Θεόδωρος Γεωργίου*
Σε προηγούμενο κείμενό μου («Εφ.Συν.» 29/5/19) υποστήριξα την άποψη, σύμφωνα με την οποία η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές είναι οργανωτική ήττα εντός του... δικομματικού συστήματος. Δεν είναι ούτε ιδεολογική ούτε πολιτική. Σήμερα θα επιχειρήσω να αναπτύξω την επιχειρηματολογία μου.
Εξ αρχής πρέπει να τονιστεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως αριστερό κόμμα δεν ταυτίζεται με τις αξίες και την ιδέα της Αριστεράς. Οπως παλαιότερα η ΕΔΑ (μεταπολεμικά) και το ΚΚΕ Εσωτερικού (Ανανεωτική Αριστερά) κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο, ως συγκυριακές ιστορικές εκφράσεις του αξιακού συστήματος της Αριστεράς, δεν ταυτίστηκαν με την ίδια την ιδέα της Αριστεράς. Και ο ΣΥΡΙΖΑ ως αριστερό κόμμα εντάσσεται στην ιστορική ορθολογική αλληλουχία της πρακτικής εφαρμογής των ιδεών και των αξιών της Αριστεράς σε μια συγκεκριμένη πολιτική εποχή.
Διακρίνω τρεις τύπους πρακτικής εφαρμογής της πολιτικής Αριστεράς κατά τη μεταπολεμική περίοδο (1949-2019). Ο πρώτος τύπος υποστασιοποιείται από την ΕΔΑ μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου και την απαγόρευση στο ΚΚΕ να συμμετέχει στο κομματικό παιχνίδι. Ο δεύτερος τύπος πρακτικής εφαρμογής των ιδεών της πολιτικής Αριστεράς ενσαρκώνεται από την Ανανεωτική Αριστερά και ο τρίτος τύπος συνδέεται με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Οσοι έχουμε μελετήσει την πρόσφατη πολιτική ιστορία της ελληνικής κοινωνίας διαπιστώνουμε ότι η τυπολογία της πρακτικής εφαρμογής των ιδεών της Αριστεράς δεν εντάσσεται σε μια λογική της περιοδιολόγησης, σύμφωνα με την οποία κατά τυπικό και αναλυτικό τρόπο ταξινομούμε την ιστορική εξέλιξη της Αριστεράς με κριτήριο τις εκάστοτε κομματικές εκφράσεις της.
Με άλλα λόγια θέλω να πω πως οι τρεις τύποι της Αριστεράς (ΕΔΑ - ΚΚΕ Εσωτερικού - ΣΥΡΙΖΑ) είναι ιστορικά δημιουργήματα της εκάστοτε πολιτικής εποχής, αλλά ταυτόχρονα αυτές οι τρεις κομματικές εκφράσεις του συστήματος της πολιτικής Αριστεράς σηματοδοτούν τρεις διαφορετικές στάσεις και συμπεριφορές του πολιτικού πράττειν.
Διευκρινίζω ότι η ΕΔΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση στην εποχή της με δημιουργικό τρόπο συνέβαλε στον ριζικό μετασχηματισμό του μετεμφυλιακού κράτους της Δεξιάς και της καχεκτικής δημοκρατίας εκείνης της εποχής. Η Ανανεωτική Αριστερά κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο εφαρμόζει το πολιτικό δόγμα της συνεργασίας με τις «αστικές κομματικές δυνάμεις» για να αντιμετωπιστούν και τελικά για να επιλυθούν δομικά και λειτουργικά προβλήματα της ελληνικής πολιτικής κοινωνίας.
Η «περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ» σε σχέση πάντοτε με το πρόβλημα που εξετάζουμε, δηλ. την εκάστοτε πολιτική συγκυρία και τις κομματικές εκφράσεις της Αριστεράς, συνιστά κάτι το εντελώς διαφορετικό. Σε τι συνίσταται η ιδιαιτερότητα του ΣΥΡΙΖΑ ως πολιτικο-πρακτικής μεθόδου εφαρμογής των ιδεών της Αριστεράς;
Δύο είναι οι πραγματολογικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο στην «περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ»: ο πρώτος συνίσταται στο πολιτικό συμβάν (Badiou), ότι η Αριστερά καθίσταται κυβερνητική εξουσία μέσω κοινοβουλευτικών εκλογών (και όχι μέσω ένοπλης πάλης), και ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με την ιστορική συγκυρία της εφαρμογής των νεοφιλελεύθερων τεχνοκρατικών μνημονίων, για να «διασωθεί η χώρα» όπως κατά κόρον τονίζεται στη γλώσσα του νεοφιλελευθερισμού.
Επομένως η «περίπτωση ΣΥΡΙΖΑ» διαφοροποιείται από τις προηγούμενες (ΕΔΑ και Ανανεωτική Αριστερά) όχι μόνο επειδή καθίσταται «κυβερνώσα Αριστερά», αλλά προ πάντων επειδή καλείται μέσω της αντιπροσωπευτικής δημοκρατικής διαδικασίας να εφαρμόσει τις ιδέες των τεχνοκρατικών μνημονίων.
Θα μου επιτρέψουν οι αναγνώστες στο σημείο αυτό να διατυπώσω μια θέση -εντελώς προσωπική - σύμφωνα με την οποία ποτέ στην Ιστορία δεν υπήρξαν, ούτε θα υπάρξουν, ιδανικές συνθήκες για να εφαρμοστούν οι ιδέες της Αριστεράς παγκοσμίως.
Πρέπει να τονιστεί το εξής: η Αριστερά ως πολιτική οντότητα σε παγκόσμιο επίπεδο εκφράζει την κοινωνική δυναμική της εξέλιξης και επιπλέον μέσω ενός ιδιαίτερου γνωσιοθεωρητικού μηχανισμού που διαθέτει και ονομάζεται αυτοστοχασμός (Selbstreflexion) σχεδιάζει το μέλλον.
Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά της Αριστεράς μεταμορφώνουν την ίδια την Αριστερά σε πολιτικό πρωταγωνιστή παγκοσμίως. Δεν είναι δυνατόν εμείς οι αδύναμοι πολίτες και οι φτωχοί άνθρωποι να δεχτούμε ποτέ ότι τα κοινωνικά πράγματα και οι κοινωνικές συνθήκες στα καθεστώτα της φιλελεύθερης μαζικής δημοκρατίας αποτελούν «ιδεολογική ιδιοκτησία» της Δεξιάς.
Τονίζω με έμφαση ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως «κυβερνώσα Αριστερά» δεν μπόρεσε να ασκήσει την κυβερνητική εξουσία όχι επειδή δεν βρήκε στο πραγματολογικό έδαφος της ελληνικής κοινωνίας τις κατάλληλες συνθήκες, αλλά επειδή υψώθηκαν ιδεολογικά, ανυπέρβλητα εμπόδια μπροστά του.
Στη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι η γιγάντωση του αντιπροσωπευτικού ΣΥΡΙΖΑ θα σήμαινε και την εξαθλίωση του πολίτη ως ψηφοφόρου. Και επιπλέον ότι η «κυβερνώσα Αριστερά» υπονομεύει την πολιτισμική ηγεμονία της ίδιας της Αριστεράς (το γνωστό ρεύμα αντι-ΣΥΡΙΖΑ).
Με βάση όλα αυτά τα εμπειρικά δεδομένα σε συνδυασμό με τις αξιολογικές κρίσεις του κειμένου μου, καλούμαστε όλοι μας, και εγώ ως στοχαστής και εσείς ως αναγνώστες, να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε κατά τις επικείμενες εκλογές (7 Ιουλίου 2019). Η πρότασή μου ως πολιτικού φιλοσόφου διατυπώνεται ως εξής: «to achieve our country» (αγγλιστί) και «να κάνουμε κάτι για τη χώρα μας» (ελληνιστί). Δηλαδή να επινοήσουμε και να ανακαλύψουμε ξανά την Αριστερά!...
* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου