Γ. Ιωάννου: Το όραμα της ΕΕ υποκαταστάθηκε από μια Λέσχη Μονεταριστική

[...] το αρχικό περιεχόμενο του οράματος της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, έχει εξαφανιστεί, ιδίως μετά τη δημιουργία του eurogroup [...] υποκαταστάθηκε από μια Λέσχη Μονεταριστική, η οποία έγινε περισσότερο το εργαλείο για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των ισχυρών χωρών της Ευρώπης. Και για να είμαι πιο ακριβής, κάποιων ισχυρών χωρών της Ευρώπης, δηλαδή της Γερμανίας και της περιφέρειάς της [...] Ο Γιάννης Η. Ιωάννου, καθηγητής Γαλλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Παν/μιο Κύπρου, αντιπρόεδρος διοικούσας Επιτροπής Ανοιχτού Παν/μίου Κύπρου, και πρόεδρος του ΔΣ του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη εξ' αφορμής των πρόσφατων γεγονότων στην Κύπρο, με βάση το ερώτημα "Ποιές αιτίες μας έφεραν ως εδώ και κυριως τί πρέπει να κάνουμε;".

Εδώ και καιρό, το αρχικό περιεχόμενο του οράματος της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, έχει εξαφανιστεί, ιδίως μετά τη δημιουργία του eurogroup. Αναφέρομαι στο όραμα, έτσι όπως το είχαν διατυπώσει αρχικά ο Ζαν Μονέ, ο Σουμάν, και στη συνέχεια στην ώθηση που είχε πάρει η διαδικασία της Ευρωπαϊκής ενοποίησης, ξανά, στη δεκαετία του ‘80 με τους Μιτεράν, Ντελόρ, και άλλους.

Μιλάτε για τις αξίες που οδήγησαν στην ίδρυση της ΕΕ;

Ακριβώς. Ήταν η εξάλειψη της αδικίας και της δυστυχίας, η εξουδετέρωση των πολέμων εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου, η ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών και των κρατών, η αλληλογνωριμία στην βάση της ισότητας και του σεβασμού στην διαφορετικότητα,  η απεξάρτηση από τα τότε ισχυρά κέντρα εξουσίας που αντιμάχονταν το ένα το άλλο, τη Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και ένα σωρό άλλα πράγματα που θα μας έπαιρνε πολύ χρόνο για να τα αναφέρουμε.

Λοιπόν, αυτό το όραμα της ΕΕ πιστεύω ότι υποκαταστάθηκε από μια Λέσχη Μονεταριστική, η οποία έγινε περισσότερο το εργαλείο για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα των ισχυρών χωρών της Ευρώπης. Και για να είμαι πιο ακριβής, κάποιων ισχυρών χωρών της Ευρώπης, δηλαδή της Γερμανίας και της περιφέρειάς της.

Πιο συγκεκριμένα;

Γ.Ι.: Εννοώ μία στενή ομάδα ισχυρών κρατών της Ευρώπης, η οποία διαχειρίζεται αποκλειστικά και μόνο την υπόθεση: Χρηματοοικονομική πρόοδος και ευημερία των ισχυρών αδιαφορώντας για τους πιο αδύνατους και κυρίως αδιαφορώντας για την πολιτική, την  κοινωνική και την πολιτισμική Ευρώπη.

Η μόνη αξία, δηλαδή, που προωθείται είναι η αξία του χρήματος σε βάρος των υπόλοιπων αξιών της Ένωσης. Οπότε, με αυτό το σκεπτικό, ο χειρισμός που έγινε στο eurogroup για το θέμα της Κύπρου, δικαιολογείται... απόλυτα. Ήταν ένας χειρισμός εντελώς έξω από τις παραδοσιακές αξίες της Ευρώπης και γι’ αυτό το λόγο προκάλεσε αντιδράσεις από τον Ευρωπαϊκό χώρο αλλά και από τον Παγκόσμιο.

Αυτή νομίζω, ότι είναι η πρώτη αιτία της σημερινής κατάστασης. Η δεύτερη όμως αιτία, έχει να κάνει, πράγματι, με ένα προβληματικό χρηματοπιστωτικό σύστημα που υπήρχε στην Κύπρο  και είχε ενισχυθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Κι αυτό το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν ελεγχόταν  αρκετά από το θεσμικό πλαίσιο. Δεν υπήρχαν θεσμοί οι οποίοι να έχουν πράγματι την ευθύνη του ελέγχου και της εφαρμογής αυστηρών πολιτικών που επιβαλλόταν να εφαρμοστούν, με αποτέλεσμα να παρατηρηθεί μια χαλαρότητα και να γίνουν όλα αυτά που συνειδητοποιούμε καθημερινά:

Υπερτροφία του Δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα, υπερβολικά ωφελήματα και συχνά, προνόμια, αδυναμία εξυγίανσης με δική μας πρωτοβουλία και πολιτική, υπέρογκος δανεισμός.

Και όταν το ποτήρι ξεχείλισε είδαμε κεφάλαια που απευθύνονταν σε τράπεζες, να καταλήγουν σε μοναστήρια, να καταλήγουν σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, σε διάφορους μεγαλοκτηματίες, να έχουν διαγραφεί δάνεια χωρίς κανένας να είχε αντιληφθεί οτιδήποτε, μέχρι πολύ πρόσφατα.

Μόνο όταν η Λαϊκή τράπεζα άρχισε να καταρρέει ιδίως το 2011, άρχισαν να δημιουργούνται υποψίες ότι υπήρχαν «μαύρες τρύπες» μέσα σε δύο τράπεζες κυρίως, που απορροφούσαν διαρκώς κεφάλαια.

Άρα, η απουσία εθνικού πλαισίου στην Κύπρο, αρκετά αποτελεσματικού, που θα μπορούσε να ελέγξει αυτό το υδροκέφαλο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που ήταν 7 φορές πιο μεγάλο από το ακαθάριστο εθνικό προϊόν(ΑΕΠ), έπαιξε πολύ καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων.

Από εκεί και πέρα τα γεγονότα είναι πια γνωστά. Δεν θα ήθελα να μιλήσω για καλούς ή κακούς χειρισμούς, διότι σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να μην υπάρξουν κακοί χειρισμοί(όσο και καλοί) όπως έχουμε παρατηρήσει τους τελευταίους μήνες. Το αποτέλεσμα βέβαια είναι ότι η Κύπρος χρεοκόπησε χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε.

 

Τί πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα;
Θα μπορούσαν να αρχίσουν να εφαρμόζονται μια σειρά από μέτρα που θα μπορούσαμε να είχαμε πάρει και εμείς οι ίδιοι από πολύ πιο πριν. Αλλά έχω την ισχυρή άποψη ότι αυτό που λέγεται “la raison d'etat”, η λογική του κράτους και το συμφέρον του κράτους, όπως και το συμφέρον κυρίως των κομμάτων εξουσίας, δεν άφηνε τους ιθύνοντες και τους αρμόδιους, εκεί που υπήρχε –αν υπήρχε- η πολιτική βούληση, να εφαρμόσουν κάποια αποτελεσματικά μέτρα. Θα δώσω μόνο ένα παράδειγμα, αυτό των κυπριακών αερογραμμών, όπου είχαν εκπονηθεί –αν δεν κάνω λάθος- 3 σχέδια εξυγίανσής τους, από τη δεκαετία του ’90 μέχρι σήμερα.

Επειδή υπήρχε υπερβολικά μεγάλος αριθμός προσωπικού με προκλητικά ωφελήματα, για μια πολύ μικρή εταιρεία, είχε εκπονηθεί ένα σχέδιο για να εξυγιανθεί. Τότε, λοιπόν, είχε απολυθεί και αποζημιωθεί γενναιόδωρα, ένας σημαντικός αριθμός από υπαλλήλους. 

Λίγα χρόνια μετά, οι υπάλληλοι των κυπριακών αερογραμμών αυξήθηκαν και πάλι σε μη βιώσιμο επίπεδο χάρη στην πελατειακή σχέση που χαρακτηρίζει την Κυπριακή κοινωνία και η εξυγίανση βεβαίως δεν ολοκληρώθηκε.

Επαναλήφθηκε  ανάλογο σχέδιο, και απολύθηκε ένα μεγάλο μέρος του προσωπικού, για να φτάσουμε αυτή τη στιγμή, να υπάρχει μια μελέτη στα χέρια των κυπριακών αερογραμμών -εδώ και λίγο καιρό- που διαπιστώνει ότι από τους 1100 υπαλλήλους, θα πρέπει και πάλι να φύγουν 400 και κάτι, αλλά κανείς δεν τολμούσε να εφαρμόσει αυτό το σχέδιο. Έφερα αυτό το παράδειγμα, αλλά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πάρα πολλά άλλα.

Θέλω να πω, ότι η πολιτική βούληση, ο λαϊκισμός και η πελατειακή σχέση ανάμεσα στις κυπριακές κυβερνήσεις και στους πολίτες δεν επέτρεψαν την εφαρμογή κάποιων σημαντικών μέτρων, ώστε σταδιακά να εξυγιάνουν τον δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα της κυπριακής δημοκρατίας, και φτάσαμε σήμερα πια στο σημείο, να εφαρμόζουμε κάποια μέτρα μέσα σε ένα κλίμα πανικού, επειδή ακριβώς το επιβάλει αυτή τη στιγμή η Τρόικα. Οι ευθύνες μας, ως Κυπρίων, είναι δηλαδή επίσης αυξημένες. Πάνω σε αυτό το ζήτημα, βέβαια, ο τρόπος που λειτουργούν τα κόμματα – το ξέρετε και εσείς από την Ελλάδα- και ιδίως τα κόμματα εξουσίας, είναι γνωστός.

Νομίζω, ότι είναι μια χρυσή ευκαιρία, μέσα στην τραγικότητα των στιγμών που περνάμε να υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις και πολιτικές,  ώστε να παρθούν κάποιες αποφάσεις για την πραγματική αξιοκρατία και εξυγίανση του δημόσιου και του ημιδημόσιου τομέα, π.χ. της της Μέσης Εκπαίδευσης, που αντιμετωπίζει ανάλογο πρόβλημα. Οι συνδικαλιστικές πιέσεις, επίσης, είναι ένας από τους παράγοντες, που δεν επέτρεπαν την λήψη εκείνων των μέτρων που θα μπορούσαν να φέρουν κάποιο αποτέλεσμα, μέσα στη λογική της εξυγίανσης.

 

Η βίαιη πτώση του οικονομικού στάτους είναι η πρώτη αιτία αυτοκτονιών, όπως γνωρίζουμε. Και στην Κύπρο όλα συνέβησαν εν μία νυκτί και με πρωτοφανή βίαιο τρόπο. Υπάρχει κάποια πρόληψη πάνω σε αυτά τα πιθανά προβλήματα;
Είναι μια συζήτηση που δεν έχει γίνει ακόμα. Διότι  αυτές τις μέρες οι συζητήσεις περιστρέφονταν γύρω από το χρηματοοικονομικό και γενικότερα οικονομικό θέμα. Αλλά, τα παράγωγα αυτής της κατάστασης, τα κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα που θα δημιουργηθούν, νομίζω ότι θα τα διαπιστώσουμε πάρα πολύ σύντομα. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα επικρατήσει ο πανικός και θα ληφθούν κάποια μέτρα πρόνοιας. Πρέπει να ενισχυθούν τουλάχιστον οι ομάδες εκείνες του πληθυσμού που το έχουν περισσότερο ανάγκη, έτσι ώστε να προληφθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό αυτά τα φαινόμενα. Αλλά είναι γεγονός ότι σε μερικές περιπτώσεις η κατάσταση είναι ήδη τραγική.

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν βρεθεί ξαφνικά – όπως το ξέρετε και εσείς- στο δρόμο, χωρίς δουλειά, με ένα σωρό δάνεια στους ώμους τους. Ένα παράδοξο όλης αυτής της υπόθεσης είναι επίσης ότι ενώ έχουν κουρευτεί οι καταθέσεις, τα δάνεια παραμένουν άθικτα, τα οποία θα πρέπει να εξοφληθούν από τους κατόχους. Οπότε αντιλαμβάνεστε ότι ένας μέρος του πληθυσμού έχει μπει σε μία πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι δεν θα παρατηρηθεί αύξηση φαινομένων όπως αυτά που περιγράφετε. Νομίζω ότι ο Κύπριος αρχίζει μόλις να συνειδητοποιεί την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα.

 

Φυσικά χρειάζεται και κάποιος χρόνος ώστε να μπορέσει κάποιος να διαχειριστεί μια τέτοια κατάσταση, που δεν δόθηκε. Σε μερικές περιπτώσεις δεν ξέρουμεακόμα τι έχει γίνει καλά καλά.
Ακριβώς. Ούτε έχουν οριστικοποιηθεί ακόμα τα μέτρα, τα ποσοστά των μειώσεων των μισθών και ωφελημάτων κλπ. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι χρειάζεται μια σχετική σταθεροποίηση της κατάστασης ώστε αυτή να περιέλθει κάτω από τον έλεγχο του κράτους για να μπορέσουν να προσδιοριστούν κάποιες πολιτικές. Και νομίζω πως υπάρχουν τέτοιες πολιτικές που θα μπορέσουν να περιορίσουν τέτοιου είδους φαινόμενα.

 

Δεν θα πρέπει και ο κυπριακός λαός να καθορίσει τις απαιτήσεις που θα ασκήσει πίεση γι αυτές;
Υπάρχουν κινητοποιήσεις καθημερινά και συστηματικά, αρκετά έντονες μάλιστα.

Βεβαίως, είναι γεγονός ότι καμιά Τρόικα και καμιά κυβέρνηση δεν θα δώσει αν δεν το διεκδικήσεις σθεναρά. Από την άλλη, όμως, προσωπικά θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή του κόσμου στον κίνδυνο του λαϊκισμού. Διότι τέτοια φαινόμενα  βοηθούν και μέσα σε αυτά ευδοκιμούν κινήματα όπως τα ξέρουμε, νεοναζιστικά και ρατσιστικά, τοκογλυφικά κ.α..

Υπάρχουν και αυτοί οι κίνδυνοι που θα πρέπει να προσέξουμε και προσωπικά με ανησυχούν.

Δυστυχώς όταν συμβαίνουν αλλαγές(πόσω μάλλον αναγκαστικές), συνήθως στους ανθρώπους παρατηρείται ένα πισωγύρισμα. Το βλέπουμε και στην Ελλάδα με τα νεοναζιστικά φαινόμενα.
Αυτό υπαινισσόμουν και εγώ. Και θέλω να ελπίζω, ότι το παράδειγμα της Ελλάδας δεν θα επικρατήσει και εδώ. Θέλω να ελπίζω ότι εδώ θα υπάρξουν τέτοιες πολιτικές που θα καταφέρουν να χαλιναγωγήσουν αυτού του είδους τα λαϊκίστικα κινήματα. Το πιο τραγελαφικό είναι η κοινή διαπίστωση ότι, ειδικά στην περίπτωση της Κύπρου, το κυρίως πρόβλημα δημιουργήθηκε από το χρηματοπιστωτικό σύστημα και ιδίως τις  συγκεκριμένες τράπεζες. Αυτοί λοιπόν που ήταν οι πρωταγωνιστές αυτού του δράματος, έχουν  διαφύγει, ή έχουν ήδη βγάλει τα χρήματά τους έξω, και τώρα καθίσταται και κάπως δύσκολο να τους βρει κανείς, τουλάχιστον για να ικανοποιήσει το περί δικαίου αίσθημα του απλού λαού.

 

Το οποίο δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο;

Όχι, είναι πολύ σημαντικό διότι καλείται να πληρώσει αυτός ο λαός με τις καταθέσεις του και ότι άλλο, αυτό το οποίο έχουν προκαλέσει οι συγκεκριμένοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν είναι και πάρα πολλοί,  100 – 200- 300 άτομα, δεν ξέρω. Αυξάνεται βέβαια ο αριθμός αν συνυπολογίσουμε και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα. Αυτό είναι απίστευτο!

 

Εκτός από το κούρεμα των καταθέσεων, πληρωμή για όλα αυτά, είναι και η μείωση μισθού και η απώλεια κεκτημένων γενικώς.

Ξέρω συγκριμένες περιπτώσεις ανθρώπων που αποφάσισαν να χτίσουν ένα σπίτι και πήραν ένα δάνειο και το είχαν σε κάποιο λογαριασμό για να πληρώνουν τις σχετικές δαπάνες, και τώρα τους παίρνουν μέρος των χρημάτων αυτών ενώ είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν το δάνειο μέχρι το τελευταίο ευρώ. Είναι πραγματικά απίστευτο, και εδώ είναι η τραγωδία.

Η οποία δεν έχει γίνει αντιληπτή ακόμα, σε όλο το φάσμα; Αν δεν υπάρξει αλληλεγγύη και διεκδίκηση από τον κόσμο, αλλά και μια βαθύτερη κατανόηση του προβλήματος, πώς θα αντιμετωπιστούν όλα αυτά;

Ένα από τα πρώτα θέματα που είχε τεθεί από κάποιους υπεύθυνους, ήταν ακριβώς το θέμα της κοινωνικής αλληλεγγύης και της ομόνοιας μεταξύ του λαού για να μην αφεθεί περιθώριο να καταργηθούν ζωτικής σημασίας δικαιώματα που μετά θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να επανέλθουν. Γιατί όπως γνωρίζουμε ότι καταργείται δεν επανέρχεται σχεδόν ποτέ, παρά μόνο με νέους αγώνες, νέες κινητοποιήσεις και μετά από πολλά χρόνια συνήθως.

Αυτό το θέμα της κοινωνικής αλληλεγγύης, έχει ήδη εκδηλωθεί με έναν αρκετά δυναμικό τρόπο και φαίνεται ότι εκφράζεται ανάμεσα στο λαό με διάφορες κινητοποιήσεις που έχουν να κάνουν με κοινωνικά παντοπωλεία, με εκδηλώσεις κοινωνικού χαρακτήρα και αλληλεγγύης, μαζεύονται χρήματα και τρόφιμα για διάφορες κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Είναι ένα από τα θετικά.

Μέσα σε αυτό τον κόσμο είναι και οι άνθρωποι της διανόησης, της τέχνης και της επιστήμης που έχουν συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα να προωθήσουν και να ενισχύσουν τέτοιου είδους στάσεις για να μπορέσουμε να σταθούμε όρθιοι απέναντι σε αυτό το τσουνάμι.

Κάποιοι το ονομάζουν ατομική βόμβα...

Μία ατομική βόμβα ήταν στην πραγματικότητα. Τινάχτηκε από τη μια μέρα στην άλλη όλη η οικονομία της Κύπρου. Αυτό έχει συμβεί. Σε μία νύχτα κυριολεκτικά, όχι μεταφορικά. Και δεν νομιμοποιείσαι την στιγμή που κατηγορείς ένα κράτος για ξέπλυμμα βρώμικου χρήματος της ρώσικης μαφίας, να στέλνεις την επομένη τις εταιρείες σου να πείσουν τους ρώσους να μεταφέρουν τα χρήματά τους στην Γερμανία, στην Αγγλία και δεν ξέρω πού αλλού.

Αυτό που θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό –και σας μιλά ένας πεπεισμένος Ευρωπαϊστής, από τους πρώτους που αρθρογράφησαν υπέρ της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση- είναι να συνειδητοποιήσουν οι λαοί του Νότου ότι αυτή η ΕΕ στην οποία είχαμε επενδύσει, δεν έχει πια καμία σχέση με τον αρχικό της προσανατολισμό και την οραματική σύλληψή της. Αυτό δεν το έχουμε κατανοήσει αρκετά.

Δεν έχει γίνει κανένας σοβαρός διάλογος σ’ αυτό το επίπεδο που να δείχνει ότι πια η ΕΕ, μην μπορώντας να διαχειριστεί το όραμά της έτσι όπως η ίδια το είχε διατυπώσει, ξέπεσε σε αυτή τη Μονεταριστική Πολιτική, με αποτέλεσμα να γίνεται εργαλείο για την οικοδόμηση μιας οικονομικής αυτοκρατορίας κάποιων κρατών. Νομίζω, ότι είναι θέμα για συζήτηση και θα πρέπει κάποια στιγμή να το αγγίξουμε πολύ τολμηρά.

 

Το ίδιο θέμα το έχει θέσει ο καθηγητής Στέφανος Ροζάνης, και έχει επιστήσει την προσοχή εδώ και έναν χρόνο περίπου, μέσα από τον δημόσιο διάλογο που έχει ανοίξει με την έρευνα για την κρίση.
Και συμφωνώ μαζί του. Νομίζω ότι αυτό αφορά κυρίως τους λαούς του Νότου αλλά και τους υπόλοιπους σε ένα δεύτερο στάδιο.

Επίσης ο καθηγητής Κώστας Βεργόπουλος, ανέφερε ότι "κανονικά, θα έπρεπε να βγει εκτός της ΕΕ η Γερμανία", διότι αυτή δημιουργεί όλα αυτά τα προβλήματα.

Και το κάνει και με μια πολύ συγκεκριμένη και περιοριστική άποψη. Δηλαδή, η γερμανική άποψη είναι εξαιρετικά φτωχή και περιοριστική αν αφαιρέσουμε τον παράγοντα «οικονομικά συμφέροντα». Μα, δεν ήταν αυτό η ΕΕ. Δεν ήταν μόνο υπόθεση οικονομικών συμφερόντων. Ήταν η νέα πολύπλευρη δημιουργική προοπτική για τους λαούς της Ευρώπης που μέχρι τη δεκαετία του πενήντα αυτοκαταστρέφονταν από διαδοχικούς πολέμους. Ήταν επίσης η διέξοδος από τις ηγεμονικές δυνάμεις και πολιτικές του ψυχρού πολέμου. Πως είναι δυνατόν οι λαοί αυτοί να υποταχθούν σε μια νέα ηγεμονία που αναφύεται μέσα από ένα ακρωτηριασμένο πλέον ευρωπαϊκό όραμα, αν αυτό υπάρχει;

tvxs.gr