Και τώρα τι θα γενούμε χωρίς Φαμπρ;

 

Λάκης Λαζόπουλος

 

Ο Φαμπρ έφυγε! Ήρθε μετά Βαΐων κι έφυγε μετά κλάδων που του πέταγαν στο κεφάλι, οι αρμόδιες σε θέματα κουλτούρας πρωινομεσημερούδες.
Έντρομες παρακολουθούσαν την σκηνή από μια παράσταση του Φαμπρ με τα παλλόμενα πέη, στη χώρα του Αριστοφάνη, στην χώρα όπου στους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες οι αθλητές έτρεχαν ολοτσίτσιδοι κάτω απ' τον καυτό ήλιο, χωρίς να φοράνε επώνυμα αθλητικά ρούχα.
Άπειρες φορές δε, Έλληνες και Ελληνίδες ηθοποιοί έχουν ξεγυμνωθεί στη σκηνή για τις ανάγκες του ρόλου τους, και άπειρες φορές χωρίς κανένα λόγο και αιτία. Έτσι, γιατί μας αρέσει!

Ασφαλώς δεν γράφω για να υποστηρίξω τον Φαμπρ. Οι δηλώσεις που έκανε ήταν πέρα για πέρα άστοχες. Ούτε είμαι θιασώτης του έργου του ούτε θαυμαστής του.Δεν μπορώ όμως να γίνομαι διώκτης του έργου του,επειδή έκανε δηλώσεις που δεν μου άρεσαν, επειδή υπήρξε λάθος χειρισμός απ' το υπουργείο πολιτισμού.
Δεν χωρεί αμφιβολία.
Το Ελληνικό φεστιβάλ προωθεί κύρια τον Ελληνικό πολιτισμό,και σέβεται τον παγκόσμιο φέρνοντας σε επαφή τους Ελληνες θεατές με την παγκόσμια τέχνη.
Επίσης είναι αδιανόητο σ' αυτή την εποχή να στερείς την εργασία από τους Έλληνες δημιουργούς και να τους αγνοείς επειδή δεν προλαβαίνεις να εξετάσεις τις προτάσεις τους. Αν Δεν προλαβαίνεις, δεν αναλαμβάνεις.
Απλά πράγματα.

Από το σημείο αυτό όμως μέχρι να μετατρέπεσαι σε αρχικατίνα του στυλ «δεν θα μου διδάξει εμένα τέχνη αυτός που έβαζε τα πουλιά των αντρών να κάνουν φούρλες στον αέρα», είναι πολύς δρόμος και μάλιστα κατηφορικός.

Ας τα πάρουμε από την αρχή τα πράγματα, όπως εγώ τα εννόησα. Δεν εκφράζω κανέναν άλλον πέραν του εαυτού μου, και παραθέτω την γνώμη μου και τις σκέψεις μου δίπλα στις άλλες.
Ο Λούκος ήταν ένα πρόσωπο αποτελεσματικό για το φεστιβάλ. Και το λέω εγώ και το επαναλαμβάνω, ο όποιος ουδόλως ωφελημένος είμαι, ενώ είναι πολλές οι φορές που ενοχλούμαι από τις «ποιοτικές» παρέες που επιβάλλονται με χρήματα του Δημοσίου παριστάνοντας τους κάμποσους της τέχνης. Ανεξαρτήτως ταλέντου.
Ήταν αποτελεσματικός ο Λούκος. Αναμφίβολα.

Από την ώρα όμως που υπήρχε μία μαύρη τρύπα στα οικονομικά του φεστιβάλ και υπήρχε δίωξη σε βαθμό κακουργήματος, ο υπουργός πολιτισμού ήταν υποχρεωμένος να τον απομακρύνει, διότι σε αντίθετη περίπτωση θα καθιέρωνε την παραμονή και άλλων πλείστων όσων κακοδιαχειριστών του Δημοσίου μέχρι να γίνει η δίκη τους.
Οι περιπτώσεις δεν είναι όλες ίδιες και όλοι δεν αθωώνονται στο τέλος αλλά η διαδικασία οφείλει να είναι ίδια για όλους. Ο Λούκος όμως θα μπορούσε να παραμείνει ως καλλιτεχνικός υπεύθυνος μόνο και μαζί με μία επιτροπή από σημαντικούς της τέχνης – η οποία είχε βρεθεί – να φέρει σε πέρας το φεστιβάλ αυτό μέχρι να υπάρξει ένα καινούριο πρόσωπο.

Το υπουργείο πολιτισμού, κατεξοχήν αρμόδιο για να αποφασίσει, αποφάσισε να αναθέσει τον ρόλο αυτόν στον Φαμπρ.
Φαντάζομαι ότι μη θέλοντας να λογοκρίνει μια τέτοια προσωπικότητα, δεν έθεσε κάποιους όρους ως προς το τι φεστιβάλ θα ήθελε.
Σ' αυτή την περίπτωση διαλέγεις έναν εκτελεστή καλλιτεχνικό διευθυντή, χωρίς όραμα, ο οποίος φέρει σε πέρας το ακριβές έργο που του έχεις αναθέσει.

Είναι προφανές λοιπόν. ότι δεν έθεσε κάποιο πλαίσιο ή κάποιους περιορισμούς στον Φαμπρ, ούτε συζήτησε μαζί του κάποιους όρους. Έτσι φτάσαμε στη συνέντευξη όπου ο Φαμπρ ανακοίνωσε ούτε λίγο ούτε πολύ ότι θα κάνει το φεστιβάλ Βελγίου στην Αθήνα.
Ξεσηκώθηκαν οι καλλιτέχνες και ο Φάμπρ παραιτήθηκε, διότι «μεγάλε» στο αεροδρόμιο όταν φτάνεις γράφει «wellcome to Greece», δεν γράφει «wellcome to Belgium».
Αν το υπουργείο πολιτισμού ήθελε σοβαρά να πειραματιστεί θα μπορούσε να έχει αναθέσει στους σπουδαστές του τελευταίου έτους πολιτιστικής διαχείρισης του Καποδιστριακού και του Παντείου Πανεπιστημίου, οι οποίοι μαζί με τους καθηγητές τους θα μπορούσαν να προτείνουν ένα νέο φεστιβάλ.
Που να διαπνέεται από νέες αρχές και από νέο όραμα. Θα μπορούσαν να αλλάξουν τα δεδομένα, να αλλάξουν τις παρέες που έρπουν και γλείφουν δίπλα πάντα στους αξιοπρεπείς της τέχνης.
Είναι η ώρα γενικώς να αλλάξουνε οι γενιές στο τιμόνι. Δηλαδή φτάνει ο μπαμπάς στο τιμόνι ώρα να το πάρει ο γιος και η κόρη.
Στα χρόνια που περάσανε στην πραγματικότητα βλέπαμε τα ίδια πρόσωπα, μιας αόρατης ίδιας παρέας, ταλαντούχων εν πολλοίς αλλά και ψευτο-ταλαντούχων, να είναι μπαστακωμένη σε Επιδαύρους και Ηρώδεια.
Ένα σχήμα σε μια ίδια λογική πάνω-κάτω,δηλαδή τρεις παραστάσεις απ' το εξωτερικό, τρεις ελληνικές παραστάσεις, ένα αφιέρωμα στην Κύπρο, ένα αφιέρωμα στην Κρήτη και παραστάσεις τις οποίες δίνανε έναντι ενοικίου στο Ηρώδειο, πάλι σε ανθρώπους της αρεσκείας τους και έτσι κυλούσε ωραία ο καιρός.

Το Ηρώδειο δεν μου το δώσανε ούτε με ενοίκιο για να ανεβάσω παράσταση, όσο για την Λυσιστράτη ενώ είχε συμφωνηθεί να παιχτεί στο φεστιβάλ από πέρσι -επειδή κλείνανε τριάντα χρόνια από την πρώτη θρυλική εκείνη παράσταση το 1986 – κι ενώ το ανακοίνωσα αμέσως μετά από μένα ανακοίνωσε το Εθνικό την Λυσιστράτη με τον Μαρμαρινό και με ωραίο τρόπο μου είπαν «άστο, άλλη φορά εσύ».
Παλιά γνωστά, φτηνά κόλπα και πολύ παρασκήνιο για τα οποία ασχολούμαι μ' αυτές τις πέντε φράσεις τώρα, ύστερα από τόσο καιρό.
Τα τονίζω γιατί είναι αναγκαίο να τονίσω πως ουδέποτε ανήκα σε καμία παρέα, δεν είμαι τρόφιμος του δημοσίου χρήματος και οι αντιρρήσεις μου για τα όσα ειπώθηκαν από τον Φαμπρ, όπως και η επιμονή μου για την παραμονή του Λούκου είχαν να κάνουν με όλο αυτό που πραγματικά συμβαίνει, έτσι όπως τουλάχιστον το εννοώ.
Βιαστικές λύσεις, εγωιστικές, δεν σε πάνε πουθενά.

Έχουμε φτάσει όμως σήμερα σε ένα άλλο καινούργιο σημείο όπου κάποιοι άνθρωποι, καλλιτέχνες, θεωρούν ότι δικαιωματικά τους ανήκουν τα εθνικά θέατρα, τα φεστιβάλ, οι δημόσιοι χώροι και το δημόσιο χρήμα. Και αυτό είναι μεγάλο λάθος. Ασφαλώς είναι πολλοί αυτοί οι ταλαντούχοι ηθοποιοί, σκηνοθέτες και δημιουργοί που συμμετέχουν στο φεστιβάλ, αλλά είναι άλλοι τόσοι και πολύ περισσότεροι αυτοί που δε συμμετέχουν στα φεστιβάλ.
Κομμένοι και αποκομμένοι χρόνια.
Έχει δημιουργηθεί μια νέα κάστα θα μπορούσα να πω, ακόμα και αριστεροπαρμένων που αυτοδοξάζονται και αυτοβραβεύονται, στα πλήρως ελεγχόμενα απ' αυτούς κέντρα ελέγχου και κρατικής χρηματοδότησης.
Δεν βραβεύουν κανέναν που τα καταφέρνει μόνος του.
Το είδαμε και στην ταινία του Παπακαλιάτη. Βραβείο δώσανε μόνο στον Μηνά Χατζησάββα κι αυτό από ενοχές γιατί δεν ζούσε πια.
Αρνούνται τη μεγάλη λαϊκή απήχηση και την θεωρούν εμπόδιο για την τέχνη.
Πρέπει να είσαι αρεστός στον δημοσιογράφο, χεστήκαμε για τον κόσμο.

Θα σας πάω τώρα αρκετά πίσω.
Κυβερνούσε τότε ο Σημίτης.
Όταν είχε γίνει η ιστορία με τον Οτσαλάν μαζευτήκαμε τότε πολλοί καλλιτέχνες για να διαμαρτυρηθούμε κατά της κυβέρνησης για ένα τόσο μείζον πολιτικό θέμα. Από τότε νομίζω οι καλλιτέχνες δεν εκφράστηκαν δημόσια, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ούτε για τα μνημόνια ούτε για τις άγριες καταστάσεις που περνάει ο κόσμος.
Σιωπή.
Ο πρώτος μεγάλος ξεσηκωμός από κείνη την περίοδο έγινε τώρα για τον Φάμπρ προκειμένου να μην Βρεθούν στο δρόμο οι Έλληνες δημιουργοί. Δικαιολογημένος ο ξεσηκωμός. Πάμε όμως πίσω σ΄ εκείνη την περίοδο και σ'αυτό που δημιουργήσαμε τότε.
Την ονομάσαμε ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ 1ης ΜΑΡΤΗ.
Ήμασταν όλοι μέσα.

Θυμάμαι λοιπόν τότε πως ένας μετά τον άλλον ερχόντουσαν, κάτω από την πίεση των υπουργών του ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου, και λέγανε ένας- ένας φωτεινοί άνθρωποι της τέχνης «Παιδιά θέλουμε να παραμείνουμε μέσα στην κίνηση της 1ης Μάρτη αλλά μας απειλούνε ότι θα μας κόψουν τις επιχορηγήσεις, δεν θα μας δώσουν αυτά που μας χρωστάνε ,θα μας κόψουν από φεστιβαλ και Επίδαυρο, θα κλείσουν τα θέατρα μας ,θα καταστραφούμε».

Έτσι διαλύθηκε η 1η Μάρτη.
Οι επιχορηγήσεις είχαν γίνει τρόπος προώθησης της τέχνης από την μια, αλλά και τρόπος φραγής των στομάτων και των διαμαρτυριών των καλλιτεχνών.
Ο Σημίτης ήταν ο πρώτος που εμπνεύστηκε την μουγγαμάρα της τέχνης μέσω επιχορηγήσεων. Έτσι λοιπόν βουβάθηκαν οι καλλιτέχνες, έτσι δεν ξανα- συμμετείχανε σε καμιά εκδήλωση. Έτσι σιωπηλοί και αδιαμαρτύρητοι στάθηκαν οι πιο πολλοί απέναντι στα μνημόνια και απέναντι σε αυτά που περνάει ο τόπος.
Ο πνευματικός κόσμος βυθίστηκε σε κώμα καιρό πολύ και η φωνή του ακούστηκε ξανά τώρα με τον Φάμπρ.
Πέρα λοιπόν από το γεγονός ότι η απομάκρυνση του Φαμπρ ήταν σχεδόν επιβεβλημένη μετά τις δηλώσεις του, και συμφωνώντας απόλυτα με τον ξεσηκωμό των Ελλήνων δημιουργών, ώστε να υπάρξει ένα φεστιβάλ ελληνικό, ένα φεστιβάλ που να σέβεται τους Έλληνες δημιουργούς του, παράλληλα ο Φαμπρ έλυσε τον γόρδιο δεσμό της σιωπής και την βουβαμάρας όλων αυτών των χρόνων.
Και τώρα πρέπει οι καλλιτέχνες να αναρωτηθούν.
Από κείνη την 1η Μάρτη του Οτσαλάν μέχρι τον ξεσηκωμό του Φαμπρ δεν υπήρξε κανένα γεγονός άξιο λόγου για να διαμαρτυρηθούν;
Έπρεπε να υπάρξει ένα θέμα που άπτεται των δικών τους και μόνο συμφερόντων για να ξαναμιλήσουν; Μήπως οι επιχορηγήσεις και το δημόσιο χρήμα έγιναν λόγος σιωπής;
Ή μήπως οι καρέκλες είναι τόσο γλυκές;
Διότι κατεβάζεις, για παράδειγμα, την παράσταση η οποία είναι πάνω σε κείμενο του Σάββα Ξηρού, και αναφέρομαι στο διευθυντή του Εθνικού θεάτρου, παραιτείσαι όμως και ο ίδιος. Δεν κρατάς την καρέκλα.
Υπερασπίζεσαι ή δεν υπερασπίζεται τις επιλογές σου.
Νομίζω ότι η ιστορία με το Φαμπρ φώτισε βαθιά μέσα.
Και ηθοποιός ναι σημαίνει φως, αλλά όχι κατ΄ανάγκη επιχορηγούμενο. Είναι καλό να υπάρχουν λάμπες αλλά δεν είναι σωστό να καταργήσουμε και τους ήλιους.
Η Επιλογή τέλος, του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου στο τιμόνι του φεστιβάλ, αν και καθυστερημένα, μοιάζει σωστή.
Εύχομαι να τα καταφέρει.
Ο ίδιος γνωρίζει αν ο χρόνος και οι προϋποθέσεις αρκούν.
Αλλά η επανάσταση και η αλλαγή στο Φεστιβάλ είναι αναγκαία.
Μακάρι να την κάνει ο ίδιος.
Στο καλό λοιπόν κύριε Φαμπρ. Σας ευχαριστώ προσωπικά που καταφέρατε να ακουστεί δυνατά ξανά η φωνή των καλλιτεχνών σ΄αυτό τον τόπο. Είχε χρόνια να ακουστεί η φωνή των πνευματικών ανθρώπων.

 

Υ.Γ. Για να μην τρώνε το χρόνο τους διάφοροι πικραμένοι πραματευτάδες του τίποτα που με συνταγές χολής και κόμπλεξ περιφέρονται στα σάιτ και στο διαδίκτυο κάνοντας διαγωνισμούς αν ο Λαζόπουλος είναι καλός για διευθυντής φεστιβάλ τους ξεκαθαρίζω για μια ακόμη φορά.
Δεν με ενδιαφέρει καμμιά θέση, καμμιά καρέκλα.
Δεν τους μοιάζω. Δεν έχω σύνδρομο ανυπαρξίας που να με κυνηγά !

www.altsantiri.gr