Το Σχέδιο Β και ο Θανάσης Βέγγος

του Αλ.Αλαβάνου

Γράφοντας στην κουνιάδα του Τατιάνα μόλις είχε αρχίσει την έκτιση της ποινής της εικοσαετούς φυλάκισης ο Αντόνιο Γκράμσι προέβλεπε για το μελλοντικό εμπνευσμένο διανοητικό του έργο, τα «Τετράδια της Φυλακής» τέσσερις άξονες. Τους διανοούμενους. Τη συγκριτική γλωσσολογία. Τον Πιραντέλο. Και τέταρτο, με αφορμή το θάνατο του Serafino Renzi, ενός λαοφιλή ιταλού Θανάση Βέγγου των αρχών του προηγούμενου αιώνα, τη λαϊκή κουλτούρα....Όπως γράφει στην επιστολή: «Η παράσταση ήταν διπλή: η αγωνία και η έκφραση των παθών και γενικά η επέμβαση του κοινού ήταν το ίδιο ενδιαφέρουσα όσο και η καθαυτό παράσταση».

Αυτό το δίπολο, η «έκφραση των παθών του κοινού» και «η καθαυτό παράσταση» είναι ίσως η προδρομική ιδέα για την επαναστατική «διπλή παράσταση» του Γκράμσι: την πάλη για την πολιτιστική ηγεμονία πλάι στη μάχη για την εξουσία. Αυτές τις έννοιες φέρνει πολύ ζωντανά και πολύ επίκαιρα στο ελληνικό προσκήνιο το βιβλίο του Γιώργου Ρούση «Από την κρίση στην Επανάσταση – Πόλεμος Θέσεων»

Είναι εντυπωσιακό πώς συνηχούν με τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα επισημάνσεις πριν ογδόντα χρόνια, από ένα σαραντάρη επαναστάτη διανοούμενο, ανάπηρο πια, φθισικό, ξεδοντιασμένο μέσα στην απομόνωση του μουσολινικού κάτεργου, για τον οποίο ο εισαγγελέας είχε ζητήσει «να σταματήσουμε για είκοσι χρόνια το επικίνδυνο μυαλό του να δουλεύει». Όπως ότι το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν μπορεί να γεννηθεί. Ότι η κρίση του καπιταλισμού δεν οδηγεί κατ’ ανάγκην στην κατάρρευσή του, ούτε η αμφισβήτησή του από το λαό κατ’ ανάγκην στην εξέγερσή του. Ότι κρίσιμη σημασία έχει «ο Πόλεμος Θέσεων», η αποδόμηση της ιδεολογικής ηγεμόνευσης της άρχουσας τάξης. Ότι για να υπάρξει ρήξη και εργατική νίκη χρειάζονται υπεροχή και νίκες στο επίπεδο της λαϊκής κουλτούρας, των ιδεών, των αξιών.

Ας πάρουμε το θέμα του ευρώ. Ακούγεται συχνά, δυστυχώς και μέσα στην αριστερά, η αφελής άποψη «δεν έχει σημασία το νόμισμα, φτάνει να υπάρχει στην τσέπη». Κι όμως το ευρώ είναι το πιο προηγμένο μικροτσίπ. Λίγα γραμμάρια μετάλλου περιέχουν τόνους χαρτιών με τις καταστροφικές για τον κόσμο της εργασίας και την περιφέρεια αποφάσεις της καπιταλιστικής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Για την Ελλάδα η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή καπιταλιστική ολοκλήρωση είναι η σπονδυλική στήλη στην ιδεολογία της άρχουσας τάξης από την πτώση της χούντας – και πιο πριν, από τη δεκαετία του ’60 – μέχρι σήμερα. Το ευρώ είναι το άγιο δισκοπότηρο. Είναι ο μαγικός αυλός για να συναινούν υπνωτισμένα οι λαϊκές μάζες με την πολιτική της. Είναι η βασική δίοδός για την κυριαρχία της στη λαϊκή κουλτούρα. Ως στοιχείο ταυτότητας για τους πιο νέους που το πρώτο χαρτζιλίκι τους ήταν σε ευρώ. Ως επιβεβαίωση νεοπλουτισμού για μεσαία στρώματα. Ως «ελευθέρας» για τα αεροδρόμια και δίπλα οι Ρώσοι στις ουρές. Συνδέεται με την λαϊκή ψυχαγωγία, την Euroleague, την Eurovision. Με την κουζίνα: το fois gras αντί για το λουκάνικο στο Κολωνάκι – μέχρι πριν λίγα χρόνια. Έτσι κτίζεται το ιδεολογικό «άβατο».

Eύστοχα ο Ρούσης συνοψίζει ως περιεχόμενο του «Πόλεμου Θέσεων» τη σταδιακή αποδυνάμωση της ιδεολογικής, πνευματικής, πολιτιστικής, αξιακής ηγεμόνευσης της άρχουσας τάξης επί της κοινωνίας κι έτσι της συναινετικής αποδοχής της κυριαρχίας της από τον κόσμο της εργασίας με προοπτική και στόχο την ανατροπή.

Με άλλα λόγια και πιο συγκεκριμένα: θέσεις όπως «η έξοδος από το ευρώ είναι καταστροφή», σήμα κατατεθέν σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση, ενδυναμώνουν τον ιδεολογικό κλοιό του συστήματος, ενισχύουν τα παραλυτικά για τη λαϊκή δράση αξιακά στερεότυπά του και τις δεισδαιμονίες, ενσπείρουν φοβία και υποτακτικότητα στον λαό.

Το νόμισμα δεν είναι μόνο το κεντρικό θέατρο σύγκρουσης για τις δύο εναλλακτικές πολιτικές λύσεις που έχει μπροστά της η χώρα μας. Είναι και ένα περίπλοκο και εκτεταμένο πεδίο αναμέτρησης για την ηγεμονία στις λαϊκές αντιλήψεις.

Μόνο με μάχες και απελευθερώσεις στο επίπεδο της λαϊκής κουλτούρας και ιδεολογίας είναι δυνατό να προχωρήσει σε νίκες ο κόσμος της εργασίας. Σε αυτό προσπαθεί να συμβάλλει το Σχέδιο Β.  

Πηγή Εφημερίδα των συντακτών , 19/12/2012

Το Μέτωπο