Τελικά, τι είναι ο άνθρωπος; Το μίσος που σκοτώνει ή η αγάπη που εκχωρεί; Η βία που ματαιώνει ή η ειρήνη που αναγνωρίζει; Η αλληλεγγύη που συνενώνει ή η ατομικότητα που διαιρεί; Τι άραγε συνέχει τους ανθρώπους εν κοινωνία σήμερα; Τίποτα. Οι συνδετικοί αρμοί που συγκολλούν τις επιμέρους ψηφίδες-ατομικότητες, δεν υφίστανται, καθώς δεν υπάρχει ένα πολιτικό πρόταγμα, μια κοινή ιδεολογία. Και η έλλειψη σύνθεσης της ατομικότητας με τη συλλογικότητα, επιφέρει το χάος. Γι’ αυτό οι πολιτικοί σχηματισμοί εξέπεσαν σε μία κοινότητα ατομικών συμφερόντων, ό,τι δηλαδή ήταν οι φατρίες. Αλλά και η ατομικότητα με την έννοια της ατομικής υπαρξιακής Αγωνίας που κάποτε οδηγούσε στην πίστη αρχικά της ηθικής, μετά της θρησκείας και ύστερα της αισθητικής, της απελπισίας και της ελπίδας, δεν υπάρχει, αφού δεν υπάρχουν θεσμοί συνάντησης, αφού τίποτα δεν μοιράζεται. Ούτε η χαρά ούτε ο πόνος. Μόνο φράχτες κι αγκαθωτά σύρματα παντού, μέσα κι έξω.
Η κοινωνία δεν είναι πια κοινωνία, αλλά ένας ασύνδετος και άμορφος χώρος, ένα σφαγείο, όπου το αποκτηνωμένο από το φόβο του θανάτου άτομο κανιβαλίζει τον διπλανό του. Ο άλλος είναι η κόλασή μας. Ο θάνατος του άλλου συμπίπτει με το θάνατο του Ανθρώπου σαν ιδέα και αξία, με το θάνατο του ατόμου και των ατομικών και πολιτικών του δικαιωμάτων, με την ιδεολογική αποξένωση και απομόνωση καθώς και με τη χυδαία ατομικότητα που αντιστρατεύεται τη συλλογικότητα, την αγωνιστική αλληλεγγύη, την ίδια την κοινωνία. Η τελευταία παραπέμπει πλέον σε σφαγείο. Σαν εκείνο το «Σφαγείο νούμερο πέντε» του Κερτ Βόνεγκατ, όπου επαναλαμβανόταν η φράση «έτσι πάει». Αλλά όχι, δεν μπορεί άλλο να «πάει έτσι». Γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί να εκπέσει στην κατάσταση ante, δηλαδή αυτή του ζώου. Γιατί είναι προφανές πως αν το όργιο και ο κανιβαλισμός ήταν το χαρακτηριστικό της ακμής, η αλληλοσφαγή και η καταστροφή θα είναι το χαρακτηριστικό της παρακμής του καπιταλισμού. Η επανάσταση της ατομικότητας έχει καταρρεύσει. Η δυτική δημοκρατία διέρχεται δομική κρίση.
Αλλά να, μέσα στο σκοτάδι της απέραντης μοναξιάς του δυτικού ανθρώπου λάμπει το τρυφερό βλέμμα της γυναίκας της Ειδομένης ή της Λέσβου καθώς ταΐζει το μικρό προσφυγόπουλο, και σαν ηχώ από τα βάθη του χρόνου ακούγεται στην πλατεία Ρεπιμπλίκ ο Ρεμπώ να δηλώνει «Εγώ είναι ο άλλος». Προσοχή, λέει «είναι» και όχι «είμαι», που σημαίνει την μη αφομοίωση, την μη υποταγή του άλλου, τον ουσιαστικό σεβασμό της διαφορετικότητάς του.
Γι’ αυτό, λέω, ίσως θα πρέπει να ξαναδούμε τη δημοκρατία όχι ως κάτι δεδομένο, αλλά ως μια συνεχή κατάκτηση (Ταμπούκι). Θα πρέπει να δούμε την εξουσία σε όλες τις εκφάνσεις της, από κάτω μέχρι πάνω. Την εξουσία στο σπίτι, στις σχέσεις, στη δουλειά, στο κράτος, παντού. Αυτή που έχει την ολιγοπωλιακή δυνατότητα να εκφωνεί θέσεις, να διαμορφώνει συνειδήσεις και να ασκεί πίεση. Την πραγματική και τη συμβολική εξουσία. Και ίσως πρέπει να πούμε μαζί με τον Πιερ Βιντάλ-Νακέ ότι «πατρίδα μας είναι η δημοκρατία» σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ανθρώπινης δράσης και πως μια κοινωνία της φιλίας, των ατομικών δικαιωμάτων και της έκφρασης όλων των πολιτιστικών ταυτοτήτων είναι δυνατή. Να δούμε, ακόμα, τη συλλογικότητα ως μία ποιοτική αλλαγή, στο έδαφος της οποίας ανθίζει η Αγάπη, η ενεργητική πραότητα (Μπόμπιο) και η μεγάλη Ατομικότητα. Να ξαναδούμε το Εγώ-Άνθρωπος, που καταφάσκει στο δρόμο και την περιπέτεια, όχι για να την κοπανήσει από τον εαυτό του, αλλά για να τον ξαναβρεί. Και όλα αυτά γιατί η πραγματική διέξοδος στη σημερινή οικονομική κρίση χρειάζεται ένα άλλο οικονομικό μοντέλο, που φορέας του θα είναι ένας νέος άνθρωπος, ένας νέος πολιτισμός.
Γι’ αυτό λέω πως σήμερα συγκρούονται δύο συμβολικές τάξεις, δύο στάσεις ζωής, δηλαδή δύο ιδεολογίες, η μία είναι αυτή που βρίσκει λόγο ύπαρξης στο μεγα-εγώ των xer omnes, των κυρίων όλος ο κόσμος, των μεγα-κανιβάλων των μνημονίων και των πολέμων και η άλλη που χάνεται στη χαρά του Εμείς, δηλαδή της αλληλεγγύης, εκεί όπου αναγνωρίζονται και συναντώνται τα άτομα μέσω της συμπάθειας και του συμπάσχειν τόσο στα καλά όσο και στα κακά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου