ομότιμη καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Keene State College του New Hampshire.
Γιατί το ΝΑΤΟ έχει γίνει τόσο γενικά αποδεκτό στην Ευρώπη από όλα σχεδόν τα μεγάλα πολιτικά κόμματα και, ιδιαίτερα αινιγματικά, από τα σοσιαλδημοκρατικά; Το οικονομικό κόστος του, οι παράνομοι επιθετικοί πόλεμοι, η περιβαλλοντική ζημία και οι κίνδυνοι πυρηνικού αφανισμού φαίνεται να το καθιστούν πρωταρχικό στοιχείο της πλατφόρμας.
Οι καλά ενημερωμένοι πολιτικοί ακτιβιστές είναι απίθανο να πιστεύουν ότι επίκειται εισβολή στην Ελβετία ή τη Δανία. Υπάρχουν σημαντικά κινήματα κατά του ΝΑΤΟ, όπως το Όχι στον Πόλεμο Όχι στο ΝΑΤΟ, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να αντιστρέψουν το κλίμα.
Ορισμένοι λόγοι είναι αρκετά προφανείς. Οι στρατιωτικές διασυνδέσεις των ΗΠΑ με τα ευρωπαϊκά υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτοί οι ισχυροί δεσμοί συνεχίστηκαν, τώρα με έμφαση στο νεοαποκτηθέν φεμινιστικό πρόσωπο του ΝΑΤΟ, την ατζέντα Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια.
Στην παραπάνω φωτογραφία, που τραβήχτηκε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2022 στη Μαδρίτη, απεικονίζονται γυναίκες υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας, από τον Καναδά, τη Νορβηγία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισλανδία, τη Σλοβενία, τη Γερμανία και το Βέλγιο.
Η προώθηση από μακρόν και σε ευρεία κλίμακα έχει πραγματοποιηθεί από ανοιχτά φιλοΝΑΤΟϊκά λόμπι, όπως το Ατλαντικό Συμβούλιο και εθνικές δεξαμενές σκέψης, για παράδειγμα, το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ΗΠΑ), το βρετανικό Βασιλικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και τα αντίστοιχα σε πολλά κράτη. Υπάρχει επίσης η Ένωση Νεολαίας του Ατλαντικού Συμφώνου, ένα δίκτυο εθνικών οργανώσεων νέων επαγγελματιών, φοιτητών και ερευνητών.
Η μυστική οργάνωση Μπίλντερμπεργκ αξιοποιεί τις πολιτικές, οικονομικές, ακαδημαϊκές και δημοσιογραφικές ελίτ των χωρών του ΝΑΤΟ. Η Επιχείρηση Gladio, η Επιχείρηση Paperclip και άλλες έχουν διατηρήσει σταθερούς δεσμούς με στρατιωτικές και μυστικές υπηρεσίες.
Υπήρξαν επίσης συγκαλυμμένες και φανερές παρεμβάσεις σε πολιτικά κόμματα και μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η χρηματοδότηση από τη CIA του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος το 1948 για να νικήσει το Κομμουνιστικό Κόμμα και η ανάμειξη στο Βρετανικό Εργατικό Κόμμα για να ελαχιστοποιηθεί η επιρροή της Επιτροπής για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό. Αυτά άνοιξαν επίσης το δρόμο για το ΝΑΤΟ. Η Ανατολική Ευρώπη διείσδυσε ακόμη πιο εύκολα στο ΝΑΤΟ, μετά την καταστροφή των οικονομικών, πολιτιστικών και επιστημονικών θεσμών της.
Υπήρχαν συνεχείς διαμαρτυρίες κατά των βάσεων του ΝΑΤΟ, ωστόσο οι λιγότερο εκδηλωτικοί συμπαθούντες τους, εκτιμούν το οικονομικό όφελος. Στην αρχή, στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ευρώπη τόσο τα απελευθερωμένα όσο και τα κατεχόμενα έθνη είδαν ελάχιστη οικονομική δραστηριότητα. Σήμερα η ευρωπαϊκή οικονομία είναι όλο και πιο στρατιωτικοποιημένη, έχοντας αναθέσει σε εξωτερικούς συνεργάτες μεγάλο μέρος της πολιτικής βιομηχανίας της και αντιμετωπίζοντας μείωση της τουριστικής βιομηχανίας της λόγω πανδημιών, διαμαρτυριών από τους ντόπιους κατοίκους και περιβαλλοντικού κόστους.
Σύμφωνα με το δελτίο δεδομένων του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη στη Στοκχόλμη (SIPRI) του 2024, η παραγωγή όπλων έχει αυξηθεί σημαντικά και με ταχείς ρυθμούς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, παρόλο που το ΝΑΤΟ και οι εθνικοί στρατοί εξοπλίζονται επίσης πλουσιοπάροχα με αμερικανικά προϊόντα. Οι πωλήσεις στη Μέση Ανατολή και σε άλλες περιοχές που πλήττονται από τη βία είναι καλές μπίζνες.
Τώρα οι εργαζόμενοι, πολλοί συνδικαλιστές και μερικοί άλλοι, ακόμη και σοσιαλιστές και κομμουνιστές, έχουν ασφαλείς θέσεις εργασίας στις πολεμικές βιομηχανίες και στις αναπτυσσόμενες στρατιωτικές-πολιτικές βιομηχανίες. Όπως έχουν τεκμηριώσει οι Erikssons (Lindy Newlove-Eriksson & Johan Eriksson):
Η αμυντική βιομηχανία υφίσταται ραγδαίες αλλαγές, ιδίως όσον αφορά την ανάπτυξη τεχνολογίας διπλής χρήσης και τη μεταφορά τεχνολογίας μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών τομέων. . . Η θόλωση του διαχωρισμού στρατιωτικού-πολιτικού τομέα είναι ιδιαίτερα αισθητή με την ταχεία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), της ψηφιοποίησης, της δορυφορικής τεχνολογίας, της ολοκληρωμένης κβαντικής, της φωτονικής, των ασύρματων επικοινωνιών υψηλής δυναμικότητας και της δικτύωσης «μεγα-δεδομένων» μέσω 5 G – εξελίξεις που έχουν αναφερθεί ως «τέταρτη βιομηχανική επανάσταση». . .“
Ακριβώς όπως οι στρατιωτικές βάσεις του χρειάζονται τα πάντα, τα ινστιτούτα του ΝΑΤΟ, οι επιχειρήσεις, τα συνέδρια, τα πολεμικά παιχνίδια και η υπερμεγέθης έδρα του στις Βρυξέλλες εξοπλίζονται και συντηρούνται από κάθε είδους επιχείρηση. Πολλές πληροφορίες είναι διαθέσιμες στον ιστότοπο του ΝΑΤΟ- έχει επίσης παρουσία στο YouTube, το LinkedIn, το Facebook, το Instagram και το X (Twitter). Η βάση δεδομένων για τις συμβάσεις του Οργανισμού Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ για το 2023 περιλαμβάνει μόνο παραγγελίες αξίας άνω των 80.000 ευρώ.
Περιλαμβάνει «αναλώσιμα» από μια εταιρεία στο Λουξεμβούργο, μεταφορά σκηνών και εξοπλισμού συνεδριακών κέντρων από το Βέλγιο, χειμερινό ρουχισμό από τη Γαλλία, «αστικό και μηχανολογικό» από την Αλβανία, ιατρικό εξοπλισμό από τη Σουηδία, αδιάβροχες τσάντες από τη Μεγάλη Βρετανία και ανταλλακτικά από προμηθευτές σε πολλές χώρες. Αναμφίβολα, ακόμη και μικρότερες επιχειρήσεις προμηθεύουν ένα ευρύ φάσμα και, όπως στις ΗΠΑ, εξασφαλίζουν την οικονομική επιβίωση των ιδιοκτητών, των εργαζομένων και των κοινοτήτων (βλ. The Trillion Dollar Silencer).
Μια λίστα προσφορών άνω των 800.000 ευρώ περιλαμβάνει δομές ιατρικής περίθαλψης από μια εταιρεία στην Ιταλία, υπηρεσίες εκπαίδευσης (Ολλανδία και Ισπανία) και στρατιωτικές κουκέτες και κουνουπιέρες (Ιταλία και Τουρκία). Αν και οι μεγαλύτερες και στους δύο καταλόγους είναι δαπάνες για όπλα, επιχειρήσεις που συχνά αποτελούν το ζωτικό αίμα -αλλά μάλλον το φονικό αίμα – των κοινοτήτων τους, οι μικρότερες (αλλά όχι ασήμαντες) αγορές μπορούν να επηρεάσουν πολλούς από τους πολίτες και τους εκλεγμένους αντιπροσώπους τους.
Οι επιχειρήσεις εκπαίδευσης και έρευνας του ΝΑΤΟ περιλαμβάνουν αστικά πανεπιστήμια, τα οποία διαθέτουν όλο και περισσότερο στρατιωτικά τμήματα, καθώς και εθνικές στρατιωτικές ακαδημίες. Υπάρχουν ακόμη και προγράμματα εκπαίδευσης σε δημόσια γυμνάσια, π.χ. στη Σουηδία, τη Γερμανία και τη Γαλλία (Δόκιμοι Αμύνης). Επιπλέον, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έχει απευθείας συμβάσεις με πανεπιστήμια και επιστημονικά ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο, ιδίως για την ανάπτυξη όπλων, τη νανοτεχνολογία και τη βιοτεχνολογία.
Το ΝΑΤΟ διαθέτει επίσης πολλά επίπεδα των δικών του εκπαιδευτικών φορέων. Το ένα είναι τα Κέντρα Εκπαίδευσης και Κατάρτισης της Συνεργασίας, σε 34 χώρες μέλη και χώρες εταίρους (δηλ. μη πλήρη μέλη). Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι: στην Ελβετία το Κέντρο Πολιτικής Ασφάλειας της Γενεύης, στο Ισραήλ, τη Στρατιωτική Ιατρική Ακαδημία IDF, στη Σερβία, το Κέντρο Εκπαίδευσης Χημικών, Βιολογικών, Ραδιολογικών και Πυρηνικών Επιστημών, στη Μογγολία, το Κέντρο Επιχειρήσεων Υποστήριξης της Ειρήνης, στη Κολομβία, το Διεθνές Κέντρο Εξουδετέρωσης Ναρκών, στην Ιταλία, το
Διεθνές Ινστιτούτο Ανθρωπιστικού Δικαίου, και στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ακαδημία Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ένα άλλο δίκτυο του ΝΑΤΟ είναι τα 28 Κέντρα Αριστείας, τα οποία είναι “διεθνείς στρατιωτικοί οργανισμοί που εκπαιδεύουν και καταρτίζουν ηγέτες και ειδικούς από χώρες μέλη και εταίρους του ΝΑΤΟ”. Χρηματοδοτούνται σε εθνικό επίπεδο και είναι διαπιστευμένα από το ΝΑΤΟ. Μερικά από αυτά είναι: Συνεργασία ΠολιτώνΣτρατιωτικών, με το ένα από τα δύο στις Κάτω Χώρες,
Διαχείριση κρίσεων και αντιμετώπιση καταστροφών, στη Βουλγαρία, Μοντελοποίηση και προσομοίωση, με το ένα από τα πολλά στην Ιταλία, Στρατηγικές επικοινωνίες, στη Λετονία, Κλιματική αλλαγή και ασφάλεια, στον Καναδά, και Θαλάσσια ασφάλεια, στη Τουρκία. Του τελευταίου ο ρόλος περιγράφεται ως εξής:
[Π]ροσφέρει εμπειρογνωμοσύνη τόσο ως κέντρο ακαδημαϊκής έρευνας όσο και ως (πολυεθνικός) κόμβος πρακτικής κατάρτισης στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας, μαζί με συναφείς τομείς (θαλάσσιο εμπόριο, ενεργειακή ασφάλεια, θαλάσσιο περιβάλλον, θαλάσσιοι πόροι, δημόσια υγεία, θαλάσσιες μεταφορές-λογιστική). Το Κέντρο προσπαθεί να επιτύχει την απαραίτητη συνεργασία μεταξύ των ενδιαφερομένων από την κυβέρνηση, τη βιομηχανία, τον ακαδημαϊκό και τον ιδιωτικό τομέα.
Το τεράστιο τμήμα της δημόσιας διπλωματίας του ΝΑΤΟ λειτουργεί μέσω όλων των έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης. Οι δημοσιογραφικές του περιοδείες δίνουν τη δυνατότητα στους δημοσιογράφους να « ταξιδέψουν με το αεροπλανοφόρο USS George H.W. Bush στην Αδριατική Θάλασσα» και «να συναναστραφούν με ειδικούς σε θέματα καταπολέμησης της τρομοκρατίας σε ένα σταθμό του μετρό στη Ρώμη της Ιταλίας».
Το τμήμα δέχεται επίσης ευχαρίστως αιτήσεις για υποτροφίες από δεξαμενές σκέψης, πανεπιστήμια, ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών «που κυμαίνονται από εξωστρεφείς, μη παραδοσιακές ιδέες έως πιο θεσμικές μορφές. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην προσέγγιση του νεανικού κοινού, του γυναικείου κοινού και των βασικών διαμορφωτών της κοινής γνώμης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είχαν έρθει σε επαφή με το ΝΑΤΟ στο παρελθόν».
Όπως σημειώνει η Merje Kuus:
Εκτός από το τμήμα δημόσιας διπλωματίας του ίδιου του ΝΑΤΟ, το μήνυμα της συμμαχίας διαμορφώνεται και προβάλλεται μέσω πλήθους ΜΚΟ που συνεργάζονται με το ΝΑΤΟ αλλά δεν συνδέονται με αυτό. Χρηματοδοτούμενες μέσω των εθνικών υπουργείων Εξωτερικών και Άμυνας, του τμήματος Δημόσιας Διπλωματίας του ΝΑΤΟ και ιδιωτικών εταιρειών, οργανώνουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην εκλαΐκευση του ΝΑΤΟ εντός και εκτός των κρατών μελών του.
Η λιγότερο προφανής επιρροή του ΝΑΤΟ μπορεί να προέρχεται από την επιταχυνόμενη διείσδυσή του σε πολιτικούς θεσμούς: εκπαίδευση, ψυχαγωγία, «επιρροές» στην εφηβεία, φεστιβάλ, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ακόμη και προοδευτικά κινήματα και κινήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το ΝΑΤΟ αυτοπαρουσιάζεται απλώς ως η πρωταρχική ένωση δημοκρατικών εθνών, κάτι που προφανώς ήταν πολύ πειστικό στα καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης που προσπαθούσαν να απαλλαγούν από την ετικέτα του «ολοκληρωτισμού».
Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι η ατζέντα του για τις γυναίκες, την ειρήνη και την ασφάλεια. Η δημοσιογράφος Lily Lynch αναφέρει:
Τον Ιανουάριο του 2018, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg παραχώρησε μια πρωτοφανή συνέντευξη Τύπου με την Angelina Jolie. Ενώ το InStyle ανέφερε ότι η Jolie «ήταν ντυμένη με ένα μαύρο εξώπλατο, μια ασορτί κάπα και κλασικές γόβες (επίσης μαύρες)», υπήρχε ένας βαθύτερος σκοπός σε αυτή τη συνάντηση: η σεξουαλική βία στον πόλεμο. Το ζευγάρι είχε μόλις συνυπογράψει ένα
άρθρο για τον Guardian με τίτλο «Γιατί το ΝΑΤΟ πρέπει να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των γυναικών». Η χρονική συγκυρία ήταν σημαντική.
Στο αποκορύφωμα του κινήματος #MeToo, η ισχυρότερη στρατιωτική συμμαχία στον κόσμο είχε γίνει φεμινιστική σύμμαχος. «Ο τερματισμός της έμφυλης βίας είναι ένα ζωτικό ζήτημα ειρήνης και ασφάλειας καθώς και κοινωνικής δικαιοσύνης», έγραψαν. «Το ΝΑΤΟ μπορεί να πρωτοστατήσει σε αυτή την προσπάθεια».
Μια μελέτη της Katharine AM Wright, που διερευνούσε τη νομιμοποίηση που έδινε στο ΝΑΤΟ η εκπληκτική συμμετοχή ομάδων για τα δικαιώματα των γυναικών στις δραστηριότητές του, βρήκε κάποιες ακτιβίστριες που υποστήριζαν ότι αυτό επέτρεπε στις φεμινίστριες να «συμβουλεύουν» το ΝΑΤΟ, «να το κάνουν να ακούει πράγματα που συνήθως δεν ακούγονται» και να «λένε την αλήθεια στην εξουσία».
Καθώς η κλιματική αλλαγή περιλαμβάνεται στον κατάλογο των σοβαρών απειλών για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ, οι περιβαλλοντολόγοι μιλούν σε συνέδρια του ΝΑΤΟ και αντίστροφα, συμμετέχουν σε συμβουλευτικές επιτροπές και αλληλεπιδρούν επίσημα με πολλούς τρόπους. Για παράδειγμα, η συνάντηση του 2020 του Διαλόγου των Βρυξελλών για τη διπλωματία του κλίματος και του Κέντρου Πόρων για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη φιλοξενήθηκε από τη Μονάδα Σχεδιασμού Πολιτικής στο Γραφείο του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ.
Εκτός από την πιο παραδοσιακή Ένωση Νεολαίας του Ατλαντικού Συμφώνου, το ΝΑΤΟ έχει δημιουργήσει πιο πρόσφατα δραστηριότητες για τη νεολαία που είναι περισσότερο θελκτικές. Η εκστρατεία του 2022 «Protect the Future campaign” (Προστατέψτε το μέλλον) που επιστράτευσε:
12 νεαρούς διαδικτυακούς δημιουργούς [έφηβους « επηρεαστές της κοινής γνώμης»] από τη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Λετονία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να ανακαλύψουν περισσότερα για το έργο της Συμμαχίας, οι δημιουργοί συναντήθηκαν με τον Γενικό Γραμματέα τον Μάιο, ταξίδεψαν στη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης τον Ιούνιο, επισκέφθηκαν το
αμερικανικό αεροπλανοφόρο USS George H.W. Bush τον Οκτώβριο και συμμετείχαν σε εκπαιδευτική αποστολή AWACS τον Νοέμβριο.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με το ΝΑΤΟ, ήταν 300.000 συμμετοχές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έφτασαν σε περισσότερους από 9 εκατομμύρια νέους.
Σε μια άλλη πτυχή αυτής της εκστρατείας, «νέοι καλλιτέχνες από όλες τις χώρες της Συμμαχίας έλαβαν μέρος σε έναν ανοιχτό διαγωνισμό για να συμβάλουν στη δημιουργία του πρώτου γραφικού μυθιστορήματος του ΝΑΤΟ, «Προστατέψτε το μέλλον». Έξι νέοι καλλιτέχνες επιλέχθηκαν για να συνεργαστούν με επαγγελματίες για την παραγωγή του βιβλίου». Για το πλήθος, πραγματοποιήθηκε μια Σύνοδος Κορυφής των Νέων στην οποία
συμμετείχαν 35.000 άτομα από 99 χώρες.
Στο τουρνουά παιχνιδιών του ΝΑΤΟ [2023] στη Βαρσοβία της Πολωνίας, χιλιάδες παίκτες από όλη τη Συμμαχία και όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν για να παίξουν διαδικτυακά παιχνίδια και να συνομιλήσουν με εμπειρογνώμονες από τα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ.
Η ατμόσφαιρα στην αίθουσα είναι άνετη και χαλαρή. Νέοι παίκτες από τη Βαρσοβία αναμειγνύονται με καλλιτέχνες, στρατιώτες και εμπειρογνώμονες του ΝΑΤΟ. Σε μια γωνία, στρατιώτες από την πολυεθνική ομάδα μάχης του ΝΑΤΟ στην Πολωνία παίζουν κλασικά παιχνίδια κονσόλας, όπως Street Fighter και Super Mario. Σε μια άλλη γωνιά, παίκτες πατάνε κουμπιά σε παλιά παιχνίδια arcade όπως το
Pac-Man.
Αλλά ούτε οι τέχνες μένουν στο περιθώριο. Το ΝΑΤΟ χρηματοδοτεί εκθέσεις, τοιχογραφίες και διαγωνισμούς:
Είστε καλλιτέχνης κάτω των 35 ετών; Έχετε δημιουργικό μυαλό και θέλετε το έργο σας να εκτεθεί σε μόνιμη τοποθεσία στην Ουάσιγκτον, όπου το ΝΑΤΟ θα γιορτάσει την 75η επέτειο της Συμμαχίας; Υποβάλετε το έργο σας στο διαγωνισμό τοιχογραφίας του ΝΑΤΟ – μια ευκαιρία να αναδείξετε το ταλέντο σας και το καλλιτεχνικό σας όραμα για το μέλλον. Ο νικητής θα συνεργαστεί με έναν τοπικό
καλλιτέχνη δρόμου για να παρουσιάσει την τοιχογραφία του μόνιμα σε έναν τοίχο της πόλης.
Ο διαγωνισμός τοιχογραφίας του ΝΑΤΟ θα δώσει την ευκαιρία σε νέα ταλέντα να δημιουργήσουν μια εικόνα-υπογραφή για την επέτειο του ΝΑΤΟ στο πλαίσιο της εκστρατείας «Προστατεύουμε το μέλλον».
Στην εποχή μας, στην εποχή της δικτυακής διακυβέρνησης, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ έχει στενές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση (συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας), τα Ηνωμένα Έθνη, το Συμβούλιο της Ευρώπης και πολλούς άλλους διακυβερνητικούς οργανισμούς.
Αυτές με τη σειρά τους είναι συνυφασμένες με διεθνείς (π.χ. Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, Διεθνής Αμνηστία) και χιλιάδες εθνικές μη κυβερνητικές οργανώσεις (π.χ. Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων), ιδρύματα και επιχειρηματικές εταιρείες. Ο Zbigniew Brzezinski είχε επισημάνει στο βιβλίο του The Grand Chessboard (Η Μεγάλη Σκακιέρα):
Καθώς η μίμηση των αμερικανικών τρόπων ζωής διεισδύει σταδιακά στον κόσμο, δημιουργεί ένα πιο πρόσφορο περιβάλλον για την άσκηση της έμμεσης και φαινομενικά συναινετικής αμερικανικής ηγεμονίας. Και όπως και στην περίπτωση του εγχώριου αμερικανικού συστήματος, η ηγεμονία αυτή περιλαμβάνει μια πολύπλοκη δομή αλληλοδιαπλεκόμενων θεσμών και διαδικασιών, σχεδιασμένων να δημιουργούν συναίνεση και να συσκοτίζουν τις ασυμμετρίες στην εξουσία και την επιρροή. (p.27)
Τα επιτελεία των διακυβερνητικών οργανισμών απαιτείται να είναι πολιτικά ουδέτερα. Ωστόσο, υπάρχει επίσης πίεση στις προοδευτικές ή αριστερές μη κυβερνητικές οργανώσεις να αποφεύγουν την αντιπαράθεση ή την έντονη διαφωνία με τους
συμμετέχοντες στη διάσκεψη ή με οποιοδήποτε μέλος της «εταιρικής σχέσης».
Το ίδιο το μέγεθος αυτής της μνημειώδους κυψέλης ενώσεων, συμπεριλαμβανομένων των αντιπροσώπων, των επιτελείων, των ομάδων εργασίας πανεπιστημιακών και άλλων εμπειρογνωμόνων, των ΜΚΟ και των εργολάβων, μπορεί από μόνο του να επηρεάσει την χροιά των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων.
Αν και δεν έχω βρει αποδείξεις μέχρι στιγμής, ίσως να έχει υπάρξει μια «διαρροή εγκεφάλων» προοδευτικών ακτιβιστών στην πιο ελπιδοφόρα, ενδιαφέρουσα και συχνά αμειβόμενη εργασία αυτών των θεσμών, σε σύγκριση με τις πενιχρές ανταμοιβές των τοπικών πολιτικών κομμάτων. Θα μπορούσε να είναι ένας ακόμη παράγοντας στην παθητική ή ενεργή υποστήριξη του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. Μήπως υπάρχουν μελετητές,
δημοσιογράφοι ή ακτιβιστές που διερευνούν αυτή τη δυνατότητα;
Εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά, όλα τα αποσπάσματα προέρχονται από την ιστοσελίδα του ΝΑΤΟ (
https://www.nato.int/).
