Της Αλεξάνδρας Τσόλκα
Δε πρόλαβε να ολοκληρωθεί η εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου, «Αλ τσαντίρι», με το δυναμικό κοινό να κάνει 41,8% και το νεανικό 39,5% σε τηλεθέαση και ακροβολισμένοι «αντιπαθητές» άρχισαν τις ελεύθερες βολές κατά βούλησην.
Πως δεν αντέχουν άλλο τα αστεία με τις γριές και τις πορδές, διότι τους ενοχλούν αισθητικά και δεν είναι του επιπέδου των γραφόντων! Πως κάνει προπαγάνδα! Πως έχει εμμονές! Πως δεν έχει δικαίωμα να λέει ποιον υποστηρίζει κομματικά και πώς να ψηφίζει ο κόσμος! Πως δεν κάνει σάτιρα αλλά πολιτική! Στα σόσιαλ μιντια στοχοποιούταν όποιος είχε αντίθετη άποψη, συχνά με τη γνωστή αβροφροσύνη της υψηλής καλλιέργειας του περιβάλλοντος τύπου: «άντε ρε μπάζο», «τι λες μωρή κατώτερου επιπέδου, βλαχάρα, λαϊκάτζα σε τα μας τους ακαδημαϊκούς».
Η αξιοσέβαστη στις απόψεις και στην επιχειρηματολογία της Μαριάννα Πυργιώτη στην εκπομπή του Ευαγγελάτου στο «Ε» όριζε ποια είναι η σάτιρα ακριβώς, με ύφος αυθεντίας τουλάχιστον θεατρολόγου. Στα social media πάλι, κυρίες της δημοσιογραφίας τόνιζαν πως η σάτιρα γίνεται μόνο στο ποιητικό είδος. Άλλες ανίχνευαν το δικαίωμα να λες ανοιχτό την ιδεολογική σου στάση και να προτάσεις την κομματική σου διάθεση. Ξαφνικά μια μόδα σάρωνε τη δικτυωμένη χώρα: αντιΛαζοπουλισμός!
Μα δεν πέρασε τα ίδια κάποτε ο Νταλάρας; Όλοι έβρισκαν ως δεδομένο να μιλήσουν εναντίον του! Όχι πως δεν είναι ο καλύτερος τραγουδιστής της γενιάς του, με τις σημαντικότερες επιλογές και ερμηνείες και αξεπέραστες πωλήσεις, αλλά έτσι τους. Αν ρώταγες γιατί δεν ήξεραν να σου πουν, αλλά το όφειλαν στον εαυτό τους να του τραβήξουν ένα βρίσιμο. Το ίδιο έγινε με την Αλεξίου, όταν φόρεσε το κόκκινο πλαστικό γάντι καθαριότητας και στάθηκε στο πλευρό των απολυμένων καθαριστριών.
Ο καλλιτέχνης οφείλει να μην έχει πολιτική άποψη! Ο δημιουργός πρέπει να είναι αίολος και να κρίνει την εξουσία, όπως κανονικά κάνουν οι δημοσιογράφοι κυρίως και αυτοί μοιάζουν να το χουν ξεχάσει! Μπα; Και ενώ όλοι όσοι κάνουν ενημέρωση στην τηλεόραση τάσσονται με το ένα ή το άλλο κόμμα και ιδεολογία και ξέρεις τι ήταν Σπυράκη πριν εκλέγει ευρωβουλευτής ή ποιας πολιτικής πλαταφόρμας είναι η Καλογεροπούλου, εκτός όοοολων των άλλων, για τον Λαζόπουλο, ως καλλιτέχνη… απαγορεύεται. Οφείλει να κρίνει κάθε εξουσία λες και είναι η παλιά «Ελευθεροτυπία» ή ο Λέων Τρότσκι με την διαρκή επανάσταση.
… Γνωρίζω πως οι απόψεις δεν είναι προς συζήτηση. Ο καθένας μας έχει τη δικιά του και απ αυτή πιάνεται σα σωσίβιο μπας και επιβιώσουμε σε εχθρικούς, αφώτιστους ωκεανούς. Όμως φίλοι, δεν είναι προπαγάνδα αυτό που κάνει για το κυβερνών κόμμα ο Λαζόπουλος τίμια και λέγοντας ευθαρσώς την άποψη του. Προπαγάνδα είναι το «οι Γερμανοί είναι φίλοι μας», «μαζί τα φάγαμε», «δεν υπάρχει διέξοδος». Προπαγάνδα είναι το να δημοσιεύσεις αποτελέσματα τάχα από δημοσκοπήσεις και να βγαίνει πανηγυρικά το «ΝΑΙ» σε ένα λαό που ψήφισε 62% «ΟΧΙ». Προπαγάνδα είναι να λες πως βγαίνει ένα κόμμα και να σου βγαίνει άλλο. Οι διαφημίσεις είναι προπαγάνδα υπέρ κάποιου προϊόντος και μάλιστα επιστημονικά μεθοδευμένες.
… Θυμόμαστε το κότερο που βρέθηκε ο Λαζόπουλος. Θυμόμαστε το ότι έχει γιοτ και πολλά λεφτά και έβγαλε κάποια εκατομμύρια στο εξωτερικό. Οσον αφορά στο αν είναι σε όλα σωστός, ηθικός, τίμιος, ειλικρινής και πρότυπο, δε με πολυενδιαφέρει αν είναι νόμιμος. Καλλιτέχνης είναι, όχι αρχιεπίσκοπος!
… Τώρα τονίζουμε πως δεν μας αρέσει σαν ηθοποιός και πως αυτά που κάνει είναι πρωτάκουστα. Και; Ο Αριστοφάνης δεν τα έβαζε με την δημοκρατία και με τους άρχοντες του Δήμου, ονομαστικά, με όσους αντιπαθούσε, κάνοντας ανοιχτή σταυροφορία για την ολιγαρχία και για το σπαρτιατικό μοντέλο; Ο Αριστοφάνης δεν έκραζε τον Ευριπίδη, σε κάθε έργο του, πράγμα που οι Αθηναίοι θεωρούσαν φυσικό και δεν τον κατηγορούσαν για «εμμονή». Δεν είχε φαλλούς και βωμολοχία άγρια; Δεν είχε νομίζουν οι θιγμένοι κλανιές και ρεψίματα και «χοντρά» λαϊκά αστεία;
Και δεν ήταν η βωμολοχία επιβεβλημένη, μιας και όπως ξεραν οι αρχαίοι χυδαίες λέξεις δεν υπάρχουν μόνο χυδαίοι άνθρωποι; Επιβεβλημένη ήταν και η δηκτική σάτιρα που ως γνωστός το «δηκτική» -από το «δάκνω», δηλαδή «δαγκώνω»- κριτική! Μάλιστα η σάτιρα πρόσωπων στην αρχαία κωμωδία επιβίωσε στην ελληνική, μοναδικής κοπής παγκόσμια, επιθεώρηση. Ο Αριστοφάνης και οι άλλοι σύγχρονοι του κωμωδιογράφοι, μπορούσαν να λένε οτιδήποτε.
Απ’ το βιβλίο της Α –μόλις- Γυμνασίου αντιγράφω: «… Η αθηναϊκή δημοκρατία, εξασφαλίζοντας την ελευθερία και την ισότητα μεταξύ των πολιτών, είχε δώσει στην κωμωδία το δικαίωμα της παρρησίας (πᾶν + ῥῆσις = λόγος), της ελευθερίας δηλαδή λόγου, στον ποιητή, χωρίς να φοβάται μήπως τον καταγγείλουν για συκοφαντία ή εξύβριση, γιατί τον προστάτευε ο ιερός νόμος του θεού Διονύσου».
Δεν έτρεχαν δε στο θέατρο εν τω μέσω της γιορτής και της θεατρικής πράξης οι θιγόμενοι να ζητήσουν να βγουν στην ορχήστρα να απαντήσουν, όπως σήμερα ζητούσε ο καθ όλαν εγγράμματος κύριος Άδωνης Γεωργιάδης, που αυτά τα γνωρίζει άριστα. Και δεν έχει σημασία αν η σάτιρα γίνεται άτεχνα ή όχι, πετυχημένα ή μη, σε θέατρο για τηλεόραση ή σε θέατρο ως πράξη αυτούσια! Σημασία έχει πως συμβαίνει και πρέπει να προστατεύουμε το ότι συμβαίνει.
Από το ίδιο βιβλίο για τα 13χρονα, γνώση που υποτίθεται πως όλοι, όσοι έχουμε ολοκληρώσει τη μέση εκπαίδευση, κατέχουμε: «… Ο κωμικός ποιητής τοποθετείται σε κάθε σοβαρό ηθικοθρησκευτικό και πολιτικοκοινωνικό πρόβλημα της εποχής του, ασκεί κριτική σε όλα τα σημαντικά πρόσωπα, διασύρει όχι μόνο τη δημόσια αλλά και την ιδιωτική ζωή τους (ὀνομαστὶ κωμῳδεῖν). H προσωπική αυτή σάτιρα, στην αρχή, είχε σκοπό να διασκεδάζει το ακροατήριο. Στη συνέχεια, όμως, παράλληλα με την τραγωδία, συνέβαλε στη βελτίωση της πολιτείας, στηλιτεύοντας κάθε παρανομία και ασκώντας οξύτατη κριτική στα «τῆς πόλεως πράγματα» και σε όσους τα διαχειρίζονται. Δεν προκαλούσε δηλαδή μόνο ευθυμία και γέλιο, αλλά ήταν και ωφέλιμη, «χρηστὰ τῇ πόλει λέγειν».
H Αρχαία κωμωδία αντιτάχθηκε σε κάθε ανανεωτική κίνηση της εποχής της, υπερασπίστηκε με πείσμα τα ιδανικά της και επέκρινε ανηλεώς τους εκπροσώπους κάθε νεωτερισμού. Πήρε συντηρητική θέση στο πρόβλημα της παιδείας, της ποίησης, της μουσικής. Xτύπησε τους φιλοπόλεμους και προπαγάνδισε την ειρήνη.
Oι κωμικοί ποιητές ανήκουν στην αντιπολίτευση, αλλά ως προς τα πολιτικά τους φρονήματα δεν ήταν λιγότερο δημοκρατικοί από τους ακροατές τους, οι οποίοι διασκέδαζαν ακούγοντας να διακωμωδούνται οι αρχηγοί τους ή οι πολιτικές τους απόψεις. H αθηναϊκή δημοκρατία είχε επιτρέψει στους κωμικούς ποιητές πλήρη ελευθεροστομία ακόμη και για τον άξιο ηγέτη και μεγάλο τέκνο της, τον Περικλή»… Αυτά, όχι ως ειδικός, αλλά διότι υποτίθεται πως τα ξέρουμε ήδη, όταν μιλάμε δημοσίως για το τι είναι τι και ποιος κάνει πως κάτι άλλο…
Από παλιότερο μου κείμενο για ένα αφιέρωμα των πολυτίμων Ρήγα και Αποστόλου, στην ελληνική επιθεώρηση, αντιγράφω από το πρόγραμμα: «… Ήταν, λέει πάλι, 1932. Η τελευταία χρονιά του Ελευθερίου Βενιζέλου, στην εξουσία. Ο λαός αντιμετώπιζε τεράστια οικονομική κρίση. Πείναγε. Φορολογούνταν. Ώσπου κηρύχτηκε χρεοκοπία! Οι εξουσιαστές του και οι πολιτικοί του ήταν μπλεγμένοι σε σκάνδαλα και η σκανδαλολογία, κυριαρχούσε στις εφημερίδες όπου κάτι ταλαίπωροι δημοσιογράφοι έκαναν τη δουλειά τους και κυρίως έκαναν ισχυρούς εχθρούς. Στο Περοκέ, ο κόσμος όμως, έτρεχε να ακούσει τα νούμερα, που κάθε μέρα σχεδόν ανανεώνονταν και να ξεφωνίζουν τους πολιτικούς, στην «Κατεργάρα». Μεγάλη επιτυχία έκανε ο 27χρονος Βασίλης Αυλωνίτης, με το νούμερο του «απ’ τους πολιτικούς βγήκαν τα κολοκύθια». Μίλαγε για τα σκάνδαλα, έλεγε ονόματα, κυρίως τα βάζε με έναν υπουργό, τον Γαλόπουλο και το «σκάνδαλο της κινίνης (σ.σ: μέγιστη μίζα και νοθεία για φάρμακα! Μωρέ τι έχεις Γιάννη μ; Τι είχα πάντα!».
Μέσα φώτα και λούσα και καταγγελτικά αστεία, ικανά να ρίξουν κυβερνήσεις. Έξω; Σκοτάδια, παρακράτος και αιώνιοι Εφιάλτες – Κοτζαμάνηδες με το φόνο στα μάτια. Πρώτη σειρά στο νούμερο του Αυλωνίτη, κάθονται οι τέσσερις άντρες. Απ την πρώτη σειρά, σηκώνονται και ανεβαίνουν στην σκηνή. Το όπλο, πριν καλά κρυμμένο, στοχεύει τον ηθοποιό στο κεφάλι. Ρόπαλα σπάνε τη σκηνή. Ο κόσμος χειροκροτάει. Λέει στο νούμερο θα ναι! Ένας 35χρονος, άντρας, τεχνικός, ο Παναγιώτης Μωραΐτης, βγαίνει να δει τι γίνεται στη σκηνικό. Ο Αυλωνίτης σκύβει και τρώει αυτός την σφαίρα, μοιραία, να κάνει αυλαία στην ζωή του. Οι τέσσερις πυροβολούν πια τύφλα. Το κοινό ουρλιάζει και σπρώχνεται προς την έξοδο. Ο Αυλωνίτης συγκλονίζεται. Χάθηκε μια ζωή και φταίει, λέει. Δε θέλει να ξανανέβει στην σκηνή. Η επιθεώρηση είναι χαρά και γέλιο, όχι θάνατος, όχι αιματοβαμμένη η αυλαία της. Οι συλλήψεις αργούν. Το κουτί της Πανδώρας ανοίγει, στα δικαστήρια και δεν έχει στο βάθος του, δώρο στους ανθρώπους, ελπίδα, αλλά μόνο φόβο. Σχέδια δολοφονιών, λίστες με ονόματα, ηθοποιοί, διευθυντές εφημερίδων, οι ταλαίπωροι δημοσιογράφοι που λέγαμε πιο πάνω, διανοούμενοι. Δυο αθωώθηκαν και δυο δικάστηκαν για εφτά χρόνια. Βγήκαν νωρίτερα…»… Οι αναγωγές του τότε και τους τώρα για την εξουσία, τους μηχανισμούς της, την δικαιοσύνη, δικά σας…
… Όλο αυτό το μακροσκελές κείμενο, γράφεται όχι προς υπεράσπιση του Λάκη Λαζόπουλου, τον όποιο δεν έχω γνωρίσει ποτέ προσωπικά και δεν έχω κληθεί ποτέ, λόγω δημοσιογραφικής ιδιότητας πολλά χρόνια, σε παράσταση του. Δεν έχω βρεθεί καν σε συγκροτήματα τύπου και τηλεοπτικούς οργανισμούς που αυτός συνεργαζόταν ώστε να έχω οποιαδήποτε εμπλοκή μαζί του. Μπορώ να πω πως στο σινεμά δεν μ έπεισε πότε ως κινηματογραφικός ηθοποιός, αλλά στο θέατρο και δη στην επιθεώρηση, απ τις αρχές της καριέρας του, με ενθουσίαζε. Δεν ξέρω την αλήθεια για τον τρόπο της ζωής του. Δεν τον είχα με ρολς ρόις, ούτε να μένει σε βίλλα στην Εκάλη. Δεν τον είδα ντυμένο ακριβά ή επιδειξιομανή στο πλούτο του να κάνει δεξιώσεις, χορούς, ή να πετάει τραπέζια στα μπουζούκια. Ξέρω πως τον έχουν καταγγείλει δημοσίως για 3.000.000 ευρώ που έβγαλε στο εξωτερικό, χωρίς όμως να γνωρίζω αν κάτι έχει ερευνηθεί ή τελεσιδικήσει. Δεν περιμένω να με προσλάβει στο θέατρο του πρωταγωνίστρια!
Σαφέστατα οικονομικά ανήκει σε μια τάξη πολύ διαφορετική απ την ισοπεδωμένη δικιά μου και αυτό από μόνο του και σε μένα λειτουργεί, ασυνείδητα ή όχι, ως κόκκινο πανί. Και ξέρω ακόμα πως έχει παρέες με τους ισχυρούς του πλούτου της χώρας, των οποίων την εύνοια όλοι επιζητούν! Θέλω να πω το αυτονόητο τόση ώρα, πως δηλαδή δεν έχω κανένα συμφέρον να του κρατήσω τα μπόσικα! Ούτε να παρομοιάσω πως είναι η μετενσάρκωση του Αριστοφάνη, ή πως μοιάζουν καν. Αλλά κάνουν την ίδια δουλειά και με την ίδια μεθοδολογία όσο κι αν άλλαξε η επικοινωνία με τους αιώνες.
Και επειδή ζούμε σε εποχές που δια βοής ασκείται η καταδίκη και επειδή αξιαγάπητη και φίλη δημοσιογράφος στο face book μου καταμαρτύρησε πως «υποστηρίζω τον Λαζόπουλο» γιατί είμαι ΣΥΡΙΖΑ, θέλω να πω πως δεν είμαι υποχρεωμένη να προβώ σε δημόσιες δηλώσεις πολιτικών φρονημάτων ούτε χαρτί με σφραγίδα να προσκομίζω σε κάθε μου έκφραση, αλλά όχι, αγαπητή, δεν στηρίζω τον ΣΥΡΙΖΑ. Την άλλη φορά μάλιστα θα φροντίσω να σου φέρω και τα ψηφοδέλτια μου να τα τσεκάρεις να δεις ποιο λείπει…
Το μόνο που στηρίζω και ούτε καν, για τον ίδιο τον Λαζόπουλο με νοιάζει, είναι αυτό που λέει το σχολικό εγχειρίδιο της Α Γυμνασίου, πως ο κωμικός δεν έχει στόχο να διασκεδάσει αλλά να συμβάλει στη βελτίωση της πολιτείας, στηλιτεύοντας κάθε παρανομία και ασκώντας οξύτατη κριτική. Αυτό είναι υποχρέωση μας να προστατέψουμε όχι την έκφραση, ακόμα και αν δεν μας αρεστή ή μας είναι ενοχλητική, αλλά για τους ίδιους μας τους εαυτούς!
Και φυσικά είναι γενναιότητα να εκφράζεσαι δημόσια κωμικά!
Γιατί «είναι δύσκολο να γράψεις σάτιρα, αλλά το πιο δύσκολο είναι να βάλεις το όνομα σου από κάτω», που έλεγε και κάποιος σοφός τον όποιο δεν θυμάμαι τώρα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου