Με αφορμή το άρθρο του κ. Ηλία Κανέλλη στα ΝΕΑ (22.8.2019) με το οποίο προτείνει «Όχι άλλους Ζορμπάδες» και ταυτίζει τους παραβάτες συμπατριώτες μας με τον ήρωα του Καζαντζάκη και ειδικά με τον ρόλο του Άντονι Κουίν στην ομώνυμη ταινία, ωσάν ο καζαντζακικός ήρωας να είναι ένας χαμερπής τύπος που καμαρώνει για την ανομία του, ενώ την ίδια στιγμή σε όλες τις «κανονικές χώρες» οι πολίτες υπακούουν στους νόμους, μια και στα «κανονικά κράτη» η «νομιμότητα είναι υποχρέωση», ήρθαν στο μυαλό μου όλοι οι αιώνες της αποικιοκρατίας που επέβαλαν τα «κανονικά κράτη» της Ευρώπης στην Αφρική, στις Ινδίες, στην αμερικανική ήπειρο, στην Αυστραλία και τις ασιατικές χώρες.
Όταν οι μισθοφόροι (δηλαδή οι αλλοτινοί δουλοπάροικοι χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα) που ήταν στην υπηρεσία των βασιλιάδων και των φεουδαρχών της Δύσης συμμετείχαν στην υποδούλωση, τον βασανισμό και τον εξευτελισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων κι ανάμεσά τους μερικών εκατομμυρίων που τους απήγαγαν από τις εστίες τους, για να τους πουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα και να μεταβάλουν σε υποζύγια και ομιλούντα εργαλεία άντρες, γυναίκες και παιδιά που προηγουμένως ζούσαν ελεύθεροι στον τόπο τους.
Ώσπου η ωμότητα αυτής της κτηνώδους εξουσίας έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά τον Α΄και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και οι Ευρωπαίοι βίωσαν οι ίδιοι την αποθέωση του κτήνους, ειδικά όταν κυριάρχησε ο ναζισμός και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Και τότε κατάλαβαν…
Αυτή είναι όμως η μεγάλη μας διαφορά με τις «κανονικές χώρες», ότι εκείνες αναπτύχθηκαν εκμεταλλευόμενες λαούς και πολιτισμούς, ενώ εμείς την ίδια ιστορική περίοδο ό,τι κατορθώναμε το κατορθώναμε μόνοι μας και μάλιστα σε συνθήκες οθωμανικής κατοχής και μετά την Επανάσταση του 1821 σε συνθήκες εξάρτησης και καταπίεσης από τις Μεγάλες Δυνάμεις και συχνά ωμής επέμβασής τους (ακόμη και ένοπλης) στα εσωτερικά μας. Και ήταν οι Βαυαροί που μαζί με τους εγχώριους συνεργάτες τους επέβαλαν το δικό τους μοντέλο διακυβέρνησης και οργάνωσης του κράτους. Ένα μοντέλο ξένο και τελικά εχθρικό ως προς την ιδιοσυγκρασία μας, τα ήθη μας και τον τρόπο ζωής μας, που τα θεμέλια της ήταν η δημοκρατία, από την Εκκλησία του Δήμου έως τα Κοινά, κατά την περίοδο της οθωμανοκρατίας, που με τη δημοκρατική τους λειτουργία κατορθώσαμε να μη χάσουμε το πρόσωπό μας και να γίνουμε δουλοπάροικοι, αλλά ελεύθεροι πολιορκημένοι.
Αν αναζητήσουμε λοιπόν την αιτία της άρνησης πολλών συμπατριωτών μας να πειθαρχήσουν στους νόμους του κράτους, ας ψάξουμε σ’ εκείνη την περίοδο. Εκεί είναι η ρίζα της άρνησης. Όλα τ’ άλλα είναι η αλληλουχία των γεγονότων και η αλληλουχία των ανθρώπινων αντιδράσεων. Όπως π.χ. η σημερινή πνιγμένη κραυγή μας που μετουσιώνεται σε αυτοκαταστροφή…
Για να επανέλθω όμως στον Ζορμπά, ας αναρωτηθούμε γιατί οι λαοί της ανθρωπότητας αγαπούν τόσο πολύ τη μουσική του Ζορμπά, που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης; Γιατί, από τον Καναδά και τη Ρωσία έως την Αργεντινή, τη Γαλλία και το Ισραήλ, χορεύουν σε δρόμους, πλατείες και στάδια τον χορό του Ζορμπά; Μήπως για το ανυπότακτο του κινηματογραφικού ήρωα αλλά και της μουσικής; Ανυπότακτο που όμως εκφράζεται συλλογικά με τους χορευτές σε κυκλικό σχηματισμό να στηρίζονται ο ένας στον ώμο του διπλανού του.
Μήπως οι λαοί χορεύοντας το συρτάκι του θρυλικού Άντονι Κουίν αναζητούν τον δικό τους Ζορμπά; Εκείνον που όταν χορεύει χτυπάει με δύναμη τα πόδια του στη γη κι ύστερα μ’ ένα τίναγμα βρίσκεται για μια στιγμή στον αέρα, σαν να θέλει να φτάσει τον ουρανό ή σαν άλλος αναβάτης του ιερού ταύρου των ταυροκαθαψίων, για να προσγειωθεί αποδεχόμενος εν τέλει το πεπερασμένο της ύπαρξής του, μα κοιτάζοντας πάντα τον ουρανό σαν ένας Διόνυσος- Απόλλωνας θνητός.
Τι σχέση μπορεί να έχει ο Ζορμπάς με την… κανονικότητα των εξουσιών της Δύσης; Καμία. Γιατί ο Ζορμπάς, όπως και η μουσική που έχει εκπηγάσει από μέσα του και τον περιβάλλει, δεν είναι στερεότυπο ή ευτελής ελευθεριότητα, αλλά είναι σύμβολο ελευθερίας και πρόταγμα, κυρίως, ψυχής. Όχι όμως σύμβολο ελευθερίας ατομικής, όχι ελευθερίας ατομικισμού όπως είναι στη Δύση, αλλά συλλογικής ελευθερίας καθολικού χαρακτήρα. Εκεί βρίσκεται και η μεγάλη μας διαφορά με τη Δύση. Και τα σημερινά δεινά μας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι μας επιβλήθηκε αντί να ζούμε στον δικό μας ιστορικό χρόνο να ζούμε στον ιστορικό χρόνο της Δύσης, δηλαδή στο δικό μας μακρινό παρελθόν– αλλά καλύτερα να παραμείνω στο θέμα μας.
Ο αρθογράφος μάς προτείνει «αστυνόμευση και πρόστιμα» όταν δεν εφαρμόζονται οι νόμοι. Φόβος και τάξη λοιπόν. Αφού προηγουμένως καταργήσουμε (ή μήπως πνίξουμε με τα ίδια μας τα χέρια;) τον Έλληνα Ζορμπά, και τον Οικουμενικό Ζορμπά, και μαζί τους τη μουσική που τους ενώνει. Για να μεταβληθούμε όλοι οι λαοί σε πολτό κι έτσι εύκολα να επικρατήσει στον πλανήτη η νέα τάξη πραγμάτων των εξουσιών των «κανονικών κρατών».
Η λύση του προβλήματος της απειθαρχίας στους νόμους κάποιων συμπατριωτών μας, που συχνά έχει καταστροφικές συνέπειες, δεν είναι να καταργήσουμε την ιδιοσυστασία μας, γιατί τότε θα πρέπει να καταργήσουμε όλες τις σελίδες της ανυπότακτης ιστορικής μας διαδρομής από τους Μηδικούς Πολέμους έως τον Αντιδικτατορικό Αγώνα– μήπως Ζορμπάδες δεν ήταν όλοι εκείνοι οι Έλληνες;– αλλά να κατακτήσουμε εκ νέου αυτό που εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε καλά: την πραγματική δημοκρατία.
Ναι στον Ζορμπά!
Πηγή: «ΤΑ ΝΕΑ» φ. 593, Τετάρτη 28. 08.2019 (Ο Φόβος, η Τάξη και ο Ζορμπάς)
Ακολουθεί το άρθρο του Ηλία Κανέλλη
Όταν οι μισθοφόροι (δηλαδή οι αλλοτινοί δουλοπάροικοι χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα) που ήταν στην υπηρεσία των βασιλιάδων και των φεουδαρχών της Δύσης συμμετείχαν στην υποδούλωση, τον βασανισμό και τον εξευτελισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων κι ανάμεσά τους μερικών εκατομμυρίων που τους απήγαγαν από τις εστίες τους, για να τους πουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα και να μεταβάλουν σε υποζύγια και ομιλούντα εργαλεία άντρες, γυναίκες και παιδιά που προηγουμένως ζούσαν ελεύθεροι στον τόπο τους.
Ώσπου η ωμότητα αυτής της κτηνώδους εξουσίας έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά τον Α΄και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και οι Ευρωπαίοι βίωσαν οι ίδιοι την αποθέωση του κτήνους, ειδικά όταν κυριάρχησε ο ναζισμός και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Και τότε κατάλαβαν…
Αυτή είναι όμως η μεγάλη μας διαφορά με τις «κανονικές χώρες», ότι εκείνες αναπτύχθηκαν εκμεταλλευόμενες λαούς και πολιτισμούς, ενώ εμείς την ίδια ιστορική περίοδο ό,τι κατορθώναμε το κατορθώναμε μόνοι μας και μάλιστα σε συνθήκες οθωμανικής κατοχής και μετά την Επανάσταση του 1821 σε συνθήκες εξάρτησης και καταπίεσης από τις Μεγάλες Δυνάμεις και συχνά ωμής επέμβασής τους (ακόμη και ένοπλης) στα εσωτερικά μας. Και ήταν οι Βαυαροί που μαζί με τους εγχώριους συνεργάτες τους επέβαλαν το δικό τους μοντέλο διακυβέρνησης και οργάνωσης του κράτους. Ένα μοντέλο ξένο και τελικά εχθρικό ως προς την ιδιοσυγκρασία μας, τα ήθη μας και τον τρόπο ζωής μας, που τα θεμέλια της ήταν η δημοκρατία, από την Εκκλησία του Δήμου έως τα Κοινά, κατά την περίοδο της οθωμανοκρατίας, που με τη δημοκρατική τους λειτουργία κατορθώσαμε να μη χάσουμε το πρόσωπό μας και να γίνουμε δουλοπάροικοι, αλλά ελεύθεροι πολιορκημένοι.
Αν αναζητήσουμε λοιπόν την αιτία της άρνησης πολλών συμπατριωτών μας να πειθαρχήσουν στους νόμους του κράτους, ας ψάξουμε σ’ εκείνη την περίοδο. Εκεί είναι η ρίζα της άρνησης. Όλα τ’ άλλα είναι η αλληλουχία των γεγονότων και η αλληλουχία των ανθρώπινων αντιδράσεων. Όπως π.χ. η σημερινή πνιγμένη κραυγή μας που μετουσιώνεται σε αυτοκαταστροφή…
Για να επανέλθω όμως στον Ζορμπά, ας αναρωτηθούμε γιατί οι λαοί της ανθρωπότητας αγαπούν τόσο πολύ τη μουσική του Ζορμπά, που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης; Γιατί, από τον Καναδά και τη Ρωσία έως την Αργεντινή, τη Γαλλία και το Ισραήλ, χορεύουν σε δρόμους, πλατείες και στάδια τον χορό του Ζορμπά; Μήπως για το ανυπότακτο του κινηματογραφικού ήρωα αλλά και της μουσικής; Ανυπότακτο που όμως εκφράζεται συλλογικά με τους χορευτές σε κυκλικό σχηματισμό να στηρίζονται ο ένας στον ώμο του διπλανού του.
Μήπως οι λαοί χορεύοντας το συρτάκι του θρυλικού Άντονι Κουίν αναζητούν τον δικό τους Ζορμπά; Εκείνον που όταν χορεύει χτυπάει με δύναμη τα πόδια του στη γη κι ύστερα μ’ ένα τίναγμα βρίσκεται για μια στιγμή στον αέρα, σαν να θέλει να φτάσει τον ουρανό ή σαν άλλος αναβάτης του ιερού ταύρου των ταυροκαθαψίων, για να προσγειωθεί αποδεχόμενος εν τέλει το πεπερασμένο της ύπαρξής του, μα κοιτάζοντας πάντα τον ουρανό σαν ένας Διόνυσος- Απόλλωνας θνητός.
Τι σχέση μπορεί να έχει ο Ζορμπάς με την… κανονικότητα των εξουσιών της Δύσης; Καμία. Γιατί ο Ζορμπάς, όπως και η μουσική που έχει εκπηγάσει από μέσα του και τον περιβάλλει, δεν είναι στερεότυπο ή ευτελής ελευθεριότητα, αλλά είναι σύμβολο ελευθερίας και πρόταγμα, κυρίως, ψυχής. Όχι όμως σύμβολο ελευθερίας ατομικής, όχι ελευθερίας ατομικισμού όπως είναι στη Δύση, αλλά συλλογικής ελευθερίας καθολικού χαρακτήρα. Εκεί βρίσκεται και η μεγάλη μας διαφορά με τη Δύση. Και τα σημερινά δεινά μας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι μας επιβλήθηκε αντί να ζούμε στον δικό μας ιστορικό χρόνο να ζούμε στον ιστορικό χρόνο της Δύσης, δηλαδή στο δικό μας μακρινό παρελθόν– αλλά καλύτερα να παραμείνω στο θέμα μας.
Ο αρθογράφος μάς προτείνει «αστυνόμευση και πρόστιμα» όταν δεν εφαρμόζονται οι νόμοι. Φόβος και τάξη λοιπόν. Αφού προηγουμένως καταργήσουμε (ή μήπως πνίξουμε με τα ίδια μας τα χέρια;) τον Έλληνα Ζορμπά, και τον Οικουμενικό Ζορμπά, και μαζί τους τη μουσική που τους ενώνει. Για να μεταβληθούμε όλοι οι λαοί σε πολτό κι έτσι εύκολα να επικρατήσει στον πλανήτη η νέα τάξη πραγμάτων των εξουσιών των «κανονικών κρατών».
Η λύση του προβλήματος της απειθαρχίας στους νόμους κάποιων συμπατριωτών μας, που συχνά έχει καταστροφικές συνέπειες, δεν είναι να καταργήσουμε την ιδιοσυστασία μας, γιατί τότε θα πρέπει να καταργήσουμε όλες τις σελίδες της ανυπότακτης ιστορικής μας διαδρομής από τους Μηδικούς Πολέμους έως τον Αντιδικτατορικό Αγώνα– μήπως Ζορμπάδες δεν ήταν όλοι εκείνοι οι Έλληνες;– αλλά να κατακτήσουμε εκ νέου αυτό που εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε καλά: την πραγματική δημοκρατία.
Ναι στον Ζορμπά!
Πηγή: «ΤΑ ΝΕΑ» φ. 593, Τετάρτη 28. 08.2019 (Ο Φόβος, η Τάξη και ο Ζορμπάς)
Ακολουθεί το άρθρο του Ηλία Κανέλλη
Ζορμπάδες
Ηλίας Κανέλλης
Ένα από τα παγκόσμια στερεότυπα για τον Έλληνα βρίσκεται στην κινηματογραφική μεταφορά του «Ζορμπά». Το θυμικό του Άντονι Κουίν που χόρευε το συρτάκι δάνεισε την εικόνα του ατίθασου γλεντζέ Έλληνα που ο τράχηλός του ζυγόν δεν υπομένει.
Φολκλορισμός; Πολλοί Έλληνες θεωρούν ότι αυτή η εικόνα τούς καθρεφτίζει. Ανυπότακτους. Εξαιρετική περίπτωση ανθρώπων–τουλάχιστον στις καθημερινές νοοτροπίες και στη σχέση μας με τον νόμο.
Δεν μας αρέσει ο νόμος. Γι αυτό και τον παραβιάζουμε όσο μπορούμε. Υπερασπιζόμενοι το λεγόμενο πανεπιστημιακό άσυλο, οι συριζαίοι έλεγαν ότι δεν χρειάζεται να καταργηθεί– και τι προστατεύει, μόνο τα πλημμελήματα. Σιγά τώρα.
Τρώμε πρόστιμα από την Ευρώπη για τις ανεξέλεγκτες χωματερές– απ’ όπου, επιπλέον, συχνά ξεκινάνε πυρκαγιές. Δεν τρέχει τίποτα. Τρώμε πρόστιμα για τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών δεδομένων GDPR. Ε, και;
Έχει ψηφιστεί νόμος για το κάπνισμα στους κοινόχρηστους κλειστούς χώρους. Έλα μωρέ. Νόμος για την υποχρεωτική ζώνη στο αυτοκίνητο. Σιγά. Υπάρχει Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας. Δηλαδή τι, θα οδηγούμε όπως οι ξένοι, θα σταματάμε στο κόκκινο και δεν θα μιλάμε στο κινητό; Τι είμαστε, μηχανές;
Γιατί δεν φοράμε κράνος στις μοτοσικλέτες; Πώς να ανασάνεις εκεί μέσα; Γιατί οδηγούμε μεθυσμένοι; Επειδή το ελέγχουμε.
Κάπως έτσι, ο απολογισμός είναι τρομερός. Είμαστε πρώτοι στην Ευρώπη σε θανάτους μοτοσικλετιστών– μόλις χθες σκοτώθηκε στα καλά καθούμενα ένας στη Βούλα. Είμαστε πολύ ψηλά σε θανατηφόρα δυστυχήματα στους δρόμους. Ευημερούμε και σε τραυματισμούς με ακρωτηριασμούς και άλλες μεγάλες συνέπειες. Ναι, αλλά έτσι αποκτούν εμπειρία οι ορθοπεδικοί μας.
Αν για κάθε ορθολογική ένσταση σε κάθε παράβαση του νόμου υπάρχει ένας ανορθολογισμός που υπερασπίζεται τον ελληνικό εξαιρετισμό, το κράτος δεν μπορεί να έχει άλλη λύση: αστυνόμευση και πρόστιμα.
Δεν μπορώ να κατανοήσω γιατί πρέπει να γίνει κυβερνητικό πρόγραμμα η πρόθεση του κράτους να είναι αυστηρό με τους πειρατές της ασφάλτου. Τι νόημα έχει π.χ. η συνάντηση του Μητσοτάκη με τον Οικονόμου για να αντιμετωπιστεί η αύξηση των τροχαίων στην Κρήτη.
Στις κανονικές χώρες, οι οδηγοί ξέρουν ότι θα έχουν σοβαρές συνέπειες αν παραβούν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Πρόστιμα και πόντους στο point system, σε επανάληψη αφαίρεση διπλώματος.
Στην Ελλάδα οι νόμοι υπάρχουν, το κράτος λειτουργεί και οι μηχανισμοί του λειτουργούν. Γιατί παρ’ όλ’ αυτά δεν κάνουν τη δουλειά τους;
Δεν μπορεί να είναι αντικείμενο κυβερνητικών εξαγγελιών η πρόθεση της πολιτείας να επιβάλει τον νόμο– όταν μάλιστα ο νόμος σημαίνει λιγότερα τροχαία, λιγότερους θανάτους και λιγότερους τραυματισμούς.
Η νομιμότητα είναι υποχρέωση, στα κανονικά κράτη δεν μπορεί να είναι κομματική γραμμή. Όχι άλλον εξαιρετισμό. Όχι άλλους Ζορμπάδες.
Πηγή: «ΤΑ ΝΕΑ» φ. 588, Πέμπτη 22.8.2019
*Φωτό: Άντονι Κουίν και Άλαν Μπέιτς. Από την ταινία Αλέξης Ζορμπάς σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Είναι βασισμένη στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου