Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 23 Νοεμβρίου 2021 στο UnHerd
Μεταφράστηκε από τον Laurent Mucchielli, διευθυντή έρευνας στο CNRS, και το δημοσιεύουμε με την ευγενική άδεια των συγγραφέων Par Toby GREEN (Kαθηγητής Ιτορίας στο Kings College London, συγγραφέας του The Covid Consensus: The New Politics of Global Inequality) και Thomas FAZI (συγγραφέας, δημοσιογράφος και μεταφραστής Reclaiming the State) Απολογητές της Αριστεράς στην επιδημική κρίση:
Ως συγγραφείς που πάντα τοποθετούνταν στα αριστερά, μας προβληματίζει αυτή η εξέλιξη των γεγονότων. Δεν υπάρχει πραγματικά καμία προοδευτική κριτική για την καραντίνα υγιών ατόμων, όταν η τελευταία έρευνα δείχνει ότι υπάρχει μόνο μια μικρή διαφορά όσον αφορά τη μετάδοση του ιού της νόσου μεταξύ εμβολιασμένων και μη εμβολιασμένων; Η απάντηση της αριστεράς στον Covid φαίνεται τώρα να είναι μέρος μιας ευρύτερης κρίσης στην αριστερή πολιτική και σκέψη – μια κρίση που έχει διαρκέσει τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Είναι επομένως σημαντικό να προσδιοριστεί η διαδικασία με την οποία διαμορφώθηκε αυτή η κρίση.
Κατά την πρώτη φάση της πανδημίας και των lockdowns – οι υποστηρικτές της πολιτιστικής και οικονομικής δεξιάς, έτειναν περισσότερο να επισημάνουν την κοινωνική, οικονομική και ψυχολογική ζημιά που προέκυψε. Την ίδια στιγμή, ο αρχικός σκεπτικισμός του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με το κοινωνικό lockdown κατέστησε αυτή τη θέση αβάσιμη για τους περισσότερους από αυτούς που κλίνουν προς την πολιτιστική και οικονομική αριστερά. Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τροφοδότησαν περαιτέρω αυτήν την πόλωση. Πολύ γρήγορα, επομένως, η δυτική αριστερά υιοθέτησε τα lockdown που θεωρείται ως επιλογή «υπέρ της ζωής» και «υπέρ της συλλογικότητας» – μια πολιτική που, θεωρητικά, υπερασπίζεται τη δημόσια υγεία ή το συλλογικό δικαίωμα στην υγεία. Εν τω μεταξύ, οποιαδήποτε κριτική για τα lockdown στιγματίστηκε ως «δεξιά», «υπέρ της οικονομίας» και «υπερατομική» προσέγγιση, κατηγορούμενη ότι δίνει προτεραιότητα στο «κέρδος» και το «business as usual» απο τις ζωές των ανθρώπων.
Εν ολίγοις, δεκαετίες πολιτικής πόλωσης πολιτικοποίησαν αμέσως ένα ζήτημα δημόσιας υγείας, χωρίς να αφήνουν περιθώρια συζήτησης για την σαφής απάντηση από την αριστερά. Ταυτόχρονα, η θέση της αριστεράς την απομακρύνει από κάθε μορφή βάσης της εργατικής τάξης, καθώς οι εργαζόμενοι με χαμηλό εισόδημα επηρεάστηκαν περισσότερο από τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις των συνεχιζόμενων πολιτικών περιορισμού και ήταν επίσης αυτοί που επηρεάστηκαν περισσότερο ως προς την εργασία, ενώ οι μεσαίες και ανώτερες τάξεις ανακάλυψαν την τηλεργασία και τις συναντήσεις στο Zoom. Αυτά τα ίδια πολιτικά ρήγματα εμφανίστηκαν κατά τις εκστρατείες εμβολιασμού, και στη συνέχεια με την έκδοση των διαβατηρίων υγείας. Η αντίσταση συνδέθηκε με τη δεξιά, ενώ μέλη της παραδοσιακής αριστεράς υποστήριξαν τυφλά όλα τα μέτρα. Οι αντίθετες φωνές δαιμονοποιήθηκαν ως ένα μπερδεμένο μείγμα αντιεπιστημονικού ανορθολογισμού και ατομικιστικού ελευθερισμού.
Γιατί όμως σχεδόν όλα τα αριστερά κόμματα και συνδικάτα έχουν υποστηρίξει πρακτικά όλα τα μέτρα που προτείνουν οι κυβερνήσεις για τη διαχείριση του Covid;
Πώς προέκυψε μια τόσο απλοϊκή άποψη για τη σχέση μεταξύ υγείας και οικονομίας, που διακωμωδεί δεκαετίες έρευνας των κοινωνικών επιστημών που δείχνει πώς συνδέονται ο πλούτος και η υγεία; Γιατί η αριστερά αγνόησε τη μαζική αύξηση της ανισότητας, την επίθεση στους φτωχούς, στις φτωχές χώρες, στις γυναίκες και στα παιδιά, τη σκληρή μεταχείριση των ηλικιωμένων και την τεράστια αύξηση του πλούτου των πλουσιότερων ατόμων και κοινωνιών που προκύπτει από αυτές τις πολιτικές;
Όσον αφορά την ανάπτυξη εμβολίων, η αριστερά έφθασε να γελοιοποιεί την ίδια την ιδέα, που συνεκτιμά το διακύβευμα χρημάτων, και ενώ οι BioNTech, Moderna και Pfizer κερδίζουν επί του παρόντος και στα τρία από αυτά πάνω από 1.000 $ ανά δευτερόλεπτο από τα Covid εμβόλια, θα μπορούσαν οι κατασκευαστές εμβολίων να έχουν άλλα κίνητρα εκτός από το «δημόσιο αγαθό» που διακυβεύεται; Και πώς είναι δυνατόν η αριστερά, συχνά αντιμέτωπη με την κρατική καταστολή, να φαίνεται τώρα ότι αγνοεί τις ανησυχητικές ηθικές και πολιτικές επιπτώσεις των διαβατηρίων για την υγεία;
Καθώς ο Ψυχρός Πόλεμος συνέπεσε με την εποχή της αποαποικιοποίησης και την άνοδο της παγκόσμιας αντιρατσιστικής πολιτικής, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σηματοδότησε την αρχή μιας υπαρξιακής κρίσης για τα αριστερά πολιτικά κόμματα. Η άνοδος της νεοφιλελεύθερης οικονομικής ηγεμονίας, η παγκοσμιοποίηση και ο εταιρικός διεθνικισμός έχουν υπονομεύσει την ιστορική άποψη ότι το κράτος οργανώνει την αναδιανομή. Επιπλέον, όπως έγραψε ο Βραζιλιάνος θεωρητικός Roberto Mangabeira Unger, η αριστερά ανέκαθεν ευημερούσε σε περιόδους μεγάλης κρίσης (η ρωσική επανάσταση ωφελήθηκε από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο κοινωνικός ρεφορμισμός από τον απόηχο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου). Αυτή η ιστορία μπορεί να εξηγήσει εν μέρει την τοποθέτηση της αριστεράς σήμερα: η ενίσχυση της κρίσης και η παράτασή της με ατελείωτους περιορισμούς θεωρείται ίσως από ορισμένους ως ένας τρόπος για την ανοικοδόμηση της αριστερής πολιτικής μετά από δεκαετίες υπαρξιακής κρίσης.
Η αριστερά δεν κατανόησε τον ρόλο του κράτους στη νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση
Η παρανόηση της αριστεράς για τη φύση του νεοφιλελευθερισμού μπορεί επίσης να επηρέασε την στάση της στην κρίση. Οι περισσότεροι άνθρωποι της αριστεράς πιστεύουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός περιλάμβανε μια «απόσυρση» ή «κοίλωμα» του κράτους υπέρ της αγοράς. Επομένως, ερμήνευσαν τον κυβερνητικό ακτιβισμό σε όλη την πανδημία ως μια ευπρόσδεκτη «επιστροφή του κράτους», δυνητικά ικανή, είπαν, να ανατρέψει το υποτιθέμενο αντικρατικό σχέδιο του νεοφιλελευθερισμού. Το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα, ακόμη και με την αποδοχή της αμφίβολης λογικής του, είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είχε καθόλου ως αποτέλεσμα τον μαρασμό του κράτους. Αντίθετα, το μέγεθος του κράτους ως ποσοστό του ΑΕΠ συνέχισε να αυξάνεται σε όλη τη νεοφιλελεύθερη εποχή.
Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Ο νεοφιλελευθερισμός βασίζεται στην εκτεταμένη κρατική παρέμβαση όπως και ο «κεϋνσιανισμός», με τη διαφορά ότι το κράτος παρεμβαίνει τώρα σχεδόν αποκλειστικά για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου, να αστυνομεύσει τις εργατικές τάξεις, να διασώσει τους μεγάλους, Τράπεζες και επιχειρήσεις που διαφορετικά θα χρεοκοπούσαν κ.λπ. Από πολλές απόψεις, το κεφάλαιο εξαρτάται πλέον από το κράτος περισσότερο από ποτέ.
Όπως σημειώνουν οι Shimshon Bichler και Jonathan Nitzan: «Καθώς ο καπιταλισμός μεγαλώνει, οι κυβερνήσεις και οι μεγάλες επιχειρήσεις γίνονται όλο και πιο αλληλένδετες. Ο καπιταλιστικός τρόπος εξουσίας και οι κυρίαρχοι συνασπισμοί κεφαλαίων που τον κυβερνούν δεν απαιτούν αδύναμες κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα, από πολλές απόψεις χρειάζονται ισχυρότερες κυβερνήσεις». Σήμερα, ο νεοφιλελευθερισμός μοιάζει περισσότερο με μια μορφή κρατικού μονοπωλιακού καπιταλισμού -ή κορπορατοκρατίας– παρά με τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς των μικρών κρατών που συχνά ισχυρίζεται ότι είναι. Αυτό εξηγεί εν μέρει γιατί έχει δημιουργήσει όλο και πιο ισχυρούς, παρεμβατικούς, ακόμη και αυταρχικούς κρατικούς μηχανισμούς.
Αυτό από μόνο του καθιστά επαίσχυντη την αφέλεια της Αριστεράς, που χαιρετίζει μια ανύπαρκτη «επιστροφή του κράτους». Και το χειρότερο είναι ότι έχει κάνει το ίδιο λάθος στο παρελθόν. Ακόμη και στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 2008, πολλοί στην αριστερά χαιρέτησαν τα μεγάλα κρατικά ελλείμματα ως «επιστροφή του Κέινς», όταν, στην πραγματικότητα, αυτά τα μέτρα είχαν ελάχιστη σχέση με τον Κέινς, ο οποίος συνιστούσε την καταφυγή σε δημόσιες δαπάνες για την επίτευξη πλήρους απασχόλησης και στόχευε αντί να στηρίξει τους υπαίτιους της κρίσης, τις μεγάλες τράπεζες. Ακολούθησαν επίσης μια άνευ προηγουμένου επίθεση στα συστήματα κοινωνικής προστασίας και στα δικαιώματα των εργαζομένων σε όλη την Ευρώπη.
Σχεδόν το ίδιο συμβαίνει σήμερα, καθώς οι δημόσιες συμβάσεις για τεστ Covid, μάσκες, εμβόλια και τεχνολογίες διαβατηρίων εμβολίων, ανατίθενται σε πολυεθνικές εταιρείες (συχνά στο πλαίσιο σκιερών συμφωνιών που αποπνέουν φιλικότητα και συγκρούσεις συμφερόντων). Εν τω μεταξύ, οι πολίτες βλέπουν τη ζωή και τα προς το ζην τους να ανατρέπονται από τη «νέα κανονικότητα». Ιδιαίτερα απορίας άξιο είναι το γεγονός ότι η αριστερά φαίνεται να αγνοεί τελείως αυτό το φαινόμενο. Εξάλλου, η ιδέα ότι οι κυβερνήσεις τείνουν να εκμεταλλεύονται τις κρίσεις για να ενισχύσουν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα είναι βασικό στοιχείο της πρόσφατης αριστερής λογοτεχνίας.
Ο Pierre Dardot και ο Christian Laval, για παράδειγμα, έχουν υποστηρίξει ότι στον νεοφιλελευθερισμό η κρίση έχει γίνει «μέθοδος διακυβέρνησης». Ακόμη πιο διάσημο, στο βιβλίο The Shock Strategy (2007), όπου η Naomi Klein διερεύνησε την ιδέα του «καπιταλισμού της καταστροφής». Η κεντρική του θέση είναι ότι σε περιόδους φόβου και αποπροσανατολισμού του κοινού, είναι ευκολότερο να αναδιοργανωθούν οι κοινωνίες: δραματικές αλλαγές στην υπάρχουσα οικονομική τάξη, που κανονικά θα ήταν πολιτικά αδύνατες, επιβάλλονται με ταχείς ρυθμούς προτού το κοινό προλάβει να καταλάβει τι είναι σε εξέλιξη.
Παρόμοια δυναμική επικρατεί σήμερα. Πάρτε, για παράδειγμα, τα μέτρα επιτήρησης υψηλής τεχνολογίας, τα ψηφιακά δελτία ταυτότητας, την καταστολή των δημοσίων διαδηλώσεων και τον ταχύτατο πολλαπλασιασμό των νόμων που θεσπίστηκαν από τις κυβερνήσεις για την καταπολέμηση της επιδημίας του κορωνοϊού. Αν κοιτάξουμε την πρόσφατη ιστορία, οι κυβερνήσεις θα βρουν σίγουρα έναν τρόπο να καταστήσουν μόνιμους πολλούς από αυτούς τους κανόνες έκτακτης ανάγκης, όπως έκαναν με μεγάλο μέρος της μετατρομοκρατικής νομοθεσίας στην 11 Σεπτεμβρίου. Όπως σημείωσε ο Έντουαρντ Σνόουντεν: «Όταν βλέπουμε να λαμβάνονται έκτακτα μέτρα, ειδικά σήμερα, τείνουν να να παγιώνονται. Η έκτακτη ανάγκη τείνει να εξαπλωθεί». Επιβεβαιώνει επίσης τις ιδέες της «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» που προτάθηκαν από τον Ιταλό φιλόσοφο Giorgio Agamben, ο οποίος έχει υβριστεί από το κυρίαρχο ρεύμα της αριστεράς για τη στάση του κατά του lockdown.
Σε τελική ανάλυση, κάθε μορφή κυβερνητικής δράσης πρέπει να κρίνεται από το τι πραγματικά αντιπροσωπεύει. Υποστηρίζουμε την κρατική παρέμβαση εάν εξυπηρετεί την προώθηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των μειονοτήτων, τη δημιουργία πλήρους απασχόλησης, την παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών, τον περιορισμό της εταιρικής ισχύος, τη διόρθωση των δυσλειτουργικών αγορών, τον έλεγχο κρίσιμων βιομηχανιών προς το δημόσιο συμφέρον. Όμως, τους τελευταίους 18 μήνες, είδαμε το ακριβώς αντίθετο: μια άνευ προηγουμένου ενίσχυση των πολυεθνικών μεγαθηρίων και των ολιγαρχών τους σε βάρος των ντόπιων εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα με βάση τα στοιχεία του Forbes έδειξε ότι μόνο οι δισεκατομμυριούχοι των ΗΠΑ είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Μια άλλη αριστερή φαντασίωση που διαψεύστηκε από την πραγματικότητα είναι η ιδέα ότι η πανδημία θα γεννούσε ένα νέο συλλογικό πνεύμα, ικανό να ξεπεράσει δεκαετίες νεοφιλελεύθερου ατομικισμού.
Αντίθετα, η πανδημία κατακερμάτισε ακόμη περισσότερο τις κοινωνίες: μεταξύ εμβολιασμένων και μη εμβολιασμένων, μεταξύ εκείνων που μπορούν να καρπωθούν τα οφέλη της έξυπνης-σοφιστικέ εργασίας και εκείνων που δεν μπορούν. Επιπλέον, ένας λαός που αποτελείται από τραυματισμένα άτομα, αποκομμένα από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, που έχουν γίνει φοβικοί ο ένας έναντι του άλλου ως πιθανοί φορείς ασθενειών, τρομοκρατημένοι από τη σωματική επαφή, δεν αποτελεί πρόσφορο έδαφος για συλλογική αλληλεγγύη.
(σσ το ΣτΕ στο σκεπτικό του απόρριψης του αιτήματος από ενώσεις για άρση αναστολής υγειονομικών κι ΕΜΑΚ επικαλέστηκε την κοινωνική αλληλεγγύη ποιά αλληλεγγύη ποιάς κοινωνίας αυτήν που διέλυσαν οι πολιτικές που υποστηρίζει; Το πειραματικό εμβόλιο όπως επιβλήθηκε όχι ως ιατρική επιλογή αλλά ως μέσο καταστολής καθυπόταξης δια του υποχρεωτισμού δίχασε επικίνδυνα την κοινωνία δεν δουλεύει υπέρ αλληλεγγύης αλλά υπέρ αποδόμησης)
Αλλά ίσως η απάντηση της αριστεράς μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή με ατομικούς και όχι συλλογικούς όρους. Η κλασική ψυχαναλυτική θεωρία έχει δημιουργήσει μια σαφή σύνδεση μεταξύ ευχαρίστησης και εξουσίας: η εμπειρία της μεγάλης ευχαρίστησης (που ικανοποιεί την «αρχή της ευχαρίστησης») μπορεί συχνά να ακολουθείται από μια επιθυμία για ανανεωμένη εξουσία και έλεγχο, που εκδηλώνεται από το εγώ ή την «αρχή της πραγματικότητας». Αυτό μπορεί πράγματι να παράγει μια ανατρεπτική μορφή ευχαρίστησης. Οι δύο τελευταίες δεκαετίες της παγκοσμιοποίησης έχουν δει μια τεράστια επέκταση της «απόλαυσης της εμπειρίας» που μοιράζεται η ολοένα και πιο διεθνική παγκόσμια φιλελεύθερη τάξη, πολλοί από τους οποίους, παραδόξως με ιστορικούς όρους, έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως αριστεριστές. (και μάλιστα όλο και περισσότερο το σφετερίζονται αυτό θέση από τις παραδοσιακές εκλογικές περιφέρειες της αριστερής εργατικής τάξης).
Αυτή η μαζική αύξηση της ευχαρίστησης και της εμπειρίας μεταξύ των πλουσιότερων κοινωνικών κατηγοριών συνοδεύτηκε από την αυξανόμενη κοσμικότητα και την απουσία οποιουδήποτε εξαναγκασμού ή αναγνωρισμένης ηθικής εξουσίας. Από την άποψη της ψυχανάλυσης, η υποστήριξη αυτής της τάξης στα «μέτρα Covid» μπορεί να εξηγηθεί πολύ εύκολα με αυτούς τους όρους: ως η επιθυμητή εμφάνιση μιας σειράς περιοριστικών και αυταρχικών μέτρων που μπορούν να επιβληθούν για τον περιορισμό της ευχαρίστησης, εντός των αυστηρών πλαισίων ενός ηθικού κώδικα που επεμβαίνει εκεί που δεν υπήρχε πριν.
Η αριστερά διατηρεί μια αφελή πίστη στην επιστήμη
Ένας άλλος παράγοντας πίσω από την προσήλωση της αριστεράς στα «μέτρα του Covid» είναι η τυφλή πίστη της στην «επιστήμη». Αυτό έχει τις ρίζες του στην παραδοσιακή πίστη της αριστεράς στον ορθολογισμό. Ωστόσο, άλλο πράγμα είναι να πιστεύουμε στις αναμφισβήτητες αρετές της επιστημονικής μεθόδου κι άλλο είναι να αγνοούμε πλήρως πώς αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία εκμεταλλεύονται την «επιστήμη» για να προωθήσουν την ατζέντα τους. H δυνατότητα αναγωγής σε ”γερά επιστημονικά δεδομένα” προς δικαιολόγησή των πολιτικών τους επιλογών είναι ένα απίστευτα ισχυρό εργαλείο στα χέρια των κυβερνήσεων. Αυτή είναι, στην πραγματικότητα, η ίδια η ουσία της τεχνοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επιλέξει επιμελώς «τα επιστημονικά δεδομένα » που υποστηρίζουν το πρόγραμμά της και επιθετικής περιθωριοποίησης οποιαδήποτε άλλης γνώμης, ανεξάρτητα από την επιστημονική της αξία. (σσ αυτή η αποδεδειγμένη φοβικότητα στην άλλη άποψη κι ο δογματισμός τους αποδεικνύει και το έωλο της θέσης τους)
Αυτό συμβαίνει εδώ και χρόνια στα οικονομικά. Είναι πραγματικά δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μια τέτοια εταιρική εξαγορά συμβαίνει στην ιατρική επιστήμη σήμερα; Όχι σύμφωνα με τον John Ioannidis-Τζον Ιωαννίδη, καθηγητή ιατρικής και επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ-Stanford. Ο Ιωαννίδης έγινε πρωτοσέλιδο στις αρχές του 2021 όταν ο ίδιος και ορισμένοι από τους συναδέλφους του δημοσίευσαν ένα άρθρο που ισχυριζόταν ότι δεν υπήρχε πρακτική διαφορά σε επιδημιολογικούς όρους μεταξύ των χωρών που είχαν εφαρμόσει αυστηρά lockdown και εκείνων που δεν το είχαν κάνει. Οι αντιδράσεις εναντίον αυτού του άρθρου -και ιδιαίτερα κατά του Ιωαννίδη- ήταν σφοδρές, ιδίως μεταξύ των συναδέλφων του επιστημόνων.
«Ο οργανωμένος σκεπτικισμός θεωρήθηκε απειλή για τη δημόσια υγεία. Υπήρξε μια σύγκρουση μεταξύ δύο σχολών σκέψης, της αυταρχικής δημόσιας υγείας εναντίον της επιστήμης – και η επιστήμη χάθηκε».
Σε άρθρο με τίτλο «How the Pandemic Is Changing Scientific Norms»/«Πώς η πανδημία αλλάζει τις νόρμες της επιστήμης», ο Ιωαννίδης σημειώνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι – κυρίως στην αριστερά – φαίνεται να πιστεύουν ότι η επιστήμη λειτουργεί με «νόρμες mertoniennes επιστημονικού κοινοτισμού, οικουμενικότητας, αλτρουισμού και οργανωμένου σκεπτικισμού». Όμως, δυστυχώς, δεν λειτουργεί έτσι πραγματικά η επιστημονική κοινότητα, εξηγεί ο Ιωαννίδης. Με την πανδημία, οι εταιρικές συγκρούσεις συμφερόντων έχουν εκραγεί, ωστόσο το να μιλάμε γι’ αυτό επιφέρει ανάθεμα. Και συνεχίζει: «Σύμβουλοι που έχουν κερδίσει εκατομμύρια δολάρια συμβουλεύοντας εταιρείες και κυβερνήσεις έχουν εξασφαλίσει θέσεις κύρους, εξουσία και δημόσια αναγνώριση, ενώ επιστήμονες που εργάστηκαν pro bono αλλά τόλμησαν να αμφισβητήσουν τις επικρατούσες αφηγήσεις κατηγορήθηκαν ότι ήταν σε σύγκρουση. Ο οργανωμένος σκεπτικισμός θεωρήθηκε απειλή για τη δημόσια υγεία. Υπήρξε μια σύγκρουση μεταξύ δύο σχολών σκέψης, η αυταρχική δημόσια υγεία εναντίον της επιστήμης – και η επιστήμη έχασε». (σσ κορύφωση αυτού του αυταρχισμού ο υποχρεωτικός εμβολιασμός αυτού του τύπου εμβολίου υπό αυτούς τους όρους και συνθήκες)
Κατά την πρώτη φάση της πανδημίας και των lockdowns – οι υποστηρικτές της πολιτιστικής και οικονομικής δεξιάς, έτειναν περισσότερο να επισημάνουν την κοινωνική, οικονομική και ψυχολογική ζημιά που προέκυψε. Την ίδια στιγμή, ο αρχικός σκεπτικισμός του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με το κοινωνικό lockdown κατέστησε αυτή τη θέση αβάσιμη για τους περισσότερους από αυτούς που κλίνουν προς την πολιτιστική και οικονομική αριστερά. Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τροφοδότησαν περαιτέρω αυτήν την πόλωση. Πολύ γρήγορα, επομένως, η δυτική αριστερά υιοθέτησε τα lockdown που θεωρείται ως επιλογή «υπέρ της ζωής» και «υπέρ της συλλογικότητας» – μια πολιτική που, θεωρητικά, υπερασπίζεται τη δημόσια υγεία ή το συλλογικό δικαίωμα στην υγεία. Εν τω μεταξύ, οποιαδήποτε κριτική για τα lockdown στιγματίστηκε ως «δεξιά», «υπέρ της οικονομίας» και «υπερατομική» προσέγγιση, κατηγορούμενη ότι δίνει προτεραιότητα στο «κέρδος» και το «business as usual» απο τις ζωές των ανθρώπων.
Εν ολίγοις, δεκαετίες πολιτικής πόλωσης πολιτικοποίησαν αμέσως ένα ζήτημα δημόσιας υγείας, χωρίς να αφήνουν περιθώρια συζήτησης για την σαφής απάντηση από την αριστερά. Ταυτόχρονα, η θέση της αριστεράς την απομακρύνει από κάθε μορφή βάσης της εργατικής τάξης, καθώς οι εργαζόμενοι με χαμηλό εισόδημα επηρεάστηκαν περισσότερο από τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις των συνεχιζόμενων πολιτικών περιορισμού και ήταν επίσης αυτοί που επηρεάστηκαν περισσότερο ως προς την εργασία, ενώ οι μεσαίες και ανώτερες τάξεις ανακάλυψαν την τηλεργασία και τις συναντήσεις στο Zoom. Αυτά τα ίδια πολιτικά ρήγματα εμφανίστηκαν κατά τις εκστρατείες εμβολιασμού, και στη συνέχεια με την έκδοση των διαβατηρίων υγείας. Η αντίσταση συνδέθηκε με τη δεξιά, ενώ μέλη της παραδοσιακής αριστεράς υποστήριξαν τυφλά όλα τα μέτρα. Οι αντίθετες φωνές δαιμονοποιήθηκαν ως ένα μπερδεμένο μείγμα αντιεπιστημονικού ανορθολογισμού και ατομικιστικού ελευθερισμού.
Γιατί όμως σχεδόν όλα τα αριστερά κόμματα και συνδικάτα έχουν υποστηρίξει πρακτικά όλα τα μέτρα που προτείνουν οι κυβερνήσεις για τη διαχείριση του Covid;
Πώς προέκυψε μια τόσο απλοϊκή άποψη για τη σχέση μεταξύ υγείας και οικονομίας, που διακωμωδεί δεκαετίες έρευνας των κοινωνικών επιστημών που δείχνει πώς συνδέονται ο πλούτος και η υγεία; Γιατί η αριστερά αγνόησε τη μαζική αύξηση της ανισότητας, την επίθεση στους φτωχούς, στις φτωχές χώρες, στις γυναίκες και στα παιδιά, τη σκληρή μεταχείριση των ηλικιωμένων και την τεράστια αύξηση του πλούτου των πλουσιότερων ατόμων και κοινωνιών που προκύπτει από αυτές τις πολιτικές;
Όσον αφορά την ανάπτυξη εμβολίων, η αριστερά έφθασε να γελοιοποιεί την ίδια την ιδέα, που συνεκτιμά το διακύβευμα χρημάτων, και ενώ οι BioNTech, Moderna και Pfizer κερδίζουν επί του παρόντος και στα τρία από αυτά πάνω από 1.000 $ ανά δευτερόλεπτο από τα Covid εμβόλια, θα μπορούσαν οι κατασκευαστές εμβολίων να έχουν άλλα κίνητρα εκτός από το «δημόσιο αγαθό» που διακυβεύεται; Και πώς είναι δυνατόν η αριστερά, συχνά αντιμέτωπη με την κρατική καταστολή, να φαίνεται τώρα ότι αγνοεί τις ανησυχητικές ηθικές και πολιτικές επιπτώσεις των διαβατηρίων για την υγεία;
Καθώς ο Ψυχρός Πόλεμος συνέπεσε με την εποχή της αποαποικιοποίησης και την άνοδο της παγκόσμιας αντιρατσιστικής πολιτικής, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σηματοδότησε την αρχή μιας υπαρξιακής κρίσης για τα αριστερά πολιτικά κόμματα. Η άνοδος της νεοφιλελεύθερης οικονομικής ηγεμονίας, η παγκοσμιοποίηση και ο εταιρικός διεθνικισμός έχουν υπονομεύσει την ιστορική άποψη ότι το κράτος οργανώνει την αναδιανομή. Επιπλέον, όπως έγραψε ο Βραζιλιάνος θεωρητικός Roberto Mangabeira Unger, η αριστερά ανέκαθεν ευημερούσε σε περιόδους μεγάλης κρίσης (η ρωσική επανάσταση ωφελήθηκε από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο κοινωνικός ρεφορμισμός από τον απόηχο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου). Αυτή η ιστορία μπορεί να εξηγήσει εν μέρει την τοποθέτηση της αριστεράς σήμερα: η ενίσχυση της κρίσης και η παράτασή της με ατελείωτους περιορισμούς θεωρείται ίσως από ορισμένους ως ένας τρόπος για την ανοικοδόμηση της αριστερής πολιτικής μετά από δεκαετίες υπαρξιακής κρίσης.
Η αριστερά δεν κατανόησε τον ρόλο του κράτους στη νεοφιλελεύθερη διακυβέρνηση
Η παρανόηση της αριστεράς για τη φύση του νεοφιλελευθερισμού μπορεί επίσης να επηρέασε την στάση της στην κρίση. Οι περισσότεροι άνθρωποι της αριστεράς πιστεύουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός περιλάμβανε μια «απόσυρση» ή «κοίλωμα» του κράτους υπέρ της αγοράς. Επομένως, ερμήνευσαν τον κυβερνητικό ακτιβισμό σε όλη την πανδημία ως μια ευπρόσδεκτη «επιστροφή του κράτους», δυνητικά ικανή, είπαν, να ανατρέψει το υποτιθέμενο αντικρατικό σχέδιο του νεοφιλελευθερισμού. Το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα, ακόμη και με την αποδοχή της αμφίβολης λογικής του, είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν είχε καθόλου ως αποτέλεσμα τον μαρασμό του κράτους. Αντίθετα, το μέγεθος του κράτους ως ποσοστό του ΑΕΠ συνέχισε να αυξάνεται σε όλη τη νεοφιλελεύθερη εποχή.
Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Ο νεοφιλελευθερισμός βασίζεται στην εκτεταμένη κρατική παρέμβαση όπως και ο «κεϋνσιανισμός», με τη διαφορά ότι το κράτος παρεμβαίνει τώρα σχεδόν αποκλειστικά για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου, να αστυνομεύσει τις εργατικές τάξεις, να διασώσει τους μεγάλους, Τράπεζες και επιχειρήσεις που διαφορετικά θα χρεοκοπούσαν κ.λπ. Από πολλές απόψεις, το κεφάλαιο εξαρτάται πλέον από το κράτος περισσότερο από ποτέ.
Όπως σημειώνουν οι Shimshon Bichler και Jonathan Nitzan: «Καθώς ο καπιταλισμός μεγαλώνει, οι κυβερνήσεις και οι μεγάλες επιχειρήσεις γίνονται όλο και πιο αλληλένδετες. Ο καπιταλιστικός τρόπος εξουσίας και οι κυρίαρχοι συνασπισμοί κεφαλαίων που τον κυβερνούν δεν απαιτούν αδύναμες κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα, από πολλές απόψεις χρειάζονται ισχυρότερες κυβερνήσεις». Σήμερα, ο νεοφιλελευθερισμός μοιάζει περισσότερο με μια μορφή κρατικού μονοπωλιακού καπιταλισμού -ή κορπορατοκρατίας– παρά με τον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς των μικρών κρατών που συχνά ισχυρίζεται ότι είναι. Αυτό εξηγεί εν μέρει γιατί έχει δημιουργήσει όλο και πιο ισχυρούς, παρεμβατικούς, ακόμη και αυταρχικούς κρατικούς μηχανισμούς.
Αυτό από μόνο του καθιστά επαίσχυντη την αφέλεια της Αριστεράς, που χαιρετίζει μια ανύπαρκτη «επιστροφή του κράτους». Και το χειρότερο είναι ότι έχει κάνει το ίδιο λάθος στο παρελθόν. Ακόμη και στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 2008, πολλοί στην αριστερά χαιρέτησαν τα μεγάλα κρατικά ελλείμματα ως «επιστροφή του Κέινς», όταν, στην πραγματικότητα, αυτά τα μέτρα είχαν ελάχιστη σχέση με τον Κέινς, ο οποίος συνιστούσε την καταφυγή σε δημόσιες δαπάνες για την επίτευξη πλήρους απασχόλησης και στόχευε αντί να στηρίξει τους υπαίτιους της κρίσης, τις μεγάλες τράπεζες. Ακολούθησαν επίσης μια άνευ προηγουμένου επίθεση στα συστήματα κοινωνικής προστασίας και στα δικαιώματα των εργαζομένων σε όλη την Ευρώπη.
Σχεδόν το ίδιο συμβαίνει σήμερα, καθώς οι δημόσιες συμβάσεις για τεστ Covid, μάσκες, εμβόλια και τεχνολογίες διαβατηρίων εμβολίων, ανατίθενται σε πολυεθνικές εταιρείες (συχνά στο πλαίσιο σκιερών συμφωνιών που αποπνέουν φιλικότητα και συγκρούσεις συμφερόντων). Εν τω μεταξύ, οι πολίτες βλέπουν τη ζωή και τα προς το ζην τους να ανατρέπονται από τη «νέα κανονικότητα». Ιδιαίτερα απορίας άξιο είναι το γεγονός ότι η αριστερά φαίνεται να αγνοεί τελείως αυτό το φαινόμενο. Εξάλλου, η ιδέα ότι οι κυβερνήσεις τείνουν να εκμεταλλεύονται τις κρίσεις για να ενισχύσουν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα είναι βασικό στοιχείο της πρόσφατης αριστερής λογοτεχνίας.
Ο Pierre Dardot και ο Christian Laval, για παράδειγμα, έχουν υποστηρίξει ότι στον νεοφιλελευθερισμό η κρίση έχει γίνει «μέθοδος διακυβέρνησης». Ακόμη πιο διάσημο, στο βιβλίο The Shock Strategy (2007), όπου η Naomi Klein διερεύνησε την ιδέα του «καπιταλισμού της καταστροφής». Η κεντρική του θέση είναι ότι σε περιόδους φόβου και αποπροσανατολισμού του κοινού, είναι ευκολότερο να αναδιοργανωθούν οι κοινωνίες: δραματικές αλλαγές στην υπάρχουσα οικονομική τάξη, που κανονικά θα ήταν πολιτικά αδύνατες, επιβάλλονται με ταχείς ρυθμούς προτού το κοινό προλάβει να καταλάβει τι είναι σε εξέλιξη.
Παρόμοια δυναμική επικρατεί σήμερα. Πάρτε, για παράδειγμα, τα μέτρα επιτήρησης υψηλής τεχνολογίας, τα ψηφιακά δελτία ταυτότητας, την καταστολή των δημοσίων διαδηλώσεων και τον ταχύτατο πολλαπλασιασμό των νόμων που θεσπίστηκαν από τις κυβερνήσεις για την καταπολέμηση της επιδημίας του κορωνοϊού. Αν κοιτάξουμε την πρόσφατη ιστορία, οι κυβερνήσεις θα βρουν σίγουρα έναν τρόπο να καταστήσουν μόνιμους πολλούς από αυτούς τους κανόνες έκτακτης ανάγκης, όπως έκαναν με μεγάλο μέρος της μετατρομοκρατικής νομοθεσίας στην 11 Σεπτεμβρίου. Όπως σημείωσε ο Έντουαρντ Σνόουντεν: «Όταν βλέπουμε να λαμβάνονται έκτακτα μέτρα, ειδικά σήμερα, τείνουν να να παγιώνονται. Η έκτακτη ανάγκη τείνει να εξαπλωθεί». Επιβεβαιώνει επίσης τις ιδέες της «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» που προτάθηκαν από τον Ιταλό φιλόσοφο Giorgio Agamben, ο οποίος έχει υβριστεί από το κυρίαρχο ρεύμα της αριστεράς για τη στάση του κατά του lockdown.
Σε τελική ανάλυση, κάθε μορφή κυβερνητικής δράσης πρέπει να κρίνεται από το τι πραγματικά αντιπροσωπεύει. Υποστηρίζουμε την κρατική παρέμβαση εάν εξυπηρετεί την προώθηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των μειονοτήτων, τη δημιουργία πλήρους απασχόλησης, την παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών, τον περιορισμό της εταιρικής ισχύος, τη διόρθωση των δυσλειτουργικών αγορών, τον έλεγχο κρίσιμων βιομηχανιών προς το δημόσιο συμφέρον. Όμως, τους τελευταίους 18 μήνες, είδαμε το ακριβώς αντίθετο: μια άνευ προηγουμένου ενίσχυση των πολυεθνικών μεγαθηρίων και των ολιγαρχών τους σε βάρος των ντόπιων εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα με βάση τα στοιχεία του Forbes έδειξε ότι μόνο οι δισεκατομμυριούχοι των ΗΠΑ είδαν την περιουσία τους να αυξάνεται κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Μια άλλη αριστερή φαντασίωση που διαψεύστηκε από την πραγματικότητα είναι η ιδέα ότι η πανδημία θα γεννούσε ένα νέο συλλογικό πνεύμα, ικανό να ξεπεράσει δεκαετίες νεοφιλελεύθερου ατομικισμού.
Αντίθετα, η πανδημία κατακερμάτισε ακόμη περισσότερο τις κοινωνίες: μεταξύ εμβολιασμένων και μη εμβολιασμένων, μεταξύ εκείνων που μπορούν να καρπωθούν τα οφέλη της έξυπνης-σοφιστικέ εργασίας και εκείνων που δεν μπορούν. Επιπλέον, ένας λαός που αποτελείται από τραυματισμένα άτομα, αποκομμένα από τα αγαπημένα τους πρόσωπα, που έχουν γίνει φοβικοί ο ένας έναντι του άλλου ως πιθανοί φορείς ασθενειών, τρομοκρατημένοι από τη σωματική επαφή, δεν αποτελεί πρόσφορο έδαφος για συλλογική αλληλεγγύη.
(σσ το ΣτΕ στο σκεπτικό του απόρριψης του αιτήματος από ενώσεις για άρση αναστολής υγειονομικών κι ΕΜΑΚ επικαλέστηκε την κοινωνική αλληλεγγύη ποιά αλληλεγγύη ποιάς κοινωνίας αυτήν που διέλυσαν οι πολιτικές που υποστηρίζει; Το πειραματικό εμβόλιο όπως επιβλήθηκε όχι ως ιατρική επιλογή αλλά ως μέσο καταστολής καθυπόταξης δια του υποχρεωτισμού δίχασε επικίνδυνα την κοινωνία δεν δουλεύει υπέρ αλληλεγγύης αλλά υπέρ αποδόμησης)
Αλλά ίσως η απάντηση της αριστεράς μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή με ατομικούς και όχι συλλογικούς όρους. Η κλασική ψυχαναλυτική θεωρία έχει δημιουργήσει μια σαφή σύνδεση μεταξύ ευχαρίστησης και εξουσίας: η εμπειρία της μεγάλης ευχαρίστησης (που ικανοποιεί την «αρχή της ευχαρίστησης») μπορεί συχνά να ακολουθείται από μια επιθυμία για ανανεωμένη εξουσία και έλεγχο, που εκδηλώνεται από το εγώ ή την «αρχή της πραγματικότητας». Αυτό μπορεί πράγματι να παράγει μια ανατρεπτική μορφή ευχαρίστησης. Οι δύο τελευταίες δεκαετίες της παγκοσμιοποίησης έχουν δει μια τεράστια επέκταση της «απόλαυσης της εμπειρίας» που μοιράζεται η ολοένα και πιο διεθνική παγκόσμια φιλελεύθερη τάξη, πολλοί από τους οποίους, παραδόξως με ιστορικούς όρους, έχουν αυτοπροσδιοριστεί ως αριστεριστές. (και μάλιστα όλο και περισσότερο το σφετερίζονται αυτό θέση από τις παραδοσιακές εκλογικές περιφέρειες της αριστερής εργατικής τάξης).
Αυτή η μαζική αύξηση της ευχαρίστησης και της εμπειρίας μεταξύ των πλουσιότερων κοινωνικών κατηγοριών συνοδεύτηκε από την αυξανόμενη κοσμικότητα και την απουσία οποιουδήποτε εξαναγκασμού ή αναγνωρισμένης ηθικής εξουσίας. Από την άποψη της ψυχανάλυσης, η υποστήριξη αυτής της τάξης στα «μέτρα Covid» μπορεί να εξηγηθεί πολύ εύκολα με αυτούς τους όρους: ως η επιθυμητή εμφάνιση μιας σειράς περιοριστικών και αυταρχικών μέτρων που μπορούν να επιβληθούν για τον περιορισμό της ευχαρίστησης, εντός των αυστηρών πλαισίων ενός ηθικού κώδικα που επεμβαίνει εκεί που δεν υπήρχε πριν.
Η αριστερά διατηρεί μια αφελή πίστη στην επιστήμη
Ένας άλλος παράγοντας πίσω από την προσήλωση της αριστεράς στα «μέτρα του Covid» είναι η τυφλή πίστη της στην «επιστήμη». Αυτό έχει τις ρίζες του στην παραδοσιακή πίστη της αριστεράς στον ορθολογισμό. Ωστόσο, άλλο πράγμα είναι να πιστεύουμε στις αναμφισβήτητες αρετές της επιστημονικής μεθόδου κι άλλο είναι να αγνοούμε πλήρως πώς αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία εκμεταλλεύονται την «επιστήμη» για να προωθήσουν την ατζέντα τους. H δυνατότητα αναγωγής σε ”γερά επιστημονικά δεδομένα” προς δικαιολόγησή των πολιτικών τους επιλογών είναι ένα απίστευτα ισχυρό εργαλείο στα χέρια των κυβερνήσεων. Αυτή είναι, στην πραγματικότητα, η ίδια η ουσία της τεχνοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επιλέξει επιμελώς «τα επιστημονικά δεδομένα » που υποστηρίζουν το πρόγραμμά της και επιθετικής περιθωριοποίησης οποιαδήποτε άλλης γνώμης, ανεξάρτητα από την επιστημονική της αξία. (σσ αυτή η αποδεδειγμένη φοβικότητα στην άλλη άποψη κι ο δογματισμός τους αποδεικνύει και το έωλο της θέσης τους)
Αυτό συμβαίνει εδώ και χρόνια στα οικονομικά. Είναι πραγματικά δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μια τέτοια εταιρική εξαγορά συμβαίνει στην ιατρική επιστήμη σήμερα; Όχι σύμφωνα με τον John Ioannidis-Τζον Ιωαννίδη, καθηγητή ιατρικής και επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ-Stanford. Ο Ιωαννίδης έγινε πρωτοσέλιδο στις αρχές του 2021 όταν ο ίδιος και ορισμένοι από τους συναδέλφους του δημοσίευσαν ένα άρθρο που ισχυριζόταν ότι δεν υπήρχε πρακτική διαφορά σε επιδημιολογικούς όρους μεταξύ των χωρών που είχαν εφαρμόσει αυστηρά lockdown και εκείνων που δεν το είχαν κάνει. Οι αντιδράσεις εναντίον αυτού του άρθρου -και ιδιαίτερα κατά του Ιωαννίδη- ήταν σφοδρές, ιδίως μεταξύ των συναδέλφων του επιστημόνων.
«Ο οργανωμένος σκεπτικισμός θεωρήθηκε απειλή για τη δημόσια υγεία. Υπήρξε μια σύγκρουση μεταξύ δύο σχολών σκέψης, της αυταρχικής δημόσιας υγείας εναντίον της επιστήμης – και η επιστήμη χάθηκε».
Σε άρθρο με τίτλο «How the Pandemic Is Changing Scientific Norms»/«Πώς η πανδημία αλλάζει τις νόρμες της επιστήμης», ο Ιωαννίδης σημειώνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι – κυρίως στην αριστερά – φαίνεται να πιστεύουν ότι η επιστήμη λειτουργεί με «νόρμες mertoniennes επιστημονικού κοινοτισμού, οικουμενικότητας, αλτρουισμού και οργανωμένου σκεπτικισμού». Όμως, δυστυχώς, δεν λειτουργεί έτσι πραγματικά η επιστημονική κοινότητα, εξηγεί ο Ιωαννίδης. Με την πανδημία, οι εταιρικές συγκρούσεις συμφερόντων έχουν εκραγεί, ωστόσο το να μιλάμε γι’ αυτό επιφέρει ανάθεμα. Και συνεχίζει: «Σύμβουλοι που έχουν κερδίσει εκατομμύρια δολάρια συμβουλεύοντας εταιρείες και κυβερνήσεις έχουν εξασφαλίσει θέσεις κύρους, εξουσία και δημόσια αναγνώριση, ενώ επιστήμονες που εργάστηκαν pro bono αλλά τόλμησαν να αμφισβητήσουν τις επικρατούσες αφηγήσεις κατηγορήθηκαν ότι ήταν σε σύγκρουση. Ο οργανωμένος σκεπτικισμός θεωρήθηκε απειλή για τη δημόσια υγεία. Υπήρξε μια σύγκρουση μεταξύ δύο σχολών σκέψης, η αυταρχική δημόσια υγεία εναντίον της επιστήμης – και η επιστήμη έχασε». (σσ κορύφωση αυτού του αυταρχισμού ο υποχρεωτικός εμβολιασμός αυτού του τύπου εμβολίου υπό αυτούς τους όρους και συνθήκες)
Η αριστερά χάθηκε κινδυνεύει ίσως και με εξαφάνιση
Τελικά, η κατάφωρη περιφρόνηση και η καζούρα της αριστεράς ( με το γνωστό σνομπίστικο ελιτίστικο μπλαζέ ύφος) για τις νόμιμες ανησυχίες των ανθρώπων (σχετικά με τα lockdown, τα εμβόλια ή τα διαβατήρια υγείας) είναι επαίσχυντη. Αυτές οι ανησυχίες όχι μόνο έχουν τις ρίζες τους σε πραγματικές δυσκολίες, αλλά πηγάζουν επίσης από μια νόμιμη δυσπιστία προς τις κυβερνήσεις και τους θεσμούς που έχουν αδιαμφισβήτητα αιχμαλωτιστεί από εταιρικά συμφέροντα. Οποιοσδήποτε σαν εμάς υποστηρίζει ένα πραγματικά προοδευτικό και παρεμβατικό κράτος πρέπει να ανταποκριθεί σε αυτές τις ανησυχίες και όχι να τις απορρίψει.
Αλλά εκεί που η απάντηση της αριστεράς έχει αποδειχθεί πιο ανεπαρκής είναι στην παγκόσμια σκηνή, σχετικά με τη σχέση μεταξύ περιορισμών στις ελευθερίες και βαθύτερης φτώχειας στο Νότο. Έχει πράγματι κάτι να πει για την τεράστια αύξηση των παιδικών γάμων, την κατάρρευση της παιδείας και την καταστροφή της επίσημης απασχόλησης στη Νιγηρία, όπου η εθνική στατιστική υπηρεσία αναφέρει ότι το 20% των ανθρώπων έχασαν τη δουλειά τους κατά τη διάρκεια των lockdowns; Τι γίνεται με το γεγονός ότι η χώρα με τους υψηλότερους αριθμούς θνησιμότητας από Covid και υπερβολικά ποσοστά θνησιμότητας για το 2020 είναι το Περού, το οποίο έχει βιώσει ένα από τα πιο αυστηρά lockdown στον κόσμο; Για όλα αυτά ήταν σχεδόν σιωπηλή. ….
Να αναφέρουμε ότι ορισμένα αριστερά κινήματα, ριζοσπαστικά και σοσιαλιστικά, έχουν ταχθεί κατά της σημερινής διαχείρισης της πανδημίας. Αυτά περιλαμβάνουν Black Lives Matter στις Ηνωμένες Πολιτείες, τους Left Lockdown Sceptics του lockdown στο Ηνωμένο Βασίλειο, την αστική αριστερά της Χιλής, τον Wu Ming στην Ιταλία και, κυρίως, τη συμμαχία των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων που κυβερνά αυτή τη στιγμή τη Σουηδία. Όμως όλο το φάσμα της αριστερής άποψης έχει αγνοηθεί, εν μέρει λόγω του μικρού αριθμού των αριστερών μέσων ενημέρωσης, αλλά και λόγω της περιθωριοποίησης των αντίθετων απόψεων από την ίδια πνευματικά κυρίαρχη αριστερά.
Τελικά, η κατάφωρη περιφρόνηση και η καζούρα της αριστεράς ( με το γνωστό σνομπίστικο ελιτίστικο μπλαζέ ύφος) για τις νόμιμες ανησυχίες των ανθρώπων (σχετικά με τα lockdown, τα εμβόλια ή τα διαβατήρια υγείας) είναι επαίσχυντη. Αυτές οι ανησυχίες όχι μόνο έχουν τις ρίζες τους σε πραγματικές δυσκολίες, αλλά πηγάζουν επίσης από μια νόμιμη δυσπιστία προς τις κυβερνήσεις και τους θεσμούς που έχουν αδιαμφισβήτητα αιχμαλωτιστεί από εταιρικά συμφέροντα. Οποιοσδήποτε σαν εμάς υποστηρίζει ένα πραγματικά προοδευτικό και παρεμβατικό κράτος πρέπει να ανταποκριθεί σε αυτές τις ανησυχίες και όχι να τις απορρίψει.
Αλλά εκεί που η απάντηση της αριστεράς έχει αποδειχθεί πιο ανεπαρκής είναι στην παγκόσμια σκηνή, σχετικά με τη σχέση μεταξύ περιορισμών στις ελευθερίες και βαθύτερης φτώχειας στο Νότο. Έχει πράγματι κάτι να πει για την τεράστια αύξηση των παιδικών γάμων, την κατάρρευση της παιδείας και την καταστροφή της επίσημης απασχόλησης στη Νιγηρία, όπου η εθνική στατιστική υπηρεσία αναφέρει ότι το 20% των ανθρώπων έχασαν τη δουλειά τους κατά τη διάρκεια των lockdowns; Τι γίνεται με το γεγονός ότι η χώρα με τους υψηλότερους αριθμούς θνησιμότητας από Covid και υπερβολικά ποσοστά θνησιμότητας για το 2020 είναι το Περού, το οποίο έχει βιώσει ένα από τα πιο αυστηρά lockdown στον κόσμο; Για όλα αυτά ήταν σχεδόν σιωπηλή. ….
Να αναφέρουμε ότι ορισμένα αριστερά κινήματα, ριζοσπαστικά και σοσιαλιστικά, έχουν ταχθεί κατά της σημερινής διαχείρισης της πανδημίας. Αυτά περιλαμβάνουν Black Lives Matter στις Ηνωμένες Πολιτείες, τους Left Lockdown Sceptics του lockdown στο Ηνωμένο Βασίλειο, την αστική αριστερά της Χιλής, τον Wu Ming στην Ιταλία και, κυρίως, τη συμμαχία των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων που κυβερνά αυτή τη στιγμή τη Σουηδία. Όμως όλο το φάσμα της αριστερής άποψης έχει αγνοηθεί, εν μέρει λόγω του μικρού αριθμού των αριστερών μέσων ενημέρωσης, αλλά και λόγω της περιθωριοποίησης των αντίθετων απόψεων από την ίδια πνευματικά κυρίαρχη αριστερά.
Τελικά είναι μια ιστορική αποτυχία της αριστεράς που θα έχει τρομερές συνέπειες π.χ σε πολιτικό επίπεδο. Εν τω μεταξύ, η αριστερά προσκολλάται σε μια τεχνοκρατία ειδημόνων που υπονομεύεται σοβαρά από αυτό που αποδεικνύεται ότι είναι καταστροφικός χειρισμός της πανδημίας από την άποψη του κοινωνικού προοδευτισμού. Καθώς κάθε βιώσιμη και επιλέξιμη μορφή της αριστεράς ξεθωριάζει στο παρελθόν, η αντιπαλότητα και η ελευθερία για διαφωνίες, που βρίσκονται στο επίκεντρο κάθε αληθινής δημοκρατικής διαδικασίας, είναι πιθανό να εξασθενίσουν μαζί της.
Toby GREEN (καθηγητής ιστορίας στο Kings College του Λονδίνου, συγγραφέας του The Covid Consensus: The New Politics of Global Inequality) και Thomas FAZI (συγγραφέας, δημοσιογράφος και μεταφραστής, συγγραφέας του Reclaiming the State)qg.media
Στο επισυναπτόμενο άρθρο καταπέλτης ο καθηγητής Ιωαννίδης αφήνει σαφέστατους υπαινιγμούς :
Ένας επιστήμονας δεν μπορεί και δεν πρέπει να προσπαθήσει να αλλάξει τα δεδομένα και τα συμπεράσματά του με βάση το τρέχον δόγμα των πολιτικών κομμάτων ή την καθημερινή ανάγνωση του θερμομέτρου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σε ένα περιβάλλον όπου οι παραδοσιακές πολιτικές διαιρέσεις μεταξύ αριστεράς και δεξιάς δεν φαίνονται πλέον να έχουν πολύ νόημα, τα δεδομένα, οι προτάσεις και οι ερμηνείες αφαιρούνται από το πλαίσιο και χρησιμοποιούνται ως όπλα.…Πολλοί εξαιρετικοί επιστήμονες χρειάστηκε να φιμωθούν μέσα σε αυτό το χάος. Η αυτολογοκρισία τους ήταν μια σημαντική απώλεια για την επιστημονική έρευνα και την προσπάθεια δημόσιας υγείας. Οι ήρωές μου είναι οι πολλοί καλοπροαίρετοι επιστήμονες που κακοποιήθηκαν, κηλιδώθηκαν και απειλήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Εν μέσω πανδημικής σύγχυσης, οι ισχυροί έγιναν πιο ισχυροί .. ενώ εκατομμύρια μειονεκτούντες άνθρωποι πέθαναν και δισεκατομμύρια υπέφεραν.
Ανησυχώ ότι η επιστήμη και οι νόρμες της έχουν μοιραστεί τη μοίρα των μειονεκτούντων. Είναι κρίμα, γιατί η επιστήμη μπορεί ακόμα να βοηθήσει όλους. Η επιστήμη παραμένει το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους, υπό την προϋπόθεση ότι μπορεί να είναι και ανεκτική (σσ ο υποχρεωτισμός αντίκειται στην ανεκτικότητα, η ιατρική καταστολή) και ανεκτή.
Toby GREEN (καθηγητής ιστορίας στο Kings College του Λονδίνου, συγγραφέας του The Covid Consensus: The New Politics of Global Inequality) και Thomas FAZI (συγγραφέας, δημοσιογράφος και μεταφραστής, συγγραφέας του Reclaiming the State)qg.media
Στο επισυναπτόμενο άρθρο καταπέλτης ο καθηγητής Ιωαννίδης αφήνει σαφέστατους υπαινιγμούς :
Ένας επιστήμονας δεν μπορεί και δεν πρέπει να προσπαθήσει να αλλάξει τα δεδομένα και τα συμπεράσματά του με βάση το τρέχον δόγμα των πολιτικών κομμάτων ή την καθημερινή ανάγνωση του θερμομέτρου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σε ένα περιβάλλον όπου οι παραδοσιακές πολιτικές διαιρέσεις μεταξύ αριστεράς και δεξιάς δεν φαίνονται πλέον να έχουν πολύ νόημα, τα δεδομένα, οι προτάσεις και οι ερμηνείες αφαιρούνται από το πλαίσιο και χρησιμοποιούνται ως όπλα.…Πολλοί εξαιρετικοί επιστήμονες χρειάστηκε να φιμωθούν μέσα σε αυτό το χάος. Η αυτολογοκρισία τους ήταν μια σημαντική απώλεια για την επιστημονική έρευνα και την προσπάθεια δημόσιας υγείας. Οι ήρωές μου είναι οι πολλοί καλοπροαίρετοι επιστήμονες που κακοποιήθηκαν, κηλιδώθηκαν και απειλήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Εν μέσω πανδημικής σύγχυσης, οι ισχυροί έγιναν πιο ισχυροί .. ενώ εκατομμύρια μειονεκτούντες άνθρωποι πέθαναν και δισεκατομμύρια υπέφεραν.
Ανησυχώ ότι η επιστήμη και οι νόρμες της έχουν μοιραστεί τη μοίρα των μειονεκτούντων. Είναι κρίμα, γιατί η επιστήμη μπορεί ακόμα να βοηθήσει όλους. Η επιστήμη παραμένει το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους, υπό την προϋπόθεση ότι μπορεί να είναι και ανεκτική (σσ ο υποχρεωτισμός αντίκειται στην ανεκτικότητα, η ιατρική καταστολή) και ανεκτή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου