Όταν η εξουσία τρέμει τη σάτιρα

Ο… ασεβής πόθος των καταπιεσμένων.

Δημήτρης Κούλαλης

Έως και έντεκα ώρες περίμεναν χιλιάδες κόσμου, προκειμένου να πουν το «ύστατο χαίρε» στην εκλιπούσα Βασίλισσα Ελισάβετ. Κάπου εδώ, τελειώνει η επαφή μας με τον κόσμο της πραγματικότητας και τον λόγο παίρνει η σάτιρα. Είναι ίσως το μόνο αντίδοτο απέναντι στην παράνοια των καιρών. Πώς αλλιώς, όταν διαβάζεις στον διεθνή Τύπο τη διόγκωση των δεικτών φτώχειας και μιζέριας στη Μεγάλη Βρετανία και την ίδια ώρα άνθρωποι όλων των ηλικιών περιμένουν καρτερικά να αποχαιρετίσουν μια μονάρχη;
Πάντως, η κωμική σειρά «The Windsors» είχε αναλάβει καιρό πριν τη διακωμώδηση όχι μόνο της βρετανικής βασιλικής οικογένειας, αλλά και του ίδιου του θεσμού της μοναρχίας, ως φριχτό απομεινάρι μίας εποχής κατά την οποία οι «ελέω θεού» διαφέντευαν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων χωρίς να λογοδοτούν.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η σειρά παρουσίαζε τον πρίγκιπα Κάρολο ως ανεγκέφαλο πορνόγερο, την Καμίλα ως μια αδίστακτη γυναίκα- καρτούν, ενώ από τον καυστικό σχολιασμό του σεναρίου δεν ξέφυγε ούτε η Δούκισσα του Κέιμπριτζ, Κέιτ Μίντλετον, η οποία εμφανίζεται ούτε λίγο ούτε πολύ ως νυμφομανής.
Η βόλτα μας στα πολιτικά και κοινωνικά ειωθότα του Νησιού, μόνο τυχαία δεν είναι. Αφενός, ο θάνατος της Ελισάβετ, έπειτα από τόσες δεκαετίες στον βασιλικό θρόνο, αφετέρου η πρόσφατη συζήτηση περί ορίων στη σάτιρα, μετά και από την εμφάνιση του «Τσολιά της Ελληνοφρένειας» στο φεστιβάλ της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ.
Εν ολίγοις, το σκεπτικό είναι το εξής: Αν στη Βρετανία, με τους χιλιάδες κόσμου να συντροφεύουν στην τελευταία της κατοικία τη Βασίλισσα, η χοντροκομμένη σάτιρα των μελών της βασιλικής οικογένειας γίνεται αποδεκτή (ως μέτρο και δείκτης των δημοκρατικών αντανακλαστικών μιας κοινωνίας), γιατί η κυβερνώσα -φιλελεύθερη, κατά δήλωσή της παράταξη- πνέει τα μένεα κατά ενός σατιρικού καλλιτέχνη και της παράστασής του;
Το πρόβλημα, σύμφωνα με τους κυβερνητικούς είναι η «κάμψη της δημοκρατίας». Όπως δήλωσε στο πάνελ τηλεοπτικής εκπομπής ο υπουργός  Ανάπτυξης, απαντώντας σε βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ: «Κάμψη της δημοκρατίας είναι στο φεστιβάλ της νεολαίας σας να γράφουν: ‘Μητσοτάκη… αυτό’, κι εσείς όλοι να γελάτε σαν χάνοι από κάτω!».
Τα γεγονότα είναι λίγο πολύ γνωστά. Ο «Τσολιάς» εμφανίστηκε σε κάποια φάση στη σκηνή, έχοντας φόντο κάδρο τον Πούτιν με τη λεζάντα να γράφει στα κυριλλικά: «Μητσοτάκη γ@μιέσ@ι». «Καθίσατε και κάνατε τις ορντινάντσες του Πούτιν στη νεολαία σας, ντροπή σας!», ωρυόταν  στο ίδιο τηλεοπτικό παράθυρο ο Αναπτύξεως, τη στιγμή που ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, κ. Οικονόμου έκανε λόγο για θλιβερά γεγονότα που αποτελούν συνέπεια «της ηθικής και αισθητικής εξαχρείωσης του αντιπολιτευτικού λόγου του ΣΥΡΙΖΑ». Παράλληλα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τόνιζε ότι θα ήταν αδιανόητο να ακουστεί κάτι τέτοιο σε εκδήλωση της ΟΝΝΕΔ, όπως και ότι ακόμη πιο αδιανόητο ήταν να μην πάρει ένας εκ των παραβρισκόμενων το μικρόφωνο και να αποδοκιμάσει όσα προβάλλονταν και λέγονταν στην παράσταση εκείνη τη στιγμή.
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσουμε κάτι. Δεν χρειάζεται να είσαι ΣΥΡΙΖΑ  για να αντιληφθείς ότι το εν λόγω σύνθημα δεν αποτελεί προϊόν κομματικών διεργασιών και πολιτικών ζυμώσεων, αλλά γνήσια έκφραση λαϊκής αγανάκτησης, έναντι των κυβερνητικών πολιτικών, όπως δείχνει άλλωστε η στιγμή κι ο τόπος «γέννησης» του: Στον αέρα ενημερωτικής; εκπομπής καναλιού πανελλήνιας εμβέλειας, κατά τη διάρκεια του δεύτερου «λοκντάουν».
Εν συνεχεία, ας εξετάσουμε λίγο αυτό το αφ’ υψηλού κήρυγμα περί ηθικής του κυβερνητικού εκπροσώπου. Τι μας είπε ο κύριος Οικονόμου; Ότι η ΟΝΝΕΔ δεν θα επέτρεπε ποτέ κάτι τέτοιο. Μάλιστα. Η ΔΑΠ, όμως, η φοιτητική παράταξη της Νέας Δημοκρατίας; Ας αφήσουμε το βίντεο να μιλήσει από μόνο του κι ας βγάλει ο καθένας τα δικά του συμπεράσματα περί «ηθικής και αισθητικής εξαχρείωσης»…

Θα μου πείτε: «Τι κάνεις τώρα, συγχέεις τη μεταφορά ενός υβριστικού μεν, αλλά αυθεντικά λαϊκού συνθήματος σε μια παράσταση, με τα ‘Γερούν, γερά’ και τα ‘’Πασπίτηπουστ@ρά των κάφρων της ΔΑΠ’»; Όχι, είναι η απάντηση. Γιατί αυτό που πραγματικά ενόχλησε το Μαξίμου και τη Νέα Δημοκρατία δεν ήταν η «αποκάλυψη» ότι πίσω από τα «πιο χυδαία συνθήματα του διαδικτύου βρίσκεται ο επίσημος ΣΥΡΙΖΑ», αλλά η αλήθεια που αυτό εκφράζει, έστω και με έναν γηπεδικό και εν πολλοίς απολιτίκ τρόπο.
«Το θέμα τους είναι να μπει η ατζέντα στο ταμπλό που θέλουν», δήλωσε μερικές ημέρες μετά το συμβάν, ο πρωταγωνιστής της παράστασης Αποστόλης Μπαρμπαγιάννης (aka«Τσολιάς»). «Είναι πολύ χρήσιμο να μιλάμε για μια βρισιά σε ένα φεστιβάλ κι όχι για την κενή ομιλία Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, για να μην λέμε για τα pushbacks, για τα αδιευκρίνιστα ποσά που μπήκαν στο αρχείο ξαφνικά, για τις υποκλοπές, για τη ΔΕΗ, τη ρήτρα, για το ξέπλυμα του γνωστού σκηνοθέτη από τα κανάλια».
Η ζέουσα πραγματικότητα των πολλών, προς όφελος μιας χούφτας ολιγαρχών, αδιάψευστος μάρτυρας των λόγων του κυρίου Μπαρμπαγιάννη.
Πάρτε για παράδειγμα το μεγάλο θέμα των ημερών, την ενέργεια.
Την ώρα που μόνο οι τέσσερεις κύριοι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος εμφανίζουν κύκλους εργασιών και κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΣΕ:

• Οι 7 στους 10 μισθωτοί έχουν οδηγηθεί σε μεγάλη περικοπή δαπανών για βασικά είδη διατροφής.
• Οι Έλληνες μισθωτοί χρειάζονται 80% περισσότερο χρόνο από τους Γάλλους και τους Ρουμάνους για να καλύψουν το αυξημένο κόστος της ενέργειας και υπερτριπλάσιο απ΄ τους Λιθουανούς για να πληρώσουν τον ετήσιο λογαριασμό ενέργειας.

Θέλετε τώρα να πάμε στο ζήτημα των επαναπροωθήσεων των προσφύγων (pushbacks) στο οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εμμέσως η ελληνική κυβέρνηση δέχονται κριτική ακόμη και από τους Φιλελεύθερους στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; «Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ισχυρή αν διαφυλάσσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωνε πρόσφατα ο Ζαν Κριστόφ Οετζέν, εκπροσωπώντας τους Φιλελεύθερους. «Βεβαίως όσοι ζητάνε στην Ευρώπη άσυλο δεν έχουν δικαίωμα να το αποκτήσουν, έχουν όμως όλοι οι άνθρωποι το δικαίωμα να καταθέσουν αίτημα ασύλου και να έχουν μια δίκαιη διαδικασία, αυτό είναι κράτος δικαίου».
Η συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο ήρθε σε μια περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αποφασίσει να πορευτεί μέχρι τις εκλογές με το αφήγημα περί «εσωτερικών εχθρών», αλλά και εκείνο των «έξωθεν απειλών για τη σταθερότητα της χώρας»· ένα αφήγημα, μέσω του οποίου δεν επιχειρείται μόνο η χειραγώγηση, η αλίευση ψήφων στα θολά νερά της άκρας δεξιάς και το μπετονάρισμα του εσωτερικού ακροατηρίου της συντηρητικής παράταξης, αλλά με όχημα και το προσφυγικό, το κουκούλωμα του σκανδάλου των υποκλοπών. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ένα από τα θύματα της υπόθεσης ήταν και ο δημοσιογράφος Μαλιχούδης που έκανε έρευνες επί του προσφυγικού.
Στη σούμα, λοιπόν: Η κυβέρνηση τού «όποιος αρνείται να προσαρμοστεί, δυστυχώς, πεθαίνει», η κυβέρνηση των δολοφονικών επιθέσεων σε συναυλίες κατά της πανεπιστημιακής αστυνομίας, η κυβέρνηση που κάθε φορά παρουσιάζει την πολιτική λοταρία των κάθε είδους «pass» ως success story αντιμετώπισης κρίσεων, η κυβέρνηση του στραγγαλισμού του Δημοσίου και της μεταφοράς των υπηρεσιών στους ιδιώτες· αυτή η κυβέρνηση, ναι, ενοχλείται όταν βρίζουν τον επικεφαλής της.
Τι ειρωνεία, να διαπράττεις καθημερινή ύβριν εναντίον των πολλών και να έχεις το θράσος να απαιτείς τον σεβασμό τους…
Όμως, όπως πολύ σωστά σημείωσε κατά την άποψη της στήλης ο γνωστός συνθέτης Σταμάτης Κραουνάκης: Αντιδράσεις όπως αυτή της ΝΔ έναντι μιας σατιρικής παράστασης «δημιουργούνται όταν η αλήθεια της σάτιρας ενοχλεί την εξουσία. Δεν είναι ότι γελά ο κόσμος (…) όμως την ώρα που η οποιαδήποτε εξουσία ενοχλείται από την τέχνη, έχει κατευθείαν πορεία για τα μπάζα της ιστορίας».
Ας το έχουν υπόψη τους εκεί στο Μαξίμου κι ας θυμούνται ακόμη ότι η σάτιρα αρχίζει εκεί που τελειώνει η υπομονή της κοινωνίας.

kosmodromio.gr