... ΗΠΑ - μια χρεοκοπημένη χώρα ...Μωυσής Λίτσης
Πίσω από την διελκυστίνδα Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών για τις μεταρρυθμίσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, κρύβεται η βαθειά κρίση της αμερικανικής οικονομίας που παραμένει ηγέτιδα δύναμη του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος.
Για πρώτη φορά εδώ και 17 χρόνια το αμερικανικό δημόσιο βάζει ξανά λουκέτο-από το 1977 το αμερικανικό δημόσιο έχει κλείσει για χρονικό διάστημα έως και δύο εβδομάδες, 17 φορές. Από την 1ηΟκτωβρίου το αμερικανικό δημόσιο θέτει σε διαθεσιμότητα 800.000 εργαζόμενους σε σύνολο δύο εκατομμυρίων εργαζομένων στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Με εξαίρεση το στρατό, τις μυστικές υπηρεσίες και κάθε άλλη υπηρεσία που εμπλέκεται στο σύστημα ασφαλείας των ΗΠΑ, όλες οι άλλες δημόσιες υπηρεσίες κλείνουν έως ότου βρεθεί λύση ... Το κλείσιμο του αμερικανικού δημοσίου θα έχει άμεση επίπτωση στην παροχή υπηρεσιών κυρίως προς τους φτωχότερους Αμερικανούς που θα στερηθούν τις υπηρεσίες πρόνοιας. Κλείνουν ακόμη μουσεία και πάρκα, ενώ το λουκέτο στο αμερικανικό δημόσιο θα επηρεάσει άμεσα την τοπική οικονομία στην περιοχή της Ουάσιγκτον(Washington DC). Οι κυβερνητικές υπηρεσίες καταλαμβάνουν το ένα τρίτο της τοπικής οικονομίας, επιφέροντας ζημιά ύψους 200 εκατ. δολαρίων την ημέρα, επηρεάζοντας πάνω από 700.000 θέσεις εργασίας: από τη περισυλλογή σκουπιδιών μέχρι το κλείσιμο βιβλιοθηκών.
Η σύγκρουση για το Obamacare
Αφορμή για την διελκυστίνδα μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών που οδήγησε στο κλείσιμο του αμερικανικού δημοσίου, βρίσκεται η μεταρρύθμιση Ομπάμα στην κοινωνική πρόνοια και υγεία(Obamacare), η οποία τίθεται από την 1ηΟκτωβρίου σε ισχύ. Η μεταρρύθμιση στην υγεία έχει εξελιχθεί σε μείζονα πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ. Με δεδομένο ότι στις ΗΠΑ οι ανασφάλιστοι ξεπερνούν τα 46 εκατομμύρια, ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα φιλοδοξεί να περιορίσει τον αριθμό των ανασφάλιστων εισάγοντας ένα νέο σύστημα αγοράς ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών, μέσω επιδοτήσεων, το οποίο υποτίθεται θα εξυπηρετεί τους φτωχούς Αμερικανούς που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα ...
Οι προτάσεις Ομπάμα δεν έχουν ωστόσο σε τίποτα να κάνουν με την λογική της καθολικής κοινωνικής ασφάλισης, έννοια που απουσιάζει από τις ΗΠΑ. Προβλέπει απλά κάποια στοιχειώδη κάλυψη για μερίδα των εκατομμυρίων Αμερικανών ανασφάλιστων, μέσω επιδοτούμενης πώλησης ασφαλιστικών υπηρεσιών.
Οι Ρεπουμπλικάνοι και ιδίως η ακροδεξιά τους πτέρυγα, το λεγόμενο «κόμμα του Τσαγιού», αντιδρά ωστόσο και στην παραμικρή επιβάρυνση των αμερικανικών επιχειρήσεων και φαρμακευτικών εταιριών, προβάλλοντας παράλληλα ως φόβητρο την αύξηση των δημοσίων δαπανών, που απορρέει από το πρόγραμμα της κυβέρνησης Ομπάμα.
Εδώ άλλωστε βρίσκεται και η πεμπτουσία της αμερικανικής πολιτικής διαμάχης. Η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι υπερχρεωμένη. Στις 17 Οκτωβρίου επίκειται μία νέα πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ κογκρέσου και κυβέρνησης, η οποία αφορά την ανάγκη να αυξηθεί κι' άλλο το ανώτατο όριο δανεισμού από το σημερινό όριο των 16,7 τρισ. δολαρίων(!).
Η αμερικανική υπερχρέωση οφείλεται στη χρόνια μείωση της φορολόγησης των πλουσίων και των μεγάλων επιχειρήσεων, την ώρα που ο αμερικανικός λαός υπόκειται σε συνεχείς περικοπές στο όνομα της αντιμετώπισης των υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων σε ομοσπονδιακό και τοπικό επίπεδο.
Από το 2010 οι ΗΠΑ συγκλονίζονται από ανάλογες πολιτικές κρίσεις. Το 2010 Ομπάμα και Ρεπουμπλικάνοι αντιπαρατέθηκαν για το αν πρέπει να παραταθούν οι φοροαπαλλαγές που είχε υιοθετήσει η προηγούμενη κυβέρνηση Μπους και οι οποίες αφορούσαν κυρίως τα υψηλά εισοδήματα. Για να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις του τρομοκρατικού κτυπήματος στους Δίδυμους Πύργους το 2001, αλλά και η ύφεση που είχε ήδη ξεκινήσει με το σπάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας dot. Com και τη διεθνή κατάρρευση των χρηματιστηρίων, η κυβέρνηση Μπους έδωσε νέα φορολογικά κίνητρα στους πλουσίους, υποτίθεται για να ρίξουν χρήμα σε κατανάλωση και επενδύσεις.
Το 2010 οι φοροελαφρύνσεις του Μπους πήραν παράταση δύο χρόνια, καθώς η αμερικανική οικονομία βρισκόταν αντιμέτωπη με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Το 2011 υπήρξε νέα αντιπαράθεση για την άνοδο του ανώτατου ορίου δανεισμού και το 2012 για την εφαρμογή του λεγόμενου «δημοσιονομικού βράχου(fiscal cliff)», την εφαρμογή αυτόματων περικοπών στις δαπάνες, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το τεράστιο αμερικανικό έλλειμμα. Η δημοσιονομική κρίση για την αναγκαιότητα αύξησης του ανώτατου ορίου δανεισμού στις ΗΠΑ έληξε με μία «ιστορική» συμφωνία μεταξύ του ελεγχόμενου από τους Ρεπουμπλικάνους κογκρέσου και του προέδρου Ομπάμα για την επιβολή άνω τους ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων περικοπών στις δημόσιες δαπάνες για την επόμενη δεκαετία. Επιπλέον αποφασίστηκε να γίνουν «οριζόντιες» περικοπές ύψους 1,2 τρισ. δολαρίων από το 2013 και μετά, αν δεν έχει επιτευχθεί μέχρι τότε συμφωνία μεταξύ του Λευκού Οίκου και του κογκρέσου για τη μείωση του αμερικανικού δημοσιονομικού ελλείμματος.
Μύθος και Πραγματικότητα
Η πολιτική αντιπαράθεση στις ΗΠΑ, καταρρίπτει ορισμένους από τους μύθους που κυριαρχούν όσον αφορά τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις. Οι Αμερικανοί ζουν εδώ και χρόνια πάνω από τις δυνατότητες τους, καταναλώνουν δηλαδή περισσότερα από όσα παράγουν, με το δημόσιο να ευνοεί σκανδαλωδώς με όλο και περισσότερες νέες ρυθμίσεις τους πλουσίους, με το επιχείρημα της ενίσχυσης της αμερικανικής επιχειρηματικότητας.
Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ζουν πάνω από τις δυνατότητες τους, είναι σύμφυτο με το μοντέλο της ατέρμονης κατανάλωσης. Η κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών στις ΗΠΑ(από αυτούς βέβαια που έχουν τέτοιες δυνατότητες) ευνόησε για χρόνια την ανάπτυξη όλου του πλανήτη, ιδίως τη «χρυσή δεκαετία» του '90 με το χρηματιστηριακό μπουμ. Χάρη στο δολάριο, το οποίο αποτελεί διεθνές αποθεματικό νόμισμα, είναι δηλαδή νόμισμα του κόσμου, τη νομισματική πολιτική του οποίου καθορίζει η αμερικανική κυβέρνηση και η Ομοσπονδιακή(κεντρική) τράπεζα των ΗΠΑ, η γνωστή σε όλους Fed, οι ΗΠΑ καταφέρνουν να μετακυλούν την κρίση στον υπόλοιπο κόσμο. Την ίδια στιγμή στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όλο και μεγαλύτερα κοινωνικά στρώματα οδηγούνται στο περιθώριο, με περικοπές, μειώσεις μισθών και υποβάθμιση των στοιχειωδών κοινωνικών παροχών, σε μία χώρα που ουδέποτε ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη η έννοια του «κοινωνικού κράτους».
Χρήμα και... κουπόνια
Για παράδειγμα την ώρα που η Fed, «τυπώνει» περί τα 85 δισ. δολάρια το μήνα μέσω του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων, δεν υπάρχουν λεφτά να πληρωθούν 800.000 ομοσπονδιακοί υπάλληλοι και να χρηματοδοτηθούν οι ανάλογες υπηρεσίες. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 47 εκατ. Αμερικανοί που σιτίζονται με κουπόνια τροφίμων-μέτρο που εφαρμόστηκε την εποχή του New Deal για την αντιμετώπιση της Μεγάλης Ύφεσης-οι οποίοι απειλούνται με περικοπές στα πλαίσια της δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Δεν αρκεί λοιπόν να τυπώνεις χρήμα-η αμερικανική πολιτική νομισματικής χαλάρωσης έχει αρκετές φορές επαινεθεί και από «αριστερούς» οικονομολόγους σε αντιδιαστολή με την σφικτή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ, η οποία επιδεινώνει την κρίση-αλλά για ποιόν.
Αν τα ελλείμματα στον αναπτυγμένο κόσμο δημιουργήθηκαν τις δεκαετίες του '70 και '80 για τη χρηματοδότηση του λεγόμενου «κοινωνικού κράτους», την τελευταία δεκαπενταετία της πλήρους επικράτησης του νεοφιλελευθερισμού, τα ελλείμματα δημιουργήθηκαν από την παντελή απουσία του κράτους: τη σκανδαλώδη μείωση της φορολογίας στους πλούσιους και τις μεγάλες επιχειρήσεις στο όνομα της ανάπτυξης και τη «χρηματιστικοποίηση» της οικονομίας, μέσω των λογής-λογής χρηματοπιστωτικών φουσκών που έθρεφαν την ανάπτυξη τα προηγούμενα χρόνια.
Η αμερικανική δημοσιονομική κρίση, ακόμη και αν εκτονωθεί προσωρινά μέσω κάποιου νέου συμβιβασμού μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών θα συνεχίσει να αποτελεί ένα ακόμη πρόβλημα που θα αποσταθεροποιεί την παγκόσμια οικονομία, με την κρίση στην ευρωζώνη να επανέρχεται στο προσκήνιο με τη νέα πολιτική κρίση στην Ιταλία και την κινεζική οικονομία να αγκομαχά στο ρόλο της παγκόσμιας ατμομηχανής.
Όσο για το εσωτερικό των ΗΠΑ; Οι πτωχεύσεις τύπου Ντιτρόιτ πιθανότατα θα πολλαπλασιαστούν με την πλειονότητα των Αμερικανών εργαζομένων να πληρώνουν όλο και μεγαλύτερο τίμημα στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η κρίση που συνταράσσει το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα από την Ουάσιγκτον έως το Τόκιο και την Αθήνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου