Οι νέες τεχνολογίες, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική, είναι οι όροι και τα στοιχεία μιας νέας οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής επανάστασης. Με τις νέες τεχνολογίες και, κυρίως, τη ρομποτική αλλάζει η σχέση κεφαλαίου και εργασίας, η οποία από εσωτερική γίνεται εξωτερική.
Πριν τι είχαμε; Τη βιομηχανική επανάσταση και πολιτικά την αστική επανάσταση, τον τεϊλορισμό και τη μετάβαση στον ανειδίκευτο, μαζικό εργάτη, που σήμανε μια νέα συνδικαλιστική οργάνωση, νέα γενικά συνδικάτα και μια νέα ιδεολογία. Τώρα έχουμε τη μετάβαση στον εργαζόμενο υψηλής εξιδίκευσης. Κατά τη βιομηχανική επανάσταση η αλλαγή στη σχέση κεφαλαίου-εργασίας δεν ήρθε από τη διεύθυνση του εργοστασίου αλλά από το κράτος. Αυτό συνέβη με την εισαγωγή του κεϊνσιανισμού και την ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας (φορντισμός), που στόχευε στην αναγνώριση της δύναμης της εργασίας και την ταυτόχρονη ενσωμάτωσή της τόσο στη διατήρηση της τάξης (μέσω της σοσιαλδημοκρατίας) όσο και στη δυναμική του καπιταλισμού μέσω της διαχείρισης της «ζήτησης». Έτσι οδηγηθήκαμε σε μία «κοινωνικοποίηση του κεφαλαίου» (Νέγκρι), στο μετασχηματισμό της κοινωνίας σε «κοινωνικό εργοστάσιο» και στην εμφάνιση μιας νέας ταξικής σύνθεσης, μέσω του λεγόμενου «κοινωνικού εργάτη» (operaio sociale). Η νέα αυτή σύνθεση εκφράστηκε με μία μορφή πάλης, που ξεπέρασε το εργοστάσιο, αμφισβητώντας όλες τις πλευρές διεύθυνσης της κοινωνίας από το κεφάλαιο. Γι’ αυτό το λόγο το κεφάλαιο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την κεϊνσιανή-φορντική μορφή διεύθυνσης και να αναπτύξει νέες μορφές επίθεσης, δηλαδή το νεοφιλελευθερισμό.
Με άλλα λόγια, σήμερα οδεύουμε προς την αποκοινωνικοποίηση του κράτους, αλλά και του κεφαλαίου, που μοιάζει να αναπτύσσεται πέραν της ανθρώπινης κοινωνίας, καθώς τείνει (ως στόχος) να δημιουργήσει μια νέα, αυτή των ρομποτοειδών.
Ποια, λοιπόν, είναι η σημερινή κοσμογονική αλλαγή; Το κεφάλαιο συνεχίζει να εξαρτάται από την εργασία αλλά μόνο ως εργατική δύναμη, την οποία όμως βρίσκει στα ρομπότ και όχι στους ανθρώπους. Οι τελευταίοι εντούτοις είναι αναγκαίοι ως εκφραστές της ζήτησης, ως καταναλωτές, ως αγοραστική δύναμη! Γι’ αυτό τα αιτήματα, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, έχουν υιοθετηθεί πλέον και από το κεφάλαιο με επιτακτικό τρόπο. Έχουμε συνεπώς μετατόπιση από ένα παράδειγμα ταξικής σύνθεσης σε ένα άλλο, από ένα παράδειγμα κυριαρχίας σ’ ένα άλλο. Και πάλι εδώ ο διαφοροποιημένος και συρρικνωμένος ρόλος του κράτους αλλά και των πολυεθνικών θεσμών (παγκοσμιοποίηση) είναι σημαντικός. Γιατί το μεν κράτος πρέπει να εγγυηθεί την αλλαγή, διατηρώντας την συνοχή της κοινωνίας των καταναλωτών(με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, τα επιδόματα ανεργίας και την εργασία ορισμένου χρόνου), ενώ οι θεσμοί της παγκοσμιοποίησης (Παγκόσμια Τράπεζα, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, ΔΝΤ…) θα έχουν ως ρόλο να διατηρούν την ισορροπία στους πλανητικούς «πάνω». Δεν είναι τυχαίο ότι η σύνθεση και η επιρροή σ’ αυτούς τους θεσμούς είναι σημείο τριβής και γεωπολιτικής αντιπαράθεσης (κυρίως μεταξύ Κίνας-ΗΠΑ).
Άρα, εκείνοι (κυρίως οι μετακαπιταλιστές αριστεροί της Λατινικής Αμερικής) που θεωρούν ότι η πάλη με το κεφάλαιο είναι θετική, καθώς ο εχθρός είναι εξωτερικός και οι «κάτω» μπορούν να ενισχύσουν την αυτονομία τους, δημιουργώντας το υπόδειγμα μιας νέας κοινωνίας, είναι λανθασμένη, αφού το ίδιο το πλανητικό κεφάλαιο δεν θα έχει σε λίγο ανάγκη την ανθρώπινη κοινωνία ως κοινωνία της εργασίας, αλλά μόνο ως κοινωνία της κατανάλωσης. Υπ’ αυτή την οπτική, οι «πάνω» θα είναι «αόρατοι» και οι «κάτω» θα έρθουν αντιμέτωποι με τους νέους τους εχθρούς, που θα είναι μία «παρα-κοινωνία» ρομπότ με νοημοσύνη. Με άλλα λόγια οι «εμφύλιοι πόλεμοι» των «κάτω» που συνέβαιναν πάντα στις Ηνωμένες Πολιτείες(δες Homo americanus, 2008), τώρα θα συμβούν σε πλανητικό επίπεδο μεταξύ ανθρώπων-επιδοτούμενων ανέργων (δηλαδή «άχρηστων») και ρομπότ-ειλώτων!
Αλλά αυτός είναι ένας νέος ολοκληρωτισμός πιο τρομακτικός από κάθε προηγούμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου