Σαν σήμερα, 27 Μαΐου, πεθαίνει ο Γρηγόρης Λαμπράκης – Λίγες ημέρες νωρίτερα είχε δεχθεί δολοφονική επίθεση

Ξημερώματα της 27ης Μάη του 1963 μετά από μια γενναία μάχη με το θάνατο ο Λαμπράκης αφήνει την τελευταία του πνοή και περνάει οριστικά στο πάνθεον των μεγάλων ηρώων της Δημοκρατίας η οποία είχε ήδη εισέλθει σε μια από τις πλέον σκοτεινές και δύσκολες περιόδους της. 

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε αναρωτηθεί «ποιος κυβερνάει αυτόν τον τόπο». Η απάντηση σε αυτή τη μάλλον ρητορική ερώτηση είχε δοθεί μερικές ημέρες νωρίτερα: Το παρακράτος. Αυτό το παρακράτος που είχε την εξουσία από τα τέλη του εμφυλίου πολέμου μέχρι και την πτώση της χούντας. Ένα από τα πιο επώνυμα θύματα αυτού του παρακράτους ήταν ο Γρηγόρης Λαμπράκης, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, δολοφονημένος από ακροδεξιούς που του είχαν στήσει φονική ενέδρα πέντε ημέρες νωρίτερα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Ο αλύγιστος Γρηγόρης Λαμπράκης
Από πολλούς που τον έζησαν από κοντά ο Λαμπράκης ήταν κάτι σαν... υπεράνθρωπος. Σπούδαζε γιατρός και ταυτόχρονα αγαπούσε τον αθλητισμό και τον στίβο. Δέκα φορές είχε αναδειχθεί βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος όπου επί 23 ολόκληρα χρόνια κατήχει το πανελλήνιο ρεκόρ του αγωνίσματος! Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, όμως, δεν ήταν μόνο αυτά. Ήταν και ήρωας της Εθνικής Αντίστασης. Στην περίοδο της κατοχής για να ανακουφίσει την πείνα και τις κακουχίες των ανθρώπων, ίδρυσε την «Ένωση των Ελλήνων Αθλητών» και διοργάνωσε αγώνες, από τα έσοδα των οποίων χρηματοδοτούσε τα λαϊκά συσσίτια.
Παρά τα όσα λέγονται ακόμα και σήμερα, ο Γρηγόρης Λαμπράκης δεν ήταν κομμουνιστής (όχι, βέβαια πως αυτό θα ήταν έγκλημα). Ήταν ένας βαθιά δημοκρατικός πολίτης με φιλελεύθερες απόψεις. Εξελέγη βουλευτής Πειραιά με το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος, έναν συνασπισμό αριστερών δυνάμεων με επικεφαλής την ΕΔΑ, στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1961. Αυτές που έμειναν στην ιστορία ως «βίας και νοθείας». Ο ρόλος του βουλευτή, ωστόσο, ήταν λίγος για τον ίδιο και έτσι παράλληλα δραστηριοποιήθηκε στο ειρηνιστικό κίνημα και με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε η «Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».

Η εμβληματικότερη ίσως στιγμή του Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν στις 21 Απριλίου 1963 όταν η ΕΕΔΥΕ διοργάνωσε πορεία ειρήνης από τον Τύμβο του Μαραθώνα μέχρι και το κέντρο της Αθήνας. Η αστυνομία φυσικά και απαγόρευσε τη συγκεκριμένη πορεία. Έκλεισε όλες τις εισόδους προς τον Τύμβο και περνούσε χειροπέδες ή ξυλοκοπούσε (ή και τα δυο) οποιονδήποτε προσπαθούσε να πλησιάσει. Ένας από αυτούς τους διαδηλωτές ήταν και ο αξέχαστος Μίκης Θεοδωράκης. Δεν μπορούσε να κάνει το ίδιο, ωστόσο, με τον Λαμπράκη ο οποίος προστατευόταν από την βουλευτική ασυλία.
Έφτασε στον Τύμβο, άνοιξε ένα μικρό πανό που δεξιά και αριστερά είχε το σήμα της ειρήνης και στη μέση με κεφαλαία γράμματα τη λέξη «ΕΛΛΑΣ». Ακόμα και αυτός, ωστόσο, κατάφερε να κάνει την πορεία μέχρι περίπου το ύψος της Αγίας Παρασκευής. Μετά οι αστυνομικοί τον συνέλαβαν.

Τα πρόσωπα κλειδιά στην εξιχνίαση μιας πολιτικής δολοφονίας
Όσο περισσότερο ύψωνε το ανάστημα του ο Λαμπράκης, τόσο περισσότερο αγαπητός γινόταν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Όσο πιο αγαπητός γινόταν, ωστόσο, στον απλό κόσμο, τόσο πιο μισητός γινόταν στο παρακράτος το οποίο αποφάσισε πως είχε έρθει να τον βγάλει από τη μέση.
Στις 22 Μαΐου 1963 ο Γρηγόρης Λαμπράκης παρέστη και μίλησε για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη. Μετά το τέλος της εκδήλωσης δέχθηκε δολοφονική επίθεση σε κεντρικό δρόμο της πόλης από τρίκυκλο, στο οποίο επέβαιναν οι ακροδεξιοί Σπύρος Γκοτζαμάνης και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης. Τα χτυπήματα που δέχθηκε στο κεφάλι ο Λαμπράκης ήταν ισχυρά. Πάλεψε όμως και έμεινε ζωντανός για σχεδόν πέντε ημέρες. Τελικά, έφυγε από τη ζωή μια ημέρα σαν σήμερα.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του παρακράτους ο θάνατος του Λαμπράκη θα αποδιδόταν σε ένα «τραγικό τροχαίο δυστύχημα». Δεν πήγαν, ωστόσο, όλα όπως τα είχαν σχεδιάσει αφού έπεσαν πάνω σε τοίχο. Για την ακρίβεια πάνω σε τρεις ανθρώπους - κλειδιά, τους οποίους δεν είχαν υπολογίσει.
Το πρώτο από αυτά τα πρόσωπα αυτά είναι ο «Τίγρης» Μανόλης Χατζηαποστόλου, σαλταδόρος την περίοδο της κατοχής ο οποίος είχε βρεθεί κατά τύχη στη γωνία των οδών Βενιζέλου-Ερμού και Σπανδωνή. Αυτός είναι που όρμηξε πάνω στο τρίκυκλο που επέβαιναν οι δράστες και τους «εξουδετέρωσε».
Στη συνέχεια εμφανίζεται ο δεύτερος άνθρωπος κλειδί. Ο τροχονόμος Χαράλαμπος Ασπιώτης, που επίσης τυχαία βρέθηκε εκεί ρυθμίζοντας την κυκλοφορία. Στον σχεδιασμό του παρακράτους δεν υπήρχε αυτός ο… ταπεινός τροχονόμος. Εκείνος, όμως, ήταν ο άνθρωπος που πέρασε χειροπέδες στους δυο δράστες και τους οδήγησε στο Ε’ Αστυνομικό Τμήμα.

Το τρίτο πρόσωπο - κλειδί είναι ο επίμονος ανακριτής (και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας) Χρήστος Σαρτζετάκης ο οποίος βρέθηκε στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή. Δε δέχθηκε την παραμικρή υπόδειξη στο έργο του και αγνόησε όσους προσπάθησαν να του πουν να κάνει τα… στραβά μάτια.

Τέλος, σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη της υπόθεσης έπαιξε και η δημοσιογραφική έρευνα. Στη δίκη προσκομίστηκαν πολλά και κρίσιμα έγγραφα. Από ιατροδικαστικές εκθέσεις μέχρι άλλα πιστοποιητικά των διαφόρων κατηγορουμένων. Τα περισσότερα από αυτά είχανε δοθεί στον ανακριτή από τρεις δημοσιογράφους. Τον Γιάννη Βούλτεψη, τον Γιώργο Μπέρτσο και τον Γιώργο Ρωμαίο. Αυτοί οι δημοσιογράφοι ήταν εκείνοι που πραγματικά ενδιαφέρθηκαν και βοήθησαν ουσιωδώς στην αποκάλυψη του εγκλήματος.
Όλοι αυτοί ήταν που δεν λύγισαν και αποκάλυψαν το σάπιο πρόσωπο του παρακράτους. Αυτοί αποκάλυψαν η δράση της «οργάνωσης Καρφίτσα» που πήρε το όνομά της από την καρφίτσα που φορούσαν στο πέτο τους οι παρακρατικοί προκειμένου να αναγνωρίζονται μεταξύ τους και από την αστυνομία!

www.reader.gr