Γυναίκες, μανάδες, εργάτριες, επαναστάτριες
Γράφει: Χρήστος Σκυλλάκος
Η γυναικεία χειραφέτηση έχει ήδη έρθει; Η ίδια η πραγματικότητα εν έτει 2016 επιβεβαιώνει ότι η γυναίκα είναι εξαναγκασμένη, για κοινωνικούς λόγους να είναι έγκλειστη, αλλά παράλληλα να ζει και εκτός των τειχών του σπιτιού της. Το status της, δηλαδή, αποτελεί ακόμη είτε κρυφά είτε φανερά, είτε αστειευόμενα είτε σοβαρά, ένα κοινωνικό βραχνά, ένα κατακάθι του παρελθόντος. Η χειραφέτηση πρέπει να έρθει. Και γι’ αυτό η ταινία τούτη έχει αξία.
Γεννούν τα παιδιά, τα μεγαλώνουν, μαγειρεύουν, καθαρίζουν, εργάζονται, αλλά και εξεγείρονται. Όχι με την αφελέστατη, χυδαία και επικίνδυνη αντίληψη περί ανισότητας άντρα–γυναίκας. Δεν εξεγείρονται ενάντια στους άντρες. Αυτό είναι υπολανθάνων πουριτανισμός. Στο στόχαστρο έχουν την κοινωνική δομή και την σωματική και ψυχική διάλυση που δέχονται. Όμως, υπάρχουν και αυτές που δεν έχουν βρει ακόμη τούτο τον δρόμο. Δυστυχώς, το κοινωνικό συνήθειο, η εθιμική ανελευθερία με τα χρόνια γίνεται ένα μικρόβιο που δύσκολα φεύγει από το ανθρώπινο οργανισμό. Δεν είναι ανεξήγητο που την άποψη της ανισοτιμίας την υιοθετούν και οι ίδιες οι καταπιεσμένες. Τα χρόνια υποδούλωσης δημιουργούν μια αγάπη για τούτη. Κάθε σκέψη για υπέρβαση αυτής, θεωρείται ουτοπική, αν όχι και ανήθικη αντίληψη. Μπορεί να υπήρχε μια Ρόζα, μια Σιμόν, μια Κλάρα, μια Άντζελα, αλλά ακόμη οι λαϊκές τάξεις εμμένουν στην υπεράσπιση του κοινωνικώς ορισμένου κελιού τους.
Ε, λοιπόν τα πράγματα δεν έχουν καθόλου έτσι ή καλύτερα δεν θα έπρεπε να έχουν έτσι. Υπάρχει ιστορικό προηγούμενο, υπήρχαν γυναίκες που λύγισαν τα σίδερα και σπάσανε τις αλυσίδες τους με στόχο να γκρεμίσουν κάθε φυλακή της συνείδησης για κάθε άλλη γυναίκα. Έτσι, πέρα από την κοινωνική ευθύνη υπάρχει και εν μέρει η ατομική. Για να μην παρεξηγηθώ. Η γνώση είναι δύναμη να κατανοούμε την πραγματικότητα. Αν είναι δύσκολο να κάνει κάποιος ιστορική έρευνα ή να εντρυφήσει στα πολιτικά μανιφέστα των παγκόσμιων κοινωνικών και εργατικών αγώνων, υπάρχουν και οι ταινίες που μπορεί κάποιος να συμβουλευτεί.
Ταινίες που μπορεί να είναι και λιτές, εύπεπτες και γραμμικά δομημένες, ρεαλιστικά και ακαδημαϊκά σκηνοθετημένες, που καταφέρνουν μέσα από την δύναμη της εικόνας και του συναισθήματος να ξυπνήσουν τα κρυφά ένστικτα του καθενός μας. Και η ανάγκη της ελευθερίας είναι ένστικτο όλου του ζωικού βασιλείου. Μια τέτοια ταινία, που δεν προσπαθεί να βρει μια νέα κινηματογραφική γλώσσα ή να ψάξει το μέσο για νεωτεριστικούς τρόπους εκπομπής ιδεών, αλλά στη συμβατική μορφή του συμβατικού κινηματογράφου θέλει να πει μια ιστορία για την Ιστορία και την οπτικοποιεί με ερμηνευτικές και εικαστικές δυναμικές, είναι και η αγγλική παραγωγή “Suffragette”. Τι ήταν αυτές;
Ήταν επαναστάτριες. Ήταν εργάτριες. Δούλευαν από μικρά κορίτσια σε πλυσταριά και εργοστάσια του πιο ανεπτυγμένου κράτους της δυτικής Ευρώπης. Έκαναν ό,τι κάνουν και οι άνδρες. Συν αυτά που είπαμε στο πρόλογο. Τι όμως, τους έλειπε; Δικαιώματα. Δηλαδή, δούλεψε, αλλά να μιλάς απαγορεύεται. Να ψηφίζεις ποιος ο λόγος; 2016 και δεν βρίσκω καμιά διαφορά. Όχι μόνο για τις γυναίκες, αλλά για όλους. Επαναστάτριες λοιπόν, στις αρχές του αιώνα. Με ενέργειες που δεν έχουν –εκ των πραγμάτων– συγκυριακό χρονικά χαρακτήρα και νόημα. Ξεπερνούν τη ροή της ιστορίας, γιατί την υπερβαίνουν αλματωδώς. Άρα, στην τόσο μεγάλη χρονική απόσταση των εκατό και βάλε χρόνων, η πράξη τους αποτελεί μια οικεία αλήθεια. Η δυναμική που βγάζει η ταινία, είναι ακριβώς αυτή. Την υποχρέωση να ακούσουμε τι έχουν να μας πούνε, τι έχουν να μας προσάψουν.
Στην ταινία το γυναικείο ζήτημα, δίχως φιλοσοφικές αναζητήσεις, προσπαθεί να μιλήσει στο ευρύ κοινό. Έτσι, αφαιρεί πολλές από τις σκέψεις του παγκόσμιου γυναικείου κινήματος και βασίζει την αφήγηση της στην προσπάθεια να αναπτερώσει την ηθική περηφάνια και να προκαλέσει τη συμπάθεια όλων όσοι θα την δούν. Θέτει τον αγώνα για ψήφο ως γενικευμένη μορφή πάλης. Βλέπουμε τα εργοστάσια σε ταξική διαπάλη. Βλέπουμε τα σπίτια σε ταξική διαπάλη. Βλέπουμε τις σιωπές, τους φόβους στα πρόσωπα των χαρακτήρων, μα βλέπουμε και το αδύνατο να ακολουθηθεί άλλος δρόμος. Μπορεί η ιστορία να εμμένει στον αγώνα για δικαίωμα ψήφου ως πλοκή, αλλά ο τρόπος που ανοίγει το σενάριο μέσα στα πλαίσια μιας γενικής ανάτασης, συνειρμικά μας βαδίζει στο ζητούμενο του τώρα.
Δηλαδή, να ξετυλίγεται και σήμερα ο αγώνας για κάθε δικαίωμα. Γιατί όπως έχει πει η Angela Davis, μια από τις ηγετικές μορφές του παγκόσμιου γυναικείου και εργατικού κινήματος «Τι σημαίνει η ιδέα της ελευθερίας; Να είσαι ελεύθερος μονάχα με την πολιτική έννοια αλλά να μην έχεις να φας; Αυτό σημαίνει ότι είσαι ελεύθερος να πεινάς».
Η συμβατική ομορφιά και η ποιοτική εικαστικότητα της παραγωγής κερδίζει αμέσως το ενδιαφέρον όλων των καλοπροαίρετων ανθρώπων, δημιουργώντας στον θεατή μια αισιοδοξία για το σήμερα και το αύριο. Καταφέρνει να τον κάνει να συμμετέχει στο δίκιο, στον πόνο, στον φόβο των πρότερα φοβισμένων κοριτσιών που τα βάζουν στα ίσια με το Βασιλιά της Αγγλίας και πέρα από το ότι τα χέρια τους κρατάνε το βρέφος και το θηλάζουν στοργικά, εργάζονται σκληρά, χαϊδεύουν τρυφερά, βάζουν και μπουρλότο στο αγγλικό κοινοβούλιο και τις οπισθοδρομικές συνειδήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου