του Σωτήρη Γλυκοφρύδη
Στις αρχές του 5ου π.Χ αιώνα ο Ελεάτης στοχαστής Παρμενίδης δημιούργησε ένα κείμενο φιλοσοφικό περί της αρχής (πρωτογενούς ουσίας) της φύσης που έφερε σε απόγνωση την Ιωνική φιλοσοφία. Κατά το κείμενο αυτό, στη βάση, στην πρωτογενή ουσία της φύσεως, την δισυπόστατη υλικο-πνευματική, υπήρχε κάτι αιώνιο, αγέννητο και άχρονο που δεν κινείτο.
Η κίνηση είναι αποτέλεσμα του χρόνου της ταχύτητας του φωτός, υπονοούσε. Το ίδιο όμως το φως, στην αιθέρια και υλική βάση του η οποία δημιουργούσε τη ζωή δεν παρουσίαζε κίνηση. Παρουσίαζε σφαιρικότητα μεν, και δυισμό, αλλά κατά τα φαινόμενα. Στο όντως όντι του φωτός, στον πυρήνα της συνυπάρχουσας αλήθειας, υπήρχε η άχρονη ακινησία.
Ο Παρμενίδης με τη φιλοσοφική του θέση αυτή γκρέμιζε την κίνηση της Ιωνικής φιλοσοφίας που ήταν συνυφασμένη με τη ζωή, θέτοντας ως βάση το μυστηριώδες κινούν ακίνητο.
Η προχωρημένη όμως σκέψη του έφερε σε αμφιβολία τον κόσμο για την κατάληξη της φιλοσοφίας, η οποία τελικά δεν παρουσίαζε κάτι το εποικοδομητικό για τη ζωή του ανθρώπου, λόγω της οποίας ξεκίνησε. Ο κόσμος άρχισε να βλέπει με ερωτηματικά τους φιλοσόφους οι οποίοι αντί να κάνουν τη ζωή καλύτερη τον πήγαιναν σε έναν κόσμο άλλο.
Ο πιο ακριβοπληρωμένος δάσκαλος φιλοσοφίας, ο Πρωταγόρας, βλέποντας τον κόσμο να αμφιβάλλει για την πρακτική χρησιμότητα της φιλοσοφικής σκέψης, πράγμα που είχε επίπτωση και στην εικόνα του και στα μαθήματά του, μη μπορώντας να διαψεύσει τον Παρμενίδη (γιατί κανείς δεν μπορούσε να διαψεύσει το αιτιολογημένο ακίνητο δημιούργημά του), έριξε πρώτος το σύνθημα της στροφής της φιλοσοφημένης σκέψης στον άνθρωπο. Ο Παρμενίδης είχε πάει πολύ μακριά το πράγμα.
¨Χρημάτων πάντων μέτρον άνθρωπος» ήταν το φραγκμέντο αυτής της στροφής της φιλοσοφίας στον άνθρωπο, από τον Πρωταγόρα. Ήταν μια ρήση που σήμαινε «επίκεντρο της σκέψης του ανθρώπου πρέπει να είναι ο άνθρωπος». Η ανθρωποκεντρική αυτή στροφή της φιλοσοφίας από την άδολη φυσικοκεντρική, έδειχνε και το πέρας της ακμής της φιλοσοφίας.
Ας πάμε όμως να ερμηνεύσουμε ετυμολογικά αυτή την Πρωταγόρεια φράση, διότι πίσω από τη γλώσσα βρίσκεται μια άλλη γλώσσα και διαφορετική αλήθεια για τους Παρμενιδιστές, δυο των οποίων ήταν ο Αντισθένης («αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις») και ο ¨κολλητός του¨, ο πρώτος εννοιολόγος κατά τον Αριστοτέλη και πιο σοφός και καλύτερος άνθρωπος κατά το μαντείο των Δελφών και τον Πλάτωνα, ο Σωκράτης.
Η λέξη «χρημάτων πάντων…» προέρχεται από το χρη μαθών = αυτό που πρέπει να γνωρίζει ο άνθρωπος…». Χρήματα ή χρήμαθα είναι σχεδόν το ίδιο (βλ. θάλασσα – θάλαττα). Η λέξη «χρήμα» προέρχεται από το «χρώμαι» που σημαίνει «αυτό που υποκειμενικά (νομίζω πως) κατέχω» (στη φιλοσοφία η απολυτότητα δεν υπάρχει παρά μόνο στο πρώτο ον. Το πρώτο ον, το οποίο κατά τον Παρμενίδη είναι και άτμητο, ερμηνεύστε το όπως θέλετε).
Επομένως, το χρήμα είναι συνδεδεμένο με το νομίζω (πως κατέχω) και έμμεσα τη γνώση. Χρη μαθών – χρημάτων πάντων μέτρον άνθρωπος = αυτά που πρέπει να γνωρίζει ο άνθρωπος πρέπει να μετριούνται με ανθρώπινες αναλογίες ή έχοντας επίκεντρο τον ίδιο. Αυτό σημαίνει κυριολεκτικά η φράση.
Άρα, το «χρήμα» σχετίζεται με το «χρη» – την πρέπουσα θεώρηση, και στην εξέλιξή του, με τη γνώση. Η γνώση μόνο ωφελεί τον άνθρωπο.
Ένα παράγωγο του «χρήματος» είναι η σημερινή λέξη «λεφτά». Η λέξη αυτή σχετίζεται και με το χρόνο. Χρόνος και γνώση αλληλοσυνδέονται, συνυπάρχουν και συνεννοούνται.
Άλλο παράγωγο είναι η λέξη «χρέος = οφειλή». Η οφειλή σου, φίλε αναγνώστη, είναι και χρέος για να μάθεις.
Άλλη λέξη παρεμφερής είναι το «νόμισμα», που σχετίζεται με το «νομίζω». Έχεις, λ.χ. νόμισμα - τί νομίζεις ότι έχεις; Κάτι απόλυτο και σταθερό; Ένα μέσον για το σκοπό σου, έχεις, την κατανόηση της γνώσης, που χωρίς να το γνωρίζεις, στοιχεία της βρίσκονται ως άχρονο, ακίνητο και ακλόνητο, εντός σου.
«Χρημάτων πάντων μέτρον άνθρωπος» σημαίνει «Όλων των θεωρήσεων προσμετρητής είναι ο άνθρωπος», κατά κυριολεξία. Πάρτο όπως θες, φίλε αναγνώστη, το χρήμα ως ύλη και το χρήμα ως γνώση. Είναι το αυτό, που όταν φτάνει στη μια μεριά, την ύλη, η άλλη του πλευρά μεταστρέφεται ως γνώση. Μέτρησέ τα αυτά και θέσε τον εαυτό σου σε σωστή δυναμική ισορροπία, φίλε μου αγαπητέ και Άνθρωπε, μέτρο πάντων των χρημάτων…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου