Αποτελεί το πρόσωπο της αντίστασης και της επανάστασης, καθώς και μία από τις διασημότερες και σπουδαιότερες μορφές του 20ου αιώνα. Η ζωή του τερματίστηκε το 1967 στα βουνά της Βολιβίας, μα αυτό δεν ήταν αρκετό για να τον καταστήσει νεκρό. Ακόμα και σήμερα, 53 χρόνια μετά το θάνατό του, εξακολουθεί να ζει μέσα από τις ιδέες και τα ιδανικά, που ο ίδιος υπερασπίστηκε μέχρι το τέλος. Πόσα όμως ξέρουμε για αυτόν τον σπουδαίο άνθρωπο;
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφέρω την προσωπική εκτίμηση που αισθάνομαι για τον άνθρωπο Ερνέστο Γκεβάρα, τον τρόπο που έζησε, έδρασε, πολέμησε και εν τέλει κατέληξε, δίχως ποτέ να ζητήσει τίποτα παραπάνω πέρα από την ελευθερία και το δίκαιο. Αναμφίβολα, είναι από τα πρόσωπα που σε εμπνέουν και όσο τα ανακαλύπτεις, διαπιστώνεις μέσα από εκείνα διαφορετικές πτυχές του εαυτού σου. Έτσι, ο Τσε έγινε το δικό μου πρότυπο ζωής, το οποίο θα με ακολουθεί πάντα. Μέσα από αυτό το κείμενο, ευελπιστώ να σας ταξιδέψω στα βουνά της Σιέρρα Μαέστρα και στα βάθη της Νότιας Αμερικής, στην μάχη της πρώτης γραμμής με σκοπό την ουτοπία και παράλληλα να μεταφέρω λίγη από τη ζωή του ρομαντικού αντάρτη μέσα σε λίγες παραγράφους.
«Η ζωή ενός ανθρωπινού πλάσματος αξίζει ένα εκατομμύριο φορές περισσότερο απ’ την περιουσία του πλουσιοτέρου ανθρώπου στη γη» [1960].
Κατά τη διάρκεια των σπουδών ταξίδεψε σε πολλά μέρη της Λατινικής Αμερικής. Καταλυτικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία του έπαιξε το πολύμηνο ταξίδι που έκανε με το φίλο του Αλμπέρτο Γκρανάδο (1922-2011), το 1952. Μια μοτοσυκλέτα, ένας σάκος με τα απαραίτητα εφόδια, αρκούσαν στους δύο νέους, για να ανακαλύψουν τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του σε πόλεις και χωριά της νότιας Αμερικής, είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει από κοντά τη ζωή και τους ανθρώπους που συναντούσε. Έβλεπε τις δυσκολίες της καθημερινότητας και την επίπτωση που είχε στους λαούς των λατινοαμερικανικών χωρών, η αδικία της αποικιοκρατίας και της εκμετάλλευσης. Η αδικία αυτή τον στιγμάτισε με καταλυτικό τρόπο. Η πορεία του για τους μελλοντικούς αγώνες είχε ήδη ξεκινήσει.
Παράλληλα, αντιλήφθηκε τις κοινές αξίες και τα ιδανικά που ένωναν τους λατινοαμερικανικούς λαούς. Αργότερα θα πει: «Είμαι Κουβανός και Αργεντινός συγχρόνως, και αν δεν προσβάλλονται οι λαμπρές εξοχότητες των Λατινοαμερικανών εκπροσώπων, νιώθω τόσο πατριώτης Λατινοαμερικάνος, από οποιαδήποτε χώρα της Λατινικής Αμερικής, όσο κανένας άλλος, και την ώρα που θα είναι αναγκαίο είμαι διατεθειμένος να δώσω τη ζωή μου για την απελευθέρωση οποιασδήποτε από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, χωρίς να ζητήσω τίποτα από κανέναν, χωρίς να απαιτήσω τίποτα, χωρίς να εκμεταλλευτώ κανέναν».
Η μοτοσυκλέτα με την οποία ο Τσε και ο Αλμπέρτο Γκρανάδο ταξίδεψαν σε όλη την Νότια Αμερική. Βρίσκεται στο πατρικό σπίτι του Ερνέστο, το οποίο είναι σήμερα είναι μουσείο προς τιμήν του.
Ο δρόμος της ριζοσπαστικοποίησης του Γκεβάρα
«Δεν μπορεί να είναι καλός κομμουνιστής εκείνος που σκέπτεται για την επανάσταση μόνο την στιγμή της αποφασιστικής θυσίας, την στιγμή της μάχης, της ηρωικής περιπέτειας, ενώ στη δουλειά του είναι μέτριος ή χειρότερο από μέτριος»Η πολιτική του ωρίμανση ήρθε την περίοδο που βρισκόταν στην Γουατεμάλα, ως απόφοιτος πλέον της Ιατρικής Σχολής. Το 1954 η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Jacobo Arbens ανατράπηκε, έπειτα από στρατιωτικό πραξικόπημα υποστηριζόμενο από τις μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α.. Ο Γκεβάρα έχοντας ήδη αναπτύξει ριζοσπαστικές αντιλήψεις και ερχόμενος όλο και πιο κοντά στις ιδέες του επαναστατικού μαρξισμού διέφυγε στο Μεξικό, το οποίο αποτελούσε τη Μέκκα των αντιφρονούντων την εποχή εκείνη.
Εκεί, στην Πόλη του Μεξικό, ήρθε σε επαφή με εξόριστους κουβανούς επαναστάτες οι οποίοι σχεδίαζαν την ανατροπή του δικτάτορα Fulgencio Batista. Τον Ιούλιο του 1955, έπειτα από πρωτοβουλία του Ραούλ Κάστρο, ο Γκεβάρα γνωρίζεται με τον αδερφό του Ραούλ, Φιντέλ Κάστρο σε φιλικό σπίτι στην μεξικανική πρωτεύουσα. Ο Φιντέλ ήταν κουβανός απόφοιτος της νομικής, ο οποίος είχε προσπαθήσει χωρίς αποτέλεσμα να ρίξει την κυβέρνηση Μπατίστα. Ήθελε να κάνει την Κούβα ανεξάρτητη από τα αμερικανικά συμφέροντα. Η συνάντηση του Τσε με τον Φιντέλ, θα σηματοδοτήσει τη νέα αρχή των πραγμάτων στη ζωή του ονειροπόλου γιατρού. Θα αφιερώσει τη ζωή του στην ιδέα της επανάστασης. Εκείνο το βράδυ, αποφασίζει να προσχωρήσει στην ομάδα των κουβανών επαναστατών και αποκτά, λόγω μιάς ιδιομορφίας των αργεντίνικων ισπανικών του, το προσωνύμιο «Che» που θα γίνει όνομά του.
 |
| Ο Τσε με τον Φιντέλ Κάστρο δεξιά, σε ομιλία τους στον κουβανικό λαό. |
Στο αντάρτικο της Σιέρρα Μαέστρα, δημιούργησε αυτοσχέδιες σχολικές τάξεις και κάλεσε ανθρώπους που ήξεραν ανάγνωση και γραφή, να διδάξουν τους αντάρτες και τους ντόπιους, που ήταν αναλφάβητοι. Θεωρούσε πολύ σημαντική την παιδεία και την εκπαίδευση στη ζωή των ανθρώπων: «Ένας λαός που δεν ξέρει να γράφει και να διαβάζει μπορεί πολύ εύκολα να ξεγελαστεί στο μέλλον». Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, γνωρίζεται με τη μέλλουσα σύζυγο του, Αλέιδα Μαρτς, εθελόντρια στον Επαναστατικό Στρατό. Θα αποκτήσει μαζί της τέσσερα παιδιά.
Τον Σεπτέμβριο του 1958, ο Γκεβάρα και ο στενός του φίλος Καμίλο Σιενφουέγκος, οδήγησαν δύο διαφορετικά τάγματα ανταρτών σε καθοριστικής σημασίας νίκες ενάντια στις δυνάμεις του Μπατίστα με αποκορύφωμα την κατάληψη της Σάντα Κλάρα, πόλη με σημαντική γεωστρατηγική σημασία. Αυτές οι στρατηγικές επιτυχίες είχαν ως αποτέλεσμα την σταδιακή μετατόπιση του μετώπου πιο κοντά στην έδρα του καθεστώτος, την πρωτεύουσα Αβάνα. Ένα χρόνο σχεδόν πριν το θρίαμβο της Επανάστασης, ο Ερνέστο Γκεβάρα είχε αναδειχθεί ήδη σε κορυφαίο στέλεχος του αντάρτικου στρατού, έχοντας αποκτήσει τη φήμη του γενναίου στρατηγού υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες.
«Δεν είμαι απελευθερωτής. Δεν υπάρχουν τέτοιοι. Οι άνθρωποι μόνοι τους απελευθερώνουν τους εαυτούς τους» [1958].
«Δεν ενδιαφέρομαι για έναν «ξερό» οικονομικό σοσιαλισμό. Παλεύουμε ενάντια στη μιζέρια αλλά επίσης παλεύουμε ενάντια στην απομόνωση».Η θριαμβευτική νίκη των Επαναστατών οδήγησε στην άτακτη φυγή του Μπατίστα από το νησί, την 1η Ιανουαρίου 1959. Ο Ερνέστο Γκεβάρα έγινε κορυφαίο στέλεχος της νέας κυβέρνησης. Αρχικά ανέλαβε τα ηνία του Τμήματος Βιομηχανίας του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Μεταρρύθμισης και αργότερα διορίστηκε από τον Φιντέλ Κάστρο, πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας. Και οι δύο θέσεις που ανέλαβε είχαν ως κεντρικό στόχο την οικονομική ανοικοδόμηση της χώρας, έπειτα από δεκαετίες αυταρχικής και διεφθαρμένης διακυβέρνησης. Στο πρόγραμμα της Αγροτικής Μεταρρύθμισης ο ρόλος του Τσε ήταν καθοριστικός, τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην εφαρμογή μιας ριζικής ανατροπής των κατεστημένων ιδιοκτησιακών καθεστώτων γης στη χώρα. Αποτέλεσε βασικό στέλεχος της επαναστατικής πολιτικής οργάνωσης που αργότερα, το 1965, μετεξελίχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας. Το Φεβρουάριο του 1961 ανέλαβε υπουργός Βιομηχανίας.
Τα επόμενα χρόνια οι αρμοδιότητες του Τσε δεν περιορίστηκαν σε πόστα της επαναστατικής κυβέρνησης Κάστρο. Ο ίδιος ανέλαβε την εκπροσώπηση της κουβανικής κυβέρνησης σε διεθνή φόρα, επισκεπτόμενος διάφορες πρωτεύουσες και συνομιλώντας με ξένες ηγεσίες. Επισκέφτηκε τη Μόσχα και το Πεκίνο, ενώ ταξίδεψε επίσης σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Συναντήθηκε με τους κυριότερους πολιτικούς ηγέτες του σοσιαλιστικού μπλοκ της εποχής, από τον Μάο και τον Νάσσερ, μέχρι τον αντιπρόεδρο Μικογιάν της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και τον Τίτο στη Γιουγκοσλαβία. Ακόμα, ήρθε σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπως ο σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν και το θρυλικό ζεύγος της γαλλικής διανόησης, Ζαν Πωλ Σαρτρ και Σιμόν ντε Μπουβουάρ. Ο Σαρτρ εντυπωσιάστηκε από την εμβληματική φιγούρα του Τσε δηλώνοντας αργότερα: «Ο Τσε δεν ήταν απλώς ένας διανοούμενος, αλλά επίσης ο πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος της εποχής μας».
Κατά τη διάρκεια των αποστολών του στο εξωτερικό, ο Τσε διέπρεψε ως ομιλητής και υποστηρικτής των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Κατά τη συνδιάσκεψη του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών στην Ουρουγουάη το 1961, κατήγγειλε τα ιμπεριαλιστικά σχέδια της τότε κυβέρνησης Κένεντι, ενώ το 1964 εκφώνησε λόγο στη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε., στη Νέα Υόρκη εκπροσωπώντας την κουβανική κυβέρνηση.
«Δεν υπάρχουν σύνορα σε αυτόν τον αγώνα μέχρι θανάτου. Δε μπορούμε να είμαστε αδιάφοροι για ό,τι συμβαίνει οπουδήποτε στον κόσμο – η νίκη κάθε χώρας ενάντια στον ιμπεριαλισμό είναι και δική μας νίκη, όπως η ήττα οποιασδήποτε χώρας είναι και δική μας ήττα».
 |
| Στην ιστορική ομιλία στον Ο.Η.Ε. τελειώνοντας το λόγο του με την γνωστή φράση του Patria o Muerte. |
Έπειτα από τη νικηφόρα επανάσταση στην Κούβα, ο Τσε στόχευε σε μια γενικότερη επαναστατική ιδέα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η θεώρηση του περί εξάπλωσης της Επανάστασης σε όλον τον μαστιζόμενο απ’ τον ιμπεριαλισμό Τρίτο Κόσμο, καθώς και η σταθερή προσήλωση στα ιδανικά της διεθνιστικής αλληλεγγύης, τον οδήγησε να εγκαταλείψει την Κούβα τον Απρίλιο του 1965. Νέος προορισμός το Κονγκό της Κεντρικής Αφρικής, όπου ο Τσε ανέλαβε να ηγηθεί ομάδας ανταρτών προς υποστήριξη της τοπικής αντι-ιμπεριαλιστικής επαναστατικής πάλης. Παρά την σημαντική συνεισφορά του Γκεβάρα, το επαναστατικό κίνημα στο Κονγκό δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αναγκάζοντας τον Τσε να επιστρέψει στην Κούβα το Δεκέμβριο του 1965.
Εκεί προετοίμαζε την νέα του αποστολή. Αυτή τη φορά στη Βολιβία, με στόχο τη δημιουργία αντάρτικου στρατού και την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος της χώρας. Απώτερος σκοπός όμως ήταν η διάδοση, της επαναστατικής φλόγας σε όλην τη Λατινική Αμερική. Ο Τσε έφτασε στη Βολιβία το Νοέμβριο του 1966 με ψευδή στοιχεία και αλλαγμένος φυσιογνωμικά, ώστε να μην προκαλέσει τις υποψίες των αρχών. Τα πράγματα στη Βολιβία απεδείχθησαν δυσκολότερα των προσδοκιών του. Ο λαός της Βολιβίας, φοβισμένος και τρομοκρατημένος από το καθεστώς, δεν ήταν πρόθυμος να βοηθήσει τους αντάρτες. Επίσης, το κομμουνιστικό κόμμα της χώρας ενώ είχε υποσχεθεί στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στον Τσε, τελικά αρνήθηκε να εμπλακεί. Έτσι ο γενειοφόρος επαναστάτης, πορεύτηκε μονάχα με τους πιστούς του συντρόφους και κάποιους χωρικούς προς την πυκνή ζούγκλα της Βολιβίας. Είχε καταλάβει πως αυτή τη φορά θα είναι η τελευταία μάχη, μολονότι δεν τα παράτησε κανένα σημείο του αγώνα. Ο κλοιός άρχισε να στενεύει ασφυκτικά γύρω του.
Την επομένη της εκτέλεσης, το σώμα του Τσε μεταφέρθηκε στο πλυσταριό του χωριού όπου και εκτέθηκε, ως απόδειξη του βολιβιανού στρατού προς τον δύσπιστο διεθνή τύπο. Πέραν του πλήθους των ντόπιων που συγκεντρώθηκαν, στο σημείο βρίσκονταν ανταποκριτές από εφημερίδες του εξωτερικού. Η εικόνα του νεκρού επαναστάτη που κείτονταν σαν ένας σύγχρονος Χριστός, σύμφωνα με το βρετανό κριτικό τέχνης Τζον Μπέργκερ, έκανε το γύρο του κόσμου. Προς μακάβρια απόδειξη, ότι ο Τσε Γκεβάρα δεν ήταν πλέον εν ζωή, οι βολιβιανές αρχές ζήτησαν τον ακρωτηριασμό των άνω άκρων του επαναστάτη, τα οποία στάλθηκαν στο Μπουένος Άιρες για επιστημονική επιβεβαίωση της ταυτότητας του νεκρού.
Ο Τσε και οι υπόλοιποι έξι σύντροφοι του ετάφησαν σε ένα χωράφι στο χωριό Βαγιεγκράντε, σε μια επιχείρηση των βολιβιανών αρχών με απόλυτη μυστικότητα. Το σώμα του ένδοξου αντάρτη παρέμεινε θαμμένο στο Βαλεγκράντε της Βολιβίας για τριάντα ολόκληρα χρόνια. Έρευνες Κουβανών και άλλων λατινοαμερικάνων επιστημόνων το 1997, οδήγησαν στην ανακάλυψη του ομαδικού τάφου των επτά ανταρτών. Αφού πιστοποιήθηκε η ταυτότητα των οστών, το λείψανο του Τσε μεταφέρθηκε στην Κούβα όπου και ενταφιάστηκε σε ειδικό μαυσωλείο που χτίστηκε στην πόλη Σάντα Κλάρα. Την πόλη που απελευθέρωσε.
Η βολιβιανή κυβέρνηση συνεργάστηκε με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και αμφότεροι στόχευαν την άμεση σύλληψη των ανταρτών. Κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, η ομάδα του Τσε περικυκλώθηκε από τις βολιβιανές στρατιωτικές δυνάμεις. Η μάχη χάθηκε, ο Ερνέστο πυροβολήθηκε στο πόδι και συνελήφθη. Οι εκπαιδευμένοι από τις ΗΠΑ βολιβιανοί στρατιώτες, τον συνέλαβαν μαζί με άλλους οκτώ συντρόφους στις 8 Οκτωβρίου 1967 κοντά στο χωριό Λα Ιγκέρα. Σημαντικό ρόλο στην σύλληψή του έπαιξε ο πράκτορας των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών Φελίξ Ροντρίγκες. Σύμφωνα με τα αρχεία της CIA, ο Γκεβάρα έμεινε αιχμάλωτος του καθεστωτικού στρατού για λιγότερο από ένα εικοσιτετράωρο. Με εντολή του στρατιωτικού δικτάτορα της χώρας Ρενέ Μπαριέντος και με τη συγκατάθεση της CIA, δολοφονήθηκε από τον στρατιώτη Μάριο Τεράν στο σχολείο του χωριού. Το ημερολόγιο έγραφε 9 Οκτωβρίου 1967.
«Διακινδυνεύοντας να φανώ γελοίος, επιτρέψτε μου να πω ότι ο αληθινός επαναστάτης οδηγείται από ένα μεγαλειώδες αίσθημα αγάπης. Είναι αδύνατον να σκεφτώ έναν γνήσιο επαναστάτη χωρίς αυτή την ιδιότητα».
 |
| Από τη σύλληψη του Ερνέστο Γκεβάρα στη Βολιβία. |
Η υστεροφημία του νίκησε το θάνατο του
Από το μακρινό φθινόπωρο του 1967 έως σήμερα ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα συνεχίζει να ζει στον κόσμος μας. Η φιγούρα του αποτελεί σήμα κατατεθέν της επανάστασης, της αντίστασης και της ελευθερίας για και κάθε άνθρωπο που αισθάνεται την αδικία και την επαναστατική φλόγα να καίει μέσα του. Ένας φιλόδοξος γιατρός που ταξίδεψε τον κόσμο, γνώρισε την σκλαβιά και την εκμετάλλευση και γρήγορα έμελλε να γίνει αντάρτης, με στόχο να αλλάξει τον κόσμο, χωρίς προσωπικό αντάλλαγμα. Να δημιουργήσει έναν νέο άνθρωπο που θα σέβεται το συνάνθρωπο του και τη φύση, που θα εργάζεται στο πλαίσιο μια ομαδικής και ισόνομης σε δικαιώματα κοινωνίας, χωρίς αδικίες εχθρότητες και καταπιέσεις. Μέσα από τις αξίες και τα ιδανικά που πρέσβευε σημάδεψε την πορεία του στην ανθρώπινη ιστορία. Ο Τσε Γκεβάρα δεν γέρασε, δεν έφυγε ποτέ. Είναι ο νέος φλογερός επαναστάτης που νίκησε το θάνατο.
Σε πολλές χώρες, πόλεις και γειτονιές αντικρίζει κανείς την εικόνα του σε τοίχους και κτήρια. Να στέκεται εκεί νέος, δίχως ίχνος γήρατος, στους νέους αγώνες που θα ξεκινήσουν. Το βλέμμα της νεότητας και της ελπίδας που αντιπροσωπεύει η διάσημη φωτογραφία Guerrillero Heroico, εμψυχώνει τις ψυχές των ανθρώπων που αγαπούν και θέλουν έναν πιο δίκαιο και ειρηνικό κόσμο.
Η φωτογραφία του Αλμπέρτο Κόρδα, «Guerrillero Heroico», που σημαίνει ο ηρωικός επαναστάτης. Αποτελεί την πιο γνωστή φωτογραφία του Τσε και μια από τις διασημότερες του 20ου αιώνα.Το προσωπικό μου μήνυμα είναι να προσπαθούμε κάθε μέρα να αλλάξουμε τον δικό μας κόσμο. Ίσως έτσι, μπορέσουμε μια μέρα να αντικρίσουμε με υπερηφάνεια τα παιδιά μας, για όσα πράξαμε και όσα τους αφήσαμε κληρονομιά. Άλλωστε όπως έχει αναφέρει ο ίδιος ο Τσε: «Δεν είμαι απελευθερωτής. Δεν υπάρχουν τέτοιοι. Οι άνθρωποι μόνοι τους απελευθερώνουν τους εαυτούς τους». Ας σπάσουμε λοιπόν τις αλυσίδες που μας φόρεσαν, ώστε να εξεγερθούμε σε εκείνους που μας χειραγωγούν. Ας είμαστε λοιπόν ρεαλιστές, ας επιδιώξουμε το αδύνατο..
Υ.Γ1. Η φετινή επέτειος της δολοφονίας του Τσε, έχει ένα πιο κόκκινο χρώμα από τα χρόνια, λόγω της νίκης ενάντια του ναζισμού στη χώρα μας. Η κ. Μάγδα Φύσσα και ο γιος της Παύλος, θα μνημονεύονται για χρόνια και θα μας υπενθυμίζουν, πως μπορούμε να πολεμήσουμε μέχρι τέλους για το δίκαιο, κι ας είναι άδικος ο κόσμος μας. Όπως ακριβώς έδρασε ο Τσε.
Υ.Γ2. Hasta la victoria siempre comandante!
 |
| Το μαυσωλείο του Τσε Γκεβάρα στην πόλη Σάντα Κλάρα της Κούβας |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου