Η διαχείριση της κατάστασης, αντίθετα με όσα μας διαβεβαιώνουν οι καλοθελητές, αξιολογείται μέχρι στιγμής, λαϊκά και με επιείκια, ως ψιλοσκατά. Κι όταν συμπληρωθεί και το παζλ στο κοινωνικοοικονομικό πεδίο, θα γίνει απόσκατα
Ευάγγελος Κανάρης *
Ευλόγησον την κυβέρνηση και τον στρατηλάτη Κούλη Μητσοτάκη που, αφού προέταξε τα στιβαρά του στήθη και προστάτεψε τα σύνορα της Ελλαδάρας (και τα ευρωπαϊκά, μην ξεχνιόμαστε) αποκρούοντας, ως νέος Σαργκάνης, τις ορδές του Τζένγκις Χαν και σώζοντας τη Δύση από μια νέα επέλαση των Οθωμανών, άπλωσε τις προστατευτικές του φτερούγες πάνω από το λαό και τον έσωσε και από τον κορονοϊό.
Ίσως είναι υπερβολική η μεταφορά με τις προστατευτικές φτερούγες, αλλά η αλήθεια να λέγεται. Αυτοί ψοφάνε, εμείς μια χαρά. Κάτι λίγες δεκάδες νεκροί...εντάξει τραγωδία δε λέω...αλλά φτου φτου φτου μην τον ματιάξω...μας έσωσε ο στρατηλάτης. Γιατί; Θέλει και ρώτημα; Γιατί πήραμε μέτρα έγκαιρα. Οι άλλοι το φυσάνε και δεν κρυώνει και μετράνε φέρετρα. Και καλά να πάθουν, που λέει ο λόγος. Εμείς που έχουμε σοβαρή ηγεσία πήραμε μέτρα. Να πάω στην εκκλησία για ατομική προσευχή να ανάψω μια λαμπάδα στο μπόι του δις σωτήρα του έθνους.
Και δώσ’ του τοποθετήσεις του στιλ «είμαστε η χώρα υπόδειγμα, μας βλέπουν σαν το καλό παράδειγμα», «ωσαννά», και βαθυστόχαστες αναλύσεις με πηχυαίους τίτλους: «τα τρία θανάσιμα λάθη της Ισπανίας», «το έγκλημα της Αγγλίας», «η σφαγή της Ιταλίας», «ο λόγος που η Ελλάδα έχει τα λιγότερα κρούσματα από τη χώρα με το καλύτερο σύστημα υγείας στον κόσμο».
Αυτό το τελευταίο ήταν μια σύγκριση με το Λουξεμβούργο. Ενδεικτικά, το στόρι πάει κάπως έτσι:
«το κορυφαίο σύστημα παγκοσμίως επλήγη σημαντικότατα από τον κορωνοϊό, φτάνοντας στα όριά του.
«το κορυφαίο σύστημα παγκοσμίως επλήγη σημαντικότατα από τον κορωνοϊό, φτάνοντας στα όριά του.
Μάλιστα, μια σύγκριση με την Ελλάδα- που, ας το παραδεχτούμε, δεν έχει και το υποδειγματικότερο μοντέλο δημόσιας υγείας στα χρονικά του… μόντελινγκ- δείχνει πως η χώρα μας τα πηγαίνει πολύ καλύτερα: μέχρι και το απόγευμα της Παρασκευής (27/3) το Λουξεμβούργο (του πολύ κάτω του εκατομμυρίου πληθυσμού) μετρούσε 1605 καταγεγραμμένα κρούσματα, την στιγμή που στη χώρα μας ο επίσημος αριθμός ήταν 966. Καταλαβαίνει, φυσικά, κανείς πως το πραγματικό νούμερο είναι και στις δύο περιπτώσεις πολύ μεγαλύτερο, όμως το δείγμα είναι κάτι παραπάνω από επαρκές για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Πώς εξηγείται, λοιπόν, αυτό το παράδοξο; Θα περίμενε κανείς μια σύνθετη απάντηση, όμως τα πράγματα είναι πάρα πολύ απλά.»
Καλά μαντεύετε προφανώς που το πάει ο ποιητής, αλλά για να μη χαλάσω τον ειρμό της φιλοσοφικής σκέψης:
«παρά το γεγονός πως ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ξαβιέ Μπετέλ κήρυξε από τις 17 Μαρτίου τη χώρα σε τρίμηνη «κατάσταση κρίσης» (κάτι που επιτρέπει, δηλαδή, να λαμβάνει η κυβέρνηση γρήγορα νομοθετικές αποφάσεις και της δίνει το δικαίωμα να κλείσει όλα τα εργοτάξια και τους χώρους για αθλοπαιδιές), δεν προχώρησε σε απαγόρευση κυκλοφορίας. Μάλιστα, το συγκεκριμένο μέτρο- η «κατάσταση κρίσης»- πάρθηκε όταν είχαν ήδη καταγραφεί 140 κρούσματα, νούμερο αρκετά μεγάλο για μια χώρα 614.000.
Καλά μαντεύετε προφανώς που το πάει ο ποιητής, αλλά για να μη χαλάσω τον ειρμό της φιλοσοφικής σκέψης:
«παρά το γεγονός πως ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ξαβιέ Μπετέλ κήρυξε από τις 17 Μαρτίου τη χώρα σε τρίμηνη «κατάσταση κρίσης» (κάτι που επιτρέπει, δηλαδή, να λαμβάνει η κυβέρνηση γρήγορα νομοθετικές αποφάσεις και της δίνει το δικαίωμα να κλείσει όλα τα εργοτάξια και τους χώρους για αθλοπαιδιές), δεν προχώρησε σε απαγόρευση κυκλοφορίας. Μάλιστα, το συγκεκριμένο μέτρο- η «κατάσταση κρίσης»- πάρθηκε όταν είχαν ήδη καταγραφεί 140 κρούσματα, νούμερο αρκετά μεγάλο για μια χώρα 614.000.
Στον αντίποδα, τα σχολεία στην Ελλάδα έκλεισαν στις 11 Μαρτίου, όταν είχαμε 99 επίσημα κρούσματα (στα σχεδόν 11 εκατομμύρια πληθυσμού, για να μην ξεχνιόμαστε), ενώ κλειδί αποτέλεσε και η απαγόρευση άσκοπης κυκλοφορίας που επιβλήθηκε από τα ξημερώματα της 23ης του τρέχοντος μηνός. Φαίνεται λοιπόν, πως η χώρα μας- έχοντας, δυστυχώς, ως τραγικό παράδειγμα την βάναυσα πληγείσα Ιταλία- εφάρμοσε γρηγορότερα πολύ πιο αυστηρά μέτρα, καταφέρνοντας να περιορίσει τη ραγδαία διασπορά του κορωνοϊού, ακόμα και εν συγκρίσει με το κορυφαίο σύστημα υγείας παγκοσμίως.»
Προσκυνώ τη χάρη σου κυβέρνησή μου. Πήρες με πυγμή έγκαιρα μέτρα. Οι άλλοι δεν πήρανε. Και τώρα ψοφάνε, να μην ξεχνιόμαστε.
Η Ελλάδα έκλεισε τα σχολεία στις 11 Μαρτίου. Πρώτη από όλους. Που λέει ο λόγος.
Αυτό που λέει ο λόγος είναι ότι όταν τα κλείσαμε εμείς, τα έκλεισαν επίσης η Αλβανία, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Δανία, η Εσθονία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Μολδαβία, η Βόρεια Μακεδονία (ή όπως τη λέει η σημερινή κυβέρνηση), η Νορβηγία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Σλοβενία. Οι υπόλοιπες χώρες είχαν κλείσει τα σχολεία σε περιφερειακό επίπεδο. (Πηγή 1).
Αυτό που λέει ο λόγος είναι ότι όταν τα κλείσαμε εμείς, τα έκλεισαν επίσης η Αλβανία, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Δανία, η Εσθονία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Μολδαβία, η Βόρεια Μακεδονία (ή όπως τη λέει η σημερινή κυβέρνηση), η Νορβηγία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία και η Σλοβενία. Οι υπόλοιπες χώρες είχαν κλείσει τα σχολεία σε περιφερειακό επίπεδο. (Πηγή 1).
Ναι καλά, αλλά ευτυχώς εμείς κηρύξαμε απαγόρευση κυκλοφορίας και γλιτώσαμε. Οι άλλοι ψοφάνε, μη λέμε τα ίδια.
Η Ελλάδα κήρυξε απαγόρευση κυκλοφορίας στις 22 Μαρτίου. Πρώτη από όλους. Καλά μαντέψατε. Που λέει ο λόγος.
Η Ιταλία κήρυξε απαγόρευση κυκλοφορίας στις 10 Μαρτίου. Η Ισπανία στις 14 Μαρτίου. Η Γαλλία στις 16 Μαρτίου. Η Αγγλία (με τον τρελομπόρις που παίζει στα ζάρια το λαό του) στις 23 Μαρτίου. Η Αυστρία στις 16 Μαρτίου. Το Βέλγιο στις 18 Μαρτίου. Είναι γεγονός ότι κάποιες χώρες δεν κήρυξαν απαγόρευση κυκλοφορίας και πήραν άλλα περιοριστικά μέτρα. Η Ολλανδία, η Γερμανία, η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο, η Σουηδία, οι χώρες της Βαλτικής. (Πηγή 2, Πηγή 3).
Το να αποδίδει κανείς τον αριθμό των κρουσμάτων και των θανάτων από τον κορονοϊό στα μέτρα που πήρε η κάθε χώρα είναι εξαιρετικά μυωπικό και, συχνά προφανώς εσκεμμένα, οδηγεί στην παραπληροφόρηση.
Η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία δεν έκλεισαν μέσα τον κοσμάκη και μετράνε κρούσματα. Ενώ η Ιταλία, η Ισπανία, και η Γαλλία που τους κλείσανε δεν μετράνε. Η Αυστρία που τα έκλεισε όλα από τις 16 Μαρτίου έχει 7.700 κρούσματα και 60 θανάτους, η Λευκορωσία που ακόμα παίζει μπάλα έχει 94 και 0.
Η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία δεν έκλεισαν μέσα τον κοσμάκη και μετράνε κρούσματα. Ενώ η Ιταλία, η Ισπανία, και η Γαλλία που τους κλείσανε δεν μετράνε. Η Αυστρία που τα έκλεισε όλα από τις 16 Μαρτίου έχει 7.700 κρούσματα και 60 θανάτους, η Λευκορωσία που ακόμα παίζει μπάλα έχει 94 και 0.
Ναι αλλά εμείς πήραμε μέτρα πρώτοι, έγκαιρα, και σωθήκαμε.
Ανήθικες, εμετικές κουβέντες που προσπερνούν χίλιους δυο παράγοντες περί των τάσεων μετακίνησης ανθρώπων πανευρωπαϊκά και παγκόσμια, της πληθυσμιακής πυκνότητας, των καθημερινών συνηθειών και περιορίζονται στα μέτρα που δεν πήραμε πρώτοι μπας και πάρουμε καμιά ψήφο παραπάνω. Κοράκια επί πτωμάτων.
Συγχαρητήρια. Έχουμε πιο λίγα κρούσματα και θανάτους. Τους φάγαμε λάχανο. Τι να μας πουν και μας οι Ιταλοί και οι Ισπανοί, οι Αγγλογάλλοι, οι Γερμανοί, οι Ολλανδοί και οι άλλοι οι καθυστερημένοι φλώροι. Μιλάνε τα νούμερα. Να έπαιρναν μέτρα νωρίτερα. Φέρτε μας το χρυσό μετάλλιο και σήκωσέ το το γαμημένο, δεν μπορώ να περιμένω.
Μια λοιπόν που μας αρέσουν τόσο πολύ τα Νούμερα. Έχουμε περίπου 1000 κρούσματα και καμιά 30ριά θανάτους στην Ελλάδα την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές. Μας φάγανε λάχανο (δεν κάνω πληθυσμιακές αναγωγές, όποιος το επιθυμεί, ας το κάνει μόνο για τον αριθμό νεκρών γιατί ο αριθμός κρουσμάτων είναι προφανώς νά’ χαμε να λέγαμε) οι Βούλγαροι (313 και 4), οι κουμπάροι (162 και 15), οι Κροάτες (635 και 4), οι Ούγγροι (343 και 11), οι Βόσνιοι (237 και 5), οι Λιθουανοί (382 και 5), οι Λετονοί (305 και 0), οι Εσθονοί (575 και 1). Δεν συνεχίζω γιατί συμπληρώθηκε η οχτάδα και δεν μπαίνουμε τελικό.
Οι αναφορές παραπάνω αφορούν σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν κι άλλες ευρωπαϊκές που έχουν καλύτερα νούμερα σε κρούσματα και θανάτους από ό,τι η Ελλάδα. Η Σερβία, η Αλβανία, το Κόσοβο, η Βόρεια Μακεδονία (σόρι η Βαρντάρσκα), κτλ. Φαίνεται θα πήραν έγκαιρα μέτρα.
Και βγαίνει ο ξετσίπωτος ο Πέτσας και μοιράζει συγκριτικά διαγράμματα επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και θανάτων με την Ολλανδία και το Βέλγιο λες κοι μοιράζει καθρεφτάκια σε ιθαγενείς. Κατ’αρχάς τα διαγράμματα για τα κρούσματα άσ’τα να πάνε στο διάολο. Αυτοί κάνουν τη μέρα όσα τεστ κάνουμε εμείς το μήνα. Για τους νεκρούς που έχει κάποιο νόημα να σου κάνω εγώ παρφέ διαγραμματάκι με τη Λετονία, τη Λευκορωσία και κάνα δυο ακόμα που δεν θα χρειάζεται καν πληθυσμιακή αναγωγή μια που αυτοί έχουν αριθμό νεκρών μηδέν.
Να δεις τί ωραία ευθεία που θα είναι η καμπύλη τους. Μας πήρανε τα σώβρακα στα μέτρα φαίνεται.
Αλλά τι λέω: Αφού εμείς αποδώσαμε στον εαυτό μας το χρυσό μετάλλιο. Στον αυτοβαυκαλισμό, δίχως άλλο.
Πήραμε μέτρα πρώτοι, τρομάρα μας. Στις 14 Φλεβάρη ξεκίνησε το δράμα με το πρώτο κρούσμα στην Λομβαρδία, 25 μέρες αργότερα τα κλείσαν όλα σε όλη την επικράτεια. Στις 26 Φλεβάρη είχαμε το πρώτο κρούσμα εμείς. 25 μέρες μετά, τα κλείσαμε όλα σε όλη την επικράτεια. Πήραμε μέτρα και σωθήκαμε.
Όχι δεν έχει σημασία η κινητικότητα από τη Λομβαρδία προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη και, λόγω συγκεκριμένων ιδιαιτεροτήτων όπως ο αγώνας Αταλάντα-Βαλένθια, προς την Ισπανία. Σιγά μην επηρεάζει την εξάπλωση του ιού το ότι το Σκίπκχολ ή τα αεροδρόμια του Λονδίνου δέχονται σε μια εβδομάδα όσους επισκέπτες δέχονται όλα μαζί τα ελληνικά αεροδρόμια στους 9 μη τουριστικούς μήνες. Σιγά. Εμείς πήραμε μέτρα. Μια έκθεση γούνας έγινε στο Μιλάνο -κι αυτή νωρίς, λίγο μετά τις 20 Φλεβάρη- κι ακόμα δεν ξέρουμε τί έγινε στην Καστοριά. Εμείς πήραμε μέτρα νωρίς.
Αλλά τι λέω: Αφού εμείς αποδώσαμε στον εαυτό μας το χρυσό μετάλλιο. Στον αυτοβαυκαλισμό, δίχως άλλο.
Πήραμε μέτρα πρώτοι, τρομάρα μας. Στις 14 Φλεβάρη ξεκίνησε το δράμα με το πρώτο κρούσμα στην Λομβαρδία, 25 μέρες αργότερα τα κλείσαν όλα σε όλη την επικράτεια. Στις 26 Φλεβάρη είχαμε το πρώτο κρούσμα εμείς. 25 μέρες μετά, τα κλείσαμε όλα σε όλη την επικράτεια. Πήραμε μέτρα και σωθήκαμε.
Όχι δεν έχει σημασία η κινητικότητα από τη Λομβαρδία προς την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη και, λόγω συγκεκριμένων ιδιαιτεροτήτων όπως ο αγώνας Αταλάντα-Βαλένθια, προς την Ισπανία. Σιγά μην επηρεάζει την εξάπλωση του ιού το ότι το Σκίπκχολ ή τα αεροδρόμια του Λονδίνου δέχονται σε μια εβδομάδα όσους επισκέπτες δέχονται όλα μαζί τα ελληνικά αεροδρόμια στους 9 μη τουριστικούς μήνες. Σιγά. Εμείς πήραμε μέτρα. Μια έκθεση γούνας έγινε στο Μιλάνο -κι αυτή νωρίς, λίγο μετά τις 20 Φλεβάρη- κι ακόμα δεν ξέρουμε τί έγινε στην Καστοριά. Εμείς πήραμε μέτρα νωρίς.
Μπράβο μας. Στις 2 Μαρτίου, η Ιταλία είχε πάνω από 2.000 εξακριβωμένα κρούσματα. Ευτυχώς είχαμε λάβει δρακόντεια μέτρα στα αεροδρόμια. Όταν προσγειώθηκα Θεσσαλονίκη με πτήση από Ρώμη, φώναξα ένα «τσιάο α τούτι» αλλά κανείς δεν μου έδωσε σημασία. Λάβαμε μέτρα. Ο μόνος λόγος που δεν είχαμε περισσότερα κρούσματα είναι ότι ο κόσμος είχε χεστεί πάνω του και κανείς δεν ταξίδευε έτσι κι αλλιώς· Κι όσοι ταξίδευαν, όπως εγώ, μπήκαν στην απαραίτητη καραντίνα με ίδια πρωτοβουλία. Για την ιστορία, στην εν λόγω πτήση ήμασταν 11 επιβάτες. Μια εβδομάδα αργότερα, ο αθλητικός τύπος έγραφε στα ψιλά ότι ο μάνατζερ του προπονητή της ΑΕΚ που ερχόταν από Ιταλία για διαπραγματεύσεις ήταν ο μόνος επιβάτης στην πτήση του. Πήραμε μέτρα νωρίς, τρομάρα μας.
Περισσότερο από 20 μέρες νωρίτερα, στις 11 Φεβρουαρίου, με την ιστορία στην Ιταλία να μην έχει καν ξεκινήσει και το Γουχάν να παραμένει η μόνη εστία κορονοϊού, ταξίδευα στο Νότιο Ειρηνικό. Θερμομέτρηση στην Αυστραλία, θερμομέτρηση και στη χώρα προορισμού μαζί με ενδελεχή έλεγχο των κινήσεων τους τελευταίους δύο μήνες. Η κινέζικη βίζα στο διαβατήριό μου δεν τους ενθουσίασε. Ταξιδιώτες από μερικές χώρες όπως η Κίνα και για κάποιο περίεργο λόγο η Ταϊβάν, επιστροφή και πίσω, απαγόρευση μετάβασης.
Δέκα μέρες πιο πίσω, 20 Φεβρουαρίου, άφιξη στην Ιταλία, επίσης έλεγχος στο αεροδρόμιο, θερμομέτρηση κτλ. Την ίδια περίοδο, στην Κούβα, που είναι και στου διαόλου το ανάθεμα, ήλεγχαν όλους τους ταξιδιώτες και βάζανε υπόπτους σε καραντίνα (Πηγή 4). Κάπως έτσι βρήκανε και τα πρώτα κρούσματα από τρεις Ιταλούς τουρίστες τρεις εβδομάδες αργότερα.
Στην Ελλάδα, αρχές Μάρτη, επιστροφή από την Ιταλία που ήταν ήδη στο μάτι του κυκλώνα, μπιενβενούτο α Γκρέσια και τσιάο α τούτι. Καλά που πήραμε μέτρα.
Στην Ελλάδα, αρχές Μάρτη, επιστροφή από την Ιταλία που ήταν ήδη στο μάτι του κυκλώνα, μπιενβενούτο α Γκρέσια και τσιάο α τούτι. Καλά που πήραμε μέτρα.
Όταν γύρισα, έπρεπε προφανώς με τα σημερινά δεδομένα να μπω σε καραντίνα. Μια και κανείς δεν μου είχε πει τίποτα και επηρεασμένος από το γεγονός ότι μια φίλη από την Κένυα, με την επιστροφή στη χώρα της από την Ιταλία την ίδια μέρα με μένα, είχε υποχρωθεί σε 15νθήμερη καραντίνα, άνοιξα την τηλεόραση να ενημερωθώ. Την τρίτη μέρα κατά τας γραφάς, στις 5 Μαρτίου, κόντεψα να σπάσω τον οικειοθελή αποκλεισμό μου. Άκουσα την ενημέρωση των διαπιστευμένων συντακτών υγείας από τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Υγείας για το νέο κορονοϊό.
Έλεγε ο Καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας:
«Ο ιός αυτός θα διασπαρεί ό,τι μέτρο και να πάρεις. Ο ιός εξαπλώνεται σε όλη την Ιταλία παρά τα δρακόντεια μέτρα, τα οποία αφορούν σε 5 μεγάλες πόλεις σε καραντίνα, την οποία δεν συστήνει ο WHO. Δε μπορείς αυτή τη στιγμή να βάλεις σε καραντίνα 86 χώρες σε όλο τον κόσμο, είναι αδύνατον...Αφού λειτούργησαν οι καραντίνες στο Γουχάν γιατί έχουμε επέκταση σε όλη την ανθρωπότητα του νέου ιού; Αφού λειτούργησαν οι καραντίνες στο Γουχάν, γιατί είχαν τόσους θανάτους στο Γουχάν;...Τα μέτρα για τα ταξίδια είναι πολύ λίγο αποτελεσματικά. Έχουν πολύ μικρή σημασία όταν αφορούν, παραδείγματος χάρη στις σχολικές εκδρομές. Όταν αφορούν σε ανθρώπους οι οποίοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, είναι ιδιαίτερα σημαντικά...Αύριο το βράδυ υπάρχει ένας τεράστιος αγώνας σε χώρο συνάθροισης στην Αθήνα. Και θα παίξουν δυο ομάδες κορυφαίες του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος. Πρέπει να ακυρωθεί αυτή η συνάντηση γιατί είναι χώρος διασποράς του ιού; Φυσικά και όχι, φυσικά και δεν πρέπει να ακυρωθεί. Τι πρέπει να γίνει;
Αυτοί που είναι ασθενείς, αυτοί που έχουν βήχα ή πυρετό δεν πρέπει να πάνε στο γήπεδο, έτσι είναι το σωστό...Ακούσατε ότι αναβλήθηκε το Χ, το Ψ, το Ξ συνέδριο. Και εκεί θα μπορούσε με τους κατάλληλους κανόνες υγιεινής να γίνει το συνέδριο, αρκεί να μην πάω εγώ όταν έχω το βήχα και τον πυρετό μου».
Κάπως έτσι, μια που δεν είχα ούτε το βήχα, ούτε τον πυρετό μου, είπα να πάω γήπεδο και μετά για καμιά μπύρα. Για συνέδριο βαριόμουν. Δεν πήγα. Ευτυχώς που πήραμε μέτρα.
Καμιά δεκαριά μέρες αργότερα, κατά τα μέσα Μαρτίου οπότε και τέλειωνε η καραντίνα μου, ούτε 30 χιλιάδες εξακριβωμένα κρούσματα δεν είχε η Ιταλία και αποφασίσαμε να κλείσουμε τις εκκλησίες. Κάπου εκεί αρχίζουμε να βάζουμε και σε εθελοντική καραντίνα κάποιους από αυτούς που έρχονται από το εξωτερικό.
Κάπως έτσι, μια που δεν είχα ούτε το βήχα, ούτε τον πυρετό μου, είπα να πάω γήπεδο και μετά για καμιά μπύρα. Για συνέδριο βαριόμουν. Δεν πήγα. Ευτυχώς που πήραμε μέτρα.
Καμιά δεκαριά μέρες αργότερα, κατά τα μέσα Μαρτίου οπότε και τέλειωνε η καραντίνα μου, ούτε 30 χιλιάδες εξακριβωμένα κρούσματα δεν είχε η Ιταλία και αποφασίσαμε να κλείσουμε τις εκκλησίες. Κάπου εκεί αρχίζουμε να βάζουμε και σε εθελοντική καραντίνα κάποιους από αυτούς που έρχονται από το εξωτερικό.
Πώς τον πετσοκόψαμε έτσι τον ιό; Έγκαιρα και αποτελεσματικά.
Πέντε μέρες πιο πίσω, καμιά 40ριά χιλιάδες εξακριβωμένα κρούσματα οι Ιταλοί, κι εμείς κάναμε κοκούνινγκ. Καλά που πήραμε έγκαιρα μέτρα. Τρομάρα μας.
Πέντε μέρες πιο πίσω, καμιά 40ριά χιλιάδες εξακριβωμένα κρούσματα οι Ιταλοί, κι εμείς κάναμε κοκούνινγκ. Καλά που πήραμε έγκαιρα μέτρα. Τρομάρα μας.
Είμαστε οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη και ταυτόχρονα γίνεται viral το «ο κορονοϊός επεκτείνεται, θα πεθάνουμε όλοι» του Χίου που ήταν ακριβώς κριτική για να κλείσουν τα σχολεία. Τα οποία και έκλεισαν μερικές μέρες μετά. Αν είναι ας κάνουμε πρωθυπουργό τον Στέφανο τον Χίο. Πιο διορατικός απεδείχθη σχετικά με την ανάγκη λήψης μέτρων. Και γιατί όχι δηλαδή; Τι του λείπει του Στέφανου; Μονοκούκι...Εδώ ολόκληρο νησί ονομάστηκε για πάρτη του.
Την πρώτη του Μαρτίου το κρουαζιερόπλοιο ΜSC Opera, ξεκινώντας από τη Γένοβα της Ιταλίας προσέγγισε το Κατάκολο. Καθώς η Ιταλία είχε ήδη πολλά κρούσματα και η Ελλάδα ήδη το πρώτο προερχόμενο από εκεί, κάτοικοι και τοπικοί φορείς θορυβήκαν. Το αρμόδιο υπουργείο Πολιτισμού παρενέβη και η επίσκεψη στην Ολυμπία έγινε κανονικά, όπως επίσης η επίσκεψη στη Ρόδο, τον Πειραιά και την Κέρκυρα. Το όλο θέμα δημιουργήθηκε όταν, στις 4 Μαρτίου, με το πλοίο να βρίσκεται στον Πειραιά, η Αυστρία ειδοποίησε την ιδιοκτήτρια εταιρεία ότι ένας Αυστριακός που ταξίδεψε με το συγκεκριμένο κρουαζιερόπλοιο κατά το διάστημα 17-28 Φεβρουαρίου είχε βρεθεί θετικός στον κορονοϊό. Ακαριαία η κυβέρνηση πήρε δρακόντεια μέτρα και το κρουαζιερόπλοιο συνέχισε την κρουαζιέρα του στην Κέρκυρα με την εταιρία να διαβεβαιώνει σε ανακοίνωσή της ότι όλοι οι επιβαίνοντες χαίρουν άκρας υγείας. Στη συνέχεια απαγορεύτηκε ο ελλιμενισμός του πλοίου σε κάνα-δυο άλλες χώρες και επέστρεψε πίσω στη Γένοβα.
Μερικές μέρες αργότερα, το υπουργείο Πολιτισμού, σε σχετική ανακοίνωσή του, κατήγγειλε την προσπάθεια κατασυκοφάντησης από συγκεκριμένα μέσα, προειδοποίησε ότι πρόκειται για fake news, επέκρινε την εκμετάλλευση της ευαισθησίας και της διάχυτης ανησυχίας της ελληνικής κοινωνίας για τον κορονοϊό, και επιφυλάχθηκε για την άμεση άσκηση των νομίμων ένδικων μέσων εναντίον όσων αναπαράγουν τα ψεύδη.
Στις 10 Μαρτίου, αντικειμενική -αν και κάπως αυστηρή προς την κυβέρνηση- ιστοσελίδα γράφει: «Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κινήθηκε με σοβαρότητα και σωφροσύνη κατά την επίσκεψη επιβατών συγκεκριμένου κρουαζιερόπλοιου στην αρχαία Ολυμπία και επαινέθηκε γι’αυτό. Προφανώς αυτό ενόχλησε την αντιπολίτευση και κάποια μέσα ενημέρωσης ξεκίνησαν πόλεμο λάσπης με συκοφαντίες... Τι πραγματικά έγινε την 1η Μαρτίου και διαστρεβλώθηκε τερατωδώς; Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού πληροφορήθηκε τις κινήσεις κάποιων συνδικαλιστών, που συντάσσονταν με όσους ήθελαν να ματαιωθεί ο κατάπλους του κρουαζιερόπλοιου στο Κατάκολο επειδή θα ερχόταν από τη Γένοβα. Η ανησυχία για τον κορονοϊό είναι θεμιτή, αλλά δεν είναι δυνατόν να καθορίζει την πολιτική ενός κράτους. Εν προκειμένω, οι διοικητικές αρχές της περιφέρειας επέμεναν πως έχουν ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα ελέγχου. Όπως αποδείχθηκε, ελήφθησαν όντως.»
Και για να λέμε τα πράγματα ως έχουν, καλώς έπραξε το υπουργείο πολιτισμού, καλά τα γράφουν κι οι απολογητές-καλοθελητές. Ούτε την πρώτη Μαρτίου που ήρθε το κρουαζιερόπλοιο, ούτε τη δεκάτη Μαρτίου που τα γράφανε αυτά, είχε πάρει η Ελλάδα μέτρα για τον κορονοϊό. Ούτε καραντίνες, ούτε κλειστά σχολεία, ούτε καν κοκούνινγκ.
Για την ιστορία, στους επιβαίνοντες του MSC Opera που με τις ευλογίες του ελληνικού κράτους έκαναν βόλτα στην επικράτεια την ίδια στιγμή που άλλες χώρες απαγόρευαν τον ελλιμενισμό του πλοίου, μια χαρά βρέθηκαν κρούσματα κορονοϊού (Πηγή 5). Καλά που πήραμε μέτρα νωρίς και σωθήκαμε.
Αλλά εντάξει, για να τα λέμε όλα, το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Πήραμε μέτρα πρώτοι σε όλο τον κόσμο, 29 κατασκευαστές πλυντηρίων λένε «να, δείτε την Ελλάδα-υπόδειγμα με τη φοβερή κυβερνησάρα της, τι ωραία τα κατάφερε» κι όλοι μας προσκυνάνε, αλλά δεν είναι μόνο τα μέτρα. Όπως μας πληροφορεί Καθηγητής Πληροφορικής στον τομέα της Γονιδιωματικής και Μοριακής Ιατρικής στο ΜΙΤ, σε ερώτηση σχετικά με τη διαφορετική συμπεριφορά του ιού σε Ιταλία και Ελλάδα:
Αλλά εντάξει, για να τα λέμε όλα, το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Πήραμε μέτρα πρώτοι σε όλο τον κόσμο, 29 κατασκευαστές πλυντηρίων λένε «να, δείτε την Ελλάδα-υπόδειγμα με τη φοβερή κυβερνησάρα της, τι ωραία τα κατάφερε» κι όλοι μας προσκυνάνε, αλλά δεν είναι μόνο τα μέτρα. Όπως μας πληροφορεί Καθηγητής Πληροφορικής στον τομέα της Γονιδιωματικής και Μοριακής Ιατρικής στο ΜΙΤ, σε ερώτηση σχετικά με τη διαφορετική συμπεριφορά του ιού σε Ιταλία και Ελλάδα:
«Μπορεί μερικές από αυτές τις διαφορές να βασίζονται στις μεταλλάξεις στο γονιδίωμα του ιού, αλλά το πιο πιθανό είναι ότι βασίζονται στις διαφορές μεταξύ των χωρών, όπως αυτές που έχουν να κάνουν με την ηλικία, το κάπνισμα, τη γενική κατάσταση υγείας, τα φάρμακα που παίρνει ο πληθυσμός, αλλά και με το πόσοι θα φτάσουν συγχρόνως στο νοσοκομείο. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, είναι πολύ πιο γηρασμένος ο πληθυσμός, καπνίζουν περισσότερο, και άργησαν να πάρουν μέτρα, με αποτέλεσμα να «μπουκώσουν» τα νοσοκομεία.
Στην Ελλάδα, αντίθετα, αυτά τα μέτρα ελήφθησαν πολύ νωρίς και αυτό έχει να κάνει και με την πολύ καλύτερη μοίρα του ελληνικού πληθυσμού αυτή τη στιγμή. Επίσης, όπως το ανοσοποιητικό σύστημα του κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικό, έτσι και το ανοσοποιητικό σύστημα διάφορων χωρών είναι διαφορετικό.”
Εκτός λοιπόν από τα μέτρα που πήραμε πρώτοι, είναι πιο γερασμένος ο πληθυσμός στην Ιταλία και καπνίζουν και σαν τα φουγάρα. Όντως, ο ιταλικός πληθυσμός είναι από τους πιο γηρασμένους παγκόσμια, με μέση ηλικία τα 45,5 έτη. Στην αμέσως επόμενη θέση, επίσης εξαιρετικά γηρασμένος είναι ο ελληνικός με 44,5 (Πηγή 6). Στο δε κάπνισμα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μονομαχούμε με τους Βούλγαρους για το ποιος θα σηκώσει την κούπα. Οι Ιταλοί και όλοι οι υπόλοιποι είναι πολύ πιο πίσω (Πηγή 7). Μένει το καλύτερο ανοσοποιητικό. Σε αυτό πάω πάσο. Άλλωστε όπως μας έχουν πολλάκις εξηγήσει αθλητές, πολιτικοί και άλλοι γραφικοί, έχουμε και γαμώ τα DNA. Κατά τα άλλα, να χαρώ εγώ MIT, σε τι πανεπιστήμια στέλνουμε τα παιδιά μας, Νίκο Τσαμτσίκα;
Εκτός λοιπόν από τα μέτρα που πήραμε πρώτοι, είναι πιο γερασμένος ο πληθυσμός στην Ιταλία και καπνίζουν και σαν τα φουγάρα. Όντως, ο ιταλικός πληθυσμός είναι από τους πιο γηρασμένους παγκόσμια, με μέση ηλικία τα 45,5 έτη. Στην αμέσως επόμενη θέση, επίσης εξαιρετικά γηρασμένος είναι ο ελληνικός με 44,5 (Πηγή 6). Στο δε κάπνισμα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μονομαχούμε με τους Βούλγαρους για το ποιος θα σηκώσει την κούπα. Οι Ιταλοί και όλοι οι υπόλοιποι είναι πολύ πιο πίσω (Πηγή 7). Μένει το καλύτερο ανοσοποιητικό. Σε αυτό πάω πάσο. Άλλωστε όπως μας έχουν πολλάκις εξηγήσει αθλητές, πολιτικοί και άλλοι γραφικοί, έχουμε και γαμώ τα DNA. Κατά τα άλλα, να χαρώ εγώ MIT, σε τι πανεπιστήμια στέλνουμε τα παιδιά μας, Νίκο Τσαμτσίκα;
Λοιπόν, για να τελειώνουμε, κάντε όσο καλύτερα μπορείτε τη δουλειά σας και αφήστε την επικοινωνία για ώρες λιγότερο δραματικές για το σύνολο της κοινωνίας. Μην προκαλείτε με υψηλότερες αμοιβές στον ιδιωτικό τομέα για τις ίδιες υπηρεσίες υγείας. Εξοπλίστε όσο καλύτερα γίνεται τα νοσοκομεία και προσλάβετε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό. Έστω και τώρα, έστω και την τελευταία στιγμή. Όχι γιατί έτσι θα ξεχαστούν όσα λέγατε και πρεσβεύατε σχετικά με τη Δημόσια Υγεία. Αυτά δεν πρόκειται να ξεχαστούν ποτέ. Αλλά μπας και προλάβουμε κανέναν, μην πάει πριν την ώρα του, με ή χωρίς κορονοϊό.
Μην υποτιμάτε τη νοημοσύνη των ανθρώπων με το θέμα των τεστ. Οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι σαφείς για την ανάγκη εκτεταμένων τεστ. Και να μην ήταν, η χρησιμότητα εκτεταμένων τεστ είναι ευδιάκριτη προκειμένου να διαπιστωθεί η τάση, η διασπορά και άλλες παράμετροι, ώστε να υποβοηθηθεί η λήψη αποφάσεων στο μέλλον. Το ότι δεν κάνουμε εκτεταμένα τεστ δεν είναι στρατηγική, αλλά αναγκαστική επιλογή. Ή, για να το θέσω αλλιώς, όσο στρατηγική είναι για εμάς, άλλο τόσο είναι για τους Αλβανούς, τους Μολδαβούς και τους Κοσοβάρους. Και, αλήθεια, μια που μας αρέσουν τόσο τα νούμερα, ας γίνει και καμιά ενημέρωση για τον αριθμό των τεστ που γίνονται στη χώρα. Προσπαθώ να διαπιστώσω αν σε απόλυτο αριθμό τεστ έχουμε ξεπεράσει το Λουξεμβούργο των 600 χιλιάδων κατοίκων. Το δε φαινόμενο να μην έχουμε εκ των συνθηκών ικανό αριθμό τεστ και την ίδια ώρα να ποστάρουν στα σόσιαλ μίντια τεστ από τον ιδιωτικό τομέα, άνθρωποι που δεν τα χρειάζονται, είναι ηθικά απαράδεκτο και οφείλει να σταματήσει το συντομότερο δυνατό, ανεξάρτητα από τον αριθμό αυτών των τεστ.
Μην υποτιμάτε τη νοημοσύνη των ανθρώπων με το θέμα των τεστ. Οι συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας είναι σαφείς για την ανάγκη εκτεταμένων τεστ. Και να μην ήταν, η χρησιμότητα εκτεταμένων τεστ είναι ευδιάκριτη προκειμένου να διαπιστωθεί η τάση, η διασπορά και άλλες παράμετροι, ώστε να υποβοηθηθεί η λήψη αποφάσεων στο μέλλον. Το ότι δεν κάνουμε εκτεταμένα τεστ δεν είναι στρατηγική, αλλά αναγκαστική επιλογή. Ή, για να το θέσω αλλιώς, όσο στρατηγική είναι για εμάς, άλλο τόσο είναι για τους Αλβανούς, τους Μολδαβούς και τους Κοσοβάρους. Και, αλήθεια, μια που μας αρέσουν τόσο τα νούμερα, ας γίνει και καμιά ενημέρωση για τον αριθμό των τεστ που γίνονται στη χώρα. Προσπαθώ να διαπιστώσω αν σε απόλυτο αριθμό τεστ έχουμε ξεπεράσει το Λουξεμβούργο των 600 χιλιάδων κατοίκων. Το δε φαινόμενο να μην έχουμε εκ των συνθηκών ικανό αριθμό τεστ και την ίδια ώρα να ποστάρουν στα σόσιαλ μίντια τεστ από τον ιδιωτικό τομέα, άνθρωποι που δεν τα χρειάζονται, είναι ηθικά απαράδεκτο και οφείλει να σταματήσει το συντομότερο δυνατό, ανεξάρτητα από τον αριθμό αυτών των τεστ.
Κάντε λοιπόν τη δουλειά σας, -κι όταν λέω τη δουλειά σας, εννοώ τον επιστημονικό συντονισμό ο ένας και την υπόλοιπη ενημέρωση ο άλλος- κι αφήστε κι αυτά τα στρατιωτικού τύπου παραγγέλματα που θυμίζουν σε αισθητική τα εγέρθητω των ξυρισμένων, όσο είναι ακόμα νωρίς.
Το μέτρο της καραντίνας έτσι κι αλλιώς επαφίεται στην ευσυνειδησία των πολιτών που καλούνται να καταλάβουν ότι μπροστά στην επιστημονική αβεβαιότητα σχετικά με τον νέο ιό, οφείλουν να υιοθετήσουν την αρχή της προφύλαξης. Οι ονειρώξεις περί επιβολής της καραντίνας με τους μπαλούρδους, στο μόνο που μπορούν να οδηγήσουν είναι σε μια μεγέθυνση του θεάτρου του παραλόγου να ελέγχουμε το Ι5 της κυρα-Σούλας που πάει να πάρει κρεμμύδια από το μανάβικο. Εκτός κι αν αποφασίσουμε να πυροβολάμε στο κεφάλι όποιον κυκλοφορεί στο δρόμο για να τον σώσουμε από τον κορονοϊό. Άλλωστε, παίρνουμε μέτρα εμείς.
Έτσι κι αλλιώς, το πνεύμα των μέτρων οφείλουμε να ακολουθήσουμε και όχι το γράμμα τους. Διότι σύμφωνα με το γράμμα των μέτρων ο κορονοϊός στο σούπερ μάρκετ δεν κολλάει, στην ταβέρνα κολλάει. Στο φαρμακείο δεν κολλάει, στην παραλία, ειδικά της Θεσσαλονίκης, κολλάει. Στις λαϊκές δεν κολλάει, αλλά στα βουνά κολλάει. Στη δουλειά δεν κολλάει, στο καφενείο κολλάει. Σπίτι σου δεν κολλάει, στο εξοχικό κολλάει. Αν τρέχεις δεν κολλάει, αν περπατάς, ειδικά με καφέ, κολλάει και παρακολλάει. Σε συναθροίσεις μέχρι εννιά άτομα δεν κολλάει, πάνω από εννιά κολλάει. Αν συναντήσεις κανένα φίλο σε απόσταση κάτω από δύο μέτρα κολλάει, αν ανταλλάσεις χαρτιά και ταυτότητες με τον μπαλούρδο δεν κολλάει. Πρέπει όλοι να κάτσουμε στα αυγά μας για να μην εξαπλωθεί ο ιός εκτός κι αν μένουμε σε φοιτητικές εστίες με κρούσματα, οπότε και πρέπει να ξεχυθούμε ανά την επικράτεια.
Διάβαζα τις προάλλες ένα χιουμοριστικό άρθρο για το τί θα έκανε ο Σύριζα αν ήταν κυβέρνηση, όπου μεταξύ άλλων, θα καταργούσε τον ιό με έναν νόμο και θα έκανε τα κονέ με τη Βενεζουέλα για είδη πρώτης ανάγκης. Το χιούμορ θέλει μέτρο στις μέρες που ζούμε. Για την ιστορία πάντως, δεν νομίζω να αντιμετώπισαν με γέλια τους γιατρούς από την Κούβα στην Ιταλία.
Δεν ξέρω τί θα έκανε ο Σύριζα αν ήταν στην κυβέρνηση. Πιθανολογώ πάνω κάτω τα ίδια (και αυτό δεν το λέω για καλό) με λιγότερες προκλήσεις στις χάρες προς τον ιδιωτικό τομέα υγείας. Αυτό που νομίζω ότι γνωρίζω είναι τί θα έκανε η Νέα Δημοκρατία αν ήταν στην αντιπολίτευση. Θα έσκουζε από το πρωί ως το βράδυ για τις τραγικές αστοχίες στην έγκαιρη λήψη μέτρων, όπως στον έλεγχο στις πύλες εισόδου της χώρας, ιδιαίτερα από Ιταλία. Θα διερρήγνυε τα ιμάτιά της για τις δραματικές ελλείψεις στα νοσοκομεία, έξω από τα οποία θα είχαν στρατοπεδεύσει κάμερες και κανάλια, επικεντρώνοντας σε κάθε πιθανή έλλειψη. Θα κατέβαιναν οι παραιτηθείτσες σε συμβολική απεργία πείνας, απαιτώντας ευρεία τεστ για τον πληθυσμό σύμφωνα με τις επιταγές των διεθνών οργανισμών. Θα κρατούσαν την αναπνοή τους μέχρι να σκάσουν, ουρλιάζοντας για την ανοργανωσιά και για το μπάχαλο και απαιτώντας, δέκα φορές τη μέρα τουλάχιστον, όχι εκλογές, -ακόμα και για αυτές πάει πολύ μέσα σε γενική καραντίνα-, αλλά κυβέρνηση εθνικής ενότητας για να αντιμετωπισθεί ο πρωτοφανής κίνδυνος.
Γι’ αυτό λοιπόν, δεν λέω, καλό το λιβάνισμα. Πήραμε μέτρα εμείς. Είμαστε οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη. Όλοι μας έχουν για υπόδειγμα. Αλλά, μεταξύ μας, ούτε μέτρα νωρίς πήραμε, ούτε μέτρα νωρίς θα πάρουμε. Για την ακρίβεια χαμπάρι δεν πήραμε κι είχαμε τις πύλες εισόδου της χώρας ορθάνοιχτες ακόμα κι όταν οι καμπάνες λαλούσαν. Η διασπορά του κορονοϊού λοιπόν στη χώρα μας είναι ευτυχώς χαμηλή μέχρι τώρα, παρά τα μέτρα που δεν πήραμε έγκαιρα κι όχι επειδή είμαστε οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη. Να αποφύγουμε τον ιό συνολικά θα ήταν αδύνατον, αλλά θα μπορούσαμε με τη Βόρεια Ιταλία να φλέγεται και το πρώτο κρούσμα στην Ελλάδα να έρχεται στα τέλη Φλεβάρη από εκείνη την περιοχή, να υιοθετήσουμε κάποια μέτρα για τους ταξιδιώτες από τη γειτονική χώρα. Με αντανακλαστικά κόμπρας η άγρυπνη ελληνική κυβέρνηση το έκανε τρεις εβδομάδες αργότερα. Καλά που πήραμε μέτρα πρώτοι και σωθήκαμε.
Από εκεί και πέρα, ό,τι κάνουν οι άλλοι θα κάνουμε κι εμείς, όποτε το κάνουν οι άλλοι θα το κάνουμε κι εμείς, και μάλιστα, αν η κατάσταση με τα περιορισμένα τεστ συνεχιστεί, χωρίς καν να έχουμε ικανή εικόνα της διασποράς του ιού στην επικράτεια. Και θα πει κανείς, καλά γιατρός είσαι και σχολιάζεις σχετικά με τον αριθμό των τεστ και την εικόνα της διασποράς; Αν και το χαρτί της επίκλησης στην αυθεντία είναι ψιλοξεπερασμένο, θα αρκεστώ να πω ότι δεν είναι ιατρικής φύσης οι γνώσεις που βοηθούν κάποιον να κρίνει την αξιοπιστία των δεδομένων σχετικά με τον επιπολασμό του ιού σε τυχαίο αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού. Ιατρικής φύσης, για παράδειγμα, είναι η συζήτηση περί κολχικίνης που καταντά γελοία όταν λαμβάνει χώρα στη δημόσια σφαίρα. Εκεί, το βουλώνω οικειοθελώς.
Διαβάζω σχόλια στο διαδίκτυο ότι οι αντιπολιτευόμενοι στην κυβέρνηση θέλουν νεκρούς για να κάνουν κριτική. Αν και τα γεγονότα στη Μάνδρα και το Μάτι είναι πολύ πρόσφατα για να μιλάμε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου, είναι προφανές ότι κανείς δεν θέλει, ούτε θα μπορούσε να θέλει, νεκρούς. Δεν είναι ο αριθμός των νεκρών που θα κρίνει τη διαχείριση της κατάστασης. Η διαχείριση της κατάστασης, αντίθετα με όσα μας διαβεβαιώνουν οι καλοθελητές, αξιολογείται μέχρι στιγμής, λαϊκά και με επιείκια, ως ψιλοσκατά. Κι όταν συμπληρωθεί και το παζλ στο κοινωνικοοικονομικό πεδίο, θα γίνει απόσκατα.
* Ο Δρ. Ευάγγελος Κανάρης είναι οικονομολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου