Η Ελληνίδα φωτογράφος Νelly's: Η πιο τολμηρή και κορυφαία όλων

Δήμητρα Δρακάκη
 

Η Ρωσίδα χορεύτρια Μόνα Πάεβα, πρώτη μπαλαρίνα της Opera Comique, ποζάρει γυμνή στην Ακρόπολη και κόβει την ανάσα της Ελλάδας του Μεσοπολέμου.  Η Ελληνίδα φωτογράφος Νelly's τολμά να τραβήξει αυτές τις φωτογραφίες όχι σήμερα, αλλά εν έτη 1929 καταφέρνοντας να σοκάρει το αθηναϊκό κοινό και να αποκτήσει -όχι άδικα- τη φήμη της πιο τολμηρής  και προχωρημένης φωτογράφου της εποχής. 

 

 

Η Ελλη Σουγιουλτζόγλου που έκανε καριέρα με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Nelly΄s,γεννιέται το 1899 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, αλλά γρήγορα μετακομίζει στη Σμύρνη, όπου και περνάει τα μαθητικά της χρόνια. Όταν γίνεται 20 ετών πηγαίνει στη Δρέσδη της Γερμανίας με σκοπό να σπουδάσει ζωγραφική και μουσική. Όμως την κερδίζει η τέχνη της φωτογραφίας.

Κοντά στον μεγάλο κλασικό φωτογράφο Hugo Erfurt και αργότερα, κοντά στον Franz Fiedler, μυείται στη νέα αντίληψη της φωτογραφίας και τον ευρωπαϊκό νεορομαντισμό.Η Nelly’s από την εποχή ακόμη των σπουδών της και των γυμνών στο στούντιο του Fiedler στη Γερμανία, αφαιρεί τα στοιχεία του φόντου εστιάζοντας την προσοχή της στο θέμα, πράγμα που οδηγεί στην  ανατροπή των ίδιων των αναφορών του προσανατολισμού. Η τελική εικόνα αποτελεί ένα μείγμα ρεαλιστικών και αφηρημένων τύπων. Καταφέρνει έτσι να ενσωματώσει την απορία του θεατή σαν ένα στοιχείο της εικόνας. 

Σφακιανοί, Κρήτη 1939



Μετά την καταστροφή της Σμύρνης η οικογένειά της αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, γεγονός που την ωθεί σε αναζήτηση κερδοφόρου επαγγέλματος. Έτσι το 1924 επιστρέφει στην Αθήνα και ανοίγει το πρώτο της επαγγελματικό στούντιο στην οδό Ερμού. Αρχίζει να αναλαμβάνει έργα κατά παραγγελία του Υπουργείου Πολιτισμού και εξειδικεύεται στα πορτρέτα προσφύγων αλλά και διάσημων ανθρώπων της εποχής όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

 

 

Στην εποχή της θεωρείται η πιο ακριβοπληρωμένη φωτογράφος της Αθήνας. Η κλασική της παιδεία και η λατρεία της για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό συμβάλλουν ώστε η φωτογραφική της εργασία στην Ακρόπολη να γίνει καθοριστική για την ίδια αλλά και γενικότερα για την ιστορία της φωτογραφίας και της αρχιτεκτονικής. Τολμηρή καθώς ήταν, φωτογραφίζει κρυφά το 1929 στον Παρθενώνα, γυμνή, την πρίμα μπαλαρίνα της Opera Comique Μόνα Πάεβα. Οι φωτογραφίες δημοσιεύονται στο γαλλικό περιοδικό Illustration de Paris και σοκάρουν την Αθήνα του μεσοπολέμου. 



Κεντρική Κρήτη, 1939



Ορισμένες από τις γνωστότερες φωτογραφίες της Nelly’s έχουν σαν θέμα τους την Κρήτη και τους Κρητικούς. Ενα σύντομο χρονικό για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα στιγμιότυπα αποτυπώθηκαν, στα δύο ταξίδια της καλλιτέχνιδας στο νησί, το 1927 και το 1939, εξιστορεί η ίδια στο εξαιρετικό λεύκωμα «Πρόσωπα της Κρήτης» που έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Νήσος».

Δέχεται ισχυρή κριτική, κατηγορείται για βεβήλωση ιερού χώρου όμως οι καλλιτέχνες της εποχής είναι με το μέρος της και τη στηρίζουν. Την ίδια εποχή φωτογραφίζει τις "Δελφικές Εορτές" του Σικελιανού. Στα σημαντικά έργα της μπορούν να καταταχτούν και η φωτογράφηση της συζύγου του Σικελιανού Εύας Πάλμερ, καθώς και η φωτογράφιση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Βερολίνο.Το 1929 παντρεύεται με τον πιανίστα Άγγελο Σεραϊδάρη.

Το έτος 1939, στη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας, το Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού την εμπιστεύεται και της ζητάει να σχεδιάσει την αφίσα για την προβολή της Ελλάδας στη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού της Νέας Υόρκης. Εκείνη την περίοδο κομμάτι του ελληνισμού της καταλογίζει ναζιστικές αποχρώσεις στη ιδεολογία και δραση της (το Τρίτο Ράιχ και ο "Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός" του Μεταξά) και της ασκεί αυστηρή κριτική.





Μοναστήρι στη Κρήτη, 1927



Η κήρυξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τη βρίσκει να μετακομίζει στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου παραμένει για είκοσι επτά χρόνια. Η αλλαγή δεν την εμποδίζει να συνεχίσει το έργο της. Ανοίγει στούντιο και κάνει εκθέσεις. Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αγοράζει μεγάλη γκάμα από τη φωτογραφική της συλλογή. Λαμβάνει τιμητικές διακρίσεις και φωτογραφίες της δημοσιεύονται σε μεγάλα περιοδικά. Τον Δεκέμβριο του 1940 μια φωτογραφία της θα κάνει τον γύρο του κόσμου στο εξώφυλλο του περιοδικού Life. Φωτογραφίζει διάσημους καλλιτέχνες, πολιτικούς, βασιλείς. Το 1953 παρακολουθεί  μαθήματα φωτοδημοσιογραφίας στη σχολή Brodovitz.



 Η Nelly's σε φωτογραφία της δεκαετίας του 30



Το 1966 επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα και αποσύρεται από το επάγγελμα. Μετακομίζει με το σύζυγό της στη Νέα Σμύρνη και εκεί δημιουργούν στο σπίτι τους φωτογραφικό μουσείο με τα έργα της. Το 1975 το όνομα της ξαναέρχεται στο προσκήνιο και ο τύπος συχνά την τιμά με εκθέσεις και αφιερώματα.



Η Nelly's στη Αθήνα λίγο πριν τον θάνατο της



Εκδίδονται πολυτελή λευκώματα με φωτογραφίες της και το 1989 κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία της με τίτλο "Αυτοπροσωπογραφία". Έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα, με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών ενώ το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου της το δώρισε η ίδια στο Μουσείο Μπενάκη. Να σημειώσουμε πως τα έργα της είχε αρχίσει να τα συλλέγει η ίδια από το 1990 για την έκθεση «New York Easter Parade» κατόπιν της επίμονης προτροπής του Alexey Brodovitch, διευθυντή του περιοδικού Harper's Bazaar. Έφυγε από τη ζωή το 1998 στην Ελλάδα.

 

 

Στα πορτραίτα της η Nelly’s χρησιμοποιεί το τεχνητό φως αφήνοντας ένα μέρος της φόρμας στο σκοτάδι, ενώ το φόντο παραμένει κενό σαν αναφορά στους μεγάλους ζωγράφους της Αναγέννησης. Στόχος της δουλειάς αυτής υπήρξε η αναζήτηση του πνευματικού στοιχείου, της ποιητικής ατμόσφαιρας και της ανάδειξης της βαθύτερης ουσίας της μορφής.

www.theinsider.gr