Διαβάζοντας τρεις ανέκδοτες νουβέλες του
⬛ Αλέξανδρος Στεργιόπουλος
Ο Ρομπέρτο Μπολάνιο και η πορεία προς τον ουρανό. Η άνοδος και η κάθοδος, η πτώση και η εξαφάνιση! Οσο περισσότερο τον διαβάζεις, τόσο επιβεβαιώνεις την αυτοεξορία, τη λογοτεχνική απομόνωση του. Ο Μπολάνιο «μέσα» στο κείμενο, ο Μπολάνιο το κείμενο, ο Μπολάνιο πίσω από τις λέξεις, ο Μπολάνιο και οι τρύπες τ’ ουρανού, του μυαλού. Από το αρμυρό γαλάζιο και το γκρίζο-κόκκινο των άγνωστων διαδρομών αεροπλάνα περνάνε, χαμογελάνε, πετάνε και με λέξεις σκοτώνουν το ήσυχο, μα επικίνδυνο λευκό. Για τον Χιλιανό μπορούμε να πούμε με σιγουριά ότι ακόμα δεν έχει πεθάνει. Ναι, λογοτεχνικά, αλλά μη νομίζετε ότι ισχύει για πολλούς μεταπολεμικούς συγγραφείς. Ο Μπολάνιο, μάλιστα, τα σημαντικά έργα του μας τα έδωσε τη δεκαετία του ’90. Η επιλογή στον χρόνο της γνωριμίας έπαιξε καθοριστικό ρόλο, μια και κατάφερε να γίνει ο άνθρωπος των δύο αιώνων. Το τέλος του 20ου αιώνα και η αρχή του 21ου φέρουν το λογοτεχνικό του σημάδι και το στοιχείο του γνωστού-αγνώστου που τον κάνει ελκυστικό και δύσκολο να τον εντοπίσεις. Το βιβλίο «Μνήματα καουμπόυδων/Πατρίδα/Γαλλική κωμωδία τρόμου» (Εκδόσεις Αγρα) είναι κομμάτι του Μπολάνιο που περίμενε να εντοπιστεί και την ιστορία του να μας πει. Συνομιλία, λοιπόν, με το γνωστό-άγνωστο!
Σε αυτές τις νουβέλες ο Μπολάνιο απαγγέλλει, κρίνει, κρίνεται, διδάσκει, διδάσκεται, σαρκάζει, σαρκάζεται, επιστρέφει στο παρελθόν και πατά στο απροσδιόριστο μέλλον. Στην ουσία προκαλεί και προσκαλεί. Προκαλεί να ανακαλύψεις την ανόθευτη γοητεία της λογοτεχνίας και προσκαλεί να τον ακολουθήσεις στις προσωπικές του εποχές, στιγμές, καταστάσεις, να περπατήσεις στα όνειρα του και να δεις, να καταλάβεις τα τέρατα που ζουν σε αυτά. Για τον Μπολάνιο η λογοτεχνία είναι το μέσο και ο προορισμός, η απόδραση και ο εγκλωβισμός. Η μαεστρία του έγκειται στην ανάμιξη του προσωπικού με το ξαφνικό και στη συγκέντρωση των προσώπων στο ένα και μοναδικό, το δικό του! Η ισορροπία κρατείται γιατί ο ίδιος, αν και μέσα στο έργο, σέβεται τους άλλους που κατοικούν μέσα του, τους δίνει χώρο και οι φωνές όταν πρέπει διακρίνονται ή ενώνονται σε μία και μας αφηγούνται τη σκληρή μα και εύπλαστη πραγματικότητα. Σε αυτήν κυρίαρχη θέση έχει –εκτός από τη λογοτεχνία– η βία, το κακό, η ειρωνεία, η ιστορία, το Μεξικό, η Χιλή, ο έρωτας, η αγάπη, η αναζήτηση. Όλα αυτά οδηγούνται σκόπιμα στο κενό, εκεί που σώζονται οι βασανισμένες έννοιες του Μπολάνιο. Οι αφηγηματικές πτήσεις προκύπτουν από τις ενοράσεις του Χιλιανού, από τις εσωτερικές ματιές που τρυπούν τον γαλάζιο θόλο.
Τα «Μνήματα καουμπόυδων» χρονολούνται μεταξύ 1995 και 1998. Η «Πατρίδα» μεταξύ 1992 και 1993. Η «Γαλλική κωμωδία τρόμου» μεταξύ 2002 και 2003. Στις δύο πρώτες ιστορίες ελλοχεύει το στρατιωτικό πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1973 που ανέτρεψε την κυβέρνηση Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή. Εδώ βρίσκουμε λεπτομέρειες της ζωής του συγγραφέα. Το τελευταίο κείμενο επικεντρώνεται σε μια παραληρηματική τηλεφωνική συνομιλία. Απ’ αυτήν θα μάθουμε την ύπαρξη της Παράνομης Ομάδας Υπερρεαλιστών η οποία υποτίθεται ότι επιβίωνε εδώ και χρόνια στους παρισινούς υπονόμους. Διαβάζοντας τις νουβέλες του συνειδητοποιείς ότι διαβαίνεις τα «μπολανικά» σύνορα. Είσαι σίγουρος ότι με μια του κίνηση θα μπορούσε να ενώσεις τις λογοτεχνικές του επικράτειες. Και το σύνορο είναι ένα: το κενό! Ο Κρίτων Ηλιόπουλος υπογράφει τη μετάφραση και η ελληνική έκδοση των έργων του Μπολάνιο μας αγγίζει βαθιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου