Για να κάνουμε τον κόσμο πλουσιότερο, πρέπει να τον κάνουμε ασφαλέστερο
Οι οικονομικοί σχολιαστές κάνουν πάντα ιστορικές αναδρομές και συγκρίνουν με το παρελθόν, βρίσκοντας ενδιαφέροντα στοιχεία για να συγκρίνουν. Για παράδειγμα, όσοι είχαν μελετήσει παλαιότερες τραπεζικές κρίσεις διέθεταν πολύ καλύτερη κατανόηση του τι συνέβαινε το 2008 από εκείνους που δεν το είχαν κάνει. Αλλά υπάρχει πάντα το ερώτημα ποιο παράδειγμα να διαλέξουν.
Από τον Paul Krugman/New York Times
Αυτή τη στιγμή, πολλοί επιστρέφουν στην περίοδο του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας του 1970. Έχω υποστηρίξει εκτενώς ότι αυτός είναι ένας κακός παραλληλισμός. Ο τρέχων πληθωρισμός μας φαίνεται πολύ διαφορετικός από αυτό που είδαμε το 1979-80, και πιθανώς είναι πολύ πιο εύκολο να τελειώσει.
Υπάρχουν, ωστόσο, καλοί λόγοι να ανησυχούμε ότι βλέπουμε μια οικονομική επανάληψη του 1914, του έτους που τελείωσε αυτό που ορισμένοι οικονομολόγοι αποκαλούν το πρώτο κύμα παγκοσμιοποίησης, μία τεράστια επέκταση του παγκόσμιου εμπορίου που έγινε δυνατή μέσω των σιδηροδρόμων, ατμόπλοιων και καλωδίων τηλεφώνου.
Στο βιβλίο «The Economic Consequences of the Peace» του 1919, ο John Maynard Keynes, ο οποίος αργότερα θα μας διδάξει το πώς να κατανοούμε την κατάθλιψη, στεναχωριόταν για αυτό που ζούσε, σωστά, «το τέλος μιας εποχής», περιγράφοντας το ως «ένα αναπάντεχο επεισόδιο στην οικονομική πρόοδο της ανθρωπότητας». Τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έγραφε, ένας κάτοικος του Λονδίνου μπορούσε εύκολα να παραγγείλει «διάφορα προϊόντα ολόκληρης της γης, σε όση ποσότητα θεωρούσε κατάλληλη, και εύλογα να περιμένει την έγκαιρη παράδοσή τους στο κατώφλι του».
Αλλά αυτό δεν επρόκειτο να διαρκέσει, χάρη στα «προγράμματα και τις πολιτικές του μιλιταρισμού και του ιμπεριαλισμού, των φυλετικών και πολιτιστικών αντιπαλοτήτων». Όλο αυτό ακούγεται οικείο;
Ο Keynes είχε δίκιο όταν είδε τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο ως το τέλος μιας εποχής για την παγκόσμια οικονομία. Για να πάρουμε ένα σαφώς σχετικό παράδειγμα, το 1913 η ρωσική αυτοκρατορία ήταν ένας τεράστιος εξαγωγέας σιταριού. Θα περνούσαν τρεις γενιές προτού επαναλάβουν αυτόν τον ρόλο ορισμένες από τις πρώην δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης. Και το δεύτερο κύμα παγκοσμιοποίησης, με τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού που κατέστησαν δυνατές μέσω της μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και των τηλεπικοινωνιών, δεν ξεκίνησε στην πραγματικότητα μέχρι το 1990 περίπου.
Θα δούμε λοιπόν μια δεύτερη αποπαγκοσμιοποίηση; Η απάντηση είναι, μάλλον, ναι. Και ενώ υπήρχαν σημαντικά μειονεκτήματα στην παγκοσμιοποίηση, όπως την ξέρουμε, θα υπάρξουν ακόμη πιο έντονες συνέπειες εάν, όπως φοβόμαστε εγώ και πολλοί άλλοι, δούμε μια σημαντική υποχώρηση στο παγκόσμιο εμπόριο. Γιατί όμως;
Ο κατακτητικός πόλεμος του Vladimir Putin σημαίνει, φυσικά, ένα τέλος στις εξαγωγές σιταριού από την Ουκρανία και πιθανότατα θα κόψει και μεγάλο μέρος των πωλήσεων της Ρωσίας. Δεν είναι απολύτως σαφές πόσο δραστικά έχουν ήδη μειωθεί οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας καθώς η η Ευρώπη είναι απρόθυμη να επιβάλει κυρώσεις στις εισαγωγές προϊόντων από τα οποία, αδίκως, επέτρεψε στον εαυτό της να εξαρτηθεί, αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται προκειμένου να τερματιστεί αυτή η εξάρτηση.
Περιμένετε, υπάρχουν περισσότερα. Ίσως δεν περιμένατε ότι ο πόλεμος του Putin θα είχε μεγάλη επίδραση στην παραγωγή αυτοκινήτων. Αλλά τα σύγχρονα οχήματα περιλαμβάνουν πολλές καλωδιώσεις, που συγκρατούνται στη θέση τους από ένα εξειδικευμένο εξάρτημα που ονομάζεται πλεξούδα καλωδίωσης και πολλές από αυυτές, όπως αποδεικνύεται, κατασκευάζονται στην Ουκρανία (σε περίπτωση που αναρωτιέστε, οι περισσότερες πλεξούδες καλωδίωσης των ΗΠΑ κατασκευάζονται στο Μεξικό).
Ωστόσο, η απόφαση της Ρωσίας να μετατραπεί σε διεθνή παρία πιθανότατα δεν θα ήταν από μόνη της αρκετή για να μειώσει δραστικά το παγκόσμιο εμπόριο -όπως θα συνέβαινε με την Κίνα, η οποία παίζει βασικό ρόλο σε πολλές αλυσίδες εφοδιασμού, αν αποφάσιζε να κλειστεί στο καβούκι της.
Αλλά ενώ η Κίνα δεν έχει εισβάλει σε κανέναν (για πόσο ακόμα;), υπάρχουν προβλήματα και σε αυτό το μέτωπο.
Για παράδειγμα, η αντίδραση της Κίνας στην Covid, η οποία ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη στα αρχικά στάδια της πανδημίας, γίνεται μια αυξανόμενη πηγή οικονομικής αναστάτωσης. Η κινεζική κυβέρνηση εξακολουθεί να επιμένει στη χρήση εγχώριων εμβολίων που δεν λειτουργούν πολύ καλά και εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στα κρούσματα με δρακόντεια lockdown, τα οποία προκαλούν προβλήματα όχι μόνο στην Κίνα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.
Όπως και να ‘χει, αυτό που μας δίδαξε ο Putin είναι ότι οι χώρες που διοικούνται από ισχυρούς άνδρες οι οποίοι περιβάλλουν τους εαυτούς τους με «yes-men» δεν είναι αξιόπιστοι επιχειρηματικοί εταίροι. Μια κινεζική αντιπαράθεση με τη Δύση, οικονομική ή στρατιωτική, θα ήταν παράλογη, αλλά το ίδιο ήταν και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πόλεμος της Ουκρανίας φαίνεται να οδήγησε σε μεγάλης κλίμακας φυγή κεφαλαίων από την… Κίνα.
Επομένως, εάν είστε επικεφαλής επιχείρησης αυτή τη στιγμή, σίγουρα αναρωτιέστε αν είναι έξυπνο να διακυβεύετε το μέλλον της εταιρείας σας με την υπόθεση ότι θα συνεχίσετε να μπορείτε να αγοράζετε ό,τι χρειάζεστε από αυταρχικά καθεστώτα. Η επαναφορά της παραγωγής σε έθνη που πιστεύουν στο κράτος δικαίου μπορεί να αυξήσει το κόστος σας κατά ένα ποσοστό, αλλά η τιμή μπορεί να αξίζει τον κόπο για τη σταθερότητα που αγοράζεις.
Εάν πρόκειται να δούμε μια μερική υποχώρηση από την παγκοσμιοποίηση, θα είναι αυτό κακό; Οι πλούσιες, προηγμένες οικονομίες θα καταλήξουν ελαφρώς πιο φτωχές από ό,τι θα ήταν διαφορετικά. Η Βρετανία κατάφερε να συνεχίσει να αναπτύσσεται παρά την πτώση του παγκόσμιου εμπορίου μετά το 1913.
Ανησυχώ όμως για τον αντίκτυπο στα έθνη που έχουν σημειώσει πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες τα οποία θα ήταν απελπιστικά φτωχά χωρίς πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές, χώρες όπως το Μπαγκλαντές, του οποίου τα οικονομικά επιτεύγματα έχουν καθοριστική εξάρτηση από τις εξαγωγές ενδυμάτων.
Δυστυχώς, μαθαίνουμε ξανά τα μαθήματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου: Τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης κινδυνεύουν πάντα από την απειλή του πολέμου και τις ιδιοτροπίες των δικτατόρων. Για να κάνουμε τον κόσμο πλουσιότερο, πρέπει να τον κάνουμε ασφαλέστερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου