Γιατί πέφτει το Podemos;

Η "Στροφή στο Κέντρο" και η θολή φυσιογνωμία έχουν αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα

 

του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

 

Ψυχρολουσία για τους αριστερούς πολίτες, εντός και εκτός Ισπανίας, συνιστά η διαρκής πτωτική, δημοσκοπική (και όχι μόνο) πορεία των Podemos. Ενός ριζοσπαστικού πολιτικού κόμματος που γεννήθηκε στον απόηχο του μεγάλου λαϊκού κινήματος των "Αγανακτισμένων" και δημιούργησε, στους μόλις είκοσι μήνες της ζωής του, ισχυρές ελπίδες για προοδευτική στροφή σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα, με ευρύτερο περιφερειακό και διεθνή αντίκτυπο.  

Τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα των κακών οιωνών υπήρξε η δημοσκόπηση του Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (CIS), που δημοσιεύεται στις σημερινές ισπανικές εφημερίδες. Στην πρώτη θέση, με αυξητική τάση, έρχεται το δεξιό Λαϊκό Κόμμα του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, με 29,1%, ακολουθούμενο από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, που εμφανίζεται να αποσπά το 25,3%. Στην τρίτη θέση, με διαρκή αυξητική τάση, βρίσκουμε τους Ciudadanos, το πιο κοντινό αντίστοιχο στο δικό μας "ΠΟΤΑΜΙ", με 14,7%. Οι Podemos περιορίζονται στο 10,8%, ενώ η Ενωμένη Αριστερά (με κινητήρια δύναμη το ΚΚ Ισπανίας) έρχεται πέμπτη με 4,7%.

Φυσικά, δεν έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη στις ισπανικές εταιρείες δημοσκοπήσεων και θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα διαψευστούν στις βουλευτικές εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου. Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική ατμόσφαιρα στην Ισπανία φαίνεται πολύ διαφορετική από εκείνη που περιέβαλλε τη χώρα πριν από ένα χρόνο. Τότε, οι Podemos εμφανίζονταν στην πρώτη θέση, με τις δημοσκοπήσεις να τους δίνουν γύρω στο 28%, έναντι 22% του Λαϊκού Κόμματος και μόλις... 13% των Σοσιαλιστών! Με τον ΣΥΡΙΖΑ να πλέει πλησίστιος προς την κυβέρνηση, το σύνθημα ΣΥΡΙΖΑ- Podemos, venceremos, ακουγόταν σαν κάτι περισσότερο από ευσεβή πόθο.

Οι περιπέτειες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ και κυρίως η ταπεινωτική της συνθηκολόγηση έναντι της τρόικα, μοιραία έπαιξαν το ρόλο τους σε βάρος των Podemos. Άλλωστε, όπως αποκάλυψε προ καιρού η ισπανική εφημερίδα El Pais, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε προειδοποιήσει, κατ' ιδίαν, με ελάχιστα διπλωματική γλώσσα αξιωματούχο της ελληνικής κυβέρνησης, ξεκόβοντάς του κάθε ελπίδα περί "έντιμου συμβιβασμού": "Θα σας γδάρουμε, και το τομάρι σας θα το στείλουμε δώρο στους Podemos"! Ωστόσο, δεν ήταν αυτός ο μοναδικός παράγοντας που επέδρασε στην καθοδική πορεία των Ισπανών φίλων μας. Οι κυριότερες αιτίες μάλλον θα πρέπει να αναζητηθούν στις δικές τους επιλογές και αμφισημίες.

Ήδη τον περασμένο Δεκέμβριο, δύο κορυφαίοι οικονομολόγοι του κόμματος, οι Βισέντς Ναβάρο και Τόρες Λόπεθ, παρουσίασαν το νέο οικονομικό πρόγραμμα των Podemos. Κάτι σαν "πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης", για να έχουμε μια κάποια αναλογία με τα καθ' ημάς. Το στοίχημα του περί τον Πάμπλο Ιγκλέσιας ηγετικού πυρήνα ήταν πάνω- κάτω το εξής: Πάμε καλά, έχουμε πάρει ό,τι ήταν να πάρουμε από τα αριστερά, αλλά για να βγούμε στη κυβέρνηση πρέπει τώρα να διευρυνθούμε προς το "Κέντρο" με μια στροφή προς πιο "ρεαλιστικές" θέσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, οι Podemos εγκατέλειψαν το στόχο για επιτροπή λογιστικού ελέγχου και μονομερή διαγραφή μέρους του χρέους, αντικαθιστώντας τον με τον στόχο για αντιμετώπιση το προβλήματος σε ευρωπαϊκή κλίμακα (σας θυμίζει κάτι, άραγε;). Η δέσμευση για κατώτατο εγγυημένο εισόδημα αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλους τους πολίτες αντικαταστάθηκε από την αόριστη επαγγελία κάποιου είδους φορολογικών διευκολύνσεων στα πιο ευάλωτα στρώματα. Στο "ψυγείο" μπήκαν επίσης οι δεσμεύσεις για 35ωρο, σύνταξη στα 60 και εθνικοποίηση των τραπεζών και επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας.

Η πρώτη σοβαρή δοκιμασία της νέας γραμμής ήρθε με τις τοπικές εκλογές του περασμένου Μαίου. Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, το αποτέλεσμα της αναμέτρησης ερμηνεύθηκε ως μεγάλη νίκη των Podemos, καθώς η μάχη των εντυπώσεων κρίθηκε από τη νίκη των δύο γυναικών υποψηφίων, που υποστηρίχθηκαν από την Αριστερά, σε Μαδρίτη και Βαρκελώνη. Το λάθος ήταν διπλό. Πρώτον, γιατί σε πανεθνική κλίμακα το Podemos περιορίστηκε στο 16% και δεύτερον, γιατί τα ψηφοδέλτια της Μαδρίτης και Βαρκελώνης ήταν ευρύτεροι συνασπισμοί ολόκληρης της Αριστεράς και των ριζοσπαστικών, κοινωνικών κινημάτων (μάλιστα στη Βαρκελώνη, η νικήτρια των εκλογών Άντα Κολάου είχε ηγηθεί του κινήματος εναντίον των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας...).

Αντί να ευνοήσουν ένα παρόμοιο, ευρύ πολιτικό μέτωπο όλων των αριστερών, ριζοσπαστικών δυνάμεων, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και οι στενοί συνεργάτες του υιοθέτησαν μια αλαζονική γραμμή έναντι της Ενωμένης Αριστεράς, διαμηνύοντας ότι "δεν εννοούν να διασώσουν πολιτικά ναυάγια". Πέραν της αλαζονείας, αυτή η στάση εκπορευόταν και από μια συγκεκριμένη στρατηγική σύλληψη του Ιγκλέσιας. Επηρεασμένος από τον αριστερό λαϊκισμό της Λατινικής Αμερικής και ιδίως από τον μεταμαρξιστή Ερνέστο Λακλάο, ο Ιγκλέσιας υποκαθιστά την ταξική πολιτική με μια γενική αναφορά στη "ριζοσπαστική δημοκρατία" και την αντίθεση Δεξιάς- Αριστεράς με την αντίθεση ανάμεσα σε έναν αδιαφοροποίητο "λαό" και την υποτιθέμενη "κάστα" των διαπλεκόμενων πολιτικών. Επιδιώκει μάλιστα να δικαιολογήσει αυτή τη στρατηγική με αναφορές στην "κοινή λογική" του Γκράμσι- αν και, ως πολιτικός επιστήμονας, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας ασφαλώς γνωρίζει ότι ο Ιταλός κομμουνιστής συνέδεε στενά αυτόν τον όρο με το "ταξικό ένστικτο" και τόνιζε ότι κάθε τάξη έχει τη δική της "κοινή λογική".

Σύντομα αποδείχθηκε ότι τα θεωρητικά λάθη δεν είναι καθόλου ακαδημαϊκό θέμα και δεν μπορεί παρά να πληρωθούν ακριβά από ένα κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Το "γήπεδο" της γενικής ρητορείας εναντίον της διαπλοκής, της διαφθοράς του δικομματισμού και της "κάστας" αποδείχθηκε προνομιακό όχι για τους Podemos, αλλά για το επίσης νεοπαγές, αλλά νεοφιλελεύθερο κόμμα Ciudadanos, που εμφανίστηκε σαν "το Podemos της δεξιάς πτέρυγας". Στις πρόσφατες εκλογές της Καταλωνίας, λίκνο και βασικό ορμητήριο των Ciudadanos, οι Podemos πλήρωσαν ακριβά τη μεσοβέζικη στάση τους: οι ριζοσπάστες, προοδευτικοί οπαδοί της αυτονομίας κατευθύνθηκαν στα αριστερά, αυτονομιστικά κόμματα, ενώ οι Ciudadanos αναδείχθηκαν στον κύριο πόλο του αστικού μπλοκ. Η ήττα των Podemos στην Καταλωνία επιτάχυνε την καθοδική τους πορεία σε πανεθνική κλίμακα.

Τίποτα δεν δείχνει, μέχρι στιγμής, ότι η ηγεσία των Podemos έχει αφομοιώσει δημιουργικά τα μηνύματα των προηγούμενων μηνών. Τις προάλλες, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, εμμένοντας στην "κεντρώα διεύρυνση", ανακοίνωσε ότι θα περιλάβει στα ψηφοδέλτιά του τον αρχηγό του γενικού επιτελείου ενόπλων δυνάμεων επί πρωθυπουργίας του σοσιαλιστή Θαπατέρο. Ανακοινώνοντας την υποψηφιότητά του, τόνισε ότι το κόμμα του δεν θέτει πλέον ως στόχο την αποδέσμευση από το ΝΑΤΟ, αλλά σκοπεύει να το αλλάξει... από τα μέσα! Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής στρατηγικής θα φανούν σε λιγότερο από ενάμιση μήνα. Ας ελπίσουμε ότι οι φόβοι μας θα διαψευσθούν. Ούτως ή άλλως, η πορεία του ισπανικού, ριζοσπαστικού κόμματος θα αποτελέσει σημαντική πηγή διδαγμάτων, όχι μόνο για την ισπανική Αριστερά.

www.iskra.gr