Είμαι ένα ανερμάτιστο παραζαλισμένο κοτόπουλο. Είμαι ένα τσουλάκι της Ιστορίας. Είμαι ένας παρατηρητής της Ιστορίας. Είμαι αυτός που βρίσκεται πάντα δυο σελίδες πίσω από το έργο. Όσο οργίζομαι με τη σελίδα οκτώ, η σελίδα δέκα γράφεται. Φτάνω απεγνωσμένος στη σελίδα δέκα και η δώδεκα είναι πια ολοκληρωμένη. Δώδεκα. Η ελπίδα μου κρεμάστηκε. Είδες;…Το έριξα στην πλάκα. Ή στην πλάκα θα το ρίχνω ή στην κακομοιριά. Όχι στη δράση. Ακόμα χειρότερα, όχι στην κατανόηση. Δεν με ενδιαφέρει να καταλάβω. Είναι πολύπλοκο πράγμα η κατανόηση. Απαιτεί προσπάθεια διαρκή. Κι ίσως δεν με συμφέρει να καταλάβω.
Γιατί αν καταλάβω, θα καταλάβω ότι έφταιξα, ότι έφταιξα πολιτικά, ότι έφταιξα ως πολίτης. Αν καταλάβω θα καταλάβω ότι φταίω και τώρα. Αυτήν την στιγμή. Ειδικά αυτήν τη στιγμή. Ότι φταίω τώρα για όλους τους επόμενους μήνες και χρόνια, που τώρα, αυτή τη στιγμή, διαμορφώνω. Με το να μην σηκώνομαι να δράσω. Και με το να μην κάθομαι να καταλάβω.
Αν σου τη δίνουν όλοι αυτοί που λένε «στα ‘λεγα», κακώς σου τη δίνουν. Να σου τη δίνουν όλοι αυτοί που δεν στα ‘λεγαν. Εγώ λοιπόν δεν στα ΄λεγα. Γιατί δεν τα ήξερα. Γιατί πάντα έπαιζα τις νότες της σελίδας που η Ιστορία άνοιγε μπροστά μου. Οκ, άλλοι σου τα έλεγαν. Ο Γιαννίτσης και ο Μητσοτάκης από την μία. Οι κομμουνιστές από την άλλη. Παραδόξως είναι ταυτόχρονα δικαιωμένοι. Το ως τώρα σενάριο δικαιώνει τις αφηγήσεις και των μεν και των δε.
Μέχρι πριν ελάχιστους μήνες παίζαμε όλοι το παιχνίδι μνημόνιο. Τώρα το έχουμε αφήσει κάπως στην άκρη (κάπως, γιατί τελείως και να θες δεν γίνεται) και παίζουμε ένα από τα πολλά του απότοκα: το παιχνίδι φασισμός – αντιφασισμός, νεοναζισμός – αντινεοναζισμός. Μετά μπορεί να το αφήσουμε κι αυτό στην άκρη και να παίξουμε ακόμα πιο ακραία παιχνίδια.Επιστρέφοντας απ’ τους νεκρούς ο Ανδρέας Λοβέρδος μιλάει στο νέο του βιβλίο για τη «Δημοκρατία της Έκτακτης Ανάγκης». Ο πρωθυπουργικός συνομιλητής Φαήλος Κρανιδιώτης τα λέει κι αυτός, αλλά στο πολύ πιο γλαφυρό, ορίστε πάρτε ένα άρθρο του Συντάγματος για πρόσχημα και καταλύστε το για όσο χρειαστεί.
Και σίγουρα όσο έχουν αμολυθεί τα μαύρα σκυλιά στους δρόμους και αλωνίζουν ολοένα και πιο προκλητικά, ολοένα και πιο ασύστολα, το να γίνει με την οποιαδήποτε αφορμή ένα γενικευμένο μπραφ και να αρχίζουμε να σφάζουμε οι μεν τους δε για κάνα δυο μερόνυχτα, κάθε άλλο παρά με επιστημονική φαντασία μοιάζει πια.
Και να μην έρθει τότε η συνταγματικοφανής χουντίτσα να βάλει λίγο τάξη; Να έρθει. Όλοι θα την δεχτούν με αγαλλίαση. Στα Νέα, το Βήμα, την Καθημερινή και το Protagon η άφιξή της θα γίνει δεκτή περισσότερο ως αναγκαίο καλό παρά ως αναγκαίο κακό. Η υπόμνηση πάντως πως θα χρειαστεί η χουντίτσα να έχει σύντομη διάρκεια και να γίνουν σεβαστές οι προβλέψεις του Συντάγματος, θα συνοδεύει κάθε σωστό εντιτόριαλ.
Οι ευθύνες θα διαμοιραστούν στη μέση: η παλαβή Αριστερά δια της μεταπολιτευτικής ιδεολογικής της ηγεμονίας μπόλιασε με ανομία το έδαφος, με αποτέλεσμα όταν σε αυτό βγήκαν και τα φυτά του ακροδεξιού χώρου η σύγκρουση να είναι αναπόφευκτη. Καταδικάζαμε τη βία από οπουδήποτε κι αν προέρχεται και δεν μας ακούγατε και μας λοιδορούσατε; Τώρα φάτε τα αποτελέσματά της. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θα εκδώσουν καμία γεμάτη ανησυχία και νουθεσίες ανακοίνωση, αλλά, στην Ευρώπη που έχτισαν, το βασικό τους ζητούμενο θα είναι η επίπτωση που θα έχει το νέο καθεστώς στο κοινό μας νόμισμα. Εφόσον βέβαια θα είναι ως τότε ακόμα κοινό μας. Μπορεί πάλι να χρησιμοποιηθεί και ως άλλοθι για να μας πετάξουν έξω. Θα πουλήσουν και δημοκρατία έτσι.
Τίποτα από όλα αυτά δεν θα συμβεί βέβαια, γιατί το είπα και στην αρχή: προσπαθώ να ερμηνεύσω την Ιστορία διαβάζοντας την τωρινή της σελίδα και μόνο. Με τα τωρινά της εργαλεία προβλέπω τα μελλούμενα. Τρίχες λοιπόν προβλέπω. Τα πράγματα εξελίσσονται πάντα με τρόπο διαφορετικό από ό,τι περιμένουμε (εκτός αν είμαστε κομμουνιστές ή νεοφιλελεύθεροι). Όπως όμως και αν εξελιχθούν, το γεγονός παραμένει πως αν η οικονομική κρίση μας βρήκε σε κατάσταση άρνησης μία φορά, η έξοδος των μαύρων σκυλιών στους δρόμους μας βρίσκει σε κατάσταση άρνησης πενήντα.Από το «Δεν είναι τόσο επικίνδυνοι ώστε να αντιδράσουμε» ως το «Είναι πάρα πολύ επικίνδυνο τώρα πια να αντιδράσουμε» είναι μια αδράνεια δρόμος. Ένας δρόμος μερικών ημερών, βδομάδων, μηνών. Όχι παραπάνω. Και άσχετα με το τι κάνει ο καθένας από μας, η αδράνεια θεσμών, φορέων, κομμάτων -και δη αριστερών κομμάτων- είναι εξίσου και περισσότερο εφιαλτική.
Όσο για την αδράνεια του κράτους, θα μπορούσα μέχρι πρότινος να δεχτώ -και να υπερασπιστώ ακόμη- την άποψη περί ανεκτικότητας της δημοκρατίας (ανεκτικότητας ίσως μαζοχιστικής, ίσως όμως και ενδεικτικής του ανώτερου ήθους της ως πολιτεύματος). Πλέον είναι προφανές πως τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά με τα οποία αντιμετωπίζει όσους φορούν κουκούλες και όσους βάζουν γκαζάκια από την μία, κι όσους μαχαιρώνουν και τραμπουκίζουν με την ελληνική σημαία στο χέρι ως όπλο από την άλλη, είναι ενδεικτική άλλων πραγμάτων.
Θα μπορούσε η Χρυσή Αυγή να είχε βγει εγκαίρως εκτός νόμου, με το εγκαίρως να είναι ας πούμε, αν όχι από παλιότερα, πάντως σε έσχατη λύση όταν τα γκάλοπ άρχισαν να δείχνουν πως μπαίνει στη Βουλή; Θα μπορούσε. Καλή θέληση να υπήρχε και θα μπορούσε. Από τα σώματα ασφαλείας τουλάχιστον -η δράση των οποίων καθορίζει και σε μεγάλο βαθμό το ποιό έγκλημα εξιχνιάζεται και ποιό όχι- μόνο τέτοια θέληση δεν έχει επιδειχθεί. Οι δεσμοί άλλωστε ένστολου κράτους και δήθεν αντισυστημικού παρακράτους είναι εντονότατοι. Μπορεί να φανταστεί κανείς αντίστοιχη ακροαριστερή οργάνωση που θα είχε τέτοιο παρελθόν καταγεγραμμένης βίας και η οποία θα είχε την αντιμετώπιση νόμιμου πολιτικού κόμματος; Όχι. Ναι, αλλά δεν θα ωρυόταν η ΧΑ αν την απέκλειαν απ΄ τις εκλογές; Θα ωρυόταν. Αλλά θα ωρυόταν μια ιστορία που ως τότε αφορούσε λίγους. Που εν πάση περιπτώσει το πόσους πολλούς αφορούσε πλέον στην Ελλάδα που έσωσε ο Γιώργος Παπανδρέου δεν θα είχαμε την ευκαιρία να το μάθουμε.
Αλλά τελικά δεν μας ενοχλούσε και τόσο να το μάθουμε. Και όχι, δεν τα βάζω με την αφορμή, αντί για την αιτία. Γιατί πέραν του πόσο φασίστας είναι ο καθένας, έχει τεράστια σημασία το αν του απενοχοποιείς τον φασισμό ως θεωρία και πράξη, έχει τεράστια σημασία το αν του λες, οκ ανερμάτιστε απολιτίκ καταναλωτή, είναι κι αυτή μια επιλογή σου, θεμιτή προς πολιτική κατανάλωση όπως όλες οι άλλες.
Αντιγράφω από έναν καλό φίλο: «όσο δεν κατανοούμε ότι και “η ερμηνεία και η ανάλυση” είναι οι ίδιες καταστατικές μιας κοινωνικής συνθήκης – επομένως οφείλουν να ανακαλύπτουν τη συγχρονικότητα του λόγου τους αλλά και να δημιουργούν το αύριο, θα παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε βολικά παραμύθια που εξηγούν τα πάντα αλλά δεν αλλάζουν τίποτα». Ίσως δηλαδή όλη αυτή η μεμψιμοιρία και ο πεσιμισμός να λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ίσως όσο μιλάμε για το ενδεχόμενο να έχουμε νεκρούς στους δρόμους, πολιτειακές εκτροπές κλπ, αντί να προειδοποιούμε, να συνεισφέρουμε στη δημιουργία ενός χειρότερου αύριο. Ωστόσο δεν μπορούμε νομίζω και να συνεχίσουμε να καμωνόμαστε ότι είναι υπερβολικό να ασχολούμαστε τόσο με τα τάγματα εφόδου.
Μέσα στα πάρα πολλά πράγματα για τα οποία ντρέπομαι στη ζωή μου, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει πια ότι «επί των ημερών μου», ότι «στη βάρδια μου», οι φασίστες βγήκαν και βρώμισαν τη ζωή μας και την Ιστορία μας. Είναι επιτακτική ανάγκη να πολεμηθεί η ιδεολογία τους και οι πρακτικές τους. Είναι ήδη αργά. Ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην είναι πολύ αργά.
Αν σου τη δίνουν όλοι αυτοί που λένε «στα ‘λεγα», κακώς σου τη δίνουν. Να σου τη δίνουν όλοι αυτοί που δεν στα ‘λεγαν. Εγώ λοιπόν δεν στα ΄λεγα. Γιατί δεν τα ήξερα. Γιατί πάντα έπαιζα τις νότες της σελίδας που η Ιστορία άνοιγε μπροστά μου. Οκ, άλλοι σου τα έλεγαν. Ο Γιαννίτσης και ο Μητσοτάκης από την μία. Οι κομμουνιστές από την άλλη. Παραδόξως είναι ταυτόχρονα δικαιωμένοι. Το ως τώρα σενάριο δικαιώνει τις αφηγήσεις και των μεν και των δε.
Μέχρι πριν ελάχιστους μήνες παίζαμε όλοι το παιχνίδι μνημόνιο. Τώρα το έχουμε αφήσει κάπως στην άκρη (κάπως, γιατί τελείως και να θες δεν γίνεται) και παίζουμε ένα από τα πολλά του απότοκα: το παιχνίδι φασισμός – αντιφασισμός, νεοναζισμός – αντινεοναζισμός. Μετά μπορεί να το αφήσουμε κι αυτό στην άκρη και να παίξουμε ακόμα πιο ακραία παιχνίδια.Επιστρέφοντας απ’ τους νεκρούς ο Ανδρέας Λοβέρδος μιλάει στο νέο του βιβλίο για τη «Δημοκρατία της Έκτακτης Ανάγκης». Ο πρωθυπουργικός συνομιλητής Φαήλος Κρανιδιώτης τα λέει κι αυτός, αλλά στο πολύ πιο γλαφυρό, ορίστε πάρτε ένα άρθρο του Συντάγματος για πρόσχημα και καταλύστε το για όσο χρειαστεί.
Και σίγουρα όσο έχουν αμολυθεί τα μαύρα σκυλιά στους δρόμους και αλωνίζουν ολοένα και πιο προκλητικά, ολοένα και πιο ασύστολα, το να γίνει με την οποιαδήποτε αφορμή ένα γενικευμένο μπραφ και να αρχίζουμε να σφάζουμε οι μεν τους δε για κάνα δυο μερόνυχτα, κάθε άλλο παρά με επιστημονική φαντασία μοιάζει πια.
Και να μην έρθει τότε η συνταγματικοφανής χουντίτσα να βάλει λίγο τάξη; Να έρθει. Όλοι θα την δεχτούν με αγαλλίαση. Στα Νέα, το Βήμα, την Καθημερινή και το Protagon η άφιξή της θα γίνει δεκτή περισσότερο ως αναγκαίο καλό παρά ως αναγκαίο κακό. Η υπόμνηση πάντως πως θα χρειαστεί η χουντίτσα να έχει σύντομη διάρκεια και να γίνουν σεβαστές οι προβλέψεις του Συντάγματος, θα συνοδεύει κάθε σωστό εντιτόριαλ.
Οι ευθύνες θα διαμοιραστούν στη μέση: η παλαβή Αριστερά δια της μεταπολιτευτικής ιδεολογικής της ηγεμονίας μπόλιασε με ανομία το έδαφος, με αποτέλεσμα όταν σε αυτό βγήκαν και τα φυτά του ακροδεξιού χώρου η σύγκρουση να είναι αναπόφευκτη. Καταδικάζαμε τη βία από οπουδήποτε κι αν προέρχεται και δεν μας ακούγατε και μας λοιδορούσατε; Τώρα φάτε τα αποτελέσματά της. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θα εκδώσουν καμία γεμάτη ανησυχία και νουθεσίες ανακοίνωση, αλλά, στην Ευρώπη που έχτισαν, το βασικό τους ζητούμενο θα είναι η επίπτωση που θα έχει το νέο καθεστώς στο κοινό μας νόμισμα. Εφόσον βέβαια θα είναι ως τότε ακόμα κοινό μας. Μπορεί πάλι να χρησιμοποιηθεί και ως άλλοθι για να μας πετάξουν έξω. Θα πουλήσουν και δημοκρατία έτσι.
Τίποτα από όλα αυτά δεν θα συμβεί βέβαια, γιατί το είπα και στην αρχή: προσπαθώ να ερμηνεύσω την Ιστορία διαβάζοντας την τωρινή της σελίδα και μόνο. Με τα τωρινά της εργαλεία προβλέπω τα μελλούμενα. Τρίχες λοιπόν προβλέπω. Τα πράγματα εξελίσσονται πάντα με τρόπο διαφορετικό από ό,τι περιμένουμε (εκτός αν είμαστε κομμουνιστές ή νεοφιλελεύθεροι). Όπως όμως και αν εξελιχθούν, το γεγονός παραμένει πως αν η οικονομική κρίση μας βρήκε σε κατάσταση άρνησης μία φορά, η έξοδος των μαύρων σκυλιών στους δρόμους μας βρίσκει σε κατάσταση άρνησης πενήντα.Από το «Δεν είναι τόσο επικίνδυνοι ώστε να αντιδράσουμε» ως το «Είναι πάρα πολύ επικίνδυνο τώρα πια να αντιδράσουμε» είναι μια αδράνεια δρόμος. Ένας δρόμος μερικών ημερών, βδομάδων, μηνών. Όχι παραπάνω. Και άσχετα με το τι κάνει ο καθένας από μας, η αδράνεια θεσμών, φορέων, κομμάτων -και δη αριστερών κομμάτων- είναι εξίσου και περισσότερο εφιαλτική.
Όσο για την αδράνεια του κράτους, θα μπορούσα μέχρι πρότινος να δεχτώ -και να υπερασπιστώ ακόμη- την άποψη περί ανεκτικότητας της δημοκρατίας (ανεκτικότητας ίσως μαζοχιστικής, ίσως όμως και ενδεικτικής του ανώτερου ήθους της ως πολιτεύματος). Πλέον είναι προφανές πως τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά με τα οποία αντιμετωπίζει όσους φορούν κουκούλες και όσους βάζουν γκαζάκια από την μία, κι όσους μαχαιρώνουν και τραμπουκίζουν με την ελληνική σημαία στο χέρι ως όπλο από την άλλη, είναι ενδεικτική άλλων πραγμάτων.
Θα μπορούσε η Χρυσή Αυγή να είχε βγει εγκαίρως εκτός νόμου, με το εγκαίρως να είναι ας πούμε, αν όχι από παλιότερα, πάντως σε έσχατη λύση όταν τα γκάλοπ άρχισαν να δείχνουν πως μπαίνει στη Βουλή; Θα μπορούσε. Καλή θέληση να υπήρχε και θα μπορούσε. Από τα σώματα ασφαλείας τουλάχιστον -η δράση των οποίων καθορίζει και σε μεγάλο βαθμό το ποιό έγκλημα εξιχνιάζεται και ποιό όχι- μόνο τέτοια θέληση δεν έχει επιδειχθεί. Οι δεσμοί άλλωστε ένστολου κράτους και δήθεν αντισυστημικού παρακράτους είναι εντονότατοι. Μπορεί να φανταστεί κανείς αντίστοιχη ακροαριστερή οργάνωση που θα είχε τέτοιο παρελθόν καταγεγραμμένης βίας και η οποία θα είχε την αντιμετώπιση νόμιμου πολιτικού κόμματος; Όχι. Ναι, αλλά δεν θα ωρυόταν η ΧΑ αν την απέκλειαν απ΄ τις εκλογές; Θα ωρυόταν. Αλλά θα ωρυόταν μια ιστορία που ως τότε αφορούσε λίγους. Που εν πάση περιπτώσει το πόσους πολλούς αφορούσε πλέον στην Ελλάδα που έσωσε ο Γιώργος Παπανδρέου δεν θα είχαμε την ευκαιρία να το μάθουμε.
Αλλά τελικά δεν μας ενοχλούσε και τόσο να το μάθουμε. Και όχι, δεν τα βάζω με την αφορμή, αντί για την αιτία. Γιατί πέραν του πόσο φασίστας είναι ο καθένας, έχει τεράστια σημασία το αν του απενοχοποιείς τον φασισμό ως θεωρία και πράξη, έχει τεράστια σημασία το αν του λες, οκ ανερμάτιστε απολιτίκ καταναλωτή, είναι κι αυτή μια επιλογή σου, θεμιτή προς πολιτική κατανάλωση όπως όλες οι άλλες.
Αντιγράφω από έναν καλό φίλο: «όσο δεν κατανοούμε ότι και “η ερμηνεία και η ανάλυση” είναι οι ίδιες καταστατικές μιας κοινωνικής συνθήκης – επομένως οφείλουν να ανακαλύπτουν τη συγχρονικότητα του λόγου τους αλλά και να δημιουργούν το αύριο, θα παραμένουμε εγκλωβισμένοι σε βολικά παραμύθια που εξηγούν τα πάντα αλλά δεν αλλάζουν τίποτα». Ίσως δηλαδή όλη αυτή η μεμψιμοιρία και ο πεσιμισμός να λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Ίσως όσο μιλάμε για το ενδεχόμενο να έχουμε νεκρούς στους δρόμους, πολιτειακές εκτροπές κλπ, αντί να προειδοποιούμε, να συνεισφέρουμε στη δημιουργία ενός χειρότερου αύριο. Ωστόσο δεν μπορούμε νομίζω και να συνεχίσουμε να καμωνόμαστε ότι είναι υπερβολικό να ασχολούμαστε τόσο με τα τάγματα εφόδου.
Μέσα στα πάρα πολλά πράγματα για τα οποία ντρέπομαι στη ζωή μου, εξέχουσα θέση καταλαμβάνει πια ότι «επί των ημερών μου», ότι «στη βάρδια μου», οι φασίστες βγήκαν και βρώμισαν τη ζωή μας και την Ιστορία μας. Είναι επιτακτική ανάγκη να πολεμηθεί η ιδεολογία τους και οι πρακτικές τους. Είναι ήδη αργά. Ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην είναι πολύ αργά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου