Η Τήνος τιμά τον Γιαννούλη Χαλεπά – 80 χρόνια από τον θάνατό του
Τον έχουν αποκαλέσει Ελληνα Ροντέν, Βαν Γκογκ – ακόμα και Πικάσο. Είναι ένας από τους σπουδαιότερους γλύπτες –ο σπουδαιότερος ίσως– της νεότερης Ελλάδας. Για δε το ευρύτερο κοινό είναι συνδεδεμένος με το πιο εμβληματικό γλυπτό που κοσμεί το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, την περίφημη «Κοιμωμένη». Την «Κοιμωμένη» του Γιαννούλη Χαλεπά.
Είναι από τα γλυπτά του Α΄ Νεκροταφείου που δεν υπάρχει επισκέπτης ο οποίος κατέρχεται προς τον δεύτερο ναό του Κοιμητηρίου που να μην το θαυμάζει. «Εγκατεστημένη» εδώ και 140 χρόνια στον τάφο της οικογένειας Αφεντάκη, η «Κοιμωμένη»-Σοφία Αφεντάκη, που έφυγε από τη ζωή στα 18 της χρόνια, κοντά στον θαυμασμό, με το πέρασμα των χρόνων, όντας εκτεθειμένη στις καιρικές συνθήκες, έχει υποστεί σημαντικές φθορές. Οπότε αποφασίστηκε από τον Δήμο Αθηναίων, με τη σύμφωνη γνώμη της Εθνικής Πινακοθήκης και των απογόνων ιδιοκτητών του τάφου, να αποσυρθεί και αφού συντηρηθεί να εκτεθεί μόνιμα στη Γλυπτοθήκη της Εθνικής Πινακοθήκης στου Γουδή. Στη θέση της, στο Α΄ Νεκροταφείο, θα τοποθετηθεί ακριβές αντίγραφο.
«Ετος Χαλεπά»
Εφέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από τότε (15 Σεπτεμβρίου 1938) που ο Χαλεπάς, γεννημένος στον Πάνορμο της Τήνου το 1851, έφυγε από τη ζωή στα 87 του χρόνια. Με την ευκαιρία αυτή ο Δήμος Τηνίων έχει κηρύξει το 2018 «Ετος Γιαννούλη Χαλεπά», με σειρά εκδηλώσεων, που άρχισαν ήδη και θα διαρκέσουν ώς το τέλος του χρόνου. Εκθέσεις (με έργα Χαλεπά και νεότερων καλλιτεχνών), συναυλίες, διαγωνισμοί, παρουσιάσεις βιβλίων, έκδοση ειδικού λευκώματος συνθέτουν το περιεχόμενο των εκδηλώσεων, μερικές από τις οποίες θα μεταφερθούν και σε άλλες περιοχές (Σύρο, Χίο, Ιωάννινα, Αθήνα), με στόχο να καταδειχθεί ότι η μαρμαροτεχνική είναι παρούσα στην Τήνο.
Γόνος φημισμένων μαρμαρογλυπτών της Τήνου, ο Χαλεπάς έδειξε από μικρός την έφεσή του στη μαρμαρογλυπτική. Με σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Μόναχο, όπου παρουσίασε και τα πρώτα έργα του – διακρίθηκε και βραβεύτηκε. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1877, άνοιξε δικό του εργαστήριο στην Αθήνα, ολοκληρώνοντας έργα του που είχε φιλοτεχνήσει στο Μόναχο. Τότε ήταν που δέχτηκε και την παραγγελία από την οικογένεια Αφεντάκη για το μνημείο που θα «κοσμούσε» τον τάφο της νεαρής Σοφίας.
Αλλά εκεί ήταν που προέκυψαν οι ψυχικές διαταραχές, οπότε άρχισε να καταστρέφει έργα του και να κάνει απόπειρες αυτοκτονίας. Διαταραχές που αποδόθηκαν στην τελειομανία του και σ’ έναν άτυχο έρωτα με μια συμπατριώτισσα που τη ζήτησε σε γάμο, αλλά οι γονείς της αρνήθηκαν. Οι γονείς του τον έστειλαν στην Ιταλία για θεραπεία, η οποία όμως δεν απέδωσε. Επιστρέφοντας ξαναβυθίστηκε στα ίδια, οπότε οι γονείς του τον έκλεισαν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας, αλλά ούτε κι εκεί ηρέμησε. Εν τω μεταξύ, καθώς ο πατέρας του πέθανε, η μητέρα του τον πήρε στον Πύργο της Τήνου. Κι επειδή η γυναίκα πίστευε ότι ο γιος της τρελάθηκε από την τέχνη, δεν του επέτρεπε ν’ ασχολείται με τη γλυπτική, με συνέπεια να ξεκόψει από την τέχνη του και, ζώντας πάμπτωχος, να φυλάει πρόβατα.
Γόνος φημισμένων μαρμαρογλυπτών της Τήνου, ο Χαλεπάς έδειξε από μικρός την έφεσή του στη μαρμαρογλυπτική. Με σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα και στη συνέχεια στο Μόναχο, όπου παρουσίασε και τα πρώτα έργα του – διακρίθηκε και βραβεύτηκε. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1877, άνοιξε δικό του εργαστήριο στην Αθήνα, ολοκληρώνοντας έργα του που είχε φιλοτεχνήσει στο Μόναχο. Τότε ήταν που δέχτηκε και την παραγγελία από την οικογένεια Αφεντάκη για το μνημείο που θα «κοσμούσε» τον τάφο της νεαρής Σοφίας.
Αλλά εκεί ήταν που προέκυψαν οι ψυχικές διαταραχές, οπότε άρχισε να καταστρέφει έργα του και να κάνει απόπειρες αυτοκτονίας. Διαταραχές που αποδόθηκαν στην τελειομανία του και σ’ έναν άτυχο έρωτα με μια συμπατριώτισσα που τη ζήτησε σε γάμο, αλλά οι γονείς της αρνήθηκαν. Οι γονείς του τον έστειλαν στην Ιταλία για θεραπεία, η οποία όμως δεν απέδωσε. Επιστρέφοντας ξαναβυθίστηκε στα ίδια, οπότε οι γονείς του τον έκλεισαν στο Δημόσιο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας, αλλά ούτε κι εκεί ηρέμησε. Εν τω μεταξύ, καθώς ο πατέρας του πέθανε, η μητέρα του τον πήρε στον Πύργο της Τήνου. Κι επειδή η γυναίκα πίστευε ότι ο γιος της τρελάθηκε από την τέχνη, δεν του επέτρεπε ν’ ασχολείται με τη γλυπτική, με συνέπεια να ξεκόψει από την τέχνη του και, ζώντας πάμπτωχος, να φυλάει πρόβατα.
Η «Κοιμωμένη»
Παρά το επαρχιώτικο εχθρικό περιβάλλον, που τον αντιμετώπιζε σαν τον «τρελό του χωριού», άρχισε, όταν πέθανε η μητέρα του, να ξαναβρίσκει τον εαυτό του και να ρίχνεται στη γλυπτική -και ήταν τότε που τον ανακάλυψε ο καθηγητής του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Θωμάς Θωμόπουλος-, να εκθέτει, να βραβεύεται με το Αριστείο Τεχνών και να αναγνωρίζεται ως κορυφαία μορφή της σύγχρονης γλυπτικής τέχνης. Πεθαίνοντας άφησε περί τα 150 έργα, δηλωτικά της μεγάλης τέχνης του.
Επανερχόμενος στην περίφημη «Κοιμωμένη», να προστεθεί ότι η οικογένεια Αφεντάκη αρχικά δεν έμεινε ικανοποιημένη από το έργο, με συνέπεια ο Χαλεπάς να οργιστεί και να επιχειρεί να το καταστρέψει αποκόβοντας το κεφάλι, δεδομένου ότι και ο ίδιος πίστευε ότι υπήρχε ένα λάθος στη σύνθεση – πως αν η «Κοιμωμένη» ξάπλωνε κανονικά θα περίσσευαν τα πόδια της απ’ το κρεβάτι. Τελικά η οικογένεια ενέδωσε, φιλοτεχνήθηκε νέο κεφάλι και το γλυπτό πήρε τη θέση του.
Υπάρχει κι ένας μύθος σχετικά με το τέλος της νεαρής και πανέμορφης Αφεντάκη, η οποία δεν πέθανε από φυματίωση. Αυτοκτόνησε παίρνοντας δηλητήριο, επειδή οι γονείς της απέτρεψαν τον έρωτά της μ' έναν Ιταλό τενόρο, με τον οποίο πάντως τη χώριζαν 50 χρόνια – εκείνη 18, εκείνος 68…
Επανερχόμενος στην περίφημη «Κοιμωμένη», να προστεθεί ότι η οικογένεια Αφεντάκη αρχικά δεν έμεινε ικανοποιημένη από το έργο, με συνέπεια ο Χαλεπάς να οργιστεί και να επιχειρεί να το καταστρέψει αποκόβοντας το κεφάλι, δεδομένου ότι και ο ίδιος πίστευε ότι υπήρχε ένα λάθος στη σύνθεση – πως αν η «Κοιμωμένη» ξάπλωνε κανονικά θα περίσσευαν τα πόδια της απ’ το κρεβάτι. Τελικά η οικογένεια ενέδωσε, φιλοτεχνήθηκε νέο κεφάλι και το γλυπτό πήρε τη θέση του.
Υπάρχει κι ένας μύθος σχετικά με το τέλος της νεαρής και πανέμορφης Αφεντάκη, η οποία δεν πέθανε από φυματίωση. Αυτοκτόνησε παίρνοντας δηλητήριο, επειδή οι γονείς της απέτρεψαν τον έρωτά της μ' έναν Ιταλό τενόρο, με τον οποίο πάντως τη χώριζαν 50 χρόνια – εκείνη 18, εκείνος 68…
Στο πλαίσιο
Οι τελευταίες καλοκαιριάτικες νεροποντές (αυτές μας έλειπαν), εκτός των άλλων, προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στις αγροτικές καλλιέργειες, με τους γεωργούς (γνωστούς για τις δυναμικές κινητοποιήσεις τους) να ζητάνε –και δικαίως– οικονομική αποζημίωση από το κράτος, Αλλά τι να πουν μισθωτοί και συνταξιούχοι που βλέπουν μήνα με τον μήνα τις αποδοχές τους να καταρρέουν και οι διαμαρτυρίες τους να μην εισακούονται, αφού δεν έχουν ούτε καν ένα τρακτέρ να τις ενισχύσουν;
«Που είναι το κράτος;», η γνωστή επωδός ξανά, κι αυτή τη φορά από ανθρώπους που είδαν το βιος τους –σπίτια, επιχειρήσεις– να καταστρέφονται. Και μια «αντιλαϊκή» ερώτηση που πάντως θα ’πρεπε να γίνεται σε κάποια θύματα: «Καλά το κράτος, αλλά εσύ, καλέ μου άνθρωπε, πώς έχτισες, πώς εγκαταστάθηκες σ’ αυτό το μέρος όπου κάποτε περνούσε ρέμα;». Αλλά από τη στιγμή που το ίδιο το κράτος παρανομεί, τι να κάνει ο πολίτης που έχει διαπιστώσει πως όντας παράνομος έχει λιγότερα προβλήματα απ’ ό,τι νόμιμος;
Αλλο ένα παιδί τερμάτισε τη ζωή του λόγω, απ’ ό,τι τουλάχιστον διαβάζω, του μπούλινγκ (καζούρα, κακοήθης πλάκα σε απλά ελληνικά) εις βάρος του για κάποια διαφορετικότητα. Κάτι δυστυχώς που συνέβαινε και στα δικά μας παιδικά χρόνια – και το θεωρούσαμε φυσικό. Απουσία αγωγής, ορατή παιδιόθεν – το μεγάλο ζητούμενο.
ΚΑΙ… Επειδή ωστόσο για όλα υπάρχουν λύσεις, ιδού ένα διαφημιστικό που μου προσφέρθηκε καθ’ οδόν: «Σοφός πνευματικός δάσκαλος μέντιουμ Κ[…] Μελλοντικές προβλέψεις με ακρίβεια. Επίλυση οικογενειακών προβλημάτων ή σεξουαλικής φύσεως. Επαναφορά αγαπημένου προσώπου. Απομάκρυνση πνευματικής ή άλλης ασθένειας. Λύση μαύρης μαγείας και άλλα πολλά». Τηλ. κ.λπ.
«Που είναι το κράτος;», η γνωστή επωδός ξανά, κι αυτή τη φορά από ανθρώπους που είδαν το βιος τους –σπίτια, επιχειρήσεις– να καταστρέφονται. Και μια «αντιλαϊκή» ερώτηση που πάντως θα ’πρεπε να γίνεται σε κάποια θύματα: «Καλά το κράτος, αλλά εσύ, καλέ μου άνθρωπε, πώς έχτισες, πώς εγκαταστάθηκες σ’ αυτό το μέρος όπου κάποτε περνούσε ρέμα;». Αλλά από τη στιγμή που το ίδιο το κράτος παρανομεί, τι να κάνει ο πολίτης που έχει διαπιστώσει πως όντας παράνομος έχει λιγότερα προβλήματα απ’ ό,τι νόμιμος;
Αλλο ένα παιδί τερμάτισε τη ζωή του λόγω, απ’ ό,τι τουλάχιστον διαβάζω, του μπούλινγκ (καζούρα, κακοήθης πλάκα σε απλά ελληνικά) εις βάρος του για κάποια διαφορετικότητα. Κάτι δυστυχώς που συνέβαινε και στα δικά μας παιδικά χρόνια – και το θεωρούσαμε φυσικό. Απουσία αγωγής, ορατή παιδιόθεν – το μεγάλο ζητούμενο.
ΚΑΙ… Επειδή ωστόσο για όλα υπάρχουν λύσεις, ιδού ένα διαφημιστικό που μου προσφέρθηκε καθ’ οδόν: «Σοφός πνευματικός δάσκαλος μέντιουμ Κ[…] Μελλοντικές προβλέψεις με ακρίβεια. Επίλυση οικογενειακών προβλημάτων ή σεξουαλικής φύσεως. Επαναφορά αγαπημένου προσώπου. Απομάκρυνση πνευματικής ή άλλης ασθένειας. Λύση μαύρης μαγείας και άλλα πολλά». Τηλ. κ.λπ.
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου