Το σύγχρονο χρέος των αριστερών

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

Η αριστερά δεν αποτελεί έναν ενιαίο χώρο ιδεολογικά ή/και πολιτικά. Εκφράζει, όμως, συνολικά την κριτική προς τις καπιταλιστικές σχέσεις, αποσκοπεί στην χειραφέτηση των λαϊκών δυνάμεων και των ιδιαίτερων ομάδων του πληθυσμού, που αποτελούν στοιχεία ελεεινής εκμετάλλευσης και αντιμάχεται μοντέλα «πειθαρχίας και τιμωρίας», που επιβάλλουν αντιδημοκρατικές δομές ηγεμονίας. Τα μοντέλα αυτά δομούν ένα ιδιαίτερο πλαίσιο αποκλεισμού επί του οποίου θεμελιώνεται ο πολιτικός έλεγχος ολίγων πάνω στους πολλούς. Τούτος ο........

έλεγχος, στο βαθμό που συνιστά μορφή κυριαρχίας και εκμετάλλευσης, αναπτύσσεται και διασφαλίζεται μέσω οικονομικών, εκπαιδευτικών, διοικητικών και γενικότερα πολιτισμικών μηχανισμών, έτσι ώστε ο πολιτικός έλεγχος να προκύπτει κοινωνικοποιητικά και όχι με την βία των όπλων.

Οι μηχανισμοί καταστολής παρεμβαίνουν όταν μοιάζει να χάνεται ο πολιτικός έλεγχος που στηρίζεται στη κοινωνικοποιητική και κανονιστική λειτουργία των θεσμών της πολιτείας σε σχετική αρμονία με τους θεσμούς της κοινωνίας. Τότε μιλάμε για κρίση. Οι θεσμοί δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τον στόχο του πολιτικού ελέγχου και πρέπει να μεταρρυθμιστούν. Η συγκεκριμένη στρατηγική της μεταρρύθμισης αποκαλύπτει και τη μορφή του πολιτικού ελέγχου που επιχειρείται να εγκαθιδρυθεί και την πολιτική φύση των παραγόντων που εμπλέκονται εξουσιαστικά σε αυτή την ηγεμονική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας μεταβολής της μορφής του πολιτικού ελέγχου - στο πλαίσιο της σύνθετης κρίσης δηλαδή - ορίζεται το «προοδευτικό» και το «συντηρητικό». Προοδευτικός δεν είναι αυτός που αποζητεί απλώς την αλλαγή, αλλά την μεταβολή των δομών - των πολιτικών σχέσεων δηλαδή - υπέρ των συμφερόντων των ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων και όχι αυτών μιας τοπικής, εθνικής ή υπερεθνικής ελίτ. Στη μάχη για τον προσδιορισμό αυτού του συμφέροντος θεμελιώνονται πολιτικές ταυτότητες και επανεξετάζονται ιδεολογικοί προσανατολισμοί. Στο σημείο αυτό ακριβώς προκύπτει το αντικειμενικό. Εδώ βρίσκονται τα όρια της προπαγάνδας και αποκαλύπτεται με αντικειμενικό τρόπο τι συμφέροντα εξυπηρετούν κόμματα, ΜΜΕ, φορείς της κοινωνίας των πολιτών και ιδιαίτεροι παράγοντες που εμπλέκονται στον δημόσιο διάλογο. Στο σημείο αυτό ορίζεται η σύγχρονη αριστερά στην Ελλάδα και εδώ είναι που ξεκαθαρίζει τι είναι πράγματι προοδευτικό και τι συντηρητικό, με πραγματικούς όρους και όχι με ρητορικές αναπαραστάσεις και προοδευτικές αναφορές. Τα υπόλοιπα είναι κουβέντες αστοιχείωτων ντερμπεντέρηδων, φαιδρών πολιτικάντηδων, απολιτικών νεοφιλελεύθερων ή υπερπατριωτών εθνικιστών.

Η αριστερά, λοιπόν, δεν έχει ιδιοκτήτες, δεν διαιρεί την κοινωνία και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αυτοπροσδιορίζεται αποκλειστικά στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης στρατηγικής κατάληψης του κράτους. Η αριστερά δεν είναι δόγμα, κόμμα, «θρησκεία», μυστικιστική οργάνωση, αδελφότητα, συνωμοτικός μηχανισμός ελέγχου της εξουσίας…ούτε καν πολιτική ιδεολογία με την στενή έννοια. Είναι βαθύτερη κοσμοαντίληψη, τρόπος ζωής, που συνδυάζει και εσωτερικεύει πολιτικές κοινωνικής χειραφέτησης. Είναι πολιτισμός και σημειολογία απελευθέρωσης, που οποία συστήνει μια γενικότερη ιδεολογία, η οποία στην ουσία αντιμάχεται την μοντέρνα πατριαρχία επί της οποίας θεμελιώνεται και ο σύγχρονος καπιταλισμός, όπως και όλα ανεξαιρέτων τα ηγεμονικά μοντέλα. Αριστεροί μπορεί να είναι αναρχικοί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές, αλλά και οποιοσδήποτε άλλος εμφορείται από μια ιδιαίτερη πολιτική ιδεολογία που εντάσσεται στο γενικό πλαίσιο που σκιαγράφησα. Με αυτή την έννοια δεν είναι λίγοι οι αυτοπροβαλλόμενοι ως «αριστεροί» που είναι συντηρητικοί και αρκετοί χαρακτηριζόμενοι ως «δεξιοί» που είναι αριστεροί και «προοδευτικότατοι», ασχέτως αν το συνειδητοποιούν και αποδέχονται ακόμη και οι ίδιοι. Ξέρετε, σε κάθε χώρα όπου υπήρξε τραυματική σύγκρουση αριστεράς-δεξιάς διαμορφώνονται αντανακλαστικές ταυτότητες που αποδίδουν παραμορφωτικά την ιδεολογικοπολιτική τοποθέτηση, ή ακόμη χειρότερα διαμορφώνουν σκληρά ηγεμονικά μπλοκ, από τα οποία κάποιος δεν μπορεί να μετακινηθεί, διότι κινδυνεύει είτε να χαρακτηριστεί προδότης, είτε να μην γίνει ποτέ αποδεκτός από το αντίπαλο μπλοκ, επειδή δήθεν δεν διαθέτει κάποιου είδους «καθαρότητα». Αρρωστημένα πράγματα, αλλά αναπόφευκτα σε χώρες οι οποίες όχι μόνον βίωσαν εμφυλίους, χούντες και δραματική εξωτερική εξάρτηση, αλλά επιπλέον και στρεβλή οικονομική ανάπτυξη σε ένα βαθύτατα ταξικό κράτος πατρωνίας.

Αν θέλουμε όμως να αντιμετωπίσουμε προοδευτικά τη σημερινή κρίση, θα πρέπει να αποδειχθούμε ικανοί να ξεπεράσουμε όλα αυτά τα συμπλέγματα και τις τακτικές αποκλεισμού εντός της ευρύτερης αριστεράς. Στην πραγματικότητα όλα τούτα φαντάζουν πλέον τόσο φαιδρά και τόσο ταπεινά! Τόσο συντηρητικά και τόσο φοβικά! Η αριστερά είναι «ρευστή» πολιτικά και κοινωνικά οντότητα, όπως είναι και η ίδια μας η ζωή. Άρα, οφείλει να είναι πολιτικά ευέλικτη και με δυνατότητα όχι ιδεολογικού «προσηλυτισμού», αλλά πολιτικού εναρμονισμού διαφορετικών προοδευτικών ιδεολογικών αποκρυσταλλώσεων, στο πλαίσιο ενός εναλλακτικού ηγεμονικού μοντέλου, που να αποσκοπεί στην παραγωγή μιας νέας δημοκρατικής και ανεξάρτητης διακυβέρνησης για τη χώρα μας.

Αν η αριστερά (συνολικά) δεν μπορεί να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, τότε δεν αποτελεί προοδευτική δύναμη, αλλά αριστερή συνιστώσα του συντηρητικού καθεστώτος στην Ελλάδα. Τα πράγματα είναι αφάνταστα απλά: αν κρίνεις ότι δεν διαθέτεις ή δεν θα μπορούσες να έχεις στρατηγική επανάστασης, τότε αγωνίσου για την ανατροπή του καθεστώτος των διαπλεκομένων και για την δρομολόγηση εξελίξεων που θα οδηγήσουν σε αυτοκυβέρνηση προοδευτικών οριζόντων. Ας μην αρχίσουμε τις σαχλαμάρες, ότι εντός του καπιταλισμού όλες οι κυβερνήσεις είναι ίδιες και κάνουν παρόμοια πράγματα, διότι θα αναγκαστώ να πω πράγματα που δεν θέλω, εξηγώντας για παράδειγμα με αντικειμενικούς πολιτικούς όρους, ότι όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα του κοινοβουλίου, είναι αστικά μορφώματα και αστική πολιτική πρακτική αναπτύσσουν, ασχέτως - ή και σε αντίθεση - του πολιτικού λόγου που αρθρώνουν και της εσωτερικής τους οργανωτικής δομής. Ας τα αφήσουμε αυτά, δεν προσφέρουν τίποτε, πολιτικά παραγωγικό! Είναι κουβέντες που επιδιώκουν να συντηρήσουν ταυτότητες που δομήθηκαν ιστορικά πριν από την κρίση, δίχως να γίνεται αντιληπτό ότι ή ίδια η κρίση σαρώνει παρελθούσες ταυτότητες πολιτικής αναφοράς. Έτσι γινόταν πάντα …

Το χρέος των αριστερών σήμερα είναι να συμβάλουν καταρχήν στην απελευθέρωση της Ελλάδας από το πλέγμα ντόπιων και διεθνών συμφερόντων που σημειολογικά και ίσως αφαιρετικά θα μπορούσε κανείς να ενσωματώσει στην πολιτική φύση της Τρόικας. Και αυτό να το πράξουν λαμβάνοντας υπόψη τα πραγματικά εσωτερικά στοιχεία κοινωνικής οργάνωσης σε συνδυασμό ασφαλώς με το συγκυριακό εξωτερικό περιβάλλον. Ούτε επαναστατικές συνθήκες μπορούν να διαμορφωθούν σήμερα στην Ελλάδα – άλλο πράγμα είναι η εξέγερση – ούτε πρόκειται το εκλογικό σώμα να αναδείξει αυτοδύναμη κυβέρνηση το ΚΚΕ ή τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ζήτημα είναι λοιπόν πώς αυτά τα κόμματα θα διαμορφώσουν μια άλλη πολιτική δομή διακυβέρνησης, δίχως να διαλυθούν τα ίδια και δίχως ασφαλώς να αλληλοσπαραχθούν για το «καπέλωμα» αυτής της δομής. Το «power sharing» μεταξύ τους δεν θα μπορούσε να είναι σε καμία περίπτωση αποδεκτός κανόνας ηγεμονίας. Δεν χρειάζεται καν να συγκυβερνήσουν, μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα ενός προοδευτικού συνασπισμού για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης - που θα στηρίξουν κοινοβουλευτικά και κοινωνικά και μάλιστα κριτικά - η οποία θα είχε ως: 1) στόχο την αυτοκυβέρνηση της χώρας εκτός της ΕΕ, ασφαλώς, καθώς εδώ που φτάσαμε δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα, 2) πρόγραμμα, την κοινωνική και οικονομική αναδιοργάνωση της χώρας με κανόνα τον εκδημοκρατισμό, τον πολιτικό πλουραλισμό και την σύγχρονη τεχνολογικά ανάπτυξη του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα με βιοοικονομικά κριτήρια, και 3) στρατηγική, την διεύρυνση και εμβάθυνση της ισότητας σε ένα περιβάλλον ελευθερίας και υψηλής εκπαίδευσης. Ασφαλώς επιτακτική ανάγκη θα ήταν η μέριμνα για την θεμελίωση ενός νέου νομισματικού και κοινωνικού συστήματος με ριζική αναδιαμόρφωση του ρόλου του τραπεζικού τομέα.

Όλα τούτα δεν αποτελούν ιδεολογικές κατασκευές και υπερβατικές υποθέσεις, αλλά αδίρητη κοινωνική ανάγκη, εδώ που φτάσαμε και υπό τους όρους που εξελίσσεται το διεθνές παίγνιο με επίκεντρο την ΕΕ. Αν δεν πάρει την πρωτοβουλία η αριστερά, δεν υπάρχει κανείς άλλος που είναι σε θέση να την πάρει. Δεν έχετε καταλάβει ότι η Γερμανία αναβιώνει το πρόγραμμα Bethmann, που επιμελήθηκε λίγο πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο ο Kurt Riezler, και σύμφωνα με το οποίο αντί για προσαρτήσεις χωρών και σχηματισμό vassal states (υποτελών), επιδιώκεται ο απόλυτος πολιτικός έλεγχος τύποις ανεξάρτητων κρατών με όχημα την οικονομική ολοκλήρωση; Πόσο πιο σαφής πρέπει να γίνει η γερμανική κυβέρνηση για να το καταλάβετε; Δεν έχετε αντιληφθεί ποιοι συνθέτουν το χρηματοπιστωτικό λόμπυ και τι σχέσεις αλληλεξάρτησης έχουν με την σημερινή Γερμανία; Δεν έχει γίνει ακόμη σαφές ότι η ενδοκαπιταλιστική σύγκρουση που αναστατώνει σήμερα την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, έχει τις ρίζες της στην διαφωνία της γερμανικής ελίτ με τους μέχρι χθες υποστηρικτές της, ως προς την τελική μορφή του πολιτικού ελέγχου της Ευρώπης, ο οποίος εξαρτάται απόλυτα από τη μορφή ολοκλήρωσης της οικονομικής διακυβέρνησης; Ακόμη και οι Βρετανοί το κατάλαβαν και …βγήκαν από τα ρούχα τους, καθώς, για άλλη μια φορά τα τελευταία 100 χρόνια, αυτοί που κάνουν κουμάντο στις ΗΠΑ τους αγνοούν και τους «ρίχνουν»! Δεν έχετε καταλάβει ποια τύχη προδιαγράφεται για την Ελλάδα εντός αυτού του συστήματος, που ούτως ή άλλως την πέταξε ήδη στο περιθώριο; Δεν καταλαβαίνει κανείς ότι το ζήτημα σήμερα είναι το τίμημα που πρέπει να καταβάλει η ελληνική κοινωνία για να παραμείνει έστω και στην περιφέρεια της ΕΕ;

Για τους Γερμανούς η Ελλάδα είναι ένα χαρτί που έπαιξε το χρηματοπιστωτικό κέντρο και (το) έκαψε. Αυτό είναι το τραγικό που διέπραξε το καθεστώς στη χώρα με πρωταγωνιστή τον ανεκδιήγητο Γιώργο Παπανδρέου: ότι έπαιξε τον ρόλο του «χαρτιού» σε μια σημαδεμένη τράπουλα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η Γερμανική ελίτ, αφού ξεπέρασε τον αιφνιδιασμό, σήμερα είναι σε θέση να απειλεί τους πάντες με το χαρτί της Ελλάδας, για να επιβάλει τους δικούς της όρους στη μορφή της οικονομικής ολοκλήρωσης, έτσι ώστε να πετύχει τον απόλυτο πολιτικό έλεγχο της ΕΕ, που στο βαθμό που επιτευχθεί θα την ισχυροποιήσει στη διαρκή διαπραγμάτευση με τους «γερμανοεβραίους με αμερικανικό διαβατήριο» που ελέγχουν την παγκόσμια κυκλοφορία του χρήματος και τον κερδοσκοπικό μηχανισμό διαμόρφωσης της αξίας διεθνώς.

Σε αυτό το παιχνίδι η Ελλάδα δεν έχει θέση, αν δεν σκοπεύουμε να δούμε την ελληνική κοινωνία να διαλύεται και να βιώνει έναν τραγικό εφιάλτη με τη μορφή ιστορικής φάρσας. Όμως, από αυτό το παιχνίδι δεν μπορεί να μας βγάλει ασφαλώς το πελαγωμένο καθεστώς της διαπλοκής. Δεν τους βλέπετε πως αντιδρούν; Δεν αισθάνεστε ότι αποτελούν «χαμένα κορμιά» και απολύτως κενά μυαλά; Δεν μπορούν οι άνθρωποι, δεν ξέρουν κολύμπι δίχως το σωσίβιο της πατρωνίας ξένων και ντόπιων νταβάδων! Η αριστερά θα μπορούσε να προσφέρει κοινωνικά επωφελή λύση στη κρίση, αρκεί να ξέφευγε από το «κλουβί» της και από τις ιδιαιτέρες σχέσεις εξάρτησης με το κυρίαρχο καθεστώς που της προσδίδουν και την συγκεκριμένη κομματική ταυτότητα - για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς. Το ότι δεν μπορεί να κάνει λαϊκή επανάσταση η αριστερά, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει «επαναστατικά» σε σχέση με τον εαυτό της: να αφήσει στη πάντα τη γενική αντικαπιταλιστική ρητορεία και με αυταπάρνηση να αφιερωθεί σε έναν αγώνα κοινωνικής και κρατικής απελευθέρωσης, με σαφείς όρους προοδευτικής διακυβέρνησης και αναδιοργάνωσης. Αυτό θα συσπείρωνε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και θα άλλαζε εντελώς την πολιτική δυναμική της χώρας και εντός της χώρας. Σήμερα, η τύχη της Ελλάδας, βρίσκεται στα χέρια της αριστεράς και των αριστερών. Ή θα ενώσουμε τα χέρια μας, ή θα …νίψουμε τας χείρας μας! Στη τελευταία περίπτωση θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε στο μέλλον ότι παραμείναμε ιδεολογικά καθαροί, σχεδόν παρθένες!!