Το ερώτημα είναι γιατί η Ρωσία είναι πρόθυμη να υπερασπιστεί το νόμισμά της σε βάρος όλων των άλλων οικονομικών της στόχων
Από τον Paul Krugman/New York Times
Έχουν περάσει 37 ημέρες από τότε που οι δυνάμεις του Vladimir Putin φέρεται να υπολόγιζαν ότι θα μπορούσαν να καταλάβουν το Κίεβο μέσα σε 48 έως 72 ώρες. Πολλά ρεπορτάζ περιγράφουν τη ρωσική εισβολή ως «βαλτωμένη», αλλά καθώς διάβαζα τις λεπτομερείς αναλύσεις, αυτό δεν φαίνεται σωστό: οι ουκρανικές δυνάμεις αντεπιτίθενται και σε πολλά σημεία η Ρωσία φαίνεται να χάνει έδαφος.
Ωστόσο, ένα πράγμα που κατάφερε να υπερασπιστεί αρκετά αποτελεσματικά η Ρωσία είναι η αξία του νομίσματός της. Το ρούβλι έπεσε τις μέρες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, αλλά έκτοτε έχει ανακτήσει σχεδόν όλες τις απώλειες του: Ένα ισχυρό ρούβλι ανάμεσα στα ερείπια. Πώς συνέβη αυτό και τι σημαίνει;
Ένα πράγμα που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι οι οικονομικοί αξιωματούχοι της Ρωσίας φαίνεται να είναι πιο ικανοί από τους στρατηγούς της. Η Elvira Nabiullina, η διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας, ρόλος ισοδύναμος με αυτόν του Jerome Powell στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, εκτιμάται ιδιαίτερα από τους ομολόγους της στο εξωτερικό. Η Nabiullina φέρεται να προσπάθησε να παραιτηθεί μετά την έναρξη της εισβολής, αλλά ο Putin δεν την άφησε να φύγει.
 |
| Elvira Nabiullina |
Αν και δεν ήθελε να παραμείνει στη δουλειά της, η Nabiullina και οι συνάδελφοί της έκαναν τα πάντα προκειμένου να υπερασπιστούν το ρούβλι. Αύξησαν το βασικό επιτόκιο (λίγο πολύ ισοδύναμο με το επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων στις Ηνωμένες Πολιτείες) από 9,5 σε 20%, για να παρακινήσουν τους ανθρώπους να διατηρήσουν τα κεφάλαιά τους στη Ρωσία.
Επέβαλαν επίσης εκτεταμένους ελέγχους για να αποτρέψουν τη φυγή κεφαλαίων: Οι Ρώσοι αντιμετώπισαν περιορισμούς στη μεταφορά των χρημάτων τους στους λογαριασμούς τους ξένων τραπεζών και απαγορεύτηκε στους ξένους επενδυτές να εξέλθουν από ρωσικές μετοχές και πολλά άλλα.
Αλλά υπάρχει ένα μυστήριο εδώ. Όχι, δεν είναι περίεργο να βλέπεις το ρούβλι να ανακάμπτει με τέτοια δραστικά μέτρα. Το ερώτημα είναι γιατί η Ρωσία είναι πρόθυμη να υπερασπιστεί το νόμισμά της σε βάρος όλων των άλλων στόχων. Σε τελική ανάλυση, τα δρακόντεια μέτρα που ελήφθησαν για τη σταθεροποίηση του ρουβλίου πιθανότατα θα βαθύνουν αυτό που ήδη μοιάζει με ύφεση στην πραγματική οικονομία της Ρωσίας, που οφείλεται σε εκπληκτικά ευρείες και αποτελεσματικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τον ελεύθερο κόσμο (νομίζω ότι μπορούμε να αναστήσουμε αυτόν τον όρο, έτσι δεν είναι;), ως απάντηση στη στρατιωτική της επιθετικότητα.
Ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή στην οικονομική θεωρία. Ένας από τους κλασικότερους όρους στη διεθνή οικονομία είναι γνωστός ως η «αδύνατη τριάδα». Η ιδέα είναι ότι υπάρχουν τρία πράγματα που μπορεί να θέλει μια χώρα από το νόμισμά της. Μπορεί να θέλει σταθερότητα στην αξία του νομίσματος σε σχέση με άλλα νομίσματα, για παράδειγμα, μια σταθερή αξία του ρουβλίου σε δολάρια ή ευρώ για να δημιουργήσει μεγαλύτερη βεβαιότητα όσον αφορά τις επιχειρήσεις. Ίσως θέλει ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων πέρα από τα σύνορά της, και πάλι για να διευκολύνει τις επιχειρήσεις. Και μπορεί να θέλει να διατηρήσει την ελευθερία της νομισματικής της δράσης, δηλαδή την ικανότητα μείωσης των επιτοκίων για την καταπολέμηση της ύφεσης ή την αύξηση τους για την καταπολέμηση του πληθωρισμού.
Η έννοια «αδύνατη τριάδα» λέει ότι δεν μπορείς να τα έχεις όλα και ότι πρέπει να διαλέξεις δύο στα τρία. Μπορείτε, όπως η Βρετανία, να έχετε ανοιχτές κεφαλαιαγορές και ανεξάρτητη νομισματική πολιτική, αλλά αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επιτρέψετε στην αξία της λίρας να ανεβοκατεβαίνει. Μπορείτε, όπως και οι χώρες που υιοθέτησαν το ευρώ, να έχετε ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και νομισματική σταθερότητα, αλλά μόνο με εγκατάλειψη της νομισματικής ανεξαρτησίας. Ή μπορείτε τέλος, όπως η Κίνα, να έχετε ένα σταθερό νόμισμα και τη δική σας νομισματική πολιτική, αλλά μόνο διατηρώντας capital controls (αυτοί οι έλεγχοι, παρεμπιπτόντως, είναι ένας βασικός λόγος που το κινεζικό γουάν δεν πρόκειται να ανταγωνιστεί το δολάριο ως παγκόσμιο νόμισμα στο άμεσο μέλλον).
Τι είναι λοιπόν περίπλοκο με τη Ρωσία; Κανονικά μια χώρα μπορεί να επιλέξει δύο από τα τρία σκέλη της τριάδας. Η Ρωσία αποφάσισε να πάρει μόνο ένα. Έχει επιβάλει αυστηρούς ελέγχους κεφαλαίων, αλλά έχει θυσιάσει επίσης τη νομισματική ανεξαρτησία, αυξάνοντας δραστικά τα επιτόκια ενόψει μιας επικείμενης ύφεσης.
Στην πραγματικότητα, η Ρωσία υιοθετεί μια προσέγγιση belt-and-spenders (είναι μια φράση που χρησιμοποιείται για να περιγράψει συντηρητικές πρακτικές δανεισμού. Βασίζεται στην ιδέα ότι το να φοράς ζώνη και τιράντες μαζί δίνει στον χρήστη δύο περιττές μεθόδους προκειμένου να κρατά ψηλά το παντελόνι του) για να υπερασπιστεί το ρούβλι, και αυτό έχει φαινομενικά προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων οικονομικών στόχων. Γιατί;
Επιτρέψτε μου να προτείνω μια εικασία, με τη σαφή προϋπόθεση ότι είναι απλώς μια εικασία, που δεν βασίζεται σε καμία άμεση απόδειξη. Η εικασία μου είναι ότι η αξία του ρουβλίου έχει γίνει ένας κρίσιμος στόχος όχι τόσο επειδή είναι πιο σημαντικό από όλα τα άλλα όσο επειδή είναι κάτι ξεκάθαρα ορατό προς όλους.
Ας υποθέσουμε ότι, όπως φαίνεται πολύ πιθανό, η Ρωσία βλέπει μια τεράστια αύξηση του πληθωρισμού και μια βουτιά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους επόμενους μήνες. Θα παραδεχτεί η κυβέρνηση του Putin ότι συμβαίνουν αυτές οι άσχημες καταστάσεις; Πολύ πιθανόν όχι. Τα αυταρχικά καθεστώτα συχνά προσπαθούν να καταστείλουν τα δυσμενή οικονομικά δεδομένα. Πρόσφατα, για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Recep Tayyip Erdogan, απάντησε σε αναφορές για υψηλό πληθωρισμό απολύοντας τον επικεφαλής της στατιστικής υπηρεσίας της χώρας του.
Πριν από μερικά χρόνια ερευνητές στο MIT δημιούργησαν το Billion Prices Project χρησιμοποιώντας διαδικτυακά δεδομένα τιμών για να παρακολουθείται συγκεκριμένα η σταθερή υποεκτίμηση του πληθωρισμού από την κυβέρνηση της Αργεντινής εκείνη την εποχή. Η ίδια προσέγγιση αποδείχτηκε επίσης πολύ χρήσιμη στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον αντίθετο λόγο, ως ένας τρόπος για να αντικρούσει ισχυρισμούς ότι η κυβέρνηση Obama μαγείρευε τα βιβλία (δεν ίσχυε).
Εάν η οικονομία της Ρωσίας επιδεινωθεί τόσο άσχημα όσο περιμένουν οι περισσότεροι στο εγγύς μέλλον, φαίνεται πολύ πιθανό τα φιμωμένα μέσα ενημέρωσης της χώρας απλώς να αρνηθούν ότι συμβαίνει οτιδήποτε κακό. Ένα πράγμα που δεν θα μπορούσαν ωστόσο να αρνηθούν θα ήταν ένα δραστικά υποτιμημένο ρούβλι. Επομένως, η υπεράσπιση του ρουβλίου, χωρίς να πειράζει την πραγματική οικονομία, έχει νόημα ως στρατηγική προπαγάνδας.
Μια περαιτέρω σκέψη: Ανάμεσα στους ανθρώπους που μπορεί να μην γνωρίζουν την επιδείνωση των ρωσικών οικονομικών συνθηκών, όσο το ρούβλι διατηρεί την αξία του, μπορεί να είναι και ο ίδιος ο Vladimir Putin. Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι οι στρατιωτικοί σύμβουλοι του φοβήθηκαν να του πουν πόσο άσχημα πάει ο πόλεμος. Υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι οικονομικοί του σύμβουλοι θα είναι πιο θαρραλέοι;
Έτσι, η υπεράσπιση του ρουβλίου από τη Ρωσία, αν και εντυπωσιακή, δεν αποτελεί ένδειξη ότι το καθεστώς Putin χειρίζεται καλά την οικονομική πολιτική. Αντανακλά, αντίθετα, μια περίεργη επιλογή προτεραιοτήτων και μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένα επιπλέον σημάδι της δυσλειτουργίας της πολιτικής της Ρωσίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου