H σημειολογία στην καθημερινή ζωή των Αριστερών

Κατέ Καζάντη

«Δεν πρέπει να επιθυμούμε τα αγαθά που έχουν οι πλούσιοι,
πρέπει να τα αηδιάζουμε, να κάνουμε να αηδιάζουν
και οι ίδιοι ακόμα μ’ αυτά» (Louis Scutenaire)

H οραματική πολιτική είναι μελλοντολογία, όχι αστρολογικής αλλά πολιτικής φύσεως, με θετικό πρόσημο: έχει να κάνει με μια φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας, με έναν μετασχηματισμό δηλαδή που ήδη έχει συμβεί στο φαντασιακό, με έναν μετασχηματισμό που όντως υπάρχει ακόμα και εν αναμονή της πραγμάτωσής του.
H οραματική πολιτική έχει να κάμει με τους όρους του μέλλοντος που θες να φτιάξεις όχι μοναχά για τους φυσικούς σου απογόνους αλλά και για τον συνάνθρωπο. Προείκασμα αυτού του μελλοντικού κόσμου είναι οι όροι με τους οποίους, στο βαθμό του επιτρεπτού, διαμορφώνει κάποιος/α τη ζωή του στον ήδη υπάρχοντα κόσμο. Το δίκιο με το οποίο φέρεσαι τώρα, ας πούμε στον εργάτη, αν διαθέτεις μέσα παραγωγής και είσαι εργοδότης, είναι μια κάποια βάση για τον μέλλοντα κόσμο του τέλους της εκμετάλλευσης. Ή πώς διαχειρίζεσαι, σε χρόνο παρόντα, τη θέση εξουσίας, αν συμπεριλαμβάνεις στην απόφασή σου τον Άλλον, ως θέση και ιδέα, ή φέρεσαι μονοκρατορικά, αποτελεί, επίσης, μια κάποια βάση για τρόπο που οραματίζεσαι μελλοντικούς μετασχηματισμούς.
Αυτό που βλέπει ο διπλανός στο σήμερα αποτελεί, μάλλον ασφαλές, εχέγγυο αλήθειας για το μέλλον. Η δε ιδεολογία περνά μέσα από τους κώδικες ενός συνόλου σημείων συμπεριφοράς, μέσα δηλαδή από τα πράγματα που κάνει, ή που παραλείπει εμφαντικά να κάνει, η καθεμιά και ο καθένας. Είναι οι γνωστές, αλτουσεριανού τύπου, θεωρητικές πράξεις, εκείνες οι μικρές σημειολογικές κινήσεις που απηχούν εσώτατες αλήθειες. Όπως, επί παραδείγματι, τους βαθμούς της αλλοτρίωσης καθεμιάς/νος που αυτοπροσδιορίζεται αριστερή/ός.
Έτσι, στο εδώ και στο τώρα: μπορεί ένας/μία πολιτικός της κομμουνιστικής αριστεράς να εμπιστεύεται, για τα παιδιά του, το εκπαιδευτικό έργο ιδιωτικών σχολείων, εκείνων μάλιστα που ανήκουν στη δικαιοδοσία ιμπεριαλιστικού κράτους; Μπορεί αριστερός/η πρώην υπουργός/ίνα να νοσηλεύεται σε ιδιωτικά θεραπευτήρια, αγνοώντας το Εθνικό Σύστημα Υγείας; Μπορεί έτερος/η, σε κρίσιμη ιστορική συγκυρία χειμαζόμενης χώρας, να δίδει συνεντεύξεις εξωπολιτικές, προς τέρψι των οπαδών του λάιφ στάιλ, στα πιο διάσημα ανά τον κόσμο περιοδικά, εκείνα που άλλο δεν κάνουν από το να αναπαράγουν, στερεοτυπικά, συστημικούς ρόλους; Μπορούν, επίσης, αριστερές/οί να διακόπτουν σε προορισμούς σύμβολα της χλιδής, τους οποίους ούτε από μακριά δύνανται να δουν οι προλετάριοι; Ή μπορούν να αναπαράγουν εθιμοτυπικές συμπεριφορές -εκκλησιασμοί, περιφορές εικόνων, παραστάσεις σε ποικίλες επετείους κ.ο.κ.-, κανακεύοντας την επονομαζόμενη κοινή γνώμη, δίχως καν να αναρωτιούνται εάν τούτη θέλγεται όντως από δαύτες;
Ψιλά γράμματα, θα έλεγε κανείς. Αλλά, ως γνωστόν, οι παγίδες, η ίδια η ουσία του πράγματος δηλαδή, στα ψιλά γράμματα κρύβεται. Διότι, κι εδώ, όπως και αλλού, η πολιτική των σημείων είναι ταυτόχρονα και πολιτική ουσίας. Υπό κανονικές συνθήκες, ένας/μία αριστερός/η θα έπρεπε να βδελύσσεται τον πλούτο και τα παρελκόμενα προϊόντα του. Θα έπρεπε, αφ΄ ης στιγμής ομνύει στο δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης ή της υγείας, να παραδειγματίζει τους αλλοτριωμένους με την προσωπική του στάση εμπιστοσύνης. Θα έπρεπε να αποτάσσεται κάθε λογής συστημισμό -εγχώριων, παριζιάνικων κ.ο.κ.- ΜΜΕ, καταγγέλλοντας τον. Αλλά επειδή όλοι/ες τυγχάνουν θνητοί, άρα ευεπίφοροι στην αλλοτρίωση, να ποθείς συστημικές απολαύσεις και να καμαρώνεις την εικόνα σου σε λάιφ στάιλ εκδοχές είναι και συνηθισμένο και, ίσως, συγχωρητέο. Να μην κατανοείς, όμως, ότι οι λεγόμενες “ανθρώπινες συμπεριφορές” και η μικρής κλίμακας ηθική, η οποία σου επιτρέπει ή δεν σου επιτρέπει να αβαντάρεις το σύστημα που πολεμάς, αποτελούν μορφές ενσυναίσθησης, είναι, μάλλον βαθιά, προβληματικό. Διότι δεν είναι μόνο που περιμένει στη γωνία ο αντίπαλος, να αποδείξει πόσο του μοιάζεις τελικά. Είναι που, με τούτα και μ’ εκείνα, διαμορφώνονται η κουλτούρα και ο πολιτισμός. Να δείχνεις από τα πάνω ότι εμπιστεύεσαι το σχολείο της γειτονιάς, το ΕΣΥ, το εναλλακτικό περιοδικό ή το μικρομεσαίο, ανώνυμο, οικογενειακό ξενοδοχείο, είναι από τα πλέον βασικά σήματα που χρειάζεται να αποσταλούν στην κοινωνία ώστε, σιγά σιγά, να εξέλθει από το φαύλο κύκλο των πλασματικών αναγκών που υπαγορεύει η καπιταλιστική συνθήκη. Να μην πριμοδοτείς, δηλαδή, και να μην διαφημίζεις εμμέσως με το παράδειγμά σου την περιώνυμη και ήδη πολυδιαφημισμένη “ιδιωτική πρωτοβουλία”, σε κάθε της μορφή, κι ας έχεις τους οβολούς για να το κάμεις, αποτελεί πολιτική πράξη μείζονος σημασίας.
Διότι το λαϊκότροπο με “τον παρά μου και την κυρά μου” δεν αποτελεί πολιτικό άλλοθι. Οι πληβείοι κατατάσσουν στις αλλοτριωμένες συνειδήσεις όσες/ους υποκύπτουν στα άνωθεν επιβαλλόμενα πρότυπα. Ο δε αριστερός ανθρωπότυπος, αυτός που δεν υποκύπτει στις σειρήνες της καπιταλιστικής χλιδής, καλλιεργείται ως αντιπαράδειγμα στην πράξη.

ARTI NEWS