Δανάη Αλεξάκη
Το μουσείο Ιστορίας Μετανάστευσης στην Προύσα της Τουρκίας παρουσίασε το 2018 ένα έκθεμα 138 χρόνων, που ανήκει σε Έλληνα μπακάλη ο οποίος διατηρούσε παντοπωλείο στην Τρίγλια της... Βιθυνίας, στη Μικρά Ασία. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας Μilliyet, ένας απόγονος του γείτονα του Έλληνα παντοπώλη παρέδωσε το κόκκινο βιβλίο των λογαριασμών στο Μουσείο.
Το τεφτέρι αναδεικνύεται σε ιστορικό στοιχείο, καθώς αποτυπώνει τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων της περιοχής γύρω στο 1880, αφού στις σελίδες με τα χρωστούμενα καταγράφονται οι συνθήκες φτώχειας που επικρατούν. Το τεφτέρι του μπακάλη δεν επικράτησε μονάχα επί τουρκικού εδάφους, αλλά αποτέλεσε μια πάγια εμπορική τακτική στα μπακάλικα του κόσμου… τω καιρώ εκείνω. Στην Ελλάδα, το τεφτέρι άρχισε να εξασθενεί με την εμφάνιση των πρώτων σούπερ μάρκετ, δηλαδή γύρω στο 1960, ενώ στις φτωχογειτονιές στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε πολλές περιοχές στην επαρχία από το ’80 και μετά.
Κι όμως, γύρω στο 2010, η εγχώρια ύφεση επανέφερε δειλά το τεφτέρι σε αρκετά μπακάλικα στην Ελλάδα. Δυστυχώς, το 2022 δείχνει να είναι το έτος της «ολικής επαναφοράς» των αγορών επί πιστώσει και η μικρή λιανική έχει ξεκινήσει ήδη να τις εφαρμόζει. Στο τεφτέρι του μπακάλη μέλλει να ξαναγραφτεί η ιστορία της φτώχειας όχι μονάχα στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, με την αγοραστική δυνατότητα των καταναλωτών να επιστρέφει με ταχύ ρυθμό πίσω στον χρόνο. Και όχι στο 2010, αλλά στο 1950, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, και αυτό το δεδομένο πρέπει να μπει στο «ζύγι» τόσο της αγοράς όσο και -κυρίως- των κυβερνώντων τους λαούς.
Στο τεφτέρι του μπακάλη γράφονται μεν όλα τα βερεσέ των καταναλωτών, αλλά συνάμα γράφονται και όλες οι πολιτικές αποφάσεις των κυβερνήσεων. Και στο τέλος πάντα έρχεται ο λογαριασμός, γιατί στο τεφτέρι του μπακάλη ό,τι γράφει δεν ξεγράφει… Και ήδη ο λογαριασμός είναι βαρύς. Η φτωχοποίηση των λαών γεννά κοινωνικές ανισότητες, συντηρητισμό, σκοταδισμό, φόβο και ελλοχεύει ο κίνδυνος της ηθικής χρεοκοπίας. Και σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει γυρισμός. Γιατί όταν η ηθική χρεοκοπεί δεν υπάρχουν ούτε μηχανισμοί στήριξης, ούτε ελκυστικά επιτόκια δανεισμού, ούτε μνημόνια για να την ξεχρεώσουν...
Το τεφτέρι αναδεικνύεται σε ιστορικό στοιχείο, καθώς αποτυπώνει τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων της περιοχής γύρω στο 1880, αφού στις σελίδες με τα χρωστούμενα καταγράφονται οι συνθήκες φτώχειας που επικρατούν. Το τεφτέρι του μπακάλη δεν επικράτησε μονάχα επί τουρκικού εδάφους, αλλά αποτέλεσε μια πάγια εμπορική τακτική στα μπακάλικα του κόσμου… τω καιρώ εκείνω. Στην Ελλάδα, το τεφτέρι άρχισε να εξασθενεί με την εμφάνιση των πρώτων σούπερ μάρκετ, δηλαδή γύρω στο 1960, ενώ στις φτωχογειτονιές στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε πολλές περιοχές στην επαρχία από το ’80 και μετά.
Κι όμως, γύρω στο 2010, η εγχώρια ύφεση επανέφερε δειλά το τεφτέρι σε αρκετά μπακάλικα στην Ελλάδα. Δυστυχώς, το 2022 δείχνει να είναι το έτος της «ολικής επαναφοράς» των αγορών επί πιστώσει και η μικρή λιανική έχει ξεκινήσει ήδη να τις εφαρμόζει. Στο τεφτέρι του μπακάλη μέλλει να ξαναγραφτεί η ιστορία της φτώχειας όχι μονάχα στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη, με την αγοραστική δυνατότητα των καταναλωτών να επιστρέφει με ταχύ ρυθμό πίσω στον χρόνο. Και όχι στο 2010, αλλά στο 1950, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, και αυτό το δεδομένο πρέπει να μπει στο «ζύγι» τόσο της αγοράς όσο και -κυρίως- των κυβερνώντων τους λαούς.
Στο τεφτέρι του μπακάλη γράφονται μεν όλα τα βερεσέ των καταναλωτών, αλλά συνάμα γράφονται και όλες οι πολιτικές αποφάσεις των κυβερνήσεων. Και στο τέλος πάντα έρχεται ο λογαριασμός, γιατί στο τεφτέρι του μπακάλη ό,τι γράφει δεν ξεγράφει… Και ήδη ο λογαριασμός είναι βαρύς. Η φτωχοποίηση των λαών γεννά κοινωνικές ανισότητες, συντηρητισμό, σκοταδισμό, φόβο και ελλοχεύει ο κίνδυνος της ηθικής χρεοκοπίας. Και σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει γυρισμός. Γιατί όταν η ηθική χρεοκοπεί δεν υπάρχουν ούτε μηχανισμοί στήριξης, ούτε ελκυστικά επιτόκια δανεισμού, ούτε μνημόνια για να την ξεχρεώσουν...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου