη θα πρέπει εκτός από τα συμφέροντά της να φροντίζει για την αναπαραγωγή ολόκληρου του συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει στο σχέδιό της να εντάσσει και τις υποτελείς τάξεις στο έδαφος της εθνικής ενότητας και πάνω σε αυτή τη βάση να συγκροτείται αυτό που ονόμαζε ο Πουλατζάς άρχων μπλοκ εξουσίας. Εν ολίγοις η αστική τάξη δεν κυβερνάει από μόνη της αλλά μαζί με την αυλή της. Η αυλή δεν είναι απαραίτητα μικροί καπιταλιστές ή μικροαστοί που θέλουν να γίνουν μεγάλοι καπιταλιστές. Είναι όλοι όσοι έχουν ή νομίζουν ότι μπορεί να έχουν συμφέροντα από τη διατήρηση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων. Ακόμα και τμήματα της εργατικής αριστοκρατίας, ευρύτερα μικροαστικά στρώματα της πόλης και του χωριού, σίγουρα το συντριπτικό μέρος του βαθέως κράτους και του κατασταλτικού μηχανισμού (δικαστικό σώμα, ένστολοι), διευθυντικά στελέχη κοκ. Όλα αυτά τα στρώματα άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο στρατεύονται στην αστική υπόθεση. Χωρίς αυτούς η αστική τάξη δεν θα μπορούσε να σταθεί στην εξουσία ούτε δευτερόλεπτο. Όσο ισχυρότερη οικονομικά είναι μια χώρα τόσο ευκολότερα μπορεί να αναπαράγει ένα ευρύ άρχων μπλοκ εξουσίας.
Όταν λοιπόν μιλάμε για αστική πολιτική δεν κοιτάμε μόνο τι λεει ο ΣΕΒ, ο Λάτσης, ο Βαρδινογιάννης, ο Μαρινάκης και μερικοί ακόμα επώνυμοι καπιταλιστές. Κοιτάμε που γέρνει το σύνολο της αστικής τάξης ή καλύτερα του εθνικού κορμού αν θεωρήσουμε ότι κι αυτός ο όρος περιλαμβάνεται στην έννοια του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας. Τα ανώτερα στρώματα της αστικής τάξης ιδιαίτερα στην εποχή της αυτοκρατορίας έχουν μια λιγότερη εθνικιστική και περισσότερο κοσμοπολίτικη αντίληψη. Αυτό προκύπτει κυρίως από το διεθνές εύρος των δραστηριοτήτων τους στα πλαίσιο του διευρυμένου πεδίου δράσης που τους εξασφαλίζουν οι μηχανισμοί της αυτοκρατορίας (ΕΕ, ΠΟΕ, ελεύθερη κίνηση κεφαλαίου κλπ) και η ανυπαρξία δασμών στα εθνικά σύνορα τουλάχιστον όσο αφορά τις εσωτερικές διευθετήσεις στον ιμπεριαλιστικό κόσμο. Σε αυτόν τον κανόνα υπόκειται και η Καταλονία του 2017 και όχι του 1936. Το τονίζουμε αυτό γιατί κάποιοι επιμένουν να συνδέουν το 1936 με το 2017. Τους διαβεβαιώνουμε ότι βρισκόμαστε σε μια άλλη εποχή και δεν έχει νόημα σαν τους υπερήλικες να μπερδεύουμε τις δεκαετίες και να μιλάμε για το 1930 σαν να είναι προχθές.
Τα κόμματα είναι δείκτης
Όμως δεν μπορούμε να μιλάμε για οποιαδήποτε πολιτική παραβλέποντας τα κόμματα που την οργανώνουν, την εκφράζουν και σε τελευταία ανάλυση αναλαμβάνουν να την υλοποιήσουν. Η αστική δημοκρατία λειτουργεί δια μέσω των κομμάτων και η άρχουσα τάξη κυβερνάει δια μέσω αυτών. Αυτό δεν είναι απλώς ένα τρυκ της κάθε κυρίαρχης τάξης για να νομιμοποιεί τη δικτατορία της. Στο επίπεδο της πολιτικής σύγκρουσης συμπικνώνεται η ταξική πάλη σε δυνάμεις που σηκώνουν ή θέλουν να σηκώσουν το βάρος της διαχείρισης του συστήματος ή της όποιας εναλλακτικής λύσης. Ένα κόμμα δεν εκφράζει απλώς τα άμεσα συμφέροντα μιας τάξης ή ορισμένων τμημάτων της. Αυτό μπορούν να το κάνουν οι εργοδοτικές οργανώσεις ή τα εργατικά συνδικάτα. Τα κόμματα εκπροσωπούν τα καθολικά συμφέροντα μιας τάξης, αναλαμβάνουν να εξασφαλίσουν την αναπαραγωγή ολόκληρου του συστήματος ή την ανατροπή του έχοντας ήδη στο μυαλό τους μια εναλλακτική λύση. Γι’ αυτό το λόγο η πολιτική και τα κόμματα δεν είναι ένα αδιαμεσολάβητο εργαλείο των τάξεων, ούτε αντανακλά τα ταξικά τους ένστικτα. Πολύ περισσότερο όταν οι τάξεις σαν συλλογικοί φορείς στο επίπεδο μιας καθολικής ταξικής αντιπαράθεσης μπορούν να υπάρχουν μόνο διαμέσου των κομμάτων τους, και όχι μιας φαντασιακής άμεσης και αδιαμεσολάβητης δράσης.
Ως εκ τούτου ο καταλανικός εθνικισμός ακόμα και αν βρίσκει τους βιομηχάνους εναντίον του ή καλύτερα την ένωση τους, παραμένει ένα γνήσιο αστικό κίνημα και αυτό αποδεικνύεται όχι μόνο από το πλήθος των εργοδοτικών οργανώσεων που τον στηρίζουν αλλά κυρίως από το γεγονός ότι στην ηγεσία του βρίσκονται τα Καταλανικά αστικά κόμματα (το δεξιό PDuCat κι η κεντροαριστερή ERC). Το ίδιο συμβαίνει με τις δύο οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που οργάνωναν από τα κάτω τον καταλανισμό, την Καταλανική Εθνοσυνέλευση και με το Òmnium Cultural στο οποίο ηγείται είναι καθαρόαιμος καπιταλιστής. Βεβαίως στην Καταλονία δρουν και άλλα κόμματα όπως οι Ciutadans το Κόμμα των Πολιτών κάτι σαν το Ποτάμι, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Καταλονίας αδελφό του PSOE και το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι που τάσσονται κατά της απόσχισης και συγκεντρώνουν αντίστοιχα εκλογικά ποσοστά και την σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία που έχει καθαιρεθεί από το Ραχόι. Αν υποθέσουμε ότι ο καταλανισμός δεν εκπροσωπείται από την καταλανική αστική τάξη, τότε αυτή η τάξη από ποιους εκπροσωπείται; Μήπως τα κόμματα που είναι κατά της απόσχισης; Κι αν συμβαίνει αυτό τότε το PDuCAT του Πουτζδεμόν και o κυβερνητικός του εταίρος η κεντροαριστερή ERC ποιά τάξη εκπροσωπούν, αν όχι την καταλανική αστική τάξη ή τουλάχιστον το κομμάτι της που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας;
Από την άλλη τι εκπροσωπεί η αντιπολίτευση που τάσσεται αναφανδόν κατά της απόσχισης; Χωρίς αμφιβολία ένα τμήμα της καταλανικής αστικής τάξης εκφράζεται μέσα απ’ αυτά. Αλλά ούτε εδώ υπάρχει μια χημική καθαρότητα. Ούτε αυτό αρκεί για να εξηγήσει την επιρροή τους που επεκτείνεται σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Άλλωστε ο μισός πληθυσμός της Καταλονίας δεν υιοθετεί ή δεν αισθάνεται ως πρωτεύουσα την καταλανική ταυτότητα. Αυτό δεν σχετίζεται με κάποια ευνοϊκή ταξική του θέση. Αντίθετα το μεγαλύτερο μέρος των εργατικών συνοικιών γύρω από τη Βαρκελώνη κυριαρχεί το ισπανόφωνο κομμάτι. Πρόκειται για εσωτερικούς μετανάστες από φτωχές περιοχές της Ισπανίας που ζουν και εργάζονται στην Καταλονία. Ο κόσμος αυτός παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τα γεγονότα φοβούμενος ότι μια ανεξάρτητη Καταλονία θα τους μετατρέψει σε πραγματικούς μετανάστες. Δεν χρειάζεται κανείς να είναι φρανκικός για να στέκεται επιφυλακτικός έναντι του καταλανισμού. Στις εκλογές όμως θα προτιμίσει πιθανόν ένα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ή τους αριστερούς Ποδέμος για να εκφράσει την διάθεση του να μην βρεθεί σε ένα ξένο κράτος με ότι συνεπάγεται αυτό. Από την άλλη δεν σημαίνει ότι ακόμα κι αν η εκλογική βάση των κομμάτων αυτών είναι εργατική τα μετατρέπει σε εργατικά κόμματα.
Το κάθε κόμμα είναι ότι είναι εξαιτίας μιας πολιτικής που έχει. Μια κομμουνιστική οργάνωση ακόμα και χωρίς μισό εργάτη ανήκει στα προλεταριακά κόμματα μόνο και μόνο γιατί μιλάει στο όνομα της κατάργησης της ταξικής εκμετάλλευσης, της απελευθέρωσης της εργατικής τάξης και του κομμουνισμού. Ένα φασιστικό κόμμα ακόμα κι αν αποτελείται από εργάτες είναι αστικό κόμμα γιατί λειτουργεί ως μαντρόσκυλο των αφεντικών. Οι φασίστες είναι άτυπες ομάδες προστασίας και εκφράζουν τα άμεσα συμφέροντα των μικροαστικών στρωμάτων αλλά και λουμπένικων στοιχείων που όμως ζουν και επιβιώνουν σε δραστηριότητες πέριξ της οργανικής καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Το φασιστικό κόμμα φαίνεται να εξεγείρεται κάποιες φορές κατά των «ασύδοτων» μελών της μεγαλοαστικής τάξης που υπηρετούν, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα παζάρι αυτών των παρασιτικών στρωμάτων με τα αφεντικά τους για να τους αποδείξουν πόσο χρήσιμοι είναι για την ύπαρξη τους ενάντια προφανώς σε όσους απειλούν την εξουσία τους και φυσικά τα ιερά και τα όσια της αστικής κοινωνίας (πατρίς, θρησκεία, οικογένεια, νόμος τάξη, έθνος κλπ).
Σαφώς το καταλανικό κίνημα δεν αποτελείται μόνο από καθαρόαιμα αστικά κόμματα. Το CUP για παράδειγμα είναι αριστερό κόμμα ενώ ακόμα και η ERC τουλάχιστον στην καταγωγή προέρχεται από το κόμμα του Λούις Κομπάνις (1882-1940) πρόεδρο της ανεξάρτητης Καταλονίας στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Που εκτελέστηκε από τον Φράνκο το 1940. Το ίδιο συμβαίνει και στην άλλη πλευρά. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Καταλονίας είναι τόσο αστικό ή τόσο «αστικοεργατικό» όσο και το ERC, ενώ το αριστερό Ποδέμος που στέκεται επιφυλακτικό στην ανεξαρτησία κάθε άλλο παρά αστικό κόμμα είναι. Σημασία έχει ότι όσο κι αν παρουσιάζεται η καταλανική κοινωνία ως ενιαία αυτό είναι ένας μύθος. Αυτό που έχουμε είναι μια κάθετη διχοτόμηση που διαπερνά όλες τις κοινωνικές τάξεις που τάσσονται με την μια ή την άλλη πλευρά στη βάση δύο εθνικισμών που κανένας δεν εγγυάται ότι θα περισώσει τις εργατικές κατακτήσεις. Άλλωστε η καταλανική κυβέρνηση ψήφισε και εφάρμοσε τις πολιτικές λιτότητας του ισπανικού κράτους και έστειλε δεκάδες φορές τους όψιμα αγαπημένους Mosos (καταλανικά ΜΑΤ) κατά των διαδηλωτών τα προηγούμενα χρόνια.
Και τα δύο ρεύματα είναι εξίσου διαταξικά και ως προς τη σύνθεσή τους αλλά κυρίως ως προς την πολιτική τους κατεύθυνση εξίσου αστικά.
Ο καταλανισμός ως βήμα για την κοινωνική απελευθέρωση;
Πολλοί στην αριστερά βλέπουν το κίνημα αυτό ως το ξεκίνημα μια κοινωνικής διαδικασίας. Πιστεύουν ότι μέσα από τον καταλανισμό εκφράζεται η διάθεση να συνεχιστεί ο αγώνας κατά του νεοφιλελευθερισμού, της λιτότητας, της υπεράσπισης του κοινωνικού κράτους κοκ. Θεωρούν μάλιστα ότι στο βαθμό που η αστική τάξη δεν είναι ειλικρινής και θα ξεπουλήσει τον αγώνα θα μπορούσε η αριστερά να τον συνεχίσει μέχρι τέλους. Πρόκειται για το κλασικό σχήμα που οι ρεφορμιστές προδίδουν τον αγώνα και οι μάζες για να συνεχίσουν δίνουν τη σκυτάλη τους επαναστάτες. Μέσα από την όξυνση της αντιπαράθεση θα αποκαλυφθεί και η ταξική φύση του κινήματος που τώρα είναι σκεπασμένη κάτω από το πέπλο του καταλανισμού.
Αυτό θα μπορούσε να συμβεί αν ο αστικός καταλανισμός είχε από μόνος του προοδευτικό περιεχόμενο. Όμως κάτι τέτοιο μπορεί να ίσχυε για τα εθνικά κινήματα του 19ου αιώνα που τορπίλιζαν την ιερά συμμαχία και τα απολυταρχικά μοναρχικά καθεστώτα, κάνοντας ένα αποφασιστικό ιστορικό βήμα για την ανθρωπότητα και τις εκκρεμότητες που άνοιξε η περίοδος της γαλλικής επανάστασης, αλλά σήμερα δεν συμβαίνει τίποτα τέτοιο. Η ευρωπαϊκή άνοιξη του 1848 δεν ήταν μια χημικά καθαρή επανάσταση, όπως ίσως ήταν η κομμούνα. Όμως ήταν ξεκάθαρα ενάντια στο ευρωπαϊκό στάτους κβό. Ανεξάρτητα από τον αν συμμετείχαν οι κομμουνιστές ή οι αναρχικοί της εποχής εκείνης, αν και οι καρμπονάροι έπαιξαν τον ρόλο τους. Οι δημοκρατικές επαναστάσεις τότε σήμαιναν δημοκρατικές ελευθερίες, δικαιώματα για τους κάτω, και κυρίως καταστροφή της αντεπαναστατικής ιεράς συμμαχίας, αυτής που σταμάτησε την ορμή που άνοιξε η γαλλική επανάσταση. Θα είχαμε κάτι ανάλογο σήμερα στην Καταλονία αν το κίνημα επιθυμούσε την καταστροφή του ευρωπαϊκού στάτους κβό ξεκινώντας έστω από τον ισπανικό του πυλώνα. Όμως εδώ δεν συμβαίνει αυτό.
Ο καταλανικός εθνικισμός εκλιπαρεί την σημερινή ιερά συμμαχία της ΕΕ να τον σώσει και να τον συμπεριλάβει ως ισότιμο μέλος στις τάξεις της. Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά. Αν ήταν αλλιλώς ίσως τότε θα ξετυλίγοταν το κοινωνικό κουβάρι. Εδώ όμως ο κινητήριος μοχλός του εθνικισμού δεν είναι το κοινωνικό ζήτημα όπως ήταν το 1848 ή όπως είναι σε κάθε περιφερειακό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της ιμπεριαλιστικής εποχής. Η ανεξάρτητη Καταλονία επιδιώκει απλά να γίνει η επόμενη επαρχία της αυτοκρατορίας, το 28ο μέλος της ΕΕ όπως λένε και οι ίδιοι. Κανείς σε αυτό το κίνημα, ούτε καν το CUP, εκτός ίσως από λίγες δεκάδες φαντασιόπληκτων, δεν βλέπουν αυτή τη διαδικασία ως μια ρωγμή στο αντιδραστικό ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όπως έβλεπαν οι δημοκράτες αστοί επαναστάτες τη δική τους υπόθεση το 1848, ή τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα του 20ου αιώνα στις αποικίες των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Ραντεβού με τα φαντάσματα
Ο λόγος που δεν υπάρχει στο παραμικρό ένας αντιιμπεριαλιστικός προσανατολισμός στο καταλανικό κίνημα είναι ότι πρόκειται περί φενάκης. Η Καταλονία πολύ απλά δεν είναι ένα καταπιεσμένο έθνος. Ανήκει ήδη στα κυρίαρχα έθνη της αυτοκρατορίας ακόμα κι αν αποτελεί τμήμα του ισπανικού κράτους. Ακριβώς γι’ αυτό ο δρόμος προς την ανεξαρτησία δεν ξεδιπλώνει κανένα από τα κοινωνικά ζητήματα που θα ήθελε η αριστερά ή η μαχόμενη εργατική τάξη. Αυτός είναι και ο λόγος που στον ανεπτυγμένο καπιταλισμό το αίτημα για εθνική ανεξαρτησία έχει προοδευτικό χαρακτήρα μόνο όταν τίθεται από έθνη που υφίστανται την ιμπεριαλιστική εκμετάλλευση και τέτοια έθνη βρίσκονται μόνο στην καπιταλιστική περιφέρεια. Αν πιστεύει κανείς ότι μια περιοχή με 32000 κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης από μια άλλη με 27000 κατά κεφαλήν ΑΕΠ τότε κάθε συζήτηση γίνεται στο έδαφος του παραλογισμού.
Ο χαρακτήρας της επανάστασης στις ανεπτυγμένες και κυρίαρχες στο διεθνή καταμερισμό, χώρες, είναι σοσιαλιστικός. Το κοινωνικό ζήτημα σε αυτές τις χώρες τίθεται ανοιχτά και εξ αρχής γιατί δεν έχει να λύσει εκκρεμότητες από το παρελθόν. Η φιλολογία περί φρανκισμού και μοναρχικού καθεστώτος είναι μόνο δικαιολογίες για αυτούς που σέρνονται από τη μύτη του αστικού καταλανισμού. Ακόμα κι αν υπήρχε μοναρχία και φρανκισμός στην Ισπανία αυτό είναι ζήτημα που αφορά το σύνολο του ισπανικού προλεταριάτου και όχι μονάχα του καταλανικού ή του βάσκικου.
Αυτό που έχει συμβεί στην Καταλονία όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι ότι το εργατικό κίνημα έχει δεχτεί μια μεγάλη ήττα στο αγώνα που έδωσε τα προηγούμενα 6-7 χρόνια για να υπερασπιστεί το καταρρέων κράτος πρόνοιας. Σήμερα ορισμένοι νομίζουν ότι μπορεί αυτός ο αγώνας να δοθεί δια της πλαγίας οδού. Στη Βρετανία αυτό δοκιμάστηκε με το Brexit νομίζοντας αυτή η αριστερά ότι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ θα ανοίξει το δρόμο για το δικό της σχέδιο και εξ αντικειμένου τορπιλίζει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Βλέπουμε όμως ότι τίποτα τέτοιο δεν συνέβη. Η αστική τάξη του Η.Β. συνεχίζει να έχει τον έλεγχο των εξελίξεων.
Στην Ισπανία το κίνημα της 15Μ ηττήθηκε. Οι Ποδέμος μετά και το ρεζίλεμα του Συριζα, δεν φαίνεται να είναι το εργαλείο για να σταματήσει η λιτότητα. Η αριστερά μέσα και έξω από την Καταλονία ποντάρει τώρα στο καταλανικό άλογο, παραμυθιάζοντας τον εαυτό της ότι μέσα από αυτό θα σταματήσει την λιτότητα. Όμως ο καταλανισμός λεει κάτι άλλο. Αυτό που λεει περίπου ο Συριζα τώρα: Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη λιτότητα, ούτε να ζούμε όπως πριν. Μπορούμε όμως να την μοιράσουμε δίκαια. Αυτό υπόσχονται κάθε είδους τυχοδιώκτες ακόμα και οι φασίστες. Οι ισχυροί θα συνεχίσουν να είναι ισχυροί. Ας φορτώσουμε τα βάρη που μας ρίχνουν στους διπλανούς μας ή στους από κάτω, στους πιο αδύναμους. Οι φασίστες δείχνουν τους ξένους, οι εθνικιστές του Βένετο, της Λομβαρδίας, της Φλάνδρας, της Καταλονίας δείχνουν τις άλλες περιοχές που υποτίθεται ζουν εις βάρος τους.
Στην Ελλάδα το σενάριο αυτό παίζεται με την αποκατάσταση του κύρους της Ελλάδας. Κονέξια με το Ισραήλ, στρατιωτικές ασκήσεις με την Αίγυπτο, μοίρασμα της ΑΟΖ στη Μεσόγειο, πετρέλαια, αγωγοί, φυσικό αέριο, στρίμωγμα της Τουρκία, εμπόριο όπλων στη Σαουδική Αραβία. Κάπως έτσι θα γίνουμε ξανά χρήσιμοι στην αυτοκρατορία και θα μας ανταμείψουν και με μια γενναία διευθέτηση του χρέους, αφού πρώτα θα έχουμε δείξει πόσο εντάξει είμαστε με τις διεθνείς μας υποχρεώσεις. Αυτό λεει το σχέδιο εθνικής ανάτασης του Τσίπρα και του Καμένου, και όχι θα σκίσουμε τα μνημόνια, θα διαγράψουμε το χρέος κοκ. Όλα αυτά τα παραμύθια βρίσκουν έδαφος αφότου ηττήθηκε το αντιμνημονιακό κίνημα και ο κόσμος που συμμετείχε σε αυτό χώνεψε για τα καλά ότι θα πληρώνει ΕΜΦΙΑ για τα επόμενα 150 χρόνια και θα ζει με 600 ευρώ. Το να πιστεύει κανείς ότι συνεχίζεται ο αγώνας κατά του μνημονίου με το να ξαναβρεί η Ελλάδα τη χαμένη της αίγλη στο διεθνές σύστημα αν δεν είναι ένας από τους βολεμένους στην νέα κατάσταση τότε είναι μαλ…ς.
Κάτι ανάλογο όμως υπόσχεται και το καταλανικό κίνημα. Να «καταστήσει την Καταλονία μία από τις καλύτερες χώρες στον κόσμο. Μια χώρα ανταγωνιστική, ανοικτή στον κόσμο, με επιχειρηματική και καινοτόμο ικανότητα, κοινωνική συνοχή και μακροπρόθεσμα βιώσιμη… στοχεύει να βοηθήσει την Καταλονία να κάνει ένα βήμα μπροστά και να γίνει ένα κορυφαίο έθνος, κοινωνικά και οικονομικά, στην Ευρώπη και στον κόσμο»[16]. Το λεει το κεντρικό πανό στις διαδηλώσεις «Καταλονία το νεώτερο κράτος της Ευρώπης». Το να οξύνει κανείς αυτές τις αυταπάτες είναι σαν να θέλει να οξύνει τις αυταπάτες του σημερινού Συριζα για τη μεγάλη Ελλάδα που ναι μέσα σε αυτές «ενυπάρχει και το κοινωνικό» σύμφωνα με τους Συριζέους. Να! Θα μοιράσουν τώρα και το πλεόνασμα στους φτωχούς. Να το, να το πετιέται, το κράτος πρόνοιας επιστρέφει από την πίσω πόρτα. Και επειδή είμαστε καλά και τίμια παιδιά ο Ντάισελμπλουμ τώρα δεν αντιδράει. Οι αυταπάτες του 2010-12 ακόμα και μέχρι το 2015 είχαν ένα προοδευτικό χαρακτήρα. Ο κόσμος πάλεψε ενάντια στο μνημόνιο, ταρακουνώντας πραγματικά την Ευρώπη ακόμα κι αν είχε αυταπάτες. Η συζήτηση αν το μνημόνιο θα σήμαινε σύγκρουση με την ΕΕ ήταν ανοιχτή. Τώρα η απάντηση έχει δοθεί.
Οι αυταπάτες του καταλανικού κινήματος ή καλύτερα της αριστερής του πτέρυγας είναι ότι ποντάρει σε μια υπόθεση που έχει ήδη απαντηθεί. Νόμιζαν ότι εκεί που θα εγκατέλειπε η αστική τάξη της Καταλονίας τον αγώνα θα τον συνέχιζαν αυτοί και τότε θα έριχναν στο τερέν και τα κοινωνικά ζητήματα. Η αστική τάξη της Καταλονίας όντως υποχώρησε. Φάνηκε ότι όλη η υπόθεση ήταν η διαπραγμάτευση και όχι η ολομέτωπη σύγκρουση. Νόμιζε ότι με την παρέμβαση της ΕΕ θα δινόταν μια λύση που θα ικανοποιούσε τους πάντες σαν αυτές που υποσχόταν ο Τσίπρας. Στο οριακό σημείο παρέδωσε το πνεύμα της και πάει σε εκλογές όπως διέταξε ο Ραχόι. Το ερώτημα όμως είναι άλλο. Γιατί η αριστερά δεν πήρε τη σκυτάλη; Μήπως δεν είχε τις δυνάμεις; όχι δεν είναι αυτό. Δεν πήρε τη σκυτάλη γιατί κανείς από τα κάτω δεν είχε διάθεση να συνεχίσει πέρα από αυτό. Όταν αντελήφθησαν ότι ο Γιούνκερ δεν έχει όρεξη να υποστηρίξει το Βιλαέτι της Καταλονίας όλα τελείωσαν. Εκεί η αριστερά που έβλεπε κοινωνικά μέσα στα εθνικά δεν είχε επίσης να προτείνει κάτι. Και δεν είχε γιατί ποτέ δεν οργάνωσε την παρέμβασή της σε αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση. Μίλαγε μόνο για τους ισπανούς δυνάστες, τον μονάρχη, τον Φράνκο και έκανε τουμπεκί όταν το κινημα καλουσε τον Ομπάμα το 2014 και την ΕΕ τώρα να το σώσει. Μίλαγε δηλαδή για φαντάσματα. Για να ικανοποιήσει τον εαυτό της. Μίλαγε για τα ραντεβού με την ιστορία που αφορούσαν μόνο το δικό της φαντασιακό. Σαν να είναι το καταλανικό μια συνέχεια της ηττημένης ισπανικής επανάστασης του 1936. Σαν να ξανάνοιγε το μπαούλο της ιστορίας, σαν να μπορούσαμε τώρα να νικήσουμε τον φρανκισμό. Αυτό είναι ραντεβού με τα πνεύματα και όχι με την ιστορία. Γι’ αυτό και δεν κάνει τίποτα περισσότερο από ότι κάνει η «προδοτική» αστική τάξη. Ετοιμάζεται να λάβει μέρος στις εκλογές της 21ης Δεκέμβρη, όπως ετοιμαζόταν η δική μας αριστερά να λάβει μέρος στις εκλογές της 20ης Σεπτέμβρη 2015 νομίζοντας ότι εκεί θα διεκδικήσει το 62% του όχι που «πρόδωσε» ο Τσίπρας. Το τι πήραν αυτές οι δυνάμεις είναι γνωστό. Το ίδιο θα πάρουν και στην Καταλονία. Πολύ αμφιβάλουμε αν θα βάλουν και μυαλό. Ίσως συνεχίσουν να καλούν σε εξέγερση στη λα Ραμπλα όπως καλούν εδώ κάποιοι ακόμα και τώρα σε εξέγερση στο Σύνταγμα. Αλλά αυτό πλέον έχει λίγη σημασία. Ο αγώνας άλλωστε συνεχίζεται. Από το 1936 μέχρι σήμερα, από το 1968 μέχρι σήμερα, από το 1973 μέχρι σήμερα, από το 2008 μέχρι σήμερα από το 2015 μέχρι σήμερα. Και σήμερα και αύριο και όσο χρειαστεί. Αρκεί να μην σκεφτόμαστε αν κάνουμε τίποτα λάθος.
Μα είναι όλοι εναντίον τους
Αυτό είναι το τελευταίο επιχείρημα της αριστερά του καταλανισμού. Αυτό είναι αλήθεια. Με μια θεμελιώδη διαφορά ότι το καταλανικό κίνημα περίμενε ακριβώς από αυτούς που δεν του δίνουν βοήθεια να τους διασώσει. Το γεγονός ότι η ΕΕ, ο Τραμπ, ο Παυλόπουλος κοκ δεν υποστηρίζουν την καταλανική ανεξαρτησία μπορεί να χαροποιεί μερικές τροτσκιστικές τάσεις καθώς και την αριστερά που ζει στα σύννεφα, αλλά για τους καταλανούς αυτό είναι μια τεράστια απογοήτευση. Ο καταλανικός λαός θέλει να τα έχει καλά με τα πλούσια έθνη.
Και γι’ αυτό εκλιπαρεί τη συμπάθειά τους. Αυταπάτες; Ναι αυταπάτες. Και μεις τι μπορούμε να κάνουμε επ΄αυτού. Να τους πούμε ότι δεν θα γίνουν το καλύτερο έθνος του πλανήτη γιατί τους εγκατέλειψε η αυτοκρατορία αλλά υπάρχει ένας άλλος τρόπος για να γίνουν; Και ποιός είναι αυτός; Όχι σε αυτό το στόχο καμία αριστερά δεν μπορεί να δείξει έναν άλλο δρόμο. Τα ερωτήματα που μπορούμε να απαντήσουμε είναι άλλα. Είναι αυτά που δεν μπήκαν στο καταλανικό, όπως δεν μπαίνουν στη Λομβαρδία και στη Φλάνδρα και δεν θα έμπαιναν ούτε σε ένα κίνημα που ζητάει μια καλύτερη τύχη ανάμεσα στα πλούσια έθνη του πλανήτη. Από αυτό το μίγμα δεν υπάρχει χημεία που να βγάλει κάτι διαφορετικό. Είναι άλλες οι αυταπάτες ενός εργάτη που πιστεύει ότι με μικρές-μικρές μεταρρυθμίσεις θα αλλάξει η κοινωνία ή που πιστεύει σε ένα καλύτερο κόσμο για όλους και όχι για την πάρτη του, από τις αυταπάτες που οδηγούν στον κανιβαλισμό. Στην πρώτη περίπτωση μπορείς να παρέμβεις και σε μια στιγμή βρασμού να πάρεις τη σκυτάλη. Η όξυνση κινημάτων σαν τον καταλανισμό οδηγούν σε άλλη κατεύθυνση από αυτή που θα θέλαμε και ως εκ τούτου οποιαδήποτε κλιμάκωση είναι από τη δική μας σκοπία ακόμα μια χειρότερη εξέλιξη.
Ο Ε.Ε., ο Τραμπ, η Τερέζα Μέι, ο Παυλόπουλος, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, κλπ δεν νιώθουν καμία θανάσιμη απειλή από τον καταλανισμό. Ούτε πρόκειται το κίνημα αυτό να εξιτάρει κανέναν πέρα από τους γιαλαντζί ακροδεξιούς νεοφιλέλεδες εθνικιστές του Βένετο, της Λομβαρδίας, της Φλάνδρας και ίσως της Κορσικής. Ο Πουτσδεμόν αν ήταν όντως ένας επικίνδυνος μπουρλοτιέρης για την Ευρώπη φρούριο θα τον είχαν κάνει πακέτο και θα τον είχαν στείλει ήδη στη Μαδρίτη, αντί να παριστάνει τον εμιγκρέ στις Βρυξέλλες. Ο μόνος λόγος που υποστηρίζουν τον Ραχόι το κάνουν από συνεταιρική αλληλεγγύη. Αν η Καταλονία ήταν τμήμα μια σοβιετικής Ισπανίας θα είχε ήδη κάνει επέμβαση το ΝΑΤΟ. Το πολύ δάκρυ και οι συγκρίσεις της σημερινής Καταλονίας των 8 προσωρινά κρατουμένων με την Καταλονία της ισπανικής επανάστασης είναι μόνο ύβρις για το ένα εκατομμύριο νεκρούς της. Μόνο τυμβωρύχοι μπορούν να εξισώνουν έναν πραγματικό εμφύλιο ταξικό πόλεμο με έναν εθνικισμό που ο αρχηγός του δηλώνει ξεδιάντροπα πως «Ο σοβιετικός και ο ναζιστικός συμβολισμός αντιπροσωπεύει καθεστώτα υπεύθυνα για εκατομμύρια θανάτους στα χέρια κομουνιστών και φασιστών»[17];
 |
| Ευρώπη σώσε μας |
Αυτό δεν σημαίνει αποχή από τον αγώνα ενάντια στην αστυνομική καταστολή και την κυβέρνηση Ραχόι. Ακόμα και το δικαίωμα στην απόσχιση είναι κάτι που οι κομμουνιστές το υποστηρίζουν ακόμα και για την Καταλονία. Η θέση μας όμως στο ερώτημα συνεχίζει να είναι αρνητική. Υποστηρίζουμε το δημοκρατικό δικαίωμα να μπορεί ένας λαός να αποφασίζει και τίποτα περισσότερο. Χωρίς καμία μα καμία αυταπάτη ότι δήθεν ο αγώνας αυτός υποκρύπτει κάτι άλλο. Εννοείται ότι δεν θα γίνουμε πρωταγωνιστές αυτής της φενάκης. Ούτε θα είμαστε εμείς που θα εγκαλέσουμε την αστική τάξη της Καταλονίας που δεν πήρε τα όπλα για να υπερασπιστεί την διακήρυξη της ανεξαρτησίας. Ή μήπως έπρεπε να τα πάρει; Και μεις να πολεμήσουμε μαζί της; Το προτείνει κανείς αυτό στα σοβαρά; Ή πιστεύει ότι η ανεξαρτησία θα προκύψει χωρίς να ανοίξει ρουθούνι; Φτάσαμε πια σε τέτοιο βαθμό πολιτισμού και δεν το ξέρουμε; Και αν είμαστε ενάντια στην περαιτέρω όξυνση (μέχρι που άραγε; Ακόμα και σε ένοπλη σύραξη;) τότε σε τι εγκαλούμε τον Πουτζδεμόν και την καταλανική μπουρζουαζία που υποχώρησε μπροστά στον «φρανκισμό»; Τι δεν έκανε που θα το κάναμε εμείς; Σε όλα αυτά η αριστερά του φραμπαλά και του όπου γάμος και χαρά η Βασίλω πρώτη, δεν έχει να πει τίποτα. Αν έχει και δεν το καταλάβαμε είμαστε όλο αφτιά.
Σημειώσεις
[3] http://www.capital.gr/diethni/3251232/ti-nea-tou-istoselida-president-exili-eu-anakoinose-apo-tis-bruxelles-o-poutzntemon
[6] https://www.pimec.org/ca/institucio/actualitat/noticies/pimec-publica-resultats-lenquesta-pime-davant-del-debat-politic-sobre
[7] http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/epeidi-i-niki-toy-katalanikoy-laoy-tha-einai-kai-diki-mas-niki
[10] http://www.lavanguardia.com/politica/20170727/43138488033/patronal-catalana-foment-ley-referendum-golpe-estado.html
[14] http://www.femcat.cat/en/fifty-organizations-reaffirm-and-adhere-to-the-lighthouse-manifesto-manifest-del-far/
Διαβάστε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου