Τα αρνητικά σχόλια για την προεδρική φωτογράφιση στον φράχτη του Έβρου, αλλά και τα χειροκροτήματα της άλλης πλευράς, παραπέμπουν ευθέως στην υπαρκτή διχοστασία για το μείζον θέμα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς.
Ας αφήσουμε κατά μέρος τις ποικίλες-ένθεν και ένθεν- ελαφρότητες και υπερβολές κι ας ξαναδούμε το φαινόμενο της μετανάστευσης χωρίς ιδεοληπτικές διόπτρες και λοιπά συμπτώματα νοσούσης ή αδρανούς λογικής.
Η μετανάστευση είναι σαν το ορμητικό νερό. Τίποτε δεν μπορεί να την σταματήσει. Κανένας θεσμικό φράγμα, κανένα εμπόδιο. Η ανάγκη για επιβίωση ή για καλύτερη ζωή όλα τα τσακίζει και τα υπερβαίνει.
Το ίδιο και η προσφυγιά. Δηλαδή, η εναγώνια προσπάθεια των ανθρώπων να γλιτώσουν από τα θανατηφόρα μαχαίρια στην πατρίδα τους (πολέμους, δικτατορίες, αυταρχισμούς) και να ριζώσουν σε τόπο απάνεμο.
Η μετανάστευση δεν είναι καπρίτσιο. Ούτε εκδρομικό Σαββατοκύριακο η προσφυγιά. Οφείλονται σε συγκεκριμένους λόγους, γνωστούς τοις πάσι. Και πρώτοι που το γνωρίζουν είναι εκείνοι που έχουν καταστήσει εφιαλτικό το ζήν σε πολλές περιοχές του κόσμου.
Εκείνοι που εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους. Που παρεμβαίνουν στρατιωτικά για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους. Εκείνοι που ευνοούν και συντηρούν εμφύλιες έριδες και στηρίζουν δικτατορικά ή αυταρχικά καθεστώτα.
Είναι οι μεγάλοι, οι επικυρίαρχοι, οι αφεντάδες του κόσμου. Οι πεφωτισμένοι της Ευρώπης και οι Αμερικανοί. Είναι οι ίδιοι που εκμεταλλεύτηκαν άγρια τους μετανάστες ως φτηνό εργατικό δυναμικό στις χώρες υποδοχής, αλλά τώρα ορθώνουν τείχη.
Είναι οι ίδιοι που ξέρουν ότι η λύση βρίσκεται στα χέρια τους: οικονομική βοήθεια στις φτωχές χώρες που έχουν λεηλατηθεί, επενδύσεις, απόσυρση των δικών τους ερπυστριών, υποστήριξη της δημοκρατικής προοπτικής κ.α.
Κάτι ανάλογο-κυρίως για την οικονομική πτυχή-είχε ψελλίσει προ καιρού η Μέρκελ, αλλά γρήγορα το ξέχασε. Όπως και οι υπόλοιποι της Ευρώπης. Τα συνηθίζουν τα λόγια για το θεαθήναι…
Στην πράξη, έχουν αποδυθεί σ΄έναν αγώνα προστασίας των συνόρων και απώθησης των χειμαζομένων, ρίχνοντας μάλιστα το βάρος της αναχαίτισης στις πλάτες ευάλωτων χωρών, όπως η Ελλάδα.
Η στάθμιση
Με κριτήρια στοιχειώδους ανθρωπισμού, η ποικιλόμορφη αναχαίτιση μεταναστών/προσφύγων- με κλειστά σύνορα, φράχτες, ηλεκτροφόρα σύρματα και επαναπροωθήσεις- συνιστά ύβριν εναντίον της Υπαρξης.
Αν περιφρονήσουμε αυτό το στοιχειώδες, πριφρονούμε αξίες και αρχές στις οποίες ομνύουμε και για τις οποίες είμαστε περήφανοι (αλληλεγγύη, φιλοξενία, δημοκρατική συνείδηση κ.α.).
Όμως το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν είναι μονοδιάστατο. Υπεισέρχονται κι άλλοι παράγοντες που είναι αδύνατο να αγνοηθούν. Ειδικά όταν η δυναμική του φαινομένου προσλαμβάνει διαστάσεις σοβαρού αμφίπλευρου προβλήματος- τόσο για τους μετανάστες, δηλαδή, όσο και για τις κοινωνίες υποδοχής.
Ουδείς λόγου χάριν μπορεί να προσπεράσει το ποσοτικό κριτήριο εισδοχής μεταναστών. Κριτήριο που παραπέμπει στην δυνατότητα εύρεσης εργασίας, στην πάταξη της στυγνής εκμετάλλευσης και στην εξασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών ζωής.
Οσοι, επομένως, παραγνωρίζουν την ποσοτική πτυχή, ιδία σε συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας μιάς χώρας, κλείνουν τα μάτια στην παγερή αλλά λαλέουσα πραγματικότητα.
Την απτή αυτή πραγματικότητα συνοψίζει σε μια πρόταση ο Γιάννης Καλιόρης, στο θαυμάσιο βιβλίο του «Όλα ή τίποτα» (εκδ. Αρμός):
«Όταν ένα δοχείο χωράει μέχρις ένα λίτρο, δεν μπορείς να βάλεις παραπάνω». Συνεχίζοντας, σημειώνει:
«Τα πολύ ωραία συνθήματα, «είμαστε όλοι αδέρφια, όλοι παιδιά της γής» ή «τα σύνορα είναι οι χαρακιές στο σώμα ης γής», καλούνται αναπόφευκτα να γειωθούν στις κορεσμένες δυνατότητες π.χ. της Ελλάδος να υποδεχτεί τις αδιάλειπτες ροές μεταναστευτικής δυστυχίας, τη στιγμή που οι ίδιοι οι Ελληνες είναι εργασιακώς υπεράριθμοι στον χειμαζόμενο τόπο τους, οπότε η εισερχόμενη δυστυχία προστίθεται αναφλεκτικά στην εγχώρια προσαυξάνοντας τη δεινοπάθεια όλων, και κατά πρώτον λόγο των ίδιων των μεταναστών».
Υπάρχουν, όμως, κι άλλα στοιχεία που αξίζει-και επιβάλλεται- να ιδωθούν με προσοχή. Και πρώτο πρώτο, ο αιφνιδιασμός από την παρουσία μεταναστών, ειδικά σε κοινωνίες, όπως η ελληνική, που δεν είχαν κουλτούρα συνύπαρξης με ξένους στην επικράτειά τους.
Ο αιφνιδιασμός σημαίνει εσωτερική/ψυχολογική αποσταθεροποίηση και ενστικτώδη αρνητική αντίδραση στην αρχή. Διότι το καθεμέρα- καλό, κακό δεν έχει σημασία- είχε τα δικά του γνώριμα χαρακτηριστικά, τον δικό του ρυθμό, την δική του γλώσσα επικοινωνίας. Ηταν ένα κουκούλι οικειότητας και τυποποιημένων κωδίκων.
Επομένως-και φυσιολογικά- το καινούργιο προσλάμβανε την μορφή απειλής, διαταράσσοντας την δεδομένη συνθήκη μιας κοινωνίας, προτού ακόμη καταφέρει ο νέος άνεμος να εισφέρει τα δικά του γόνιμα στοιχεία.
Την γονιμότητα της συνύπαρξης, καθώς και τα καλούδια της επιμειξίας, τα οποία υμνεί ο Παπαρρηγόπουλος-ναι, ναι, ο συκοφαντημένος αυτός ιστορικός- μονάχα ανώριμοι άνθρωποι ή φυλακισμένοι στις εμμονές τους δεν παραδέχονται.
Το χάσμα
Τι συμβαίνει, όμως, όταν το εισερχόμενο πολιτισμικό ιδίωμα, με κυρίαρχο δηλωτικό στοιχείο την θρησκεία, αποκτά συν τω χρόνω χαρακτηριστικά απαιτητικής αυτονομίας;
Όταν συσπειρώνεται, δηλαδή, σε ένα ανελαστικό όλον, που δεν διαφέρει απλώς από τα δεδομένα της κοινωνίας στην οποία βρέθηκε, και δεν δέχεται την δημιουργική επιρροή της, αλλά αντιστρατεύεται μαχητικά τα δεδομένα αυτά, φτάνοντας ενίοτε στην κορύφωση της επιθετικότητος με φονικά αποτελέσματα;
Αυτό που συμβαίνει το διαπιστώσαμε τρομαγμένοι στην Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Κι αν ο υπερασπιστικός αντίλογος διατείνεται ότι είναι έργο μιας μειοψηφίας ακραίων και φανατικών, δυσκολεύεται να προμαχήσει πειστικά υπέρ του πολυπολιτισμικού ιδεώδους.
Διότι πολύ απλά το πολύφημο αυτό ιδεώδες έχει κλονιστεί, αν δεν έχει ήδη χρεωκοπήσει, καθώς όσο περνάει ο καιρός, δημιουργούνται δύο κόσμοι χωριστά.
Αντί για διαπίδυση, όπως συμβαίνει όταν ρίξουμε σταφίδα στο νερό(η σταφίδα φουσκώνει, το νερό γλυκαίνει), το ιδίωμα αποκτά ιδιότητα αξίνας που διευρύνει το χάσμα.
Δεν είναι τυχαίες οι πρόσφατες αναφορές του Ερντογάν στην δυναμική του μουσουλμανικού κόσμου εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας.
Κάτι βλέπει, που δεν απέχει της πραγματικότητας, έστω κι αν η δυναμική αυτή δεν έχει προσλάβει διαστάσεις γενικευμένης ισλαμοφασιστικής απειλής, όπως θεωρούν-και φοβούνται ή κινδυνολογούν- ορισμένοι…
Ο φράχτης
Το είπαμε και εισαγωγικώς. Οι φράχτες και τα τείχη δεν συνιστούν λύση για την ανάσχεση της μετανάστευσης. Μιλήσαμε και για την λύση. Αλλά η προοπτική της δεν φαίνεται στον ορίζοντα.
Ακριβώς για τον λόγο αυτόν, η προσέγγιση και μελέτη του φαινομένου δεν επιτρέπουν απλουστεύσεις στις οποίες επιδίδεται η (κατά Παναγιώτη Κονδύλη )«συγχωρητέα ανθρωπιστική αφέλεια».
Πόσω μάλλον, όταν πρόκειται για μικρές και ευάλωτες χώρες, όπως η Ελλάδα, η οποία-επιπλέον- αντιμετωπίζει μονίμως τις απειλές και τις διεκδικήσεις ενός δύστροπου γείτονα.
Ε, μονάχα η βαριά πολιτική αμβλυωπία δεν επιτρέπει να αξιολογηθεί θετικά η δημιουργία του φράχτη στον Έβρο, ειδικά μετά από την επιχείρηση εισβολής χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων στο ελληνικό έδαφος, τη επινεύσει-και με την βοήθεια- της Τουρκίας.
Η συμβολική φωτογραφία της κυρίας Σακελλαροπούλου μπροστά στον φράχτη, δεν είχε ούτε αντιουμανιστικά συμφραζόμενα ούτε έστελνε το σήμα μιας περίκλειστης χώρας.
Διότι ο φράχτης αποτυπώνει αυτό που προκαλούν οι απειλές. Τα αντανακλαστικά της αυτοπροστασίας…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου