Το «φαινόμενο Ανδρέας» δεν περιγράφεται ουτε αναλύεται στο πλαίσιο μιας στήλης. Αδρομερώς, λοιπόν, κάποιες επισημάνσεις οι οποίες αιτιολογούν τον χαρακτηρισμό «μεγάλος αντιφατικός».
Πολεμήθηκε, λοιδορήθηκε, συκοφαντήθηκε αλλά και υμνήθηκε όσο κανένας άλλος ηγέτης της μεταπολεμικής ιστορίας του τόπου. Γι αυτό και τόσα χρόνια μετά τον θάνατό του ο Ανδρέας Παπανδρέου βρίσκεται ιδιοτύπως αλλά σταθερά στο προσκήνιο.
Οι επίγονοί του «τρώνε τη σκόνη του» παρ΄ότι παρόντες στην πολιτική σκηνή ή μονίμως στο περιθώριο, όπως ο Σημίτης με τον οποίο ασχολούνται μονάχα κανά δυό ντελίβερι μπόις της «εκσυγχρονιστικής» προπαγάνδας.
Το «φαινόμενο Ανδρέας» δεν περιγράφεται ουτε αναλύεται στο πλαίσιο μιας στήλης. Αδρομερώς, λοιπόν, κάποιες επισημάνσεις οι οποίες αιτιολογούν τον χαρακτηρισμό «μεγάλος αντιφατικός»:
• Επιφανής πανεπιστημιακός και σημαντικός οικονομολόγος διεθνούς φήμης, επιχείρησε σημαντικές τομές ,αλλά δεν κατάφερε να μεταμορφώσει οικονομικά την Ελλάδα ούτε πολλώ μάλλον να προωθήσει τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της.
Όμως αστοχούν όσοι διατείνονται ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε παραλάβει μια δυναμική οικονομία και παρέδωσε μια προβληματική χώρα. Πάσχουσα οικονομία είχε παραλάβει, με δομικά προβλήματα και επισφαλές μέλλον. Κι ένα κράτος μονόφθαλμο, αναξιόπιστο και άρρωστο.
Ακριβώς την κατάσταση αυτή περιγράφει ο Ευάγγελος Αβέρωφ το 1981, λίγο πριν από τις εκλογές, στην «απόρρητη έκθεσή» του προς τον τότε πρωθυπουργό, Γεώργιο Ράλλη.
Είχε δίκιο ο Παπανδρέου όταν μιλούσε για τα «γυάλινα πόδια» της οικονομίας και την εν γένει κατάστασή της. Όμως ο,τι επιχείρησε, ελάχιστα απέδωσε.
Βιαστικές κοινωνικοποιήσεις προβληματικών επιχειρήσεων, ασθμαίνουσα και κάπως ιλαρή προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η αισχροκέρδεια στην διακίνηση αγροτικών προϊόντων και ,φυσικά, απόλυτη στήριξη-οικονομική και άλλη- στους αγροτικούς συνεταιρισμούς,οι οποίοι κατέστησαν εστίες άπειρων διορισμών και σκανδάλων.
Αλλωστε, κάπως έτσι σπαταλήθηκαν τα χρήματα από τα περίφημα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα), τα οποία όντως είχε διεκδικήσει με πείσμα ο Ανδρέας Παπανδρέου. Υπάρχει και σχετική αναφορά επ΄αυτού, σε βιβλίο της Μάργκαρετ Θάτσερ, σχετικά με την επιμονή και την σκληρή διαπραγμάτευση του Ελληνα πρωθυπουργού.
Με άλλα λόγια, καλές προθέσεις αλλά ισχνά ή καταστροφικά αποτελέσματα. Και πάντως αναντίστοιχα σχεδιασμών και προσδοκιών. Αποτελέσματα που φάνηκαν αργότερα, καθώς οι αυξήσεις μισθών και ορισμένες ριζοσπαστικές επιλογές του πρώτου καιρού ( ΕΣΥ, αλλαγές στο Οικογενειακό Δίκαιο κ.α.) έκλεβαν την παράσταση και δημιουργούσαν κλίμα ευφορίας.
Όχι, δεν παρέδωσε «καμένη γή» το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά ούτε και μια ανθούσα οικονομία. Τα υπαρκτά προβλήματά της τα είχε επισημάνει ο ίδιος (π.χ. για το Χρέος ), ενώ είχε καταβάλει προσπάθειες να περιοριστούν οι μισθολογικές ανισότητες( επίθεση στα «ρετιρέ» του δημόσιου τομέα )και να αναχαιτιστούν οι συνδικαλιστικές ακρότητες (άρθρο 4).
Ο οξυδερκής πολιτικός κατάλαβε ότι χρειαζόταν επειγόντως συμμάζεμα. Όμως δεν στάθηκε δυνατό να το επιχειρήσει, παρ΄ότι ξαναπήρε τις εκλογές μετά την τριετία Μητσοτάκη.
Η υγεία του ήταν ήδη επισφαλής και μοιραία-κυριολεκτικώς- η παράδοση της αρχηγίας και της πρωθυπουργίας στον αρχιερέα της διαπλοκής, τον Κ. Σημίτη. Τότε δόθηκε η χαριστική βολή στην οικονομία, με την εγκληματική ένταξη της ανέτοιμης χώρας στην Ευρωζώνη.
• Το 1981 ο Παπανδρέου παρέλαβε ένα κράτος πάσχον και μονόφθαλμο. Ηταν ένα κράτος-δημιούργημα μετεμφυλιακό, άδικο και εκδικητικό προς τους αλλοδόξους. Το ΠΑΣΟΚ προσπάθησε να διαχειριστεί ένα κράτος αρτηριοσκληρωτικό, ξένο προς τους νέους κυβερνήτες και καχύποπτο.
Επιχείρησε να το αλλάξει (π.χ. αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, νέο αίμα στον κρατικό μηχανισμό κ.α.). Ομως το μόνο που κατάφερε ήταν να διατηρήσει ανέπαφη την δομή του και να εξελιχθεί σε κράτος των νέων ημετέρων σε όλους τους τομείς.
Και το χειρότερο; Το ριζοσπαστικό ΠΑΣΟΚ εξελίχθηκε σε πλήρως καθεστωτικό κόμμα και σε θερμοκήπιο ποικίλων σκανδάλων. Η κατάσταση είχε ξεφύγει κάθε έλεγχο, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Πάντως ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου, που ως πρωθυπουργός είχε ασφαλώς την πολιτική ευθύνη για τα σκανδαλώδη της εποχής του (π.χ. σκάνδαλο Κοσκωτά ), ούτε οικονομικά οφέλη προσπορίστηκε ούτε περιουσία κατέλιπεν. Οσο για την συκοφαντική επιχείρηση λάσπης του δυσώνυμου ΄89 (περί πάμπερς κλπ), έπεσε στο κενό.
• Ριζοσπάστης ή λαϊκιστής; Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν συγκροτημένος, ευφυής, διορατικός με εξόχως ριζοσπαστικές θέσεις, ρεαλιστής και φυσικά χαρισματικός στην επαφή του με τον κόσμο.
Ομως τα θετικά αυτά χαρακτηριστικά συνοδοιπορούσαν με αρκετά αρνητικά. Ροπή στις ευκολίες που τροφοδοτούσαν συχνά τον λαϊκισμό και την δημαγωγία, ουτοπικές συλλήψεις και ανεδαφικές επιδιώξεις που τον είχαν αναγκάσει σε παροιμιώδεις κυβιστήσεις (για ΝΑΤΟ,ΕΟΚ κ.α.), καθώς και βιαστικές επιλογές που υπαγόρευε το θυμικό του.
Αυτά τα λίγα για τον Ανδρέα Παπανδρέου. Έναν ηγέτη μεγάλης εμβέλειας που σφράγισε ανεξίτηλα την πορεία της χώρας. Με τα χαρίσματα και τις αντιφάσεις του. Εφ’ ω και «ο μεγάλος αντιφατικός»…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου