Η «αριστερή μελαγχολία»

 

Γιώργος X. Παπασωτηρίου 

Στη μελέτη του για τον Μπωντλαίρ, ο Μπένγιαμιν αναφέρεται στην «αριστερή μελαγχολία» του επαναστάτη ψευτο-διανοούμενου, που δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες για ριζική αλλαγή στο παρόν. Με άλλα λόγια η «αριστερή μελαγχολία» αντιπροσωπεύει μια άρνηση να συμφιλιωθεί κανείς με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του παρόντος.

Ο Μπένγιαμιν παρουσιάζει την εικόνα του αγγέλου της ιστορίας, βασισμένη στον πίνακα του Klee, Angelus Novus. Ο άγγελος της ιστορίας ωθείται από μια θύελλα προς μια καθορισμένη κατεύθυνση, προς το μέλλον. Η θύελλα αυτή είναι  τόσο δυνατή που παγιδεύει τα φτερά του αγγέλου και δεν του επιτρέπει να τα κλείσει, δηλαδή να σταματήσει την προκαθορισμένη και ιλιγγιώδη πορεία της ιστορίας προς το μέλλον. Σε αυτή την αλληγορία ο Μπένγιαμιν μας προτείνει  να τραβήξουμε το φρένο της ιστορίας, να σταματήσουμε αυτή την κίνηση που οδηγεί στην καταστροφή και να δώσουμε ριζικές λύσεις τώρα.

Εάν η αριστερά δεν διατυπώσει με σαφήνεια τους στόχους της, θα πάψει να παίζει το ρόλο μιας απελευθερωτικής εναλλακτικής λύσης και θα καταστεί μια απατηλή εναλλακτική λύση στο σύστημα της αγοράς. Γι’ αυτό η αριστερά οφείλει να δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως ποιος είναι ο άνθρωπος, ποια η αλήθεια, και ποιο το νόημα της επανάστασης που θα μετατρέψει τον άνθρωπο σε υποκείμενο της ιστορίας. Να μπορεί να δει την κρίση ως ιστορική ευκαιρία για να δημιουργήσει μια νέα πολιτική, νέες κοινωνικές σχέσεις, νέο τρόπο σκέψης και νέες μορφές πολιτικής συστράτευσης. Η αριστερά δεν μπορεί να εμμένει στην εξαπάτηση ή στην συγκυρία γιατί έτσι χάνει την απελευθερωτική της δύναμη.

Σε αυτή την μεταηρωική εποχή κάθε άνθρωπος οφείλει να αποτινάξει το φόβο και να μετατραπεί σε υποκείμενο. Στην «Φαινομενολογία του Πνεύματος», κύριος του εαυτού του είναι εκείνος που δεν φοβάται να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του, είναι πρόθυμος να πεθάνει για την ελευθερία του. Αντίθετα, ο σκλάβος τρέμει για τη ζωή του και δέχεται, προκειμένου να παραμείνει ζωντανός, το καθεστώς του δούλου. Η δράση είναι η θεραπεία για κάθε είδους φόβο. Όπου ως δράση εννοούμε την Κίνηση προς το αντικείμενο του φόβου. Προς το παρόν ωστόσο όλοι πλέουμε ακυβέρνητοι στο πέλαγος του φόβου, αθύρματα και θύματα της κρίσης. Ζητείται, συνεπώς, οδηγός…

artinews.gr