Άμεση δημοκρατία και στρατευμένη δημοσιογραφία

 

του Γιώργου Πλειού*

 

Το δημοψήφισμα που θα λάβει χώρα στις 5 Ιουλίου του 2015 είναι το πρώτο μετά από 41 χρόνια και το δεύτερο μετά τη μεταπολίτευση. Εκείνο του 1974 έλυσε το πολιτειακό ζήτημα και έτσι η βασιλευόμενη δημοκρατία πέρασε στην ιστορία δίνοντας τη θέση της στη (προεδρευόμενη) Δημοκρατία. Αυτό που θα γίνει σε τρεις μέρες τυπικά θα απαντήσει στην πρόταση των δανειστών για την εκκρεμούσα(;) συμφωνία.

Στην πραγματικότητα όμως θα καθορίσει όχι αν, αλλά πώς θα πορευτεί η χώρα στην ευρωζώνη και την Ε.Ε., ποια θα είναι η θέση της σε μια ιεραρχία πλούτου, δύναμης και δικαιωμάτων των κρατών - μελών της. Όσοι φαντάζονταν τη δεύτερη μεταπολίτευση ως εσωτερική υπόθεση μάλλον έκαναν λάθος. Είναι μια εσωτερική υπόθεση που διαμορφώνεται από τις εξωτερικές σχέσεις της χώρας με τα άλλα μέλη της ευρωζώνης. Σε κάθε περίπτωση και η μετάβαση προς τη δεύτερη μεταπολίτευση γίνεται με μια διαδικασία άμεσης δημοκρατίας.

Επίσης είναι το πρώτο δημοψήφισμα που γίνεται με όρους τηλεδημοκρατίας. Όλη η πληροφόρηση μεσολαβείται κατ’ εξοχήν από τα ΜΜΕ, ιδιαίτερα από τη ραδιοτηλεόραση και διαδίκτυο. Στο διαδίκτυο εκφράζονται όλοι χωρίς κανόνες γι’ αυτό είναι η άγρια Δύση των ΜΜΕ, και είναι ενδεικτικό ποιος κυριαρχεί εκεί.

Σε ό,τι αφορά τα παραδοσιακά ΜΜΕ, επειδή στη χώρα μας η δημοσιογραφία ήταν πάντα εξαρτημένη πολιτικά, οι δημοσιογράφοι έχουν φορτωθεί στις πλάτες τους, εκούσια ή όχι, μεγάλο βάρος της πολιτικής προπαγάνδας του «ναι» ή του «όχι» σ’ αυτήν την αμεσοδημοκρατική διαδικασία. Όμως η σύγκρουση ανάμεσα στην πολιτικά εξαρτημένη, στρατευμένη δημοσιογραφία και την άμεση δημοκρατία παράγει όχι μόνο μια πρωτόγνωρη πολιτικοποίηση των ΜΜΕ αλλά και μια πρωτόγνωρη ένταση.

Σε κάθε περίπτωση η διενέργεια του δημοψηφίσματος, από τη μια, έστω και δύσκολα ίσως καθιερώσει έμπρακτα μια διαδικασία άμεσης δημοκρατίας. Όμως η παραβίαση των κανόνων αμεροληψίας σε μια αμεσοδημοκρατική διαδικασία ίσως βλάψει ανεπανόρθωτα όχι μόνο την αξιοπιστία των ΜΜΕ, αλλά και αυτή την ίδια την ιδέα του δημοψηφίσματος και της άμεσης δημοκρατίας, ή να την ναρκοθετήσει με μια εκρηκτική ατμόσφαιρα.

*Ο Γιώργος Πλειός είναι καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών

Πηγή: ΑΠΕ