Αλέν Μπαντιού: Λείπει το όραμα που θα ενώσει τα κινήματα

Αλέν Μπαντιού Μαρξιστής φιλόσοφος, καθηγητής στο European Graduate School

 

Μιλώντας στο ΠΡΙΝ, ο Αλέν Μπαντιού ήταν όπως πάντα ποταμός. Σχολίασε τους πάντες και τα πάντα με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, αναζητώντας πάντα το Είναι αντί του Φαίνεσθαι, αλλά και τον δρόμο από το Είναι στο Συμβάν. Προφανώς, τα όσα μας είπε ήταν αδύνατο να χωρέσουν στον περιορισμένο χώρο μίας σελίδας της εφημερίδας. Γι’ αυτό, θα υπάρξει και «δεύτερο μέρος» της συνέντευξης στα επόμενα φύλλα, ενώ στη συνέχεια θα αναρτηθεί ολοκληρωμένη και χωρίς περικοπές στην ιστοσελίδα prin.gr.

 

Συνέντευξη στην Λίτσα Φρυδά

 

Υπάρχει εδώ και έναν χρόνο μια μεγάλη κοινωνική αναταραχή στη χώρα σας. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν πως είναι πιο σημαντική και από τον Μάη του ’68. Θεωρείτε πως ευθύνεται η εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πολιτικής Μακρόν;   

Στην πραγματικότητα πιστεύω πως οφείλεται σε κάτι ευρύτερο. Οφείλεται στην παγκόσμια κατάσταση. Υπάρχουν αυτήν τη στιγμή πολλά κινήματα σε όλες της γωνιές του κόσμου. Υπάρχουν ίσως κινήματα πολύ πιο σημαντικά από ό,τι αυτό στη Γαλλία, όπως στην Αλγερία, τον Λίβανο ή ακόμη και το Χονγκ Κονγκ. Υπάρχει επομένως μια παγκόσμια αναστάτωση. Ασφαλώς ο Μακρόν έχει τις ευθύνες του. Για παράδειγμα θεωρώ ότι ήταν αδέξιο και επικίνδυνο να πιάσει εκ νέου το ζήτημα των συντάξεων το οποίο είχε ήδη προκαλέσει δύο κινήματα στη Γαλλία, ένα ενάντια στον Ζιπέ κι ένα ενάντια στον Σαρκοζί, τους οποίους οδήγησαν σε αποτυχία. Επομένως, υπάρχει μια ευθύνη σε επίπεδο τακτικής από την πλευρά του Μακρόν, στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μια κατάσταση με στρατηγική διάσταση. Υπάρχει μια διεθνής αντίφαση που λειτουργεί αυτό το διάστημα, που είναι όμως ακόμα σκοτεινή όπως είναι και οτιδήποτε στο ξεκίνημα του.

 

Έχετε πει πως «ό,τι κινείται, δεν είναι κόκκινο» και κρατήσατε μια κριτική στάση σχετικά με την σύνθεση και τις διεκδικήσεις του κινήματος των «Κίτρινων Γιλέκων», που σας φαίνονταν σχεδόν αντιδραστικές.  Έπειτα από ένα χρόνο, έχετε μετακινηθεί σε σχέση με την αρχική σας τοποθέτηση.   

φωτογραφία από τη συνέντευξη

Εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτά τα κινήματα, όχι μόνο τα γαλλικά αλλά και τα κινήματα σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι κινήματα των οποίων οι στόχοι, τα συνθήματα και οι πολιτικές διέξοδοι είναι εξαιρετικά συγκεχυμένα. Για παράδειγμα, το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων» δεν ενοποιήθηκε στην πραγματικότητα παρά μόνο στη βάση μιας διεκδίκησης, του «Μακρόν φύγε!». Όμως, όταν λέμε πως κάποιος πρέπει να φύγει, πρέπει να έχουμε μια ιδέα για το ποιον  θέλουμε να βάλουμε στην θέση του. Το κίνημα αυτό δεν είχε κάποια ιδιαίτερη ιδέα για το ποιος θα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της Γαλλίας, σε ποια κατεύθυνση και με ποιο πρόγραμμα. Υπήρχαν λοιπόν διεκδικήσεις υλικής φύσης, αρχικά ενάντια στην τιμή της βενζίνης, ενάντια στην φορολογία. Υπήρχαν, δηλαδή, αρνητικά χαρακτηριστικά, όμως από την άποψη του τι πραγματικά θα ήθελε, πρακτικά δεν υπήρχε τίποτα. Αυτό όμως δεν αφορά μόνο τα «Κίτρινα Γιλέκα». Ακόμη και το σημερινό κίνημα είναι απολύτως αρνητικό. Ζητάνε απλά την κατάργηση του νέου συνταξιοδοτικού νόμου. Θεωρώ σημαντικά τα πολιτικά κινήματα εκείνα που μπορούν να αποφανθούν για κάτι θετικά κι όχι εκείνα που εκφράζουν διαρκώς μια άρνηση. Ωστόσο, συμβαίνει, κινήματα που αρχικά ήταν αρνητικά, να καταλήξουν να συγκροτήσουν μια νέα κατάσταση. Ξέρετε, ακόμα και το κίνημα του Μάη του ’68, που ήταν εντελώς διαφορετικό αφού είχε ξεκινήσει με τους φοιτητές, είχε μεγάλες αδυναμίες σε επίπεδο προγράμματος. Απόδειξη είναι ότι στο τέλος, τον Ιούνη του ’68, οι εκλογές ήταν συντριπτικά υπέρ του εχθρού και όχι του κινήματος. Αυτή είναι η εμπειρία μου μιας ολόκληρης ζωής κι όχι απλά η εμπειρία μου σε αυτό το συγκεκριμένο γεγονός. Θεωρώ ότι πρέπει πάντα να εξετάζει κανείς τα κινήματα όχι μόνο από την άποψη του αριθμού τους, της δύναμής τους, της δυνατότητάς τους να αντέξουν στον χρόνο, αλλά και από την άποψη του τι θέλουν πραγματικά και όχι απλά με βάση το τι αρνούνται.



Έπειτα από κάποιο διάστημα που τα διάφορα κινήματα που αναπτύσσονται στη Γαλλία διατηρούσαν μεταξύ τους αποστάσεις με το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα βάσης, μια σύγκλιση των αγώνων μοιάζει να αποκρυσταλλώνεται μέσα από την ενική απεργία της 5^ης Δεκέμβρη και τη συνέχεια της,. Αποκτά αυτή η σύγκλιση ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και μέχρι πού μπορούν να πάνε αυτά τα «θεματικά» κινήματα;

Πιστεύω ότι θα πρέπει να  συγκροτήσουν όραμα  που να τα ενώνει. Το φεμινιστικό κίνημα είναι ενάντια στην σεξουαλική παρενόχληση, ενάντια στην ανδρική ανωτερότητα κλπ και το κίνημα για το περιβάλλον είναι ενάντια στην έκλυση αερίων. Παραμένουν, ωστόσο, ξεχωριστά γιατί δεν εκφράζουν τις ίδιες αρνήσεις, ούτε ενώνονται σε μια κατάφαση. Γι αυτό, ενώ είναι όλα πολύ ενδιαφέροντα, θεωρώ ότι πρέπει να οραματιστούν και να συλλογιστούν το μέλλον. Θεωρώ πως αυτά τα κινήματα έχουν μεγάλη δυσκολία να δουν τον εαυτό τους και να ενωθούν μεταξύ τους. Για παράδειγμα, στα «Κίτρινα Γιλέκα» υπήρχε ελάχιστη οικολογική συνείδηση, δεν πιστεύω πως ήταν πολύ φεμινιστικά επίσης, παρότι υπήρχαν πολλές γυναίκες στις τάξεις τους. Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι το πρόβλημα είναι η κρίση της πολιτικής. Ένα πρόβλημα που τίθεται στα πάντα και όχι μόνο στα κινήματα.

"Θεωρώ σημαντικά τα πολιτικά κινήματα που μπορούν να αποφανθούν για κάτι θετικά κι όχι όσα εκφράζουν διαρκώς μιαν άρνηση. Αυτό ισχύει και για τα «Κίτρινα Γιλέκα» και για τους σημερινούς απεργούς"

Σε πολλές χώρες του κόσμου εμφανίζονται αυτή την περίοδο κοινωνικά κινήματα προβάλλοντας διάφορες διεκδικήσεις. Υπάρχει κάποια γενεσιουργός αιτία που τα προκαλεί ή πρόκειται για τυχαία γεγονότα; Θεωρείτε πως αυτές οι διεθνείς εξεγέρσεις εμπίπτουν στην κατηγορία του «Συμβάντος» και πως προοιωνίζεται η συνέχειά τους;

Νομίζω πως υπάρχει μια πλευρά που εμπίπτει στην κατηγορία του Συμβάντος, με δεδομένο πως το Συμβάν από μόνο του είναι κάτι σκοτεινό. Αυτό που το νοηματοδοτεί είναι οι συνέπειές του. Πιστεύω πως ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός του σήμερα δημιουργεί μια σημαντική αναστάτωση σε πολύ διαφορετικές κοινωνίες. Η αλγερινή κοινωνία, για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετική από τη γαλλική. Δεν έχει το ίδιο βιοτικό επίπεδο, έχει στρατιωτική κυβέρνηση, ωστόσο αισθανόμαστε ότι υπάρχει κάτι κοινό κι αυτό είναι η άρνηση πολλών ανθρώπων να δεχθούν την κατάσταση ως έχει. Πρέπει να πούμε πως η κατάσταση αυτή είναι εν μέρει παγκόσμια, όπως σήμερα το εμπόριο είναι παγκόσμιο, η παραγωγή είναι παγκόσμια, οι δισεκατομμυριούχοι είναι παγκόσμιοι.  Υπάρχει ένα καθεστώς δημιουργίας ανισοτήτων εξαιρετικά βίαιων,το οποίο σιγά-σιγά οι άνθρωποι δυσκολεύονται να αποδεχθούν. Βιώνουν, επίσης, μια απώλεια του νοήματος της ύπαρξής τους, καθώς υπάρχει και μια ανησυχία των ανθρώπων σχετικά με το μέλλον των παιδιών τους. Αν ο κόσμος συνεχίζει να πορεύεται έτσι, τι κόσμο έχουμε να προτείνουμε στα παιδιά μας; Γιατί πρέπει να πούμε ότι πρόκειται για μια κρίση που είναι εμφανής και στους νέους. Οι νέοι είναι πολύ ανήσυχοι για το μέλλον τους, τους συναναστρέφομαι πολύ και αναρωτιούνται τι θα μπορέσουν πραγματικά να κάνουν. Γνωρίζω επίσης πολλούς νέους που έρχονται από την Αφρική, με περιπετειώδη τρόπο, διατρέχοντας τη Μεσόγειο με τον κίνδυνο να πνιγούν, που ζουν μια εποποιία για να φτάσουν εδώ και όταν φτάσουν δεν ξέρουν τι να κάνουν, δέχονται επιθέσεις, προσβολές. Όλα αυτά συνθέτουν πράγματι μια «διακίνηση» του Συμβάντος σε παγκόσμιο επίπεδο.

prin.gr