Τάσος Τσακίρογλου
Αναμφίβολα σε μια εποχή μαζικής λήθης και ιστορικού αναθεωρητισμού από εκείνους που θεωρούν τους εαυτούς τους απόγονους του φασισμού και του ναζισμού, το θέμα της ιστορικής μνήμης αποτελεί βασική προτεραιότητα και καθήκον.
Ο... αφορισμός του Μίλαν Κούντερα πως «ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη», μας υπενθυμίζει πως στο στόχαστρο της κάθε εξουσίας βρίσκεται η ιστορική μνήμη και ότι η επιβολή της λήθης είναι σημαντικό όπλο στη φαρέτρα της κάθε εξουσίας.
Το γράψιμο και το ξαναγράψιμο της ιστορίας από τους νικητές αποτελεί κάτι κοινό, το οποίο συντελεί στη διαμόρφωση των εθνικών μύθων –συνήθως ηρωικών– αλλά και στην καταστροφή της αμφισβήτησης και των προοπτικών για αλλαγή. Βέβαια, στον αντίποδα, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν έγραφε ότι μπορεί η ιστορία να γράφεται από τους νικητές, αλλά σε βάθος χρόνου τα ιστορικά κέρδη στο πεδίο της γνώσης προέρχονται από τους ηττημένους. Και αυτό αφορά τη λεγόμενη «αριστερή μελαγχολία» που προέκυψε από τις ιστορικές ήττες εξεγέρσεων και επαναστάσεων τους τελευταίους δύο αιώνες.
Ο... αφορισμός του Μίλαν Κούντερα πως «ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη», μας υπενθυμίζει πως στο στόχαστρο της κάθε εξουσίας βρίσκεται η ιστορική μνήμη και ότι η επιβολή της λήθης είναι σημαντικό όπλο στη φαρέτρα της κάθε εξουσίας.
Το γράψιμο και το ξαναγράψιμο της ιστορίας από τους νικητές αποτελεί κάτι κοινό, το οποίο συντελεί στη διαμόρφωση των εθνικών μύθων –συνήθως ηρωικών– αλλά και στην καταστροφή της αμφισβήτησης και των προοπτικών για αλλαγή. Βέβαια, στον αντίποδα, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν έγραφε ότι μπορεί η ιστορία να γράφεται από τους νικητές, αλλά σε βάθος χρόνου τα ιστορικά κέρδη στο πεδίο της γνώσης προέρχονται από τους ηττημένους. Και αυτό αφορά τη λεγόμενη «αριστερή μελαγχολία» που προέκυψε από τις ιστορικές ήττες εξεγέρσεων και επαναστάσεων τους τελευταίους δύο αιώνες.
Η Αριστερά, οι αντιφασίστες, οι προοδευτικοί και δημοκράτες ιστορικοί είναι εκείνοι που έχουν προσφέρει τα μέγιστα στην κατανόηση των αιτίων για την άνοδο του φασισμού και του ναζισμού και έχουν τοποθετήσει αυτά τα κινήματα στο ιστορικό τους πλαίσιο. Ενα (μικρό μόνο) μέρος αυτής της κατακτημένης γνώσης έχει κατορθώσει να περάσει στα σχολικά εγχειρίδια και αυτό με τρόπο αποσπασματικό και ξεκομμένο. Γι’ αυτό και οι νέες γενιές κινδυνεύουν να αποκοπούν εντελώς από την εμπειρία του Ολοκαυτώματος, της γενοκτονίας και της μαζικής καταστροφής που αντιπροσώπευαν αυτά τα κινήματα.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει στις τάξεις της δύο ειδών πολιτικούς. Από τη μια συνειδητούς αναθεωρητές που προσεγγίζουν τα μεγάλα γεγονότα του εικοστού αιώνα (φασισμός, ναζισμός, κομμουνισμός, δικτατορία στην Ελλάδα) υπό το πρίσμα της ακροδεξιάς αφήγησης και του αντικομμουνισμού, όπως οι προερχόμενοι από τον ΛΑΟΣ Βορίδης, Γεωργιάδης και Πλεύρης και εν μέρει ο Σαμαράς. Από την άλλη, νεόκοπους φιλελεύθερους και νεοφιλελεύθερους που αντιμετωπίζουν αυτά τα ρεύματα είτε με τους εθνικιστικούς μύθους της «τρισχιλιετούς ιστορίας» του ελληνισμού με «ολίγη» από ορθοδοξία, όπως η κυρία Κεραμέως, είτε ανιστορικά, α-νόητα και με έναν ασυνάρτητο μεταμοντερνισμό που τα αφυδατώνει και τα διαστρέφει ριζικά, όπως η κυρία Μιχαηλίδου με τον «εθελοντισμό» της.
Ο ίδιος ο Χίτλερ αρνιόταν την ιστορική μνήμη και πίστευε στη συλλογική λήθη. Σε έναν λόγο του προς τους ανώτερους αξιωματικούς της Βέρμαχτ στις 22 Αυγούστου 1939, αφού αναφέρθηκε στη σημασία του «ζωτικού χώρου» και τον φονικό χαρακτήρα του επερχόμενου πολέμου, τελείωσε με ένα ρητορικό ερώτημα για να τους καθησυχάσει: «Και άλλωστε ποιος θυμάται σήμερα την εξολόθρευση των Αρμενίων;».
Οι εθνικιστές, οι φασίστες και οι ακροδεξιοί σήμερα προσπαθούν να δημιουργήσουν μια υγειονομική ζώνη και να απομονώσουν τις ιδέες τους από τα ιστορικά εγκλήματα που διέπραξαν οι πολιτικοί τους πρόγονοι. Κάθε αναφορά στην ιστορία που αφήνει απ’ έξω τις έννοιες του φασισμού και του ναζισμού, όπως στο μήνυμα της υπουργού Παιδείας για την 28η Οκτωβρίου, στο οποίο υπήρχε αναφορά μόνο στη χιμαιρική έννοια του «λαϊκισμού», βοηθά και συμβάλλει στην προσπάθεια να επιβληθεί η λήθη και να συγκαλυφθούν τα εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει στις τάξεις της δύο ειδών πολιτικούς. Από τη μια συνειδητούς αναθεωρητές που προσεγγίζουν τα μεγάλα γεγονότα του εικοστού αιώνα (φασισμός, ναζισμός, κομμουνισμός, δικτατορία στην Ελλάδα) υπό το πρίσμα της ακροδεξιάς αφήγησης και του αντικομμουνισμού, όπως οι προερχόμενοι από τον ΛΑΟΣ Βορίδης, Γεωργιάδης και Πλεύρης και εν μέρει ο Σαμαράς. Από την άλλη, νεόκοπους φιλελεύθερους και νεοφιλελεύθερους που αντιμετωπίζουν αυτά τα ρεύματα είτε με τους εθνικιστικούς μύθους της «τρισχιλιετούς ιστορίας» του ελληνισμού με «ολίγη» από ορθοδοξία, όπως η κυρία Κεραμέως, είτε ανιστορικά, α-νόητα και με έναν ασυνάρτητο μεταμοντερνισμό που τα αφυδατώνει και τα διαστρέφει ριζικά, όπως η κυρία Μιχαηλίδου με τον «εθελοντισμό» της.
Ο ίδιος ο Χίτλερ αρνιόταν την ιστορική μνήμη και πίστευε στη συλλογική λήθη. Σε έναν λόγο του προς τους ανώτερους αξιωματικούς της Βέρμαχτ στις 22 Αυγούστου 1939, αφού αναφέρθηκε στη σημασία του «ζωτικού χώρου» και τον φονικό χαρακτήρα του επερχόμενου πολέμου, τελείωσε με ένα ρητορικό ερώτημα για να τους καθησυχάσει: «Και άλλωστε ποιος θυμάται σήμερα την εξολόθρευση των Αρμενίων;».
Οι εθνικιστές, οι φασίστες και οι ακροδεξιοί σήμερα προσπαθούν να δημιουργήσουν μια υγειονομική ζώνη και να απομονώσουν τις ιδέες τους από τα ιστορικά εγκλήματα που διέπραξαν οι πολιτικοί τους πρόγονοι. Κάθε αναφορά στην ιστορία που αφήνει απ’ έξω τις έννοιες του φασισμού και του ναζισμού, όπως στο μήνυμα της υπουργού Παιδείας για την 28η Οκτωβρίου, στο οποίο υπήρχε αναφορά μόνο στη χιμαιρική έννοια του «λαϊκισμού», βοηθά και συμβάλλει στην προσπάθεια να επιβληθεί η λήθη και να συγκαλυφθούν τα εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου