«Ελευθερία είναι να κάνει κανείς ότι θέλει» είναι ο ορισμός της παντοδυναμίας, όχι της ελευθερίας.
Και παντοδύναμοι, δεν είμαστε.
Κανείς δεν μπορεί να κάνει ότι θέλει.
Όσο κι αν το θέλω, ακόμη κι αν το επιθυμώ σφοδρά, χωρίς να βάψω τα μαλλιά μου, δεν είναι δυνατόν να γίνω ξανθός. Γιατί; Γιατί δεν είναι μέσα στις δυνατότητες μου. Ωστόσο, εξαιτίας του γεγονότος αυτού, δεν παύω να είμαι ελεύθερος. Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν μπορώ να πετάξω, δεν μπορώ ν’ αποφύγω το θάνατο κάποια μέρα, δεν μπορώ να κάνω εκατοντάδες χιλιάδες πράγματα, αλλά δεν παύω να είμαι ελεύθερος λόγω αυτού του γεγονότος.
Εκτός από τους περιορισμούς που μπορεί να έχει η κουλτούρα μας, που μπορεί να μας δημιουργεί η εκπαίδευση μας και να καθορίζουν το ήθος και την ηθική μας, υπάρχουν και φυσικοί περιορισμοί, που αφορούν τη φυσική μας διάπλαση, που δεν μας επιτρέπουν να κάνουμε ότι θέλουμε.
Η ελευθερία, λοιπόν, ορίζεται από την ικανότητα επιλογής. Ωστόσο, οι περιορισμοί που πρέπει να επιβληθούν στην ικανότητα αυτή δεν καθορίζονται από τα δικαιώματα του άλλου, αλλά από τα πράγματα που είναι εφικτά.
Τι θα γίνει μ’ εμάς – κουλτούρα ανθρωπιστική, κοινωνία της τρίτης χιλιετηρίδας -, που επιμένουμε να νομίζουμε ότι «είμαι ελεύθερος» σημαίνει «είμαι παντοδύναμος»;
Λίγο περισσότερο ή λίγο λιγότερο, όλοι πάντως έχουμε αυτήν την ιδέα για την ελευθερία, οπότε αναρωτιόμαστε με έπαρση: Γιατί δεν μπορώ να κάνω ότι θέλω αφού είμαι ελεύθερος;
Και όταν δεν μπορούμε να κάνουμε όλα όσα θέλουμε… προτιμούμε να πιστεύουμε ότι δεν είμαστε ελεύθεροι παρά να δεχτούμε ότι είναι λάθος ο ορισμός, να δεχτούμε ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι.
Για να μην κάνω το θέμα πιο περίπλοκο και για να μη μείνει καμία αμφιβολία, θα χρησιμοποιήσω τη φόρμουλα ενός ασθενή μου, του Αντόνιο, που ένα βράδυ, στο τέλος της συνεδρίας μας, σχολίασε ειρωνικά: «Πρέπει να το πάρω απόφαση… Υπάρχουν πράγματα που ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΓΩ δεν μπορώ να κάνω!»…
Επειδή εγώ απέχω πολύ από το να είμαι “Θεός”, υπάρχουν άπειρα πράγματα που ξέρω πως δεν μπορώ να κάνω. Παρόλο που θα ήθελα αυτήν ακριβώς τη στιγμή να κλείσω τα μάτια και, ανοίγοντας τα, να βρεθώ στη Γρανάδα με τη Χούλια, αυτό δεν είναι ανάμεσα στα πράγματα που μπορώ πράγματι να επιλέξω, αλλά δεν παύω να είμαι ελεύθερος επειδή δεν μπορώ να το κάνω…
Εδώ παίζεται η ελευθερία ’στις αποφάσεις που παίρνω όταν επιλέγω στο μέτρο του δυνατού. Ή, αλλιώς:
Η ελευθερία συνίσταται στην ικανότητα μου να επιλέγω στο μέτρο του εφικτού
*Συγγραφέας, γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Γκεστάλτ.
Πηγή:freewill.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου