Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μας προτείνει να διαβάσουμε μια σειρά από βιβλία. Είναι τόσο βέβαιο ότι τα έχει διαβάσει ο ίδιος όσο είναι ομοίως βέβαιο ότι γράφει ο ίδιος και τους λόγους του. Το λέω αυτό γιατί μεταξύ των προτεινόμενων βιβλίων είναι και το πόνημα του Φράνσις Γιοσιχίρο Φουκουγιάμα Liberalism and Its Discontents, όπου ο συγγραφέας του δόγματος Ρήγκαν και του The End of History and the Last Man, ο διανοούμενος του νεοσυντηρητικού κινήματος των Μπάνον-Τραμπ και νυν αποστασιοποιηθείς, προτείνει ξανά τον φιλελευθερισμό ως απάντηση στην σημερινή ευρεία κοινωνική και πολιτική δυσαρέσκεια.
Μετά την επίθεση των οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο και την απόρριψη από τη Βρετανία του φιλελεύθερου -σύμφωνα με τον Φουκουγιάμα- ευρωπαϊκού προτύπου, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούν να έχουν μεν φιλελεύθερη δημοκρατία, αλλά είναι ένα πολιτικό και οικονομικό σύστημα για το οποίο οι υποστηρικτές του δεν αισθάνονται υπερηφάνεια λόγω των κραυγαλέων οικονομικών ανισοτήτων, που οφείλονται στον «νεοφιλελευθερισμό» και την απόλυτη πίστη στην παντοδυναμία των αγορών, διαπιστώνει ο Φουκουγιάμα.
Ο "νεοφιλελευθερισμός" είναι, όπως υποστηρίζει, μια στρέβλωση του φιλελευθερισμού, ο οποίος έχει πολύ μεγαλύτερη κοινωνική αρμοδιότητα από την απλή οικονομική αποτελεσματικότητα. Θεωρεί δε ότι δύο ιδεολογικά ρεύματα υπονομεύουν τον κλασσικό φιλελευθερισμό: οι οικονομολόγοι της ελεύθερης αγοράς στα δεξιά και η κοινωνικοπολιτιστική κριτική από τα αριστερά (Φουκώ, Ντεριντά…). Οι πρώτοι έχουν διαστρεβλώσει την αυτονομία και την αναγνώριση με την κατοχύρωσή τους αποκλειστικά στην αγορά, ενώ οι δεύτεροι αναθέτοντάς τες σε ομάδες ταυτότητας. Οι δογματικοί νεοφιλελεύθεροι έκαναν «θρησκεία» τους τις «ελεύθερες αγορές» (σ.σ. σ’ αυτές που ομνύουν οι Χατζηδάκης, Γεωργιάδης και… Μητσοτάκης) καταγγέλλει ο Φ., καθώς οι ιδέες των Mises, Hayek, Friedman, Becker, Stigler, παρά τα παροδικά οφέλη, στην πράξη επιτάχυναν την οικονομική κατάρρευση.
Ο Φουκουγιάμα προτείνει για τη στήριξη του φιλελεύθερου κέντρου την «τάξη» (!) και μια σύντομη λίστα υποχρεώσεων: μία αποτελεσματική, «απρόσωπη» κυβέρνηση, με αποκέντρωση και επικουρικότητα(σ.σ. όχι κυβέρνηση αρίστων Μαξίμου-ΕΥΠ)· αντιμονοπωλιακά ΜΜΕ (σ.σ. και όχι λίστες Πέτσα!)· απαντήσεις σε λιγότερο από τρίμηνο στα ομαδικά αιτήματα(σ.σ. όχι γραφειοκρατία και κομματική προσβασιμότητα). Προτείνεται επίσης ο «φιλελεύθερος» πατριωτισμός ενάντια στους «λάθος» εθνικιστές (σ.σ. όχι εθνικισμός τύπου «Έβρου» και Μηταράκη-Θεοδωρικάκου). Και, τέλος, δύο πρακτικές αρετές: το διανοητικό μέτρο και η αίσθηση για το εφικτό (σ.σ. αυτά τα εκλαμβάνει ο καθένας κατά το δοκούν).
Οι επαγγελματίες του πολιτικού μάρκετινγκ, διαπιστώνει αρθρογράφος του The Guardian που αναφέρεται στο βιβλίο του Φ., μπορεί εύλογα να αναρωτηθούν πόσο ισχυρές, αξιόπιστες κυβερνήσεις θα πληρώσουν για έναν ήπιο καπιταλισμό στη Δύση, καθώς το πιο σκληρό είδος καπιταλισμού επικρατεί παντού και όταν ο ήπιος καπιταλισμός φαίνεται ανίκανος να μειώσει ή να αναστρέψει τις διαρκείς κοινωνικές ανισότητες στην εργασία, την υγεία και τον πλούτο.
Η πρόταση του Φουκουγιάμα για το τέλος της Ιστορίας έγινε όταν τελείωσε ο ψυχρός πόλεμος και η Δύση έχασε τον ιδεολογικό ενοποιητή «Άλλο» με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η πρόταση για το «φιλελεύθερο κέντρο» έρχεται τώρα που η Ρωσία του Πούτιν δίνει και πάλι στους «δυτικούς» έναν καθοριστικό Άλλο εναντίον του οποίου μπορούν να συσπειρωθούν. Θα ακολουθήσει η Κίνα. Όμως, για τον Φουκουγιάμα, αυτή είναι μια λάθος λύση. «Οι ταλαιπωρίες του φιλελευθερισμού», έγραψε πρόσφατα στους FT, «δεν θα τελειώσουν ακόμη κι αν ο Πούτιν χάσει». Τα βάσανα του φιλελευθερισμού είναι περισσότερο κοινωνικά και δομικά παρά ιδεολογικά.
Με το παραπάνω ο Φουκουγιάμα επί της ουσίας επιχειρεί να αντιμετωπίσει την κριτική της αριστεράς, που θεωρεί ότι οι ανισότητες και η αδικία δεν είναι απλά μια δυσλειτουργία του φιλελευθερισμού, αλλά αντίθετα είναι η εκδήλωση της δομικής λειτουργίας και ο θεμέλιος λίθος του.
Θυμίζω ότι ο Εμάνουελ Βαλερστάιν εδώ και χρόνια έθετε το πρόβλημα του «φυσικού ορίου του ρυθμού με τον οποίο το κεφάλαιο μπορεί να συσσωρεύεται». Το όριο αυτό είναι το χρονικό περιθώριο που δίνουμε στη φύση για να αναπαραχθεί. Η καταστροφή επέρχεται όταν αυτός ο χρόνος στη φύση δεν παρέχεται λόγω της υπερεντατικοποίησης της εκμετάλλευσης. Αυτό το όριο από φυσικό γίνεται κοινωνικό, καθώς οι επιχειρήσεις συσσωρεύουν κέρδη χωρίς όρια και παράλληλα οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες -η ανεργία και η φτώχεια- αυξάνονται, καθιστάμενες εκρηκτικές.
Τώρα προσπαθούν να αναζωογονήσουν τη ζήτηση με πρόσχημα την κλιματική αλλαγή, προωθώντας τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας (πράσινος καπιταλισμός). Όμως, η υπερβολική προσφορά δεν μπορεί να απορροφηθεί ούτε από τον άνεργο καταναλωτή ούτε από το συνεχώς μειούμενο μισθό του επισφαλώς εργαζόμενου. Εκείνοι που προειδοποιούσαν ότι η υπερσυσσώρευση λειτουργεί σαν ένα «πανωσήκωμα» που απειλεί να γκρεμίσει όλο το οικοδόμημα, και ότι είναι ψευδαίσθηση πως το σύστημα μπορεί να αυτορυθμιστεί επιτυγχάνοντας μία ισορροπία μεταξύ προσφοράς-ζήτησης, χαλιναγωγώντας την τάση του κεφαλαίου για γρήγορη και υψηλότερη απόδοση, επαληθεύονται.
Πλέον το αμείλικτο ερώτημα είναι: «Μπορεί η οικονομική μεγέθυνση να αποβεί συμβατή με τη σωτηρία του πλανήτη;» και κατ' επέκταση του ανθρώπου; Μπορεί λένε οι αισιόδοξοι, όπως ο Φουκουγιάμα, αρκεί οι όροι της μεγέθυνσης να επανακαθοριστούν ως σταθερή ισορροπία με τον φυσικό κόσμο, δηλαδή μέσα από τον «ήπιο (ή πράσινο) καπιταλισμό». Η ισορροπία όμως μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας με τη διαμόρφωση «ορίων συσσώρευσης» είναι μία πλάνη κάτω από τις συνθήκες του κανιβαλικού καπιταλισμού.
Συνεπώς, ή θα υπάρξει ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο κίνημα που δεν θα αμύνεται απλώς αλλά και θα προτείνει, αντιπαραθέτοντας ένα νέο οικονομικό μοντέλο κι ένα νέο είδος ανθρώπου στο σημερινό εγωτικό κανίβαλο, ή η σημερινή κίνηση του καπιταλισμού προς την άβυσσο, στρατιωτικοποιώντας τις οικονομικές σχέσεις και σαρώνοντας το κράτος πρόνοιας, θα συνεχιστεί αδιατάρακτα, χωρίς καμία λίστα Φουκουγιάμα να μπορεί να την φρενάρει. Με άλλα λόγια, χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο κίνημα της διευρυμένης πολιτικής και κοινωνικής «οικολογίας», που σημαίνει την "επανένταξη" του ανθρώπου στη φύση(από την οποία αποστασιοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση, όπως επισημαίνει ο Κ. Παπαϊωάννου) καθώς και ένα περιβαλλοντικό κριτήριο στη συσσώρευση. Επίσης, στο πεδίο της κουλτούρας της καθημερινότητας, η διευρυμένη πολιτική και κοινωνική οικολογία οφείλει να ανατρέψει το σύστημα των χυδαίων ατομικών συνηθειών, αλλά προπάντων να απελευθερώσει από το σύστημα των φόβων και απαγορεύσεων που επιβάλλει η σύγχρονη «βιο-εξουσία».
Χρειάζεται ένα παγκόσμιο κίνημα που θα προτείνει και θα επιβάλει τον συγκερασμό της ρυθμισμένης και ελεγχόμενης αγοράς με την οικολογική δημοκρατία. Που θα προτείνει μία παγκόσμια κοινωνία χωρίς αποκλεισμένους, χωρίς παιδιά που να πεθαίνουν από πείνα και δίψα, μια οικονομία που θα σέβεται τα όρια της φύσης. Για να γίνει αυτό, για να σταματήσει η σημερινή καταστροφική πολιτική, επισημαίνει η Ν. Κλάιν, απαιτείται η κάθοδος στους δρόμους του «99%» των ανθρώπων που κατοικούν στον πλανήτη Γη. Ναι, για να σωθεί η Γη πρέπει να αλλάξει το σύστημα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου