Τι μας έμαθε ο Σνόουντεν για τις υποκλοπές

Πολύ πριν αρχίσουμε να μαθαίνουμε στην Ελλάδα ονόματα λογισμικών όπως το «Predator» ή το «Pegasus», το ζήτημα των παρακολουθήσεων απασχολούσε..

Τζένη Κριθαρά

Πολύ πριν αρχίσουμε να μαθαίνουμε στην Ελλάδα ονόματα λογισμικών όπως το «Predator» ή το «Pegasus», το ζήτημα των παρακολουθήσεων απασχολούσε εκτεταμένα τον πλανήτη και τα σκάνδαλα των υποκλαπεισών συνομιλιών φιλοξενούνταν με αναλυτικά ρεπορτάζ στον έγκριτο διεθνή Τύπο. Ήταν 6 Ιουνίου 2013, όταν οι Αμερικανοί – είτε το υποψιάζονταν, είτε όχι- έμαθαν με βεβαιότητα πως η κυβέρνησή τους κατασκόπευε τις συνομιλίες τους σε τόσο ευρύ επίπεδο, που δύσκολα μπορούσε να γνωρίζει κανείς αν υπήρξε αντικείμενο παρακολούθησης ή όχι. Τόσο η αμερικανική Washington Post, όσο και ο βρετανικός Guardian άρχισαν να δημοσιεύουν μία σειρά αναφορών και εγγράφων που αποκάλυπταν ένα κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο παρακολουθούσε όχι μόνο τα αρχεία επικοινωνίας εγκληματιών ή πιθανών τρομοκρατών (απόφαση που προβλέπεται από την σχετική αμερικανική νομοθεσία), αλλά και νομοταγών πολιτών. Μόλις τρεις ημέρες μετά την δημοσίευση των πρώτων αποκαλυπτικών στοιχείων, ο πληροφοριοδότης αποκάλυψε την ταυτότητά του. Επρόκειτο για τον Έντουαρντ Σνόουντεν, έναν συνεργαζόμενο με την Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (NSA) των ΗΠΑ αναλυτή. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα, μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαλάρωσε τους κανόνες που αφορούν στις κρατικές παρακολουθήσεις. Βάσει των αναφορών του Σνόουντεν, αρχικά η NSA συνέλεγε και παρακολουθούσε τηλεφωνικά αρχεία και γραπτά μηνύματα πολιτών. Στην συνέχεια, η κυβέρνηση άρχισε να χρησιμοποιεί τους διακομιστές εννέα εταιρειών-κολοσσών του Διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένων των Apple, Facebook και Google. Με αυτόν τον τρόπο, κατάφερνε να έχει πρόσβαση σε συνομιλίες ήχου και εικόνας, σε φωτογραφίες, έγγραφα και email, στο πλαίσιο ενός προγράμματος με την ονομασία «Prism».
Έκτοτε, έχουν περάσει εννέα χρόνια και ο Σνόουντεν βρίσκεται στην Μόσχα, όπου αρχικά ζήτησε πολιτικό άσυλο και στην συνέχεια έλαβε την ρωσική υπηκοότητα με σκοπό να αποφύγει την έκδοσή του στην Αμερική. Για τις ΗΠΑ θεωρείται persona non grata και απειλείται με ποινή φυλάκισης τριάντα ετών, αφού κατηγορείται για κλοπή κρατικής περιουσίας, μη εξουσιοδοτημένη διαρροή πληροφοριών εθνικής άμυνας και εσκεμμένη διαρροή πληροφοριών απόρρητων επικοινωνιών. Από την ημέρα των αποκαλύψεων που έγιναν από τον Έντουαρντ Σνόουντεν, δημοσιογράφοι έχουν φέρει στο φως περισσότερα από 7.000 άκρως απόρρητα έγγραφα, τα οποία αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνολικού όγκου των κρατικών παρακολουθήσεων στις ΗΠΑ. Μέχρι σήμερα, δεν είναι σαφές πόσα αρχεία πρόλαβε να «κατεβάσει» ο Σνόουντεν, όμως σύμφωνα με όσα κατέθεσαν αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών το 2014, ο Σνόουντεν είχε πρόσβαση σε 1,7 εκατομμύρια αρχεία. Η υπόθεση που άνοιξε με τις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν δεν έχει κλείσει ακόμη, αφού οι παρακολουθήσεις πολιτών συνεχίζονται- με την διαφορά πως η νομοθεσία στις ΗΠΑ αυστηροποιήθηκε το 2014 μετά τις μαζικές διαδηλώσεις και την γενική κατακραυγή.
Κάθε φορά που έρχονται στην δημοσιότητα τέτοιου είδους αποκαλύψεις, πολίτες και αναλυτές επανέρχονται στα «μαθήματα» που πήραμε από την υπόθεση Σνόουντεν:

1.Η διαδικασία και τα εργαλεία
Σύμφωνα με τα έγγραφα που έδωσε στην δημοσιότητα ο Έντουαρντ Σνόουντεν, η κυβέρνηση Ομπάμα επέτρεψε στην Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας να συλλέγει πληροφορίες πολιτών που χρησιμοποιούσαν το δίκτυο τηλεφωνίας της Verizon. Η διαδικασία απέκτησε μανδύα νομιμότητας μέσω μιας διάταξης του Πατριωτικού Νόμου των ΗΠΑ, που είχε καθιερώσει ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος. Βάσει των εγγράφων που έχουν έρθει στο φως, η κυβέρνηση διέταξε τη Verizon να παραδίδει πληροφορίες κλήσεων σε καθημερινή βάση, συμπεριλαμβανομένων της ώρας, της τοποθεσίας και της διάρκειας των κλήσεων που καταγράφονται. Η κυβέρνηση Μπους άρχισε να συλλέγει τέτοιες πληροφορίες τον Οκτώβριο του 2001 από τις εταιρείες τηλεφωνίας AT&T, Verizon και BellSouth.

2.Κανείς δεν μένει στο απυρόβλητο
Τα εργαλεία που αποκάλυψε ο Σνόουντεν πως χρησιμοποιούνταν από την NSA (όπως το Boundless Informant) επέτρεπαν (ή επιτρέπουν ακόμα) στην Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ να συγκεντρώνει και να παρακολουθεί τα δεδομένα που συλλέγει σε όλο τον κόσμο. Εκτιμάται πως μόνο τον Μάρτιο του 2013,  περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια στοιχεία πληροφοριών συλλέχθηκαν από δίκτυα εντός των ΗΠΑ και 97 δισεκατομμύρια στοιχεία πληροφοριών συλλέχθηκαν από αντίστοιχα δίκτυα σε όλο τον κόσμο. Ένας χάρτης που έχει ονομαστεί «παγκόσμιος χάρτης θερμότητας» ταξινομεί τις πηγές πληροφοριών ανά χώρα, τύπο και όγκο, επιτρέποντας γρήγορη ανάλυση των χωρών που στοχεύουν περισσότερο (δηλ. τις «θερμές» χώρες), καθώς και στον χρόνο συλλογής των πληροφοριών.Το πρόγραμμα επανεξετάζεται περιοδικά, σύμφωνα με τα έγγραφα, με τους αναλυτές να έχουν τη δυνατότητα να κάνουν συστάσεις για βελτίωση του συστήματος. Ένας από αυτούς τους αναλυτές ήταν και ο Σνόουντεν.

3.Νόμιμο. Ηθικό;
Δύο από τα έγγραφα που δημοσιοποίησε ο Σνόουντεν μαρτυρούν πως η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε φροντίσει να δώσει χαρακτήρα νομιμότητας στις παρακολουθήσεις που πραγματοποιούσε. Υπογεγραμμένα από τον Γενικό Εισαγγελέα Έρικ Χόλντερ το 2009, αυτά τα δύο έγγραφα ρίχνουν φως στις διαδικασίες που έχουν εγκριθεί από το Δικαστήριο Εποπτείας Εξωτερικών Πληροφοριών. Σύμφωνα με αυτά, η NSA μπορεί να διατηρήσει (και να χρησιμοποιήσει) πληροφορίες που έχουν συλλεγεί για πολίτες των ΗΠΑ για περίοδο έως και πέντε ετών —χωρίς ένταλμα— αλλά μόνο εάν οι πληροφορίες κριθούν σημαντικές για την πρόληψη απειλών εθνικής ασφάλειας ή για την περαιτέρω διερεύνηση κρίσιμων υποθέσεων. Οι πληροφορίες μπορούν να σταλούν σε συμμαχικές κυβερνήσεις ή ξένους οργανισμούς, εφόσον η ταυτότητα του ατόμου παραμένει ανώνυμη.

4.Οι ΗΠΑ κατασκοπεύουν Κίνα και Ευρώπη
Το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel αποκάλυψε ότι μέρος των εγγράφων που έλαβε από τον Σνόουντεν μαρτυρά πως η NSA κατασκόπευε Κινέζους και Ευρωπαίους πολίτες, καθώς επίσης και αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, οι Γερμανοί αξιωματούχοι φαίνεται πως ήταν το επίκεντρο των υποκλοπών. Τα ίδια έγγραφα αναφέρουν επίσης την παραβίαση τηλεπικοινωνιών του Συμβουλίου Υπουργών της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες.

imerodromos.gr