Αρη(ι)στερόμετρο
Η συνεννόηση είναι δύσκολο πράγμα. Ακόμα και μεταξύ φίλων. Ακόμα και μεταξύ των πιο εγκάρδιων. Αλλά γι’ αυτό είναι οι φίλοι. Για να ξεδιαλύνουν τις ασυνεννοησίες. Ειδικά τις ασυνεννοησίες που προκύπτουν όχι λόγω εκείνων που είπες, άλλα λόγω εκείνων που νομίζει ο φίλος σου ότι είπες. Πάμε λοιπόν:
Ισχυρίστηκα ότι υπάρχει «αριστερόμετρο». Ο αγαπημένος μου φίλος, ο Άρης Σκιαδόπουλος, μου απάντησε (τρομοκρατημένος) ότι το μέτρο είναι κακό πράγμα γιατί του θυμίζει κανόνες που μπορεί ο ισχυρός της στιγμής να στρέψει με δογματισμό εναντίον όποιου δεν συμφωνεί μαζί του κλπ. Όμως:
1) Το μέτρο είναι μια χαρά εργαλείο. Το συγκεκριμένο δε (το «αριστερόμετρο») είναι αναντικατάστατο εργαλείο πολιτικής ανάλυσης και συνάμα επίγνωσης. Και ο κανόνας που διέπει τη χρήση του είναι αλάνθαστος: «Μέτρον άριστον»! Τέτοιοι κανόνες δεν μπορεί να προκαλούν τρόμο. Διότι πολύ απλά είναι το αντίθετο του τρόμου. Δεν φταίει το «αριστερόμετρο», λοιπόν, αν κάποιοι το μετατρέψουν σε εργαλείο του Προκρούστη. Πολύ περισσότερο δεν φταίει αυτό αν κάποιοι όταν τους μετρήσεις με το «αριστερόμετρο» βγαίνουν λίγοι. Όπως δεν φταίει η ζυγαριά που σε δείχνει λιποβαρή ή υπέρβαρο. Όπως δεν φταίει το θερμόμετρο αν έχεις πυρετό ή υποθερμία.
2) Το «αριστερόμετρο» είναι πολύ χρήσιμο. Λόγω μιας βασικής του ιδιότητας (θα τη δούμε στη συνέχεια) βοηθάει να ξεχωρίζεις τον αριστερό Κουβέλη από τον αριστερό Βελουχιώτη, για να φέρουμε ένα χοντροκομμένο παράδειγμα. Ή τον αριστερό Μπλερ και τον αριστερό Γιώργο Παπανδρέου από τον αριστερό Κάστρο.
3) Το «αριστερόμετρο» δεν εμποδίζει – ειδικά μάλιστα στη χώρα του είσαι ό,τι δηλώσεις – το δικαίωμα του ατομικού αυτοπροσδιορισμού ή της ετερότητας κανενός. Για το θολωμένο μυαλό του (τάχα μου) κομμουνιστή ή του (τάχα μου) αριστερού που το κραδαίνει σαν «μπαλτά» για να κόψει στα μέτρα του τους ανθρώπους σύμφωνα με το πώς «πρέπει» να είναι ο ένας ή ο άλλος, δεν φταίει το «αριστερόμετρο». Ούτε ο κανονικός κομμουνιστής. Γιατί ο (κανονικός) κομμουνιστής – αγαπημένε μου Άρη – παλεύει για μια κοινωνία που κι ο ένας και ο άλλος θα είναι όπως γουστάρει και θα κάνει ό,τι γουστάρει. Για την ακρίβεια παλεύει για μια κοινωνία όπου «η ελευθερία του καθενός θα είναι η προϋπόθεση για την ελευθερία όλων». Σε τι χρειάζεται συνεπώς το «αριστερόμετρο»; Στο εξής: Βοηθάει να κάνεις εκτιμήσεις σύμφωνα με τον τρόπο που πρότεινε ο Μαρξ: Αλίμονο – έλεγε – αν οι άνθρωποι είχαν για τους άλλους την άποψη που έχουν αυτοί οι άλλοι για τον εαυτό τους. Κάτι που – όπως συμπλήρωνε – αν ισχύει μια φορά στις ανθρώπινες σχέσεις στις πολιτικές σχέσεις ισχύει χίλιες φορές.
4) Που έχει κατασκευαστεί το «αριστερόμετρο»; Παντού! Σε κάθε σημείο της Γης. Από τη Μακρόνησο και το Προεδρικό Μέγαρο του Αλιέντε μέχρι τον φανοστάτη των Τρικάλων και τα «ορεινά» των Ιακωβίνων. Ποιοί το έχουν κατασκευάσει; Αμέτρητοι! Από τον Σπάρτακο, τη Ρόζα, τον Τσε Γκεβάρα και τον Λένιν, μέχρι τον Λαμπράκη, τον Ρίτσο, τον Μπελογιάννη, τον Πλουμπίδη, τον Βιδάλη και τον Νίκο τον Καραντηνό. Πώς το κατασκεύασαν; Χωρίς διαπραγματεύσεις και χωρίς καμία «δημιουργική ασάφεια»…
5) Το «αριστερόμετρο» – μα ήμουν σαφής στο άρθρο Άρη μου – δεν μετράει πόσους τόμους Απάντων του Λένιν έχεις ή δεν έχεις διαβάσει ή πόσα ποιήματα του Μαγιακόφσκι. Μετράει φυσικά την ηθική αρτιότητα, τη συνέπεια, την ανιδιοτέλεια, την αυτοθυσία, τη λεβεντιά, την εντιμότητα τα οποία (και σ’ αυτό ήμουν σαφής) αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις για έναν αριστερό (σσ: γι’ αυτό Άρη μου, όταν λες ότι «υπάρχουν και κάποιοι Αριστεροί που και ιδιοτελείς είναι και ανέντιμοι και αδίστακτοι» η απάντηση είναι απλή: Δεν είναι αριστεροί)…
6) Επίσης το «αριστερόμετρο» δεν κάνει μπανιστήρι στα εκλογικά παραβάν για να δει τι ψηφίζει ο καθένας. Άλλωστε δεν χρειάζεται. Και εγώ – στο άρθρο μου τουλάχιστον – δεν έθεσε τέτοιο κριτήριο. Γιατί πραγματευόμουν κάτι πολύ σοβαρότερο. Τόσο σοβαρότερο που ενίοτε υπερβαίνει την ψήφο. Για παράδειγμα, ο Χατζιδάκις δεν νομίζω να ψήφισε ποτέ ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε ο Μπαλζάκ (φαντάζομαι). Αλλά δεν θα έβγαιναν ποτέ «λειψοί» σε σχέση με πολλούς «αριστερούς» αν είχαν να μετρηθούν με το «αριστερόμετρο». Για τον λόγο που θα εξηγήσω ευθύς αμέσως.
7) Το «αριστερόμετρο», τελικά, εκείνο που μετράει είναι την ΤΑΞΙΚΗ τοποθέτηση. Το «με ποιόν είσαι». Αυτή είναι, η ταξική τοποθέτηση – εκείνο το «σκουριασμένο» και «δογματικό»: «Με το κεφάλαιο ή με τον εργάτη;» Άρη μου – που καθορίζει αν όλα αυτά τα χαρίσματα (της ηθικής αρτιότητας, της ανιδιοτέλειας, της αυτοθυσίας, της λεβεντιάς, της εντιμότητας) θα μετασχηματιστούν σε πολιτική δύναμη για την καταπολέμηση της ατιμίας, της εκμετάλλευσης και της αδικίας. Αυτή είναι – η ταξική τοποθέτηση με την πλευρά των καταπιεσμένων – που μετατρέπει την ανθρωπιά σε πολιτική συνείδηση και που παλεύει πολιτικά, κοινωνικά και ΤΑΞΙΚΑ για την «εγκαθίδρυση» (όπως γράφω) της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της τιμιότητας στον κόσμο. Κι αν αυτό ισχύει μια φορά με τους ανθρώπους, ισχύει χίλιες φορές με τα κόμματα.
Αυτή είναι – η ταξική τοποθέτηση ως προϊόν της ταξικής ανάλυσης – που βοηθάει να μετράμε τα αυτονόητα. Και συγκεκριμένα: Ότι άλλη Αριστερά είναι η Αριστερά της αστικής διαχείρισης του απάνθρωπου συστήματος της ταξικής εκμετάλλευσης κι άλλη η Αριστερά που αποτελεί πολιτική δύναμη καταπολέμησης και ανατροπής της ταξικής εκμετάλλευσης, δηλαδή της ταξικής απανθρωπιάς. Άλλη Αριστερά εκείνη για την οποία εκδίδει ανακοινώσεις υποστήριξης ο ΣΕΒ κι άλλη Αριστερά εκείνη διεκδικεί την απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών. Άλλη η Αριστερά που αποδίδει στο ΝΑΤΟ ρόλο «εγγυητή» της ειρήνης με την Τουρκία, κι άλλη η Αριστερά που αντιμάχεται το ΝΑΤΟ των ιμπεριαλιστών που απειλούν μονίμως να πυρπολήσουν τους λαούς της Ελλάδας και της Τουρκίας.
Δικαίωμα του καθενός να είναι και να αισθάνεται όσο αριστερός θέλει, δικαίωμα του καθενός, αριστερού ή μη, να διαλέξει όποια Αριστερά θέλει, να θεωρεί καλύτερη εκείνη ή την άλλη Αριστερά. Και δικαίωμα οποιουδήποτε (ελπίζω να αναγνωρίζεται αυτό το δικαίωμα και στην καθ’ ημάς «μειοψηφία που αντιστέκεται» που θα ‘λεγε και ο Λογοθετίδης) να κρίνει κατά τα γούστα του ποια Αριστερά είναι, τελικά, Αριστερά.
Όπως, ελπίζω, δεν υπάρχει αντίλογος στο προφανές: Αυτές οι Αριστερές, ανεξαρτήτως του πόσο ή πόσους – πραγματικούς όπως θα έλεγες κι εσύ – αριστερούς έχουν στις τάξεις τους, δεν είναι δυο ίδιες, ίσες κι όμοιες Αριστερές, Άρη μου. Μάρτυρας; Το «αριστερόμετρο»!
Θέλω πρώτα να εκφράσω εδώ την απόλυτη εκτίμηση κι αγάπη στον φίλο μου Νίκο Μπογιόπουλο. Θέλω μετά να δηλώσω ότι o Μαρξ είναι μια ξεχωριστή μορφή στο πάνθεο της παγκόσμιας διανόησης κι ένας από τους «Αγίους» που κοσμούν το προσωπικό μου εικονοστάσι. Πάντα αποτελεί σοβαρό αντικείμενο μελέτης για τους απανταχού διανοούμενους και το «λυσάρι» για την ανάγνωση και αποδελτίωση των ταξικών σχέσεων και των παραμέτρων που τις δομούν. Ο Μαρξισμός αποτελεί το βασικό εργαλείο για κάθε ανάλυση σε βάθος επιστημονικό, κοινωνικό και πολιτικό. Και πάντα είναι επίκαιρος δεδομένου ότι μια από τις κατευθύνσεις του προβλέπει την προσαρμογή του στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες. Και η μελέτη του βοηθά για το επέκεινα της παγκόσμιας σκέψης. Σήμερα η παγκόσμια διανόηση λαμβάνοντας υπόψη το Μαρξισμό έχει προχωρήσει σε νέες ενδιαφέρουσες προτάσεις και αναλύσεις. Δεν είναι εδώ ο τόπος γι΄ αυτές τις αναφορές κι ούτε αυτός είναι ο στόχος τού κειμένου.
Θέλω επίσης να υπογραμμίσω ότι σέβομαι απόλυτα όσους πιστοί στους ταξικούς αγώνες έφτασαν στο εκτελεστικό απόσπασμα κι άλλους που θυσίασαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους στα κολαστήρια της Μακρονήσου, της Γυάρου, της Ικαρίας και στα υπόγεια της Ασφάλειας. Ήταν άνθρωποι που πίστεψαν και αγωνίστηκαν για ένα ανθρώπινο αύριο υπείκοντες σ΄ έναν αγώνα που υποσχόταν μια δικαίωση για το Λαό.. Από το Βελουχιώτη ως το Μπελογιάννη κι από τον Πλουμπίδη ως τους εκτελεσμένους της Καισαριανής. Η θυσία κάθε ανθρώπου για τα πιστεύω του δεν εκτιμάται με κανένα μέτρο. Είναι πέραν και άνω του κάθε μέτρου.
Αυτό όμως το «παν μέτρον άριστον» είναι που οριοθετεί και κανοναρχεί τον άνθρωπο. Τον χειραγωγεί και του περιορίζει πάντα την σκέψη σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, χωρίς να τού επιτρέπει να δει τίποτα πέρα από το μέτρο πού του έχουν θέσει. Και μια τέτοια τοποθέτηση κανοναρχεί, οριοθετεί και οδηγεί σε μια αυταρχία, η οποία πέραν της μιας και μόνης Αυθεντίας δεν αποδέχεται άλλο τίποτα. Έτσι μπορεί να ανατρέψει μια τάξη πραγμάτων και στη θέση της να τοποθετήσει μια άλλη Τάξη, πέραν της οποίας, οποίος την υπερβεί τίθεται αυτομάτως…εκτός μέτρου. Κι από κει και πέρα ξεκινά η αυθαιρεσία του ενός, ή των ολίγων, οι οποίοι θεωρούνται οι αυθεντικοί τιμητές του μέτρου.
Αίφνης, άλλα μέτρα είχε ο Στάλιν κι άλλα είχε ο Τρότσκι. Ποιο μέτρο ήταν το πιο σωστό; Και ποιο είναι το μέτρο που ορίζει αν σήμερα είναι περισσότερο αριστερός ο Κουτσούμπας, ή ο Κουφοντίνας;
Μέτρο δικό του είχε ο Μουσολίνι, μέτρο δικό του είχε ο Χίτλερ, μέτρο δικό του είχε ο Στάλιν. Καθένας διεκδικούσε για τον εαυτό του την αυθεντία τού μέτρου.
Με το κάθε μέτρο χειραγωγούνται οι μάζες και υπηρετούν σε μια ιδεολογική οριοθέτηση την εξουσία. Και με εργαλείο το μέτρο η εξουσία κατευθύνει, ελέγχει, δικάζει, αποφασίζει για τις τύχες κάθε λαού. Το μέτρο συναντάται κυρίως σε περιοχές της καθημερινότητας, όπου βασικό τους χαρακτηριστικό είναι η πειθαρχία. Όπως πχ ο στρατός, ή η Αστυνομία. Ή σε καθεστώτα που ισχύει η αρχή ενός ανδρός.
Εδώ πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ποτέ η θυσία και η αυταπάρνηση για τα ιδανικά δεν είχε μέτρο. Δεν υπάρχει μικρότερη η μεγαλύτερη θυσία είτε αυταπάρνηση. Δεν μετριέται η έως θανάτου υπεράσπιση των αξιών ενός ανθρώπου. Με την θυσία του ο άνθρωπος υπερβαίνει κάθε μέτρο ανθρώπινο, ακόμα και το…άριστον.
Η ανάλυση του φίλου μου του Νίκου έχει στοιχεία με τα οποία δεν θα μπορούσα σε καμιά περίπτωση να διαφωνήσω. Εκεί πού διαφωνώ μόνο, είναι στην αναφορά του μέτρου. Γιατί δεν πιστεύω ότι χρειάζεται κάποιο μέτρο για να ξεχωρίσω την αριστεροφροσύνη του Κουβέλη από τον… Άρη Βελουχιώτη, ή το μέγεθος του Πλουμπίδη από κάποιον.. .Γιωργάκη.. Απλά θέλω να δηλώσω ότι η ιδέα του, ότι υπάρχει κάποιος… μετρονόμος, που ζυγίζει την σκέψη μου, αξιολογεί σε κάθε μου στιγμή τα βήματά μου, με αξιώνει, ή με απαξιώνει και δεν μου επιτρέπει ν΄ ανοίξω το βηματισμό μου, να πάω λίγο παρά πέρα. Ε, αυτό με τρομοκρατεί. Γιατί σε τελευταία ανάλυση, όπως ο πόνος είναι χρήσιμος στον άνθρωπο, άλλο τόσο και το λάθος. Θέλω να έχω δικαίωμα στό λάθος και διεκδικώ την επιείκεια των άλλων αλλά και εκτιμώ την αγωνία τους να μου αποδείξουν ότι έκανα λάθος, δίχως όμως να με συντρίψουν. Και επιτέλους, επειδή το μέτρο καταλήγει σ΄ αυτό που λέμε Τάξη, κάθε μορφής και προέλευσης, αυτό από μόνο του με τρομοκρατεί. Γιατί μου θυμίζει εκείνον τον αφορισμό του Ελύτη πού λέει:
«Όταν ακούς Τάξη,ανθρώπινο αίμα μυρίζει».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου