Ερείπια στην Ευρώπη προκαλεί η Μέρκελ

Σταύρος Λυγερός

Μπορεί η Μέρκελ να μην επέβαλε στον Σαρκοζί το 100% των θέσεών της για το νέο καθεστώς στην Ευρωζώνη, αλλά κανείς δεν έχει αμφιβολία ποιά είναι η ισχυρή πλευρά στον γαλλογερμανικό άξονα. Η ετεροβαρής σχέση, άλλωστε, αποτυπώθηκε και στη διαπραγμάτευση των δύο. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι οι ισορροπίες μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού, αλλά εάν το σχέδιο που θα κατατεθεί στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής είναι ικανό να βγάλει την Ευρωζώνη από μία κρίση που οξύνεται και επεκτείνεται. Η Standard and Poor’s απείλησε επισήμως με υποβάθμιση όχι μόνο τις χώρες της Ευρωζώνης, αλλά και το μηχανισμό διάσωσης EFSF.

Η εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού της Ιταλίας έφερε τον κόμπο στο χτένι. Μπορεί μετά την ψήφιση των μέτρων λιτότητας το επιτόκιο να έπεσε σημαντικά, αλλά η πίεση των Αγορών δεν έχει καθόλου τελειώσει. Η πείρα δείχνει πως όταν ανοίγει ο ασκός του Αιόλου η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολο να τεθεί υπό έλεγχο. Με άλλα λόγια, οι πιθανότητες να αποκατασταθεί οριστικά η ομαλότητα στην αγορά ιταλικών και ισπανικών ομολόγων είναι πολύ λίγες.

Η στοχοποίηση της Ισπανίας και της Ιταλίας έχει προσδώσει άλλη ποιότητα στην κρίση. Εάν τα επιτόκια δανεισμού παραμείνουν σε τοκογλυφικά επιτόκια, σημαίνει ότι η Ευρωζώνη δεν έχει πολύ χρόνο να αποτρέψει τα χειρότερα. Όσο η κρίση χρέους έπλητε την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, το ευρωπαϊκό ιερατείο είχε περιθώρια να τσαλαβουτάει στις ιδεοληψίες του. Η Ιταλία, όμως, είναι μέγεθος που δεν μπορεί να σηκώσει ο υφιστάμενος μηχανισμός διάσωσης. Πολύ περισσότερο όταν το ίδιο πρόβλημα έχει η Ισπανία. Το σχέδιο για μόχλευση των κονδυλίων του EFSF, το μόνο που θα καταφέρει είναι να δημιουργήσει μια νέα τοξική βόμβα στην καρδιά της Ευρωζώνης.

Στο σημείο που έχουν φτάσει τα πράγματα, ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για να διασωθεί το ευρώ δεν είναι η (έτσι κι αλλιώς) χρονοβόρα διαδικασία τροποποίησης των συνθηκών, αλλά η ανάληψη δράσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε με την έκδοση ευρωομολόγων είτε με το τύπωμα χρήματος.Το Βερολίνο, όμως, τουλάχιστον προς το παρόν μπλοκάρει και τις δύο αυτές επιλογές. Αντ’ αυτών, το σχέδιο της Μέρκελ και του Σαρκοζί προτείνει δημοσιονομική ενοποίηση, η οποία θα συνοδεύεται από αυτόματες και βαριές κυρώσεις για τις χώρες-μέλη που θα παραβιάσουν τα νέα αυστηρά όρια για το έλλειμμα και το χρέος. Κυρώσεις που θα ακρωτηριάζουν την εθνική κυριαρχία των αδύναμων κρίκων.

Η ανάγκη να τιθασευτεί το έλλειμμα και το χρέος δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Η γερμανική συνταγή, όμως, έχει ένα πρόβλημα. Προκαλεί οικονομικά και κοινωνικά ερείπια στις χώρες όπου εφαρμόζεται, χωρίς να επιφέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Συμβαίνει μάλλον το αντίθετο. Η Ελλάδα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Εάν κρίνουμε από το κλίμα φόβου που επικρατεί στις πρωτεύουσες της Ευρωζώνης, το γερμανικό σχέδιο θα περάσει στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής. Δεν θα λύσει, όμως, το πρόβλημα. Και να θέλουν οι κυβερνήσεις των αδύναμων κρίκων της Ευρωζώνης να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις δεν θα το καταφέρουν, ακόμα κι αν υποβάλλουν τις αντίστοιχες κοινωνίες σε θεραπεία άγριας λιτότητας. Κι αυτό, επειδή η βύθιση των οικονομιών στο φαύλο κύκλο της ύφεσης προκαλεί απόκλιση από τους στόχους.

Οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν ότι η γερμανική άρχουσα τάξη δυσκολεύεται να διαχειριστεί με σοφία την οικονομική δύναμή της. Η Ευρώπη έχει ανάγκη από πραγματική οικονομική σύγκλιση, η οποία προϋποθέτει ένα θεσμικό άλμα προς το εμπρός. Αντ’ αυτού, η Μέρκελ προωθεί ένα είδος δημοσιονομικής ένωσης, που «γερμανοποιεί» την Ευρώπη. Με άλλα λόγια, καταλύει το θεμέλιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που είναι η ισοτιμία των χωρών-μελών.

                                                                                  Follow on twitter:@lygerosstavros