Αναπάντητα ερωτήματα

Του Μιχάλη Μητσού

Ας δούμε μια πρώτη σειρά ερωτημάτων. Πόσον πόνο μπορούν να δεχθούν οι χώρες που δέχονται ήδη πίεση από τα προγράμματα λιτότητας; Τι θα συμβεί αν μια χώρα εγκαταλείψει την ευρωζώνη; Υπάρχει περίπτωση να εξετάσει η Γερμανία το ενδεχόμενο να εγκαταλείψει εκείνη την ευρωζώνη; Ποια είναι η μακροπρόθεσμη στρατηγική για την έξοδο από την κρίση;

Η απάντηση του Μάρτιν Βολφ των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», ο οποίος θέτει τα παραπάνω ερωτήματα στη χθεσινή του στήλη, είναι ενιαία και κοινή: Κανένας δεν ξέρει. Και όταν κανένας δεν ξέρει να απαντήσει στα στοιχειώδη ερωτήματα που απασχολούν τον καθένα, ο πανικός μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα στιγμή. Ο έμπειρος αρθρογράφος παραδέχεται ότι μέχρι σήμερα δεν είχε πραγματικά κατανοήσει τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες που οδήγησαν στη δεκαετία του '30. Τώρα ξέρει. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας συνδυασμός από εύθραυστες οικονομίες, ένα αρτηριοσκληρωτικό νομισματικό καθεστώς, έντονη συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει, βαθιά πεποίθηση ότι το να υποφέρεις είναι καλό πράγμα και μια σειρά πολιτικών που πάσχουν από μυωπία, είναι ανίκανοι να συνεργαστούν και αντιδρούν πάντα καθυστερημένα.

Με άλλα λόγια, αυτό ακριβώς που έχουμε σήμερα. Αμφιβάλλει λοιπόν κανείς ότι ο πανικός, που οδηγεί μαθηματικά στην καταστροφή, μπορεί να είναι προϊόν ενός τυχαίου γεγονότος, ενός ατυχήματος, μιας παρεξήγησης;

Ας δούμε τώρα μια άλλη σειρά ερωτημάτων. Γιατί η.........Γερμανία αντιδρά τόσο πολύ σε οποιαδήποτε λύση; Γιατί επιμένει στη λιτότητα και τη δημοσιονομική πειθαρχία; Γιατί απαιτεί ακόμη και σήμερα την υποβολή ενός επίσημου αιτήματος από την ισπανική κυβέρνηση προκειμένου να συναινέσει στη σωτηρία των τραπεζών της; Αντίθετα με τα προηγούμενα, αυτά τα ερωτήματα επιδέχονται πολλές και διαφορετικές απαντήσεις. Μία απάντηση παραπέμπει στην ιστορία της Γερμανίας και στους φόβους της για τον υψηλό πληθωρισμό. Μία άλλη έχει σχέση με την προτεσταντική της θρησκεία και την έννοια της τιμωρίας. Κάποιοι λένε ότι οι Γερμανοί δεν θέλουν στην πραγματικότητα να σώσουν το ευρώ - ούτε όμως και να αναλάβουν την ευθύνη για την κατάρρευσή του. Υπάρχει όμως και ένα σημείο της γερμανικής επιχειρηματολογίας, ίσως το ουσιαστικότερο απ' όλα, που δεν το πολυσυζητάμε, αν δεν αρνούμαστε τελείως να το συζητήσουμε: ότι η από κοινού ανάληψη της ευθύνης για τα χρέη απαιτεί την εκχώρηση σημαντικών εθνικών εξουσιών για τον προϋπολογισμό, για το κοινωνικό κράτος, για τους φόρους. Είμαστε έτοιμοι - οι Ελληνες, οι Γάλλοι, οι Ισπανοί - για ένα τέτοιο βήμα; Ή ζητάμε ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και βοήθεια με τους δικούς μας όρους;

«Οι τύποι αυτοί έχουν κοινό νόμισμα, αλλά δεν έχουν κοινή δημοσιονομική πολιτική, ούτε κοινή κουλτούρα, ούτε κοινές εργασιακές πρακτικές», είπε προχθές ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ στο Economic Club της Ουάσιγκτον. «Δεν γίνεται όμως οι Ευρωπαίοι να είναι μισοί σκλάβοι και μισοί ελεύθεροι». Αυτονόητα πράγματα, δηλαδή, τουλάχιστον για έναν Αμερικανό.

www.tanea.gr