"Μαύρη, γυναίκα και κομμουνίστρια! Ένας συνδυασμός που σκοτώνει."
Γράφει: Κώστας Φουρίκος
"Έχω έναν γλυκό μαύρο άγγελο, έχω ένα «pin up girl». Έχω έναν γλυκό μαύρο άγγελο, πάνω στον τοίχο μου. Λοιπόν δεν είναι τραγουδίστρια, ούτε είναι σταρ. Αλλά σίγουρα μιλάει σωστά και κινείται γρήγορα. Όμως το κορίτσι είναι σε κίνδυνο. Ναι, το κορίτσι είναι αλυσοδεμένο. Μα δε το βάζει κάτω. Θα παίρνατε τη θέση της; Μετράει τα λεπτά, μετράει τις μέρες. Είναι ένας γλυκός μαύρος άγγελος, όχι ένας γλυκός μαύρος δούλος(…)"
Έτσι τραγουδούσαν το 1972 ο Mick Jagger και οι Rolling Stones, στο τραγούδι “Sweet Black Angel” του δίσκου «Exile on Main St». Ο δίσκος, ίσως ο καλύτερος που έχουν κάνει ποτέ, ενώ το συγκεκριμένο κομμάτι ένα, από τα μετρημένα στα δάχτυλα, αμιγώς πολιτικά τους, που έπαιρνε μάλιστα θέση για μία διόλου «εύπεπτη» πολιτική περσόνα, όσον αφορά τη δημόσια συζήτηση των ΗΠΑ, εκείνη την περίοδο: Την Angela Davis.
Δύο χρόνια πριν, τον Αύγουστο του 1970, η Davis είχε μπει με προσωπική εντολή του παντοδύναμου διευθυντή του FBI, J. Edgar Hoover, στη λίστα με τους δέκα πιο σημαντικούς καταζητούμενους, της πιο γνωστής μυστικής υπηρεσίας στον κόσμο. Είχε προηγηθεί βέβαια η έκδοση εντάλματος σύλληψης, για απαγωγή και ανθρωποκτονία, εναντίον της. Οι κατηγορίες αφορούσαν την υπόθεση της προσπάθειας 17χρονου, ένοπλου αφροαμερικάνου, να απελευθερώσει δύο, επίσης, αφροαμερικάνους κατηγορούμενους, μέσα από το δικαστήριο, κρατώντας ομήρους τον ίδιο το δικαστή, τον εισαγγελέα και τρεις άνδρες ενόρκους. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, η αστυνομία άνοιξε πυρ, με αποτέλεσμα οι τρεις μαύροι, ο εισαγγελέας, ο δικαστής και ένας εκ των ενόρκων να χάσουν τη ζωή τους. Η Angela Davis κατηγορήθηκε, ότι προμήθευσε τον 17χρονο με τα όπλα. Ο «μαύρος άγγελος» δεν αντιμετώπιζε για πρώτη φορά την προσπάθεια στοχοποίησής από την πολιτεία, λόγω του χρώματός της , της συμμετοχής της στο Κομμουνιστικό Κόμμα και της διασύνδεσής της με τους Μαύρους Πάνθηρες. Ένα χρόνο πριν, το 1969, η Davis απολύθηκε από τη διοίκηση του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA), όπου και δούλευε ως καθηγήτρια, λόγω των πολιτικών της αντιλήψεων. Η διοίκηση του πανεπιστημίου αναγκάστηκε να πάρει πίσω την απόλυση, λόγω των αντιδράσεων και των κινητοποιήσεων που προκλήθηκαν από συναδέλφους της, καθηγητές και φοιτητές.
Μετά την έκδοση εντάλματος, η Davis προσπαθεί να αποφύγει τη σύλληψη και κρύβεται σε σπίτια φίλων και συντρόφων της, αλλά τελικά συλλαμβάνεται το 1971. Ο τότε Πρόεδρος των Η.Π.Α., Richard Nixon, συγχαίρει το FBI για “τη σύλληψη της επικίνδυνης τρομοκράτη, Angela Davis”, ενώ από την άλλη, δημιουργείται ένα τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Σε αυτό το πλαίσιο την περιγράφουν ως μαύρο άγγελο οι Rolling Stones, ενώ οι John Lennon και Yoko Ono, μέσα από το κομμάτι “Angela”, της τραγουδάνε: «Aδερφή, υπάρχει ένας άνεμος που ποτέ δεν πεθαίνει, αδερφή αναπνέουμε μαζί (…) ακούς; O κόσμος αλλάζει, Άντζελα ο κόσμος σε κοιτάει. Άντζελα, σύντομα θα επιστρέψεις, στους αδερφούς και τις αδερφές σου από όλο τον κόσμο». Κι όντως, το κίνημα θα τα καταφέρει, όπως και η ίδια η Άντζελα. Αρχικά αποφυλακίζεται, έχοντας περάσει 18 μήνες πίσω από τα κάγκελα και καταβάλλοντας ως εγγύηση το ποσό των 100.000 ευρώ, το οποίο πλήρωσε κάποιος από τους υποστηρικτές της εκστρατείας απελευθέρωσής της. Και ένα χρονό μετά, όταν θα γίνει και η δίκη, το κατηγορητήριο καταρρέει και η Davis πετυχαίνει να αθωωθεί.
Σαν σήμερα το 1971, θα οδηγηθεί σε δικαστήριο της Καλιφόρνια λίγες μέρες πριν τα γενέθλιά της (26 Ιανουαρίου του 1944 γεννήθηκε σε μια κωμόπολη της Αλαμπάμα.) η ακτιβίστρια, η ακαδημαϊκός, η κομμουνίστρια, η Άντζελα «μαύρη πάνθηρας» Davis. Κι αυτό αποτέλεσε την αφορμή να γράψουμε λίγα λόγια για την ιστορία της. Την ιστορία που έγινε τραγούδια, πανώ, πρωτοσέλιδα, t – shirts, φέιγ φολάν, συνθήματα και αφίσες. Δεν γράφουμε για αυτή σάν να είναι ένας απόμαχος της ζωής και των κινημάτων. Δεν της γράφουμε αντί αποχαιρετισμού. Η Davis είναι κάτι παραπάνω από παρούσα στις τωρινές εξελίξεις.. Έχει παραμείνει πιστή στην προσπάθεια να ενσαρκώνει αυτό, που όπως είχε η ίδια δηλώσει, της έμαθε ο δάσκαλός της και εκ των ιδρυτών της σχολής της Φρανκφούρτης, Χέρμπερτ Μαρκούζε: «ότι είναι δυνατόν να είσαι ακαδημαϊκός, ακτιβιστής, διανοούμενος και επαναστάτης ταυτόχρονα».
Η μαθήτρια του Μαρκούζε, που σπούδασε Φιλοσοφία και Λογοτεχνία με σπουδές σε Ευρώπη και Αμερική, έγινε σήμερα 69 χρόνων και παραμένει ενεργή τόσο ως ερευνήτρια, μαχόμενη διανοούμενη, όσο και ως ακτιβίστρια. Έχει συμβάλλει όσο λίγοι, στο επίπεδο της θεωρίας όσον αφορά τη φεμινιστική σκέψη, τη φυλετοποιημένη (racialized) τιμωρία το σωφρονισμό. Αποχώρησε από το κομμουνιστικό Κόμμα (αφού νωρίτερα υπήρξε 2 φορές υποψήφια αντιπρόεδρος για λογαριασμό του), αλλά δεν αποχωρίστηκε τις ιδέες του σοσιαλισμού. Αγωνίζεται ακόμη, όπως έκανε από την αποφυλάκισή της και μετά, καταγγέλλοντας τον ρόλο του αμερικανικού σωφρονιστικού οικοδομήματος στην αναπαραγωγή της πολιτικής καταπίεσης. Αυτό είναι και το θέμα του πιο πρόσφατου βιβλίου της «Δημοκρατία χωρίς δεσμά- Αμερικανική αυτοκρατορία, φυλακές και η ανεκπλήρωτη κατάργηση της δουλείας» που κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Άγρα*. Ένα βιβλίο αποκαλυπτικό για τον ρατσισμό που καλλιεργούν οι ίδιες οι συντεταγμένες, αστικές, δημοκρατίες. Ένα βιβλίο, ιδιαίτερα σημαντικό και επίκαιρο, που δείχνει ότι ο ρατσισμός του κράτους, ο ρατσισμός του καπιταλιστικού οικονομικού και πολιτικού συστήματος πάει χέρι – χέρι με τον ρατσισμό των, όπου γης, Κου Κλουξ Κλαν, χρησαυγιτών και λοιπών φασιστοειδών.
Με το ίδιο θρασύ, άφρο μαλλί που πάντα την ξεχώριζε, διδάσκει (από το 1991) Ιστορία της Συνείδησης στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Κρουζ στην Καλιφόρνια. Φεγγοβολεί ακόμη την ελπίδα, τη θέληση για ανατροπή και επανάσταση, τη δύναμη που μπορούν να έχουν οι κομμουνιστικές και σοσιαλιστικές, οι ριζοσπαστικές ιδέες, ακόμη και μέσα στην καρδιά του κτήνους.
Πριν κάποια χρόνια, με κάποιους φίλους είχαμε την τιμή να τη γνωρίσουμε από κοντά σε ένα συνέδριο, προς τιμήν του Χ. Μαρκούζε. Ήταν το μακρινό από άποψη εξελίξεων 2012, των δεκ΄δων απεργιών στην Ελλάδα του Occupy κινήματος στις ΗΠΑ. Της ζητήσαμε ένα μήνυμα για τους αγώνες που γινόταν τότε στην Ελλάδα και με συγκίνηση και ενθουσιασμό πήραμε αυτό:
"Έχοντας συμμετάσχει στους αγώνες για την κοινωνική δικαιοσύνη για πολλά χρόνια και με ένα παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης στο πλευρό μου όταν υπήρξε ανάγκη, με πολλούς ανθρώπους στην Ελλάδα να έχουν εμπλακεί στην καμπάνια για την απελευθέρωσή μου πολλές δεκαετίες πριν, τώρα όταν βλέπω το ελληνικό κίνημα να παλεύει με τέτοιο πάθος ενάντια στα μέτρα λιτότητας που προσπαθούν να του επιβάλλουν, θεωρώ ότι βρίσκεται στην πρωτοπορία της παγκόσμιας αλλαγής. Σε όλο τον κόσμο, από την Αίγυπτο μέχρι το Ουισκόνσιν κι άπ’ τη νότια Αμερική μέχρι την Ελλάδα και τη Νέα Υόρκη οι λαοί ξεσηκώνονται και παλεύουν. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα στιγμή και θα ήθελα να σας μεταφέρω εξ ονόματος όλων όσων παλεύουν εδώ στις ΗΠΑ τη βαθύτατη αλληλεγγύη μας στο λαό της Ελλάδας".
Με αφορμή όμως τα λόγια της, στην κεντρική ομιλία του συνεδρίου, για το κίνημα «Occupy», που την ίδια περίοδο έπαιρνε σάρκα και οστά στις Η.Π.Α. , πήραμε και ένα άλλο μήνυμα ιδιαίτερα ενδιαφέρον κι αυτό, όσον αφορά την εποχή μας, την ιστορία των κοινωνικών αγώνων και των συγκρούσεων που κυοφορούνται. Ένα μήνυμα ελπίδας και ιστορικής αισιοδοξίας: «Πρέπει μέσα σε αυτό το κίνημα να φτιάξουμε μια νέα ενότητα. Μια νέα συμμαχία. Όπου όλες οι ταυτότητες, όλα τα επι μέρους κινήματα που δημιουργούσαμε ένα προηγούμενο διάστημα να συνενωθούν. Να συνενωθούν, χωρίς να σταματήσουν να υπάρχουν αυτοτελώς, δημιουργώντας αυτή τη νέα ενότητα, τη νέα ταυτότητα, τη νέα συμμαχία».
Έχουν γίνει πολλά από τότε και η Davis δεν έχει χάσει την ευκαιρία να παρέμβει: η προεδρεία Ομπάμα και η αθέτηση των υποσχέσεων, οι θάνατοι αφροαμερικανών από την αστυνομία, o Ντόναλντ Τράμπ, οι διεθνείς εξελίξεις, η κρίση, η συζήτηση για την ανάγκη μιας πραγματικής και εμπνευστικής «new left». Και μέσα σε όλα αυτά αυτό το μήνυμα της «νέας ενότητας» να φαντάζει σίγουρα ένα αναγκαίο κομμάτι στο ψηφιδωτό της ενδεχόμενης λύσης από την σκοπιά των συμφερόντων των πολλών.
Ας χαιρετίσουμε λοιπόν την Angela Davis από την άλλη άκρη της γης και ας της κλείσουμε το μάτι αντί επιλόγου. Μιας και στα 72 της χρόνια παραμένει εμπροσθοφυλακή. Είτε σαν ακαδημαϊκός, είτε σαν ακτιβίστρια, είτε σαν διανοητής, είτε σαν μαχήτρια των δρόμων. Είναι ακόμη «pin up girl» κι ας μην είναι τραγουδίστρια ή σταρ του Χόλιγουντ…
** Το παρόν είχε δημοσιευτεί παλιότερα στο blog «H Λέσχη». Εδώ δημοσιεύεται με αλλαγές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου