Νίκος Κοτζιάς
Ακούω και διαβάζω πολλούς σχολιαστές που λένε ότι το «ριζικό της Αριστεράς είναι η διάσπαση». Ότι τάχα η Ιστορία της Αριστεράς είναι μια σειρά εσωτερικών ρήξεων. Όμως αυτό δεν αληθεύει, αν και είναι γεγονός ότι η Ιστορία της Αριστεράς καταγράφει πολλές διασπάσεις. Έναν ρόλο σε αυτό παίζει και το γεγονός ότι η Αριστερά σε αντίθεση με τη Δεξιά δεν κατείχε το μεγαλύτερο διάστημα την εξουσία, που πάντα δρα για αυτήν ενοποιητικά.
Εκείνο που σήμερα αποσιωπάται είναι ότι η... ιστορία της Αριστεράς λαμπρύνεται με μεγάλες στιγμές ενότητας, κοινής δράσης με άλλες δυνάμεις, προώθησης συμμαχιών και πολιτικών συμπαράταξης. Το «λαϊκό μέτωπο» στον Μεσοπόλεμο, το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ και ο ΕΛAΣ στη διάρκεια της Κατοχής, τα συμμαχικά ψηφοδέλτια προχουντικά και οι μεγάλοι αγώνες του 114, το κίνημα των Λαμπράκηδων αποτελούν τη ζωντανή απόδειξη της θέσης μου. Το ίδιο συνέβη με τα μεγάλα γεγονότα στη διάρκεια της Χούντας.
Αλλά και μεταχουντικά όλα τα μεγάλα κόμματα της Αριστεράς διέθεταν πολιτική συνεργασιών και συμμαχιών, ενότητας. Το ΠΑΣΟΚ πρόβαλε το ενοποιητικό σχήμα των μη προνομιούχων και την ΕΛΕ (Εθνική Λαϊκή Ενότητα). Το ΚΚΕ προώθησε σειρά συνεργασιών σε όλα τα μέτωπα, και στα εκλογικά ψηφοδέλτια. Ακόμα και το μικρό ΚΚΕ Εσωτερικού, όπως και η ΕΑΡ προώθησαν την ενοποίηση του χώρου της ανανεωτικής Αριστεράς. ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού συγκρότησαν τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Από τον τελευταίο προέκυψε ο ΣΥΡΙΖΑ. Για πολλά από αυτά είχα γράψει αναλυτικά στο βιβλίο μου «Ο Συνασπισμός της Αριστεράς» (1988, με πολλαπλές εκδόσεις). Μόνο τα τελευταία χρόνια ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ έδειξαν να ξεφεύγουν από την παράδοση της πολιτικής της ενότητας και των πολιτικών συμμαχιών.
Η Αριστερά όταν ήταν λογική, σοφή και αποτελεσματική επεδίωκε την ενότητα διαφορετικών δυνάμεων και τη συμμαχία με τρίτες προοδευτικές δυνάμεις. Τη δημιουργία μεγάλων δημοκρατικών-πατριωτικών μετώπων με στοιχεία αλληλεγγύης, συμπαράστασης και ενσυναίσθησης, και μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης. Δυστυχώς, η τάση που παρουσιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια ήταν να ταυτίζεται η πολιτική μεγέθυνσης και ενοποίησης ενός κόμματος με την πολιτική συμμαχιών. Ουσιαστικά η τελευταία διαγράφτηκε. Επιλογή που εντέλει μεγέθυνε με τη σειρά της τα προβλήματα ενότητας εντός των κομμάτων.
Εκείνο που σήμερα αποσιωπάται είναι ότι η... ιστορία της Αριστεράς λαμπρύνεται με μεγάλες στιγμές ενότητας, κοινής δράσης με άλλες δυνάμεις, προώθησης συμμαχιών και πολιτικών συμπαράταξης. Το «λαϊκό μέτωπο» στον Μεσοπόλεμο, το ΕΑΜ, η ΕΠΟΝ και ο ΕΛAΣ στη διάρκεια της Κατοχής, τα συμμαχικά ψηφοδέλτια προχουντικά και οι μεγάλοι αγώνες του 114, το κίνημα των Λαμπράκηδων αποτελούν τη ζωντανή απόδειξη της θέσης μου. Το ίδιο συνέβη με τα μεγάλα γεγονότα στη διάρκεια της Χούντας.
Αλλά και μεταχουντικά όλα τα μεγάλα κόμματα της Αριστεράς διέθεταν πολιτική συνεργασιών και συμμαχιών, ενότητας. Το ΠΑΣΟΚ πρόβαλε το ενοποιητικό σχήμα των μη προνομιούχων και την ΕΛΕ (Εθνική Λαϊκή Ενότητα). Το ΚΚΕ προώθησε σειρά συνεργασιών σε όλα τα μέτωπα, και στα εκλογικά ψηφοδέλτια. Ακόμα και το μικρό ΚΚΕ Εσωτερικού, όπως και η ΕΑΡ προώθησαν την ενοποίηση του χώρου της ανανεωτικής Αριστεράς. ΚΚΕ και ΚΚΕ Εσωτερικού συγκρότησαν τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου. Από τον τελευταίο προέκυψε ο ΣΥΡΙΖΑ. Για πολλά από αυτά είχα γράψει αναλυτικά στο βιβλίο μου «Ο Συνασπισμός της Αριστεράς» (1988, με πολλαπλές εκδόσεις). Μόνο τα τελευταία χρόνια ΚΚΕ και ΠΑΣΟΚ έδειξαν να ξεφεύγουν από την παράδοση της πολιτικής της ενότητας και των πολιτικών συμμαχιών.
Η Αριστερά όταν ήταν λογική, σοφή και αποτελεσματική επεδίωκε την ενότητα διαφορετικών δυνάμεων και τη συμμαχία με τρίτες προοδευτικές δυνάμεις. Τη δημιουργία μεγάλων δημοκρατικών-πατριωτικών μετώπων με στοιχεία αλληλεγγύης, συμπαράστασης και ενσυναίσθησης, και μέσα σε κλίμα εμπιστοσύνης. Δυστυχώς, η τάση που παρουσιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια ήταν να ταυτίζεται η πολιτική μεγέθυνσης και ενοποίησης ενός κόμματος με την πολιτική συμμαχιών. Ουσιαστικά η τελευταία διαγράφτηκε. Επιλογή που εντέλει μεγέθυνε με τη σειρά της τα προβλήματα ενότητας εντός των κομμάτων.
Η αλλαγή από το 2015 στο 2023 στον ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατήλθε στις εκλογές του 2023 χωρίς τις συμμαχίες που είχε κάνει το 2015 με σειρά από μικρότερες δυνάμεις, όπως το Πράττω, η Σοσιαλιστική Πατριωτική Κίνηση και οι Οικολόγοι. Η αριθμητική που είχε στο μυαλό του ήταν αντίθετη με την άλγεβρα της πολιτικής. Πίστευε βαθιά λανθασμένα ότι θα έπαιρνε «κυβερνητικά ποσοστά» και αυτή τη φορά δεν ήταν διατεθειμένος να μοιράσει τις κυβερνητικές θέσεις με άλλους! Αλαζονεία και έλλειψη πολιτικής κατανόησης των γεγονότων.
Παρέβλεψε αυτό που είχαν δείξει οι εκλογές του 2015, ότι στην πολιτική η ενότητα και οι συμμαχίες δεν παράγουν ένα απλό άθροισμα των συμμετεχουσών δυνάμεων, αλλά δίνουν ένα πολύ μεγαλύτερο γινόμενο. Η δε κύρια δύναμη, που είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ωφελείται περισσότερο από τις συμμαχίες. Όχι μόνο διότι «απλώς» αθροίζει επιπλέον δυνάμεις, αλλά διότι εμφανίζεται ενώπιον της ελληνικής κοινωνίας ως δύναμη που συνενώνει και συστρατεύει μαζί της τους «άλλους».
Ως υπεύθυνο πολιτικό κόμμα που ενδιαφέρεται για τη νίκη των προοδευτικών δυνάμεων. Που κάνει συμφωνίες με υπευθυνότητα. Που επιδιώκει το καλύτερο δυνατό. Η αντίθετη πολιτική παράγει και μια διαφορετική εικόνα και δυσπιστία.
Το ζήτημα του πατριωτισμού
Η Αριστερά μεγαλούργησε όποτε συνέδεσε το κοινωνικό ζήτημα με το εθνικό. Οι Μαρξ και Ένγκελς πάλεψαν πριν από 175 χρόνια για έναν τέτοιο συνδυασμό μέσα στην Πρώτη Διεθνή. Αντίπαλό τους είχαν τους αναρχικούς και πριν από όλα τον Προυντόν. Ο τελευταίος αρνιόταν τον πατριωτισμό, την ύπαρξη εθνικών συμφερόντων, την ανάγκη ξεχωριστής εξωτερικής πολιτικής για την Αριστερά.
Σήμερα, κατά παράδοξο τρόπο, υπάρχουν δυνάμεις στην Αριστερά που, ενώ υιοθετούν τις απόψεις του Προυντόν, νομίζουν ότι αυτές οι θέσεις είναι μαρξιστικές. Δείχνουν σταθερή έλλειψη ενδιαφέροντος για μια πατριωτική εξωτερική πολιτική, καθώς και για την κατανόηση «των μυστικών της διπλωματίας», και τείνουν σε αυτό που ο Μαρξ ονόμασε ως εθνομηδενισμό.
Ακόμα ένα χαρακτηριστικό τους είναι η εκ μέρους τους απόρριψη του πατριωτισμού στην Ελλάδα, χωρίς αυτή, έστω, να συνοδεύεται από την αντιπαλότητα στον σοβινισμό τρίτων, όπως είναι συχνά η πολιτική και η συνθηματολογία της τουρκικής ηγεσίας. Ταυτίζουν δε κάθε κριτική στην κυβέρνηση του Μητσοτάκη με τον εθνικισμό, υπερασπιζόμενοι τον «μητσοτακισμό» ακριβώς όπως έκαναν το βρόμικο 1989, που οδήγησε το ΚΚΕ να χάσει τις μισές δυνάμεις του και τον Συνασπισμό να μείνει εκτός Βουλής.
Μια πολιτική συμπόρευσης με τη Δεξιά για την οποία πολύ λίγοι έκαναν αυτοκριτική και που αποτελεί ακόμα αιτία αντιπαλότητας έναντι πολλών από εμάς που αντιταχθήκαμε σε αυτή τη συγκυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια βιώσαμε κομμάτι της Αριστεράς που αρνιόταν συστηματικά κάθε κριτική στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής της Ν.Δ.!
Ο πατριωτισμός είναι συστατικό της Αριστεράς, της ταυτότητας και της Ιστορίας της. Για τμήμα των δυνάμεών της δεν είναι αυτονόητος. Μάλιστα, όσο πιο αρνητικές είναι αυτές οι δυνάμεις προς τον πατριωτισμό τόσο περισσότερο επικαλούνται το δήθεν «αυτονόητό» του, στο όνομα του οποίου τον αρνούνται. Αλλά στον τίτλο τους προσθέτουν στοιχεία, όπως «νέα», «ριζοσπαστική», λες και δεν είναι και αυτά αυτονόητα. Με τη διαφορά, όμως, ότι το πατριωτικό οφείλουμε να το προβάλλουμε προκειμένου να μην αφήσουμε το πεδίο ελεύθερο και το καταλάβουν η σοβινιστική Δεξιά και η Ακροδεξιά.
Υποστηρίζω ότι δεν υπάρχουν καταρχήν δεξιά ή αριστερά θέματα, αλλά δεξιές ή αριστερές απαντήσεις. Και όταν η Αριστερά δεν απαντά, τότε κυριαρχούν οι αρνητικές αντιλήψεις. Στη σε μεγάλο βαθμό έλλειψη στρατηγικής σκέψης και άρνησης του πατριωτισμού από μέρος της Αριστεράς, το τελευταίο απέδειξε με τη δράση και τη συμπεριφορά του ότι όχι μόνο δεν μπορεί να νικήσει, αλλά δεν γνωρίζει και να χάνει.
Διά ταύτα
Πεποίθησή μου είναι ότι η Αριστερά σήμερα οφείλει να είναι δημοκρατική, πατριωτική, κοινωνικά ευαίσθητη και αποτελεσματική. Να έχει πολιτική ενότητας και συμμαχιών. Τόσο στο κοινωνικό επίπεδο όσο και στο πολιτικό. Στόχος, η ανατροπή του καθεστώτος της Ν.Δ. και του συμπλέγματος εξουσίας της διαπλοκής / ολιγαρχίας, καθώς και η προώθηση ενός κοινού προγράμματος αναγέννησης της κοινωνίας και της πατρίδας...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου