Το Βερολίνο πρωτοστάτησε στην απαίτηση από κράτη-οφειλέτες να επιβάλουν ακραία λιτότητα, ενώ η Γερμανία θα έχανε μόλις 2,1% του ΑΕΠ αν έκλεινε τη ρωσική κάνουλα αερίου
Από τον Paul Krugman/New York Times
Ο πόλεμος του Vladimir Putin διεξάγεται με χρήματα που παίρνει η Ρωσία από την πώληση ορυκτών
Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανία -της οποίας οι πολιτικοί και επιχειρηματικοί ηγέτες επιμένουν ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν χωρίς το ρωσικό φυσικό αέριο, παρόλο που πολλοί από τους οικονομολόγους της διαφωνούν- στην πραγματικότητα έχει αναδειχθεί σε έναν βασικό παράγοντα στήριξης του Putin. Είναι ντροπή και είναι επίσης απίστευτα υποκριτικό δεδομένης της πρόσφατης γερμανικής ιστορίας.
Το παρασκήνιο: Η Γερμανία είχε λάβει αρκετές προειδοποιήσεις εδώ και δεκαετίες για τους κινδύνους της εξάρτησης της από το ρωσικό αέριο. Αλλά οι ηγέτες της, επικεντρωμένοι στα βραχυπρόθεσμα οφέλη της φθηνής ενέργειας, αγνόησαν αυτές τις προειδοποιήσεις. Την παραμονή του πολέμου στην Ουκρανία, το 55% του γερμανικού φυσικού αερίου προέρχονταν από τη Ρωσία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η γρήγορη διακοπή ή ακόμη και η μεγάλη μείωση της ροής αερίου θα ήταν επώδυνη. Ωστόσο, πολλαπλές οικονομικές αναλύσεις -από το Ινστιτούτο Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες, τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας και το ECONtribute, μια δεξαμενή σκέψης που χρηματοδοτείται από τα Πανεπιστήμια της Βόννης και της Κολωνίας- έχουν βρει ότι οι επιπτώσεις της δραστικής μείωσης των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία δεν θα ήταν καθόλου καταστροφικές για τη Γερμανία.
Όπως είπε ένα μέλος των εμπειρογνωμόνων του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών, το οποίο έχει ρόλο κάπως παρόμοιο με αυτόν του Συμβουλίου Οικονομικών των ΗΠΑ, ένα εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο θα ήταν δύσκολο αλλά «εφικτό».
Η ανάλυση της ECONtribute προσφέρει μια σειρά εκτιμήσεων, αλλά τα στοιχεία τους δείχνουν ότι στη χειρότερη περίπτωση ένα εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο θα μείωνε προσωρινά το πραγματικό ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 2,1%. Θα βάλω αυτόν τον αριθμό στο πλαίσιο σύντομα.
Οι Γερμανοί βιομήχανοι αρνούνται να δεχτούν τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων, επιμένοντας ότι ένα εμπάργκο φυσικού αερίου θα ήταν πράγματι καταστροφικό. Αλλά θα το έλεγαν αυτό έτσι κι αλλιώς, έτσι δεν είναι; Πάντα, οι επικεφαλής της βιομηχανίας, σε όποιο μέρος του πλανήτη και αν είναι, ισχυρίζονται ότι οποιοσδήποτε προτεινόμενος περιορισμός στις δραστηριότητές τους θα ήταν οικονομική καταστροφή.
Για παράδειγμα, το 1990, οι βιομηχανικοί όμιλοι των ΗΠΑ εξέδωσαν επείγουσες προειδοποιήσεις κατά των πολιτικών για τη μείωση της όξινης βροχής, επιμένοντας ότι θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια και θα οδηγήσει ακόμη και στην «δυνητική καταστροφή της οικονομίας των Μεσοδυτικών (Πολιτειών)». Τίποτα από αυτά δεν συνέβη. Στην πραγματικότητα, οι νέοι κανόνες παρήγαγαν μεγάλα οφέλη για τη δημόσια υγεία με μέτριο οικονομικό κόστος.
Δυστυχώς, οι πολιτικοί ηγέτες της Γερμανίας, συμπεριλαμβανομένου του καγκελάριου Olaf Scholz, είναι με το μέρος εκείνων που τρομοκρατούν. Οι αποκαλύψεις των ρωσικών θηριωδιών στην Ουκρανία οδήγησαν σε παραδοχές ότι κάτι πρέπει να γίνει, αλλά και πάλι όχι με πολύ επείγοντα χαρακτήρα.
Αυτό που με εντυπωσιάζει —έναν παραλληλισμό, που για κάποιο λόγο δεν έχω δει πολλούς ανθρώπους να επικαλούνται— είναι η αντίθεση μεταξύ της τρέχουσας απροθυμίας της Γερμανίας να κάνει μέτριες θυσίες, ακόμη και ενόψει φρικτών εγκλημάτων πολέμου, και των τεράστιων θυσιών που ζήτησε η Γερμανία από άλλες χώρες κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους πριν από μια δεκαετία.
Όπως μπορεί να θυμούνται ορισμένοι αναγνώστες, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας μεγάλο μέρος της νότιας Ευρώπης αντιμετώπισε τεράστια κρίση καθώς σταμάτησε ο δανεισμός τους, οδηγώντας τα επιτόκια του δημόσιου χρέους τους στα ύψη. Οι Γερμανοί αξιωματούχοι έσπευσαν να κατηγορήσουν αυτές τις χώρες για τα δικά τους δεινά, επιμένοντας, με πολλή ηθική, ότι είχαν πρόβλημα επειδή ήταν δημοσιονομικά ανεύθυνοι και πως πλέον θα έπρεπε να πληρώσουν το τίμημα.
Όπως αποδεικνύεται σήμερα, αυτή η διάγνωση ήταν ως επί το πλείστον λανθασμένη. Μεγάλο μέρος της αύξησης των επιτοκίων της Νότιας Ευρώπης αντανακλούσε τον πανικό της αγοράς και όχι τα θεμελιώδη στοιχεία. Το κόστος δανεισμού έπεσε, ακόμη και για την Ελλάδα, αφού ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είπε δύο λέξεις -«ό,τι χρειαστεί»- υποδηλώνοντας ότι η τράπεζα, εάν χρειαστεί, θα παρέμβει για να αγοράσει το χρέος των προβληματικών οικονομιών.
Ωστόσο, η Γερμανία πρωτοστάτησε στην απαίτηση από τα κράτη-οφειλέτες να επιβάλουν ακραία μέτρα λιτότητας, ειδικά περικοπές δαπανών, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλο θα ήταν το οικονομικό κόστος. Και αυτό το κόστος ήταν πράγματι τεράστιο: Μεταξύ 2009 και 2013 η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 21%, ενώ το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 27%.
Όμως, ενώ η Γερμανία ήταν πρόθυμη να επιβάλει οικονομική και κοινωνική καταστροφή σε χώρες που ισχυριζόταν ότι ήταν ανεύθυνες στον δανεισμό τους, δεν ήταν πρόθυμη να επιβάλει περιορισμούς στην εισαγωγή αερίου της, με πολύ μικρότερο κόστος στην ίδια, παρά την αναμφισβήτητη ανευθυνότητα των προηγούμενων ενεργειακών πολιτικών της.
Δεν είμαι σίγουρος πώς να το ποσοτικοποιήσω αυτό, αλλά αισθάνομαι ότι η Γερμανία έλαβε πολύ περισσότερες και σαφέστερες προειδοποιήσεις σχετικά με την απερίσκεπτη εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο από ό,τι η Ελλάδα για τον δανεισμό της πριν από την κρίση. Ωστόσο, φαίνεται ότι η περίφημη προθυμία της Γερμανίας να αντιμετωπίσει την οικονομική πολιτική ως παιχνίδι ηθικής ισχύει μόνο για άλλες χώρες.
Για να είμαστε δίκαιοι, η Γερμανία έχει προχωρήσει αρκετά σήμερα από την αρχική απροθυμία της να μη βοηθήσει καθόλου την Ουκρανία. Ο πρεσβευτής της Ουκρανίας στη Γερμανία ισχυρίζεται, αν και οι Γερμανοί το αρνούνται, ότι του είπαν πως δεν είχε νόημα να στείλει όπλα επειδή η κυβέρνησή του θα κατέρρεε σε ώρες. Και ίσως, ίσως, η συνειδητοποίηση ότι η άρνηση διακοπής της ροής ρωσικού φυσικού αερίου κάνει τη Γερμανία de facto συνένοχη σε μαζικές δολοφονίες να είναι τελικά αρκετή για να προκαλέσει πραγματική δράση.
Αλλά έως ότου συμβεί αυτό, η Γερμανία θα συνεχίσει, επαίσχυντα, να είναι ο πιο αδύναμος κρίκος στην απάντηση του δημοκρατικού κόσμου στη ρωσική επιθετικότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου