Η γαλλική κοινωνία του 18ου αιώνα ήταν οργανωμένη σε τρεις θεσμοθετημένες τάξεις (οι άνθρωποι κατατάσσονταν σε αυτές με κριτήριο την καταγωγή τους και τα προνόμια που τους είχαν απονεμηθεί από τον ηγεμόνα): τον κλήρο (0,5% του πληθυσμού), τους ευγενείς (1,5% του πληθυσμού) και την τρίτη τάξη (98% του πληθυσμού), που την αποτελούσαν όλοι όσοι δεν ανήκαν στις δύο προηγούμενες τάξεις, δηλαδή οι αστοί, οι αγρότες και οι εργάτες. Ο κλήρος και οι ευγενείς είχαν προνόμια, ενώ η τρίτη τάξη είχε μόνο υποχρεώσεις (πλήρωνε το σύνολο των φόρων, τη στιγμή που οι άλλες τάξεις δεν φορολογούνταν). Η κατάσταση αυτή, το παλαιό καθεστώς, γεννούσε τη δυσαρέσκεια, ιδίως της αστικής τάξης (του ανώτερου στρώματος της τρίτης τάξης), η οποία, αν και δέσποζε στην οικονομία, ήταν αποκλεισμένη από τη λήψη των πολιτικών αποφάσεων. Παράλληλα, η δυσφορία εξαπλωνόταν στο σύνολο της τρίτης τάξης, καθώς, από τα μέσα του 18ου αιώνα, οι συνθήκες ζωής επιδεινώνονταν διαρκώς. Μάλιστα, κατά τον φοβερό χειμώνα του 1788-1789, η πείνα οδήγησε τον λαό σε λεηλασίες πλούσιων σπιτιών και κρατικών αποθηκών.
Η ΕΠΟΧΗ
ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ : Ανθρωποφάγος-Ουτοπικός
«Ο Ροβεσπιέρος και η εποχή του τρόμου...»
Η Γαλλία στην επανάσταση του 1789
ΤΑ ΦΕΟΥΔΑΛΙΚΑ ΤΕΛΗ, Η ΔΕΚΑΤΗ ΚΑΙ Η ΒΑΡΥΤΑΤΟΙ ΦΟΡΟΙ ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΣΑΝ ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΕΝΩ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΝΕ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ. ΈΤΣΙ ΓΙΑ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΡΓΩΝ ΕΙΧΕ ΕΠΙΔΕΙΝΩΘΕΙ. ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ 74-76 ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΠΕΤΥΧΑΝ, ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ.
Τελικό χτύπημα στην οικονομία αποτέλεσε η νίκη κατά της Αγγλίας στον αμερικανικό πόλεμο της ανεξαρτησίας οπού και αναμίχτηκε η Γαλλία. ο πόλεμος και το χρέος γονάτισε τελικά την μοναρχία. Την οικονομική και συνάμα πολιτική κρίση εκμεταλλεύτηκε η αριστοκρατία και τα πολιτικά συμβούλια που αξίωναν επέκταση των προνομίων τους. Έτσι το 1787 συγκλήθηκε η πρώτη επαναστατική συνέλευση «ευγενών». Η επανάσταση λοιπόν άρχισε ως απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει το κράτος. Με αποτέλεσμα ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ’ να συγκαλέσει συνέλευση των τάξεων στο ανάκτορο των Βερσαλλιών (5 Μαΐου 1789). Εκεί, οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης απαίτησαν μεταρρυθμίσεις, αλλά ο βασιλιάς ζήτησε να επιβληθούν νέοι φόροι που θα πλήρωναν αποκλειστικά τα μέλη της τρίτης τάξης.
Τελικό χτύπημα στην οικονομία αποτέλεσε η νίκη κατά της Αγγλίας στον αμερικανικό πόλεμο της ανεξαρτησίας οπού και αναμίχτηκε η Γαλλία. ο πόλεμος και το χρέος γονάτισε τελικά την μοναρχία. Την οικονομική και συνάμα πολιτική κρίση εκμεταλλεύτηκε η αριστοκρατία και τα πολιτικά συμβούλια που αξίωναν επέκταση των προνομίων τους. Έτσι το 1787 συγκλήθηκε η πρώτη επαναστατική συνέλευση «ευγενών». Η επανάσταση λοιπόν άρχισε ως απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει το κράτος. Με αποτέλεσμα ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ’ να συγκαλέσει συνέλευση των τάξεων στο ανάκτορο των Βερσαλλιών (5 Μαΐου 1789). Εκεί, οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης απαίτησαν μεταρρυθμίσεις, αλλά ο βασιλιάς ζήτησε να επιβληθούν νέοι φόροι που θα πλήρωναν αποκλειστικά τα μέλη της τρίτης τάξης.
Οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης αντέδρασαν και, με το επιχείρημα ότι εκπροσωπούσαν το 98% των Γάλλων, αυτοανακηρύχθηκαν Εθνική συνέλευση. Ο βασιλιάς, ωστόσο, δεν τους αναγνώρισε και διέταξε να κλείσει η αίθουσα όπου συνεδρίαζαν οι τάξεις. Τότε, οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα του σφαιριστηρίου, όπου ορκίστηκαν ότι θα συντάξουν σύνταγμα (20 Ιουνίου 1789). Στο πλευρό τους τάχθηκαν ορισμένοι κληρικοί και ευγενείς. Ο βασιλιάς αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Η Εθνοσυνέλευση αυτοανακηρύχθηκε Συντακτική συνέλευση (9 Ιουλίου 1789), με σκοπό να δώσει στη Γαλλία σύνταγμα. Η υποχώρηση του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, ωστόσο, δεν ήταν παρά μια κίνηση τακτικής, καθώς την ίδια στιγμή συγκέντρωνε, κρυφά, στρατό για να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση.
Το πιο συγκλονιστικό αποτέλεσμα της επανάστασης μέχρι τότε ήταν η άλωση της Βαστίλης, μιας κρατικής φυλακής που συμβόλιζε την κρατική εξουσία όπου οι επαναστάτες περίμεναν να βρουν όπλα (14 Ιουλίου 1789), που δίκαια σήμερα τιμάτε από τους Γάλλους ως εθνική εορτή καθώς σήμανε επίσημα την πτώση του δεσποτισμού. Ως το τέλος του Αυγούστου η επανάσταση είχε ήδη αποκτήσει το επίσημο μανιφέστο της (την διακήρυξη των δικαιωμάτων του πολίτη).
Το πιο συγκλονιστικό αποτέλεσμα της επανάστασης μέχρι τότε ήταν η άλωση της Βαστίλης, μιας κρατικής φυλακής που συμβόλιζε την κρατική εξουσία όπου οι επαναστάτες περίμεναν να βρουν όπλα (14 Ιουλίου 1789), που δίκαια σήμερα τιμάτε από τους Γάλλους ως εθνική εορτή καθώς σήμανε επίσημα την πτώση του δεσποτισμού. Ως το τέλος του Αυγούστου η επανάσταση είχε ήδη αποκτήσει το επίσημο μανιφέστο της (την διακήρυξη των δικαιωμάτων του πολίτη).
Η ιδιομορφία της Γαλλικής επανάστασης είναι ότι ένα τμήμα της φιλελεύθερης μεσαίας τάξης ήταν πρόθυμο να παραμείνει επαναστατικό ως τα όρια της αντιαστικής επανάστασης. Αυτό το τμήμα είναι οι Ιακωβίνοι που το όνομα τους έφτασε να ταυτίζεται με την ριζοσπαστική επανάσταση. Η μόνη εναλλακτική λύση στον αστικό ριζοσπαστισμό των Ιακωβίνων ήταν η άκρως δημοκρατική ή Ξεβράκωτοι ή Σανκιλότ (sans- cullotes) ένα άμορφο κίνημα κυρίως των φτωχών εργατών των πόλεων, μικροτεχνιτών, βιοτεχνών, μικροεπιχειρηματιών και άλλα παρόμοια. Οι Ξεβράκωτοι ήταν οργανωμένοι στις συνοικίες του Παρισιού και αποτελούσε την κύρια δύναμη κρούσης της επανάστασης.
ΟΙ ΛΕΣΧΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
Η πολιτική ζωή στην επαναστατημένη Γαλλία παρουσίαζε αρκετές ιδιορρυθμίες: οι λέσχες και οι εταιρίες εμβρυϊκές μορφές κομμάτων αποτελούσαν μια από τις ιδιομορφίες αυτές. Συχνά έπαιζαν κύριο ρόλο στην πολιτική ζωή. Η πιο γνωστή είναι η λέσχη των Ιακωβίνων που ονομάστηκε έτσι επειδή είχε έδρα την άλλοτε μονή του άγιου Ιακώβου. Προέρχονταν από την λέσχη της Βρετάνης που ιδρύθηκε το 1789 και έπειτα μετατράπηκε σε «εταιρία των φίλων του Συντάγματος» με μέλη της γνωστούς Ιακωβίνους. Ως το 1791-92 η ομάδα αυτή ήταν μετριοπαθής αλλά μετά την εκδίωξη των Φεγιάν πρώτα και των Γιρονδίνων αργότερα γίνεται ριζοσπαστική και περιέρχεται υπό την άμεση επιρροή του Ροβεσπιέρου. Το 1974 η λέσχη αποτελεί πια την σπονδυλική στήλη της δικτατορίας Κοινής σωτηρίας. Πιο ανοιχτή στα λαϊκά στρώματα είναι η «Λέσχη των Κορδιλιέρων» η εταιρία των φίλων των δικαιωμάτων του ανθρώπου. η λέσχη αυτή που διευθύνονταν από τον Δαντών, διασπάστηκε τελικά σε μια εξτρεμιστική πτέρυγα τους «Λυσσασμένους» της Ρού και σε μία μετριοπαθή τους Ανεκτικούς ή Συγκαταβατικούς με αρχηγούς των Δαντών και τον Ντεμουλέν. Σύντομη ζωή έχουν μερικές υπερμετριοπαθείς λέσχες όπως «Η λέσχη 89» ή φανερά πιο αντιδραστικές όπως η λσχη των φίλων του Μοναρχικού Συντάγματος του Μουνιέ. Οι Γιρονδίνοι χαρακτηρίζονταν περισσότερο ως αληθινή κοινοβουλευτική ομάδα παρά ως ιδρυτές λέσχης.
Αν οι λέσχες ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία κοινοβουλευτικών ανδρών και σε συνάρτηση με τους κοινοβουλευτικούς αγώνες οι λαϊκές εταιρίες έκαναν την εμφάνιση τους με την πολιτικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων.
Αν οι λέσχες ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία κοινοβουλευτικών ανδρών και σε συνάρτηση με τους κοινοβουλευτικούς αγώνες οι λαϊκές εταιρίες έκαναν την εμφάνιση τους με την πολιτικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων.
Η ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΙΡΟΝΔΙΝΩΝ
Στην περίοδο 1789-1791 οι νικητές μετριοπαθείς αστοί μέσω της συντακτικής συνέλευσης άρχισαν να υλοποιούν την γιγαντιαία προσπάθεια ορθολογικής οργάνωσης και αναμόρφωσης της Γαλλίας. Από οικονομικής ματιάς οι προοπτικές της συντακτικής συνέλευσης ήταν καθαρά φιλελεύθερες. Πολιτική γραμμή της για την αγροτική τάξη ήταν η περίφραξη των αγροτικών εκτάσεων και η ενθάρρυνση των επιχειρηματιών της υπαίθρου. Για την εργατική τάξη η απαγόρευση των συνδικαλιστικών ενώσεων και για τους βιοτέχνες η κατάργηση των συντεχνιών και σωματίων. Καθώς η ικανοποίηση που πρόσφερε στον λαό ήταν περιορισμένη, με εξαίρεση το μέτρο για την εκποίηση και την μεταβίβαση τους στην πολιτεία των εκκλησιαστικών γεωργικών εκτάσεων, που πρώτων αποδυνάμωσε την κληρικοκρατία δεύτερον ενίσχυσε τον επαρχιώτη αγρότη και επιχειρηματία και τρίτον αντάμειψε με απτό τρόπο πολλούς αγρότες για την επαναστατική τους δραστηριότητα. Το νέο μοντέλο που υιοθέτησε η Νομοθετική Συνέλευση ήταν η έκρηξη της συστηματικής επιθετικότητας με συνεχής πολέμους οι οποίοι έλπιζαν ότι θα τους προσφέρουν μεγάλα οικονομικά κέρδη ακλουθώντας το Βρετανικό μοντέλο του 17-18 αιώνα με εξαίρεση μια μικρή δεξιά και μια αριστερά πτέρυγα υπό τον Ροβεσπιέρο που δεν προπαγάνδιζαν τον πόλεμο. Ο πόλεμος κηρύχτηκε τον Απρίλιο του 1792, την ήττα ο λαός την απέδωσε στην βασιλική δολιοφθορά και προδοσία η οποία έφερε την στροφή προς τον ριζοσπαστισμό. Στα τέλη Αυγούστου αρχές Σεπτεμβρίου η μοναρχία ανατράπηκε εγκαθιδρύθηκε η μια και αδιαίρετη Δημοκρατία, κηρύχτηκε η νέα εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας με την καθιέρωση του Έτους Ι του επαναστατικού ημερολογίου, όλα αυτά με την ένοπλη δράση των «ξεβράκωτων» μαζών του Παρισιού. Οι επαναστατικοί πόλεμοι επιβάλουν τη δική τους λογική το κόμμα που δέσποζε στη νέα Συνέλευση ήταν οι Γιρονδίνοι, πολεμοχαρείς στο εξωτερικό και μετριοπαθείς στο εσωτερικό. Οι ξεβράκωτοι επιδοκίμασαν την επαναστατική πολεμική κυβέρνηση όχι μόνο διότι, δικαιολογημένα, υποστήριζαν ότι έτσι θα νικούσαν την αντεπανάσταση και την ξένη επέμβαση αλλά και επειδή οι μέθοδοι της κινητοποιούσαν το λαό και έφερναν πιο κοντά το όραμα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι Γιρονδίνοι, από την άλλη μεριά, έτρεμαν τις πολιτικές συνέπειες του συνδυασμού της μαζικής επανάστασης και του πολέμου που οι ίδιοι είχαν εξαπολύσει. Από την άλλη μεριά ήθελαν πράγματι να επεκτείνουν τον πόλεμο ώστε να πάρει διαστάσεις γενικής ιδεολογικής σταυροφορίας απελευθέρωσης και άμεσης πρόκλησης για τον μεγάλο οικονομικό ανταγωνιστής, τη Βρετανία.
Ως τον Μάρτιο του 1793 η Γαλλία ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Η επέκταση του πολέμου και πολύ περισσότερο το γεγονός ότι δεν είχε καλή εξέλιξη δυνάμωνε την αριστερά η οποία ήταν και η μόνη που μπορούσε να τον κερδίσει. Υποχωρώντας νικημένοι οι Γιρονδίνοι οδηγήθηκαν τελικά σε κακά υπολογισμένες επιθέσεις κατά της αριστεράς που σύντομα μεταβλήθηκε σε οργανωμένη εξέγερση της επαρχίας κατά του Παρισιού ένα αιφνίδιο χτύπημα των Ξεβράκωτων την κατάπνιξε στις 2 Ιουνίου 1793. Η ώρα της Δημοκρατίας των Ιακωβίνων είχε σημάνει.
Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΩΝ ΙΑΚΩΒΙΝΩΝ.
Το πρώτο μέλημα του καθεστώτος των Ιακωβίνων ήταν να κινητοποιήσουν μαζική υποστήριξη ενάντια στους διαφωνούντες Γιρονδίνους και τους επαρχιώτες προύχοντες, καθώς και να διατηρήσουν την ήδη κινητοποιούμενη υποστήριξη των Παριζιάνων ξεβράκωτων που μερικά από τα αιτήματα τους για επαναστατικό πόλεμο: γενική στρατολογία, τρομοκρατία ενάντια στους προδότες και γενικός έλεγχος των τιμών. Τα αιτήματα αυτά συνέπιπταν με την νοοτροπία των Ιακωβίνων. Αυτό αποτέλεσε το πρώτο γνήσιο δημοκρατικό σύνταγμα που θεσπίζονταν από ένα σύγχρονο κράτος πιο συγκεκριμένα οι Ιακωβίνοι κατήργησαν χωρίς αποζημίωση όλα τα φεουδαλικά δικαιώματα που είχαν απομείνει βελτίωσαν τις ευκαιρίες των μικροαγοραστών να αγοράσουν τη δημευμένη Γή των εμιγκρέδων και λίγους μίνες αργότερα κατήργησαν τη δουλεία στις γαλλικές αποικίες για να ενθαρρύνουν τους νέγρους του San Domingo να πολεμήσουν για την δημοκρατία ενάντια στους Άγγλους. Όλα αυτά όμως δημιούργησαν ένα προπύργιο των μικρομεσαίων αγροτών- ιδιοκτητών, μικροτεχνιτών και καταστηματαρχών οικονομικά οπισθοδρομικών αλλά αφοσιωμένων με πάθος στην επανάσταση και την δημοκρατία που κυριάρχησε στην ζωή της χώρας. Ο καπιταλιστικός μετασχηματισμός της γεωργίας και των μικρών επιχειρήσεων, βασικός όρος για την ταχεία οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε σε ρυθμό «σημειωτόν» καθώς και η επέκταση της εσωτερικής αγοράς ο πολλαπλασιασμός της εργατικής τάξης και κατά συνέπεια η πρόοδος της προλεταριακής επανάστασης.
Τόσο οι μεγάλες επιχειρήσεις όσο και το εργατικό κίνημα ήταν καταδικασμένα να παραμείνουν φαινόμενα μειοψηφίας στην Γαλλία. το κέντρο βάρους της νέας κυβέρνησης που αντιπροσώπευε τη συμμαχία Ιακωβίνων και ξεβράκωτων, μετατοπίστηκε συνεπώς με οξυδέρκεια προς τα αριστερά. Η μετατόπιση αυτή απεικονίστηκε στην ανασύσταση της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας που γρήγορα έγινε το πραγματικό πολεμικό συμβούλιο της Γαλλίας. Έχασε τον Danton έναν ισχυρό, άσωτο, διεφθαρμένο αλλά εξαιρετικά ταλαντούχο άντρα πιο μετριοπαθή από ότι φαίνονταν αφού είχε διατελέσει υπουργός στην τελευταία βασιλική κυβέρνηση και κέρδισε τον Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο που έγινε το πιο σημαντικό μέλος της! Η δημοκρατία των Ιακωβίνων δεν ήταν ένα εργαλείο που θα κέρδιζε πολέμους, αλλά ένα ιδεώδες: η τρομερή και ένδοξη βασιλεία της δικαιοσύνης και της αρετής όπου όλοι οι κάλοι πολίτες ήταν ισοι στα μάτια του έθνους.
Το πολίτευμα ήταν μια συμμαχία της μεσαίας τάξης με τις εργαζόμενες μάζες, αλλά για τους Ιακωβίνους της μεσαίας τάξης οι παραχωρήσεις στους ξεβράκωτους ήταν ανεκτές μόνο εφόσον κρατούσαν τις μάζες αφοσιωμένες στο καθεστώς, χωρίς να τρομοκρατούνται οι ιδιοκτήτες. Τέλος οι οικονομικές ανάγκες του πολέμου αποξένωσαν το λαό. Στις πόλεις, ο έλεγχο των τιμών και το δελτίο στα τρόφιμα ωφέλησαν τις μάζες αλλά τις ζημίωνε το αντίστοιχο πάγωμα των ημερομισθίων. Στην ύπαιθρο, η συστηματική επίταξη τροφίμων που πρώτοι υποστήριξαν οι αβράκωτοι αποξένωσαν την αγροτιά. Οι μάζες, συνεπώς αποτραβήχτηκαν με δυσαρέσκεια, η απορημένες και πέρασαν στην παθητικότητα ιδίως μετά την άδικη εκτέλεση του Έμπερ τον βασικότερο εκπρόσωπο των Αβράκωτων. Αυτό ίσως είναι και το μεγαλύτερο πολιτικό λάθος του Ροβεσπιέρου που θα τον οδηγήσει στην απομόνωση και τελικά στην λαιμητόμο.
Το πολίτευμα ήταν μια συμμαχία της μεσαίας τάξης με τις εργαζόμενες μάζες, αλλά για τους Ιακωβίνους της μεσαίας τάξης οι παραχωρήσεις στους ξεβράκωτους ήταν ανεκτές μόνο εφόσον κρατούσαν τις μάζες αφοσιωμένες στο καθεστώς, χωρίς να τρομοκρατούνται οι ιδιοκτήτες. Τέλος οι οικονομικές ανάγκες του πολέμου αποξένωσαν το λαό. Στις πόλεις, ο έλεγχο των τιμών και το δελτίο στα τρόφιμα ωφέλησαν τις μάζες αλλά τις ζημίωνε το αντίστοιχο πάγωμα των ημερομισθίων. Στην ύπαιθρο, η συστηματική επίταξη τροφίμων που πρώτοι υποστήριξαν οι αβράκωτοι αποξένωσαν την αγροτιά. Οι μάζες, συνεπώς αποτραβήχτηκαν με δυσαρέσκεια, η απορημένες και πέρασαν στην παθητικότητα ιδίως μετά την άδικη εκτέλεση του Έμπερ τον βασικότερο εκπρόσωπο των Αβράκωτων. Αυτό ίσως είναι και το μεγαλύτερο πολιτικό λάθος του Ροβεσπιέρου που θα τον οδηγήσει στην απομόνωση και τελικά στην λαιμητόμο.
Ο ΈΜΠΕΡ ΚΑΙ Ο ΔΑΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΓΚΙΛΟΤΙΝΑ
Στην περίοδο από το φθινόπωρο του 1793 ως το χειμώνα του 1794 η ροβεσπιερρικη Επαναστατική κυβέρνηση πλέει επικίνδυνα ανάμεσα σε δυο σκοπέλους. Αριστερά της ο Έμπερ με τους Αβράκωτους και οι «Λυσσασμένοι» Κορδελιέροι του που βρίσκονταν στην κορυφή του κύματος : αντικατοπτρίζουν την απελπισία των λαϊκών μαζών που είχαν δεχτεί βαρύ πλήγμα από την ακρίβεια της ζωής και την έλλειψη τροφίμων και ζητούν να αποχωρίσει πιο βαθιά η επαναστατική κοινωνική τρομοκρατία. Και δεξιά έχει τον Δαντών που εκπροσωπούσε τους μετριοπαθείς ή συγκαταβατικούς που ήθελαν τον τερματισμό της τρομοκρατίας και μια οικονομική πολιτική λιγότερο «διευθηνόμενη» να μπορεί το κράτος δηλαδή να επεμβαίνει το κράτος στην οικονομική πολιτική. Στα τέλη του 1973 αρχές του 1974 ξεσπούν ορισμένα σκάνδαλα στην « συνομωσία των ξένων» φαίνεται ότι είναι αναμεμιγμένοι μερικοί φίλοι του Εμπερ που διατηρούν ύποπτες σχέσεις με ξένους κερδοσκόπους. Στο σκάνδαλο ήταν αναμεμιγμένοι και κάποιοι φίλοι του Δαντών.
Ο αγώνας ήταν σκληρός ανάμεσα στις δυο αυτές ομάδες. Η επιτροπή κοινής σωτηρίας περιορίζονταν στον ρόλο του παρατηρητή, είχε συμφέρων να αφήσει τους αντιπάλους τις να φθείρονται από τις διενέξεις τους. Ωστόσο κρύβει μια προτίμηση για τον Δαντών ή τουλάχιστον μια πιο έκδηλη απέχθεια για τον Έμπερ. Ο πόλεμος των δύο αυτών των φατριών κόντευαν να παρασύρουν την ίδια την Επαναστατική κυβέρνηση και στο σημείο αυτό είναι που ο Ροβεσπίέρος χτυπά Αριστερά. Στις 11 Μαρτίου του 1794 ο Έμπερ, ο Ρονσεν, Ο Βενσάν και άλλοι ηγέτες των κορδιλιέρων συλλαμβάνονται. Ο θάνατος του Εμπερ ήταν σκληρό πλήγμα για τους παριζιάνους αβράκωτους που χάνουν τον προσανατολισμό τους και αποδιοργανώνονται. Αντίθετα αυτοί που χαίρονταν ήταν οι « συγκαταβατικοί» που πιστεύουν πως με τον θάνατο του Εμπερ θα τελείωνε και η τρομοκρατία και θα έπεφτε η κυβέρνηση των Ιακωβίνων. Η χαρά τους όμως δεν θα κρατήσει πολύ στις 5 Απριλίου του 1794 ο Δαντών, ο Ντεμουλέν και οι άλλοι « συγκαταβατικοί» παίρνουν τον δρόμο για την λαιμητόμο.
ΜΑΞΙΜΙΛΙΑΝΟΣ ΡΟΒΕΣΠΙΕΡΟΣ
«Ο ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ»
Ο Μαξιμιλιανός –Μαρία – Ισίδωρος Ροβεσπιέρος εγγράφεται στο κολλέγιο «Λουδοβίκος ο μέγας» του Παρισιού το 1769. Γεννήθηκε το 1758 στο Άρρας του Αρτουά, τέσσερις μήνες μετά το γάμο του πατέρα του, δικηγόρου με τη κόρη ενός ζυθοπώλη. Η μητέρα του πεθαίνει στη γέννα το 1764. Ο πατέρας του αρχίζει να ταξιδεύει ώσπου το 1778 χάνονται κάποια στιγμή τα ίχνη του. Ο Μαξιμιλιανός βρίσκει καταφύγιο και παρηγοριά στις σπουδές. Καταβροχθίζει κυριολεκτικά του Έλληνες και Λατίνους κλασσικούς και γοητεύεται ιδιαίτερα από το Πλούταρχο. Περισσότερο όμως από τους κλασσικούς, διαμορφώνουν τη πνευματική του προσωπικότητα οι νέες ιδέες της σύγχρονης ιντελιγκέντσιας , που έχουν εισχωρήσει στο ιδιαιτέρα επιδεκτικό περιβάλλον του κολεγίου. Ο Ροβεσπιέρος έχει εντυπωσιαστεί βαθιά από τις επαναστατικές θέσεις του Μαμπλυ και ακόμα περισσότερο του Ρουσσώ και ιδιαίτερα εμπνέεται από το «κοινωνικό συμβόλαιο».
Το 1781 ξαναπαίρνει το δρόμο του Αρράς έχοντας μαζί του έναν δικηγορικό τίτλο ένα χρηματικό έπαθλο και την σιδερένια απόφαση του να πάει μπροστά. Θεωρεί το επάγγελμα του σαν ιεραποστολή, σαν τον μοναδικό τρόπο να πραγματοποιήσει, έστω και κατά ένα μέρος, τα ανθρωπιστικά ιδανικά του. Ασχολείται επίσης με την φιλοσοφία, την ηθική και την φιλολογία. Όταν ο Βασιλιάς αναγκάζεται να συγκαλέσει τις γενικές τάξης κινητοποιεί όλοι του την οικογένεια στην προεκλογική εκστρατεία για να εκλέγει αντιπρόσωπος της τρίτης Τάξης. Στην Συντακτική συνέλευση εργάζεται με ακόμα περισσότερο ζήλο για μια γενική αναμόρφωση του κράτους. Από τις 16 Μάιου του 1789 (ημέρα που αγορεύει για πρώτη φόρα στην συντακτική συνέλευση) έως τον Σεπτέμβριο του 1791 εκφωνεί 519 λόγους. Αναφέρεται σε όλα τα επίκαιρα προβλήματα και σχεδόν πάντα βρίσκεται στην άκρα αριστερά της συνελεύσεως, προτείνοντας τις πιο ριζοσπαστικές λύσεις. Συνεπείς με τις αντιλήψεις του, ο Ροβεσπιέρος αγωνίζεται για την πραγματοποίηση της πληρέστερης πολιτικής δημοκρατίας: υποστηρίζει την ελευθερία του τύπου, την ελευθερία του λόγου, το δικαίωμα ψήφου στους έγχρωμους, τους εβραίους και τους ηθοποιούς. Αντιτίθεται στο δικαίωμα αρνησικυρίας του βασιλιά, αναλαμβάνει την υπερασπίσει του λάου που έκαψε τους πύργους της Βαστίλης και των στρατιωτών του Νανσύ που ξεσηκώθηκαν εναντίον των αξιωματικών τους. Σε κάθε σημαντικό θέμα θα επέμβει για να προτείνει ριζοσπαστικές λύσεις.
Το 1781 ξαναπαίρνει το δρόμο του Αρράς έχοντας μαζί του έναν δικηγορικό τίτλο ένα χρηματικό έπαθλο και την σιδερένια απόφαση του να πάει μπροστά. Θεωρεί το επάγγελμα του σαν ιεραποστολή, σαν τον μοναδικό τρόπο να πραγματοποιήσει, έστω και κατά ένα μέρος, τα ανθρωπιστικά ιδανικά του. Ασχολείται επίσης με την φιλοσοφία, την ηθική και την φιλολογία. Όταν ο Βασιλιάς αναγκάζεται να συγκαλέσει τις γενικές τάξης κινητοποιεί όλοι του την οικογένεια στην προεκλογική εκστρατεία για να εκλέγει αντιπρόσωπος της τρίτης Τάξης. Στην Συντακτική συνέλευση εργάζεται με ακόμα περισσότερο ζήλο για μια γενική αναμόρφωση του κράτους. Από τις 16 Μάιου του 1789 (ημέρα που αγορεύει για πρώτη φόρα στην συντακτική συνέλευση) έως τον Σεπτέμβριο του 1791 εκφωνεί 519 λόγους. Αναφέρεται σε όλα τα επίκαιρα προβλήματα και σχεδόν πάντα βρίσκεται στην άκρα αριστερά της συνελεύσεως, προτείνοντας τις πιο ριζοσπαστικές λύσεις. Συνεπείς με τις αντιλήψεις του, ο Ροβεσπιέρος αγωνίζεται για την πραγματοποίηση της πληρέστερης πολιτικής δημοκρατίας: υποστηρίζει την ελευθερία του τύπου, την ελευθερία του λόγου, το δικαίωμα ψήφου στους έγχρωμους, τους εβραίους και τους ηθοποιούς. Αντιτίθεται στο δικαίωμα αρνησικυρίας του βασιλιά, αναλαμβάνει την υπερασπίσει του λάου που έκαψε τους πύργους της Βαστίλης και των στρατιωτών του Νανσύ που ξεσηκώθηκαν εναντίον των αξιωματικών τους. Σε κάθε σημαντικό θέμα θα επέμβει για να προτείνει ριζοσπαστικές λύσεις.
Στην πρώτη μεγάλη κοινοβουλευτική μάχη αγωνίστηκε, μάχη κάποιας σημασίας, κατά τον περιορισμών του δικαιώματος ψήφου με βάση την απογραφή. Αναδείχτηκε όμως όλο και πιο καθαρά. Φτάνοντας έτσι ως την ανώτατη επαναστατική εξουσία, σε τρείς κρίσιμες εκστρατείες: κατά του βασιλιά, κατά του πολέμου και τέλος κατά των Γιρονδίνων, δηλαδή κατά της πολιτικής εκείνης ομάδας που την αποτελούσαν φωτισμένοι αστοί, επαναστάτες αλλά μετριοπαθείς, νομιμόφρονες απέναντι στον ηγεμόνα και φιλοπόλεμοι. Δεν υπάρχει αισθητή αντίφαση ανάμεσα στον ιδιώτη Ροβεσπιέρο και το Ροβεσπιέρο πολιτικό. Τα 6 χρόνια της διαμονής του στο Παρίσι δεν φαίνεται να άλλαξε σε τίποτα τον δικηγόρο του Αρράς. Προσκολλημένος στο ιδεώδες του της λιτότητας, στην αντίληψη για το σωστό μέτρο, συνεχίζει μια φτωχή ιδιωτική ζωή, αποφεύγει τις κοσμικότητες. Δεν συχνάζει στα επαναστατικά σαλόνια, κρατάει τις παλιές του συνήθειες. Ακόμα και στο ντύσιμο δεν πείστηκε να φορέσει έστω και για μια στιγμή, τον φριγικό σκούφο, θεαματικό σύμβολο του επαναστατικού κινήματος. Ακόμα και η αισθηματική του ζωή δεν παρουσιάζει ενδιαφέρον, είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Επινόησε την θρησκεία του υπέρτατου όντος για να γιατρέψει τις κοινωνικές αδικίες. Μάλιστα καθιέρωσε και μέρα γιορτής και απευθυνόμενος προς το πλήθος είπε «ο θεός δεν έπλασε τους βασιλιάδες για να καταβροχθίζουν τους ανθρώπους. Δεν έπλασε τους παπάδες για να μας υποδουλώνουν, στην αμαξά των βασιλιάδων. Ο θεός δημιούργησε το σύμπαν για να εκδηλώσει την παντοδυναμία του, έπλασε τους ανθρώπους για να βοηθούν και να αγαπούν ο ένας τον άλλο και να φτάνουν στην ευτυχία ακλουθώντας τον δρόμο της αρετής.» . στην συνέχεια αφού έκαψε ένα ανδρείκελο με στουπιά το οποίο απεικόνιζε τον αθεϊσμό εμφανίστηκε μέσα από τις στάχτες ένα άγαλμα που απεικόνιζε την σωφροσύνη. Με την θρησκεία του υπέρτατου όντος, αποβλέπει σε δύο αντικειμενικούς σκοπούς: να καταπολεμήσει, από την μια μεριά την πατροπαράδοτη θρησκεία και το αντίστροφο της την αθεΐα, που είχε κερδίσει έδαφος με τις κινήσεις της αποχριστιανοποίησης και από την άλλη να δώσει ένα είδος ιδεολογικού βάθρου για να θεμελιώσει, γύρω από το υπέρτατο ον και την Αρετή, την ενότητα του επαναστατικού στρατοπέδου. Η τελευταία χρονιά της ζωής του είναι αδιαχώριστη από το πολιτικό πλαίσιο που ξετυλίγεται. Όταν διώχνονται οι Γιρονδίνοι με τις λαϊκές εξεγέρσεις, τις 31 Μάιου – 2 Ιουνίου 1793, εγκαινιάζεται η φάση, που ονομάστηκε της ιακωβίνικη δικτατορία της κοινής σωτηρίας.
Κατά την περίοδο αυτή ο Αδιάφθορος ξεχωρίζει με το επιβλητικό ανάστημα του επαναστάτη ηγέτη, αλλά γίνονται, επίσης, αισθητά τα όρια των αντιλήψεων του και πολιτικής του ικανότητας. Η Γαλλία βρίσκεται στο χείλος της αβύσσου: αλλεπάλληλες ήττες στα πολεμικά μέτωπα, ενώ στο εσωτερικό της χώρας η πλημμυρίδα της αντεπαναστάσεως ανεβαίνει. Από τις 23 κιόλας Αυγούστου έχει διαταχθεί η μαζική στρατολογία: είναι το πρώτο μέτρο που αποβλέπει στην πλήρη αναδιοργάνωση του στρατού. Ο Ροβεσπιέρος δικαιολογεί την δικτατορία με τους κίνδυνους της κατάστασης και τοποθετεί την Αρετή δίπλα στην δικτατορία, με όλες τις βιαιότητες που συνεπάγεται. Αλλά αυτό ήταν το λιγότερο η επιτροπή κοινής σωτηρίας συγκεντρώνει προοδευτικά όλες τις εξουσίες. Επιτάξεις, εθνικοποιήσεις, πάγωμα των τιμών και των μισθών είναι οι σταθμοί προς τον κρατικό έλεγχο της οικονομίας ενώ κατά των αντιδραστικών, των προδοτών και των στασιαστών εξαπολύεται τρομοκρατία.
Στις αρχές του καλοκαιριού του 1794 στην Γαλλία υποβόσκουν η δυσαρέσκεια και μια αποδοκιμασία που δεν κρύβεται πια: η πολιτική και κοινωνική ένταση φαίνεται να πλησιάζει στο σημείο της εκρήξεως. Το έθνος που πολιορκείτε από παλιό καθεστώς και υπονομεύεται από την εσωτερική αντεπανάσταση βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί με επείγοντα μέτρα. Γεννιέται έτσι η δικτατορία της Κοινής Σωτηρίας, η Δικτατορία των Ιακωβίνων με αλλά λόγια, όλη η εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια της επαναστατικής κυβερνήσεως ή για την ακρίβεια, της επιτροπής κοινής σωτηρίας. Όλες οι άλλες επιτροπές περιορίζονται σε δεύτερο πλάνο ενώ η Συμβατική παίρνει την μορφή συνελεύσεως που, αρκείται να σημειώνει τα τετελεσμένα γεγονότα. Οι Ιακωβίνοι και δικαιοσύνη, παίρνει δραστικά μέτρα. Κάπως πιο δραστικά από όσο πρέπει, αρχίζουν να σκέφτονται πολλοί. «Τα κεφάλια πέφτουν σαν κεραμίδια» παραδέχτηκε ο δημόσιος κατήγορος του επαναστατικού δικαστηρίου.
Οι μετριοπαθείς είναι τρομοκρατημένοι και οι συγκαταβατικοί όλο και πληθαίνουν. Και οι λαϊκές μάζες, που βλέπουν όλο και λιγότερους ευγενής, όλο και περισσότερους αβράκωτους, να ανεβαίνουν τις σκάλες της γκιλοτίνας, αρχίζουν να έχουν αμφιβολίες. Παλαιότερα οι δημόσιες εκτελέσεις αποτελούσαν ευκαιρία για αληθινές λαϊκές γιορτές: όλο το Παρίσι φαίνονταν να ταυτίζεται με την επαναστατική δικαιοσύνη και έτρεχε να απόλαυση το θέαμα. Πλέον η ομάδες των θεατών είναι ισχνές. Σιγά σιγά η επαναστατική κυβέρνηση αρχίζει να αισθάνεται ότι είναι απομονωμένη. Και όχι μόνο αυτό, αλλά έχει βαθιά διαιρεθεί και στο εσωτερικό της, είτε από σοβαρές πολιτικές διαφωνίες, είτε από αδιαλλάκτους προσωπικούς ανταγωνισμούς. Ο Σαίν – Ζυστ που συχνά δείχνει πολύ περισσότερη ευαισθησία από τον Ροβεσπιέρο έλεγε πως «Η επανάσταση έχει παγώσει»
Στις 10 Θερμιδώρ του 1794 μετά από ώρες ταραχών οι θερμιδωριανοί θέτουν εκτός νόμου τους Ιακωβίνους ως προδότες. Οι Ιακωβίνοι έχουν κλειστεί στο δημαρχείο μέχρι την στιγμή που η πόρτα ανοίγει και μέσα ορμούν ο Μπουρτόν και οι άντρες του με τα όπλα τους παρατεταμένα, ζητώντας τους να παραδοθούν. Ο Λεμπά αυτοκτονεί ο Ροβεσπιέρος προσπαθεί να αυτοκτονήσει αλλά το μόνο που καταφέρνει είναι να σπμαραλίασει το σαγόνι του ο αδερφός του πηδά από το παράθυρο αλλά σπάει μόνο το πόδι του. Ο ένας μετά των άλλων οι Ιακωβίνοι Ηγέτες πέφτουν στα χέρια των Θερμιδωριανών αντεπαναστατών. Το ίδιο βράδυ ο Ροβεσπιέρος και άλλοι 20 Ιακωβίνοι οδηγούνται στην γκιλοτίνα κατά την διαδρομή ακούγονται συνθήματα «στο διάολο ο μάξιμουμ» λογοπαίγνιο για τον νόμο «μάξιμουμ» των μισθών που είχε καταλήξει να συμπιέσει το βιοτικό επίπεδο των λαϊκών μαζών και το όνομα του Ροβεσπέρου. Αυτοί που τα φώναζαν όμως αυτά τα συνθήματα ήταν οι ίδιοι οι επαναστάτες αυτοί που υποστήριζαν τον Ροβεσπιέρο μέχρι πριν λίγο καιρό.
Ο «ΑΔΙΑΦΘΟΡΟΣ»
O Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος ήταν το σημαντικότερο πρόσωπο που ανέδειξε η Γαλλική επανάσταση. Ο λόγος του είχε μεγάλη επιρροή, παρόλα αυτά δεν αποφάσιζε μόνος του. Οι επιθέσεις που δέχεται ακόμα και σήμερα ο Ροβεσπιέρος, ότι ήταν δικτάτορας και ότι δίψαγε για αίμα, δεν βρίσκουν καμία ανταπόκριση στην αλήθεια. Η τρομοκρατία του, και η δικτατορία του ήταν η δικτατορία και η τρομοκρατία του ίδιου του λαού και όταν ο λαός τον εγκατέλειψε τότε έπεσε και αυτός! Για να καταλάβουμε εκείνη την περίοδο με τις συνθήκες στις οποίες ζούμε είναι πολύ δύσκολο, τότε η βιαιότητα ήταν σε άλλο επίπεδο, σήμερα εμείς το βλέπουμε ως ακρότητες και αποτρόπαιες πράξεις, για εκείνον όμως τον επαναστατημένο λαό ήταν… καθημερινότητα. Ο Ροβεσπιέρος μέχρι και σήμερα κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει για διαφθορά ή εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων. Έμεινε πιστός στις ιδέες του μέχρι τέλους υπερασπιζόμενος τον λαό και την επανάσταση. Μια επανάσταση που άλλαξε τον κόσμο, μια επανάσταση σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας από την δημιουργία ενός καινούριου επαναστατικού ημερολογίου έως την δημιουργία μια δημοκρατικής θρησκείας.
Ο Αδιάφθορος λοιπόν όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν αν και δεν διέπραξε αντεπαναστατικές πράξεις, υπάρχουν σημεία που μπορούμε να τον κρίνουμε και αυτά τα σημεία είναι τα πολιτικά λάθη που έκανε τότε. Λάθη όπως η εκτέλεση του αριστερού εξτρεμιστή Εμπερ, τον εκπρόσωπο των αβράκωτων. Αυτό δημιούργησε στον λαό ανάμεικτα συναισθήματα, η Γκιλοτίνα πια θα έκοβε κεφάλια και επαναστατών, αυτό σίγουρα άρχιζε να τον απομονώνει σιγά σιγά από πολλά κομμάτια της κοινωνίας. ένα ακόμα λάθος ήταν η δημιουργία νέας θρησκείας και η ποινικοποίηση της Αθεΐας, αν σκεφτούμε ότι εκείνη την περίοδο οι επαναστάτες Αβράκωτοι έκαναν εκστρατείες αποχριστιανισμού, η άποψη του Ροβεσπιέρου αν μη τη άλλο ερχόταν σε αντίθεση με την επαναστατική διεργασία. Η Αστική επανάσταση στην Γαλλία εναντίον του φεουδαρχισμού και του Λουδοβίκου παρά τα λάθη, την βιαιότητα, τις ακρότητες έδωσε στον κόσμο το καινούριο, αυτό που μέχρι τότε δεν υπήρχε, ελευθερία σε όλα τα επίπεδα.
Πολλές χώρες εμπνεύστηκαν από αυτή όπως και η Ελλάδα το 1821. Όπως έλεγαν και οι ίδιοι οι επαναστάτες, το 1792 σηματοδοτούσε το έτος Ι, μια καινούρια αρχή για την οργάνωση των κοινωνιών και την χειραφέτηση των καταπιεσμένων στρωμάτων της κοινωνίας!
Ο Αδιάφθορος λοιπόν όπως συνήθιζαν να τον αποκαλούν αν και δεν διέπραξε αντεπαναστατικές πράξεις, υπάρχουν σημεία που μπορούμε να τον κρίνουμε και αυτά τα σημεία είναι τα πολιτικά λάθη που έκανε τότε. Λάθη όπως η εκτέλεση του αριστερού εξτρεμιστή Εμπερ, τον εκπρόσωπο των αβράκωτων. Αυτό δημιούργησε στον λαό ανάμεικτα συναισθήματα, η Γκιλοτίνα πια θα έκοβε κεφάλια και επαναστατών, αυτό σίγουρα άρχιζε να τον απομονώνει σιγά σιγά από πολλά κομμάτια της κοινωνίας. ένα ακόμα λάθος ήταν η δημιουργία νέας θρησκείας και η ποινικοποίηση της Αθεΐας, αν σκεφτούμε ότι εκείνη την περίοδο οι επαναστάτες Αβράκωτοι έκαναν εκστρατείες αποχριστιανισμού, η άποψη του Ροβεσπιέρου αν μη τη άλλο ερχόταν σε αντίθεση με την επαναστατική διεργασία. Η Αστική επανάσταση στην Γαλλία εναντίον του φεουδαρχισμού και του Λουδοβίκου παρά τα λάθη, την βιαιότητα, τις ακρότητες έδωσε στον κόσμο το καινούριο, αυτό που μέχρι τότε δεν υπήρχε, ελευθερία σε όλα τα επίπεδα.
Πολλές χώρες εμπνεύστηκαν από αυτή όπως και η Ελλάδα το 1821. Όπως έλεγαν και οι ίδιοι οι επαναστάτες, το 1792 σηματοδοτούσε το έτος Ι, μια καινούρια αρχή για την οργάνωση των κοινωνιών και την χειραφέτηση των καταπιεσμένων στρωμάτων της κοινωνίας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου