Τάσος Παππάς
Οι διαφωνίες στον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι στρατηγικού χαρακτήρα, δηλαδή δεν είναι αγεφύρωτες, σαν κι αυτές που υπήρχαν από την αρχή της παρουσίας του στο πολιτικό σκηνικό, οι οποίες φασκιώθηκαν για να μην υπονομευτεί η πορεία προς την κυβέρνηση και αναπόφευκτα εμφανίστηκαν με δραματικό τρόπο όταν ήρθε η στιγμή να αναμετρηθούν, η ηγεσία του, τα στελέχη του και τα μέλη του, με τα μεγάλα διλήμματα της συγκυρίας. Πήραν συγκρουσιακή μορφή και «λύθηκαν» με τη διάσπαση το 2015.
Οι διαφωνίες που υπάρχουν σήμερα έχουν να κάνουν με πλευρές της πολιτικής που ασκήθηκε όσο ήταν στην κυβέρνηση (προτεραιότητες, παραλείψεις, λάθη τακτικής, υποτίμηση του αντιΣΥΡΙΖΑ μετώπου που οργάνωσαν η Δεξιά, πρώην αριστεροί και οι πυλώνες τους στην περιοχή της ενημέρωσης), με ορισμένες επιλογές την περίοδο που βρίσκεται στην αντιπολίτευση, με την πολιτική των συμμαχιών και τη δομή του κόμματος. Με καλή διάθεση, χωρίς σεχταρισμούς και ηγεμονισμούς, είναι δυνατόν να ενταχθούν σ’ ένα πλαίσιο διαλόγου που θα οδηγήσει στον βαθμό που το επιθυμούν οι περισσότεροι -έτσι δηλώνουν- σε μια προωθητική σύνθεση και όχι σε παραλυτικές ισορροπίες, που είναι η συνήθης κατάληξη πολλών εσωκομματικών προστριβών.
Υπάρχουν επίσης διαφωνίες που έχουν να κάνουν με τη δημόσια παρουσία και το ύφος στελεχών του κόμματος (επιθετική ρητορική, ροπή προς την καταγγελία, άγχος προβολής). Το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι δευτερεύον, ωστόσο δεν έχει εύκολη λύση γιατί εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία των πρωταγωνιστών. Πώς να τιθασεύσεις έναν εκρηκτικό χαρακτήρα που ζει για τη σύγκρουση;
Πώς να βάλεις σε καλούπι, ζητώντας του να μαζευτεί και παροτρύνοντάς τον να εστιάζει στην προγραμματική πρόταση, αυτόν που θεωρεί ύψιστο κομματικό καθήκον του την άνευ όρων και ορίων αντιπαράθεση με τον πολιτικό αντίπαλο; Χώρια που τέτοιας νοοτροπίας και πρακτικής στελέχη είναι χρήσιμα στην ηγεσία. Γιατί; Κάνουν και λένε πράγματα που η ίδια δεν μπορεί να κάνει και να πει, λειτουργούν σαν ασπίδα προστασίας της απέναντι στις βρόμικες επιθέσεις των αντιπάλων και επιπλέον συσπειρώνουν τους φανατικούς οπαδούς και ψηφοφόρους του κόμματος, αυτούς που πετάνε τη σκούφια τους για πολιτικούς καβγάδες, που δυσφορούν με τον ήπιο λόγο (τον εισπράττουν ως αδυναμία) και θυμώνουν με τις συναινετικές λογικές (τις θεωρούν ψοφοδεείς και ηττοπαθείς).
Το σοβαρότερο όμως ζήτημα που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στη συνοχή ενός αριστερού κόμματος οι οποίες θα δυσκολέψουν τη σχέση του με την κοινωνία, ασχέτως αν παραμείνει τυπικά ενωμένο, είναι το ψυχικό και συναισθηματικό ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων που το απαρτίζουν, κυρίως μεταξύ των παραγόντων που το διοικούν και δίνουν τον τόνο στη δημόσια συζήτηση. Αυτό, ακόμα κι αν οι διαφοροποιήσεις στο πολιτικό, στο ιδεολογικό και στο οργανωτικό πεδίο είναι μικρής σημασίας, μπορεί να δημιουργήσει μη διαχειρίσιμες καταστάσεις. Με άλλα λόγια, αναφέρομαι στο έλλειμμα συντροφικότητας και αλληλεγγύης.
Σ’ ένα αριστερό κόμμα εξουσίας που είναι πολυσυλλεκτικό, άρα κατά κάποιον τρόπο είναι μια σύναξη ετερόκλητων ομάδων, και έχει ως βασικό στόχο την εκλογική νίκη και τον σχηματισμό κυβέρνησης, δεν μπορεί να είναι όλοι φίλοι. Δεν κουβαλάνε τις ίδιες αντιλήψεις στις αποσκευές τους, δεν έχουν τις ίδιες παραστάσεις και ευαισθησίες, δεν έχουν δώσει τις ίδιες μάχες, δεν συμφωνούν σε όλα. Ευθύνη της ηγετικής ομάδας είναι να δημιουργήσει τις συνθήκες για ειρηνική συνύπαρξη. Ούτε σιωπή νεκροταφείου, ούτε χυλός.
Αν όμως αρχίσουν να φουντώνουν τα φαινόμενα καχυποψίας, αν στήνονται δίκες προθέσεων, αν ο ένας δεν αισθάνεται την ανάγκη να υπερασπιστεί τον άλλον όταν δέχεται κακόβουλες επιθέσεις από τον αντίπαλο, που υποτίθεται πως είναι κοινός, αν ο ένας χαίρεται όταν ο άλλος, που τυχαίνει να ανήκει σε διαφορετικό ρεύμα εντός του κόμματος, αντιμετωπίζει προβλήματα, αν τα στελέχη ανταλλάσσουν άδεια βλέμματα, υποκριτικά χαμόγελα, λιπαρές και εξ υποχρεώσεως φιλοφρονήσεις, ενώ στο μυαλό τους είναι καρφωμένη η επιθυμία να κοντύνουν τον συναγωνιστή τους και ψάχνουν την ευκαιρία να το κάνουν ακόμη και με αθέμιτα μέσα, αν ο κανόνας είναι η αμφισβήτηση των προθέσεων και η εξαίρεση είναι η δημιουργική συνεννόηση, αν η προσφώνηση «σύντροφε» έχει χάσει τη σημασία της και λέγεται από συνήθεια, τότε σιγά σιγά δημιουργείται μια πολεμική ατμόσφαιρα που στην ακραία εκδοχή της είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει χάσμα. Διατρέχει αυτόν τον κίνδυνο ο ΣΥΡΙΖΑ; Συμπτώματα υπάρχουν. Δεν έχουν λάβει επιδημική μορφή. Είναι ένας κίνδυνος σε αναστολή. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμο αυτό που έλεγαν οι Τουπαμάρος: «Οι λέξεις μάς διχάζουν, η πράξη μάς ενώνει». Γίνεται; Θα δείξει.
Οι διαφωνίες που υπάρχουν σήμερα έχουν να κάνουν με πλευρές της πολιτικής που ασκήθηκε όσο ήταν στην κυβέρνηση (προτεραιότητες, παραλείψεις, λάθη τακτικής, υποτίμηση του αντιΣΥΡΙΖΑ μετώπου που οργάνωσαν η Δεξιά, πρώην αριστεροί και οι πυλώνες τους στην περιοχή της ενημέρωσης), με ορισμένες επιλογές την περίοδο που βρίσκεται στην αντιπολίτευση, με την πολιτική των συμμαχιών και τη δομή του κόμματος. Με καλή διάθεση, χωρίς σεχταρισμούς και ηγεμονισμούς, είναι δυνατόν να ενταχθούν σ’ ένα πλαίσιο διαλόγου που θα οδηγήσει στον βαθμό που το επιθυμούν οι περισσότεροι -έτσι δηλώνουν- σε μια προωθητική σύνθεση και όχι σε παραλυτικές ισορροπίες, που είναι η συνήθης κατάληξη πολλών εσωκομματικών προστριβών.
Υπάρχουν επίσης διαφωνίες που έχουν να κάνουν με τη δημόσια παρουσία και το ύφος στελεχών του κόμματος (επιθετική ρητορική, ροπή προς την καταγγελία, άγχος προβολής). Το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι δευτερεύον, ωστόσο δεν έχει εύκολη λύση γιατί εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία των πρωταγωνιστών. Πώς να τιθασεύσεις έναν εκρηκτικό χαρακτήρα που ζει για τη σύγκρουση;
Πώς να βάλεις σε καλούπι, ζητώντας του να μαζευτεί και παροτρύνοντάς τον να εστιάζει στην προγραμματική πρόταση, αυτόν που θεωρεί ύψιστο κομματικό καθήκον του την άνευ όρων και ορίων αντιπαράθεση με τον πολιτικό αντίπαλο; Χώρια που τέτοιας νοοτροπίας και πρακτικής στελέχη είναι χρήσιμα στην ηγεσία. Γιατί; Κάνουν και λένε πράγματα που η ίδια δεν μπορεί να κάνει και να πει, λειτουργούν σαν ασπίδα προστασίας της απέναντι στις βρόμικες επιθέσεις των αντιπάλων και επιπλέον συσπειρώνουν τους φανατικούς οπαδούς και ψηφοφόρους του κόμματος, αυτούς που πετάνε τη σκούφια τους για πολιτικούς καβγάδες, που δυσφορούν με τον ήπιο λόγο (τον εισπράττουν ως αδυναμία) και θυμώνουν με τις συναινετικές λογικές (τις θεωρούν ψοφοδεείς και ηττοπαθείς).
Το σοβαρότερο όμως ζήτημα που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στη συνοχή ενός αριστερού κόμματος οι οποίες θα δυσκολέψουν τη σχέση του με την κοινωνία, ασχέτως αν παραμείνει τυπικά ενωμένο, είναι το ψυχικό και συναισθηματικό ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων που το απαρτίζουν, κυρίως μεταξύ των παραγόντων που το διοικούν και δίνουν τον τόνο στη δημόσια συζήτηση. Αυτό, ακόμα κι αν οι διαφοροποιήσεις στο πολιτικό, στο ιδεολογικό και στο οργανωτικό πεδίο είναι μικρής σημασίας, μπορεί να δημιουργήσει μη διαχειρίσιμες καταστάσεις. Με άλλα λόγια, αναφέρομαι στο έλλειμμα συντροφικότητας και αλληλεγγύης.
Σ’ ένα αριστερό κόμμα εξουσίας που είναι πολυσυλλεκτικό, άρα κατά κάποιον τρόπο είναι μια σύναξη ετερόκλητων ομάδων, και έχει ως βασικό στόχο την εκλογική νίκη και τον σχηματισμό κυβέρνησης, δεν μπορεί να είναι όλοι φίλοι. Δεν κουβαλάνε τις ίδιες αντιλήψεις στις αποσκευές τους, δεν έχουν τις ίδιες παραστάσεις και ευαισθησίες, δεν έχουν δώσει τις ίδιες μάχες, δεν συμφωνούν σε όλα. Ευθύνη της ηγετικής ομάδας είναι να δημιουργήσει τις συνθήκες για ειρηνική συνύπαρξη. Ούτε σιωπή νεκροταφείου, ούτε χυλός.
Αν όμως αρχίσουν να φουντώνουν τα φαινόμενα καχυποψίας, αν στήνονται δίκες προθέσεων, αν ο ένας δεν αισθάνεται την ανάγκη να υπερασπιστεί τον άλλον όταν δέχεται κακόβουλες επιθέσεις από τον αντίπαλο, που υποτίθεται πως είναι κοινός, αν ο ένας χαίρεται όταν ο άλλος, που τυχαίνει να ανήκει σε διαφορετικό ρεύμα εντός του κόμματος, αντιμετωπίζει προβλήματα, αν τα στελέχη ανταλλάσσουν άδεια βλέμματα, υποκριτικά χαμόγελα, λιπαρές και εξ υποχρεώσεως φιλοφρονήσεις, ενώ στο μυαλό τους είναι καρφωμένη η επιθυμία να κοντύνουν τον συναγωνιστή τους και ψάχνουν την ευκαιρία να το κάνουν ακόμη και με αθέμιτα μέσα, αν ο κανόνας είναι η αμφισβήτηση των προθέσεων και η εξαίρεση είναι η δημιουργική συνεννόηση, αν η προσφώνηση «σύντροφε» έχει χάσει τη σημασία της και λέγεται από συνήθεια, τότε σιγά σιγά δημιουργείται μια πολεμική ατμόσφαιρα που στην ακραία εκδοχή της είναι πολύ πιθανόν να προκαλέσει χάσμα. Διατρέχει αυτόν τον κίνδυνο ο ΣΥΡΙΖΑ; Συμπτώματα υπάρχουν. Δεν έχουν λάβει επιδημική μορφή. Είναι ένας κίνδυνος σε αναστολή. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμο αυτό που έλεγαν οι Τουπαμάρος: «Οι λέξεις μάς διχάζουν, η πράξη μάς ενώνει». Γίνεται; Θα δείξει.
Ανάγωγα
Οταν υπουργός συμπεριφέρεται το 2020 όπως ένας γυμνασιάρχης επαρχιακής κωμόπολης τη δεκαετία του ’50, σίγουρα υπάρχει πρόβλημα. Δεν ζούσε τότε, αλλά θα της έχουν πει ότι εκείνη την εποχή έκανε κουμάντο η βασιλική Χωροφυλακή, δουλειά έβρισκες αν είχες πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, τα παιδιά πήγαιναν υποχρεωτικά στα κατηχητικά και όταν έβλεπαν παπά στον δρόμο ήταν υποχρεωμένα να του φιλήσουν το χέρι. Λεγεώνες φαντασμάτων και πίσω ολοταχώς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου