Γιώργος Μανιάτης: Ανοί­γο­νται δρό­μοι για την α­ρι­στε­ρά μα­κριά α­πό τη λο­γι­κή του κυ­βερ­νη­τι­σμού

Η διαδρομή όλων των αριστερών είναι αντανάκλαση της πορείας της αριστεράς. Οι εμπειρίες, οι γνώσεις τους, η συλλογική θετική και αρνητική πείρα που συσσωρεύουν, είναι χρήσιμη όχι μόνο σε κρίσιμες στιγμές, αλλά και σε ελπιδοφόρες περιόδους.

Ο Γιώργος Μανιάτης, καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος άλλοτε της Κ.Ε. του ΚΚΕ και διευθυντής του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών, είναι ίσως ο ιδανικός συνομιλητής σε μια συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της αριστεράς, στην προοπτική των κοινωνικών αγώνων και της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε η Ιωάν­να Δρό­σου

Από τις ε­κλο­γές προέ­κυ­ψε μια τρι­κομ­μα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση, που, σύμ­φω­να με τις δια­κη­ρύ­ξεις της, θα εί­ναι μα­κράς πνοής. Ωστό­σο, έ­να μή­να με­τά παίρ­νο­νται νέα μέ­τρα εις βά­ρος των φτω­χό­τε­ρων στρω­μά­των. Πι­στεύε­τε ό­τι ο κό­σμος θα α­ντέ­ξει κι άλ­λη λι­τό­τη­τα;

Κα­τ’ αρ­χάς πι­στεύω ό­τι αυ­τή η κυ­βέρ­νη­ση θα έ­χει μι­κρή διάρ­κεια. Ενδε­χο­μέ­νως και μέ­σα στο 2012 να έ­χου­με αλ­λα­γές. Τα μέ­τρα, κα­θώς φαί­νε­ται, θα εί­ναι ό­λο και πιο έ­ντο­να, α­κραία και βάρ­βα­ρα. Θα στραγ­γί­ξουν τον ελ­λη­νι­κό λαό α­κό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο. Γι’ αυ­τό ο ερ­γα­ζό­με­νος λαός χρειά­ζε­ται να ορ­γα­νω­θεί και να πα­λέ­ψει με έ­να ό­ρα­μα. Δεν φτά­νει μό­νο η α­γα­νά­κτη­ση. Δεν υ­πο­τι­μώ κα­θό­λου τις πλα­τείες, συμ­με­τεί­χα και συμ­με­τέ­χω ε­νερ­γά σε ό­λες αυ­τές τις διερ­γα­σίες, ω­στό­σο χρειά­ζε­ται έ­να ό­ρα­μα και ορ­γά­νω­ση αυ­τού του ο­ρά­μα­τος. Αν ο κό­σμος δεν πι­στέ­ψει σε μια άλ­λη κοι­νω­νι­κή ορ­γά­νω­ση, ό,τι προ­σπά­θειες και να κά­νει θα εί­ναι μάλ­λον α­πο­τυ­χη­μέ­νες ή δεν θα έ­χουν την προσ­δο­κώ­με­νη ε­πι­τυ­χία. Ο μό­νος δρό­μος εί­ναι η λαϊκή α­ντί­στα­ση, μέ­σα α­πό δρό­μους α­πο­κλει­στι­κά κοι­νο­βουλευ­τι­κούς δεν μπο­ρεί να γί­νει τί­πο­τα. Και αυ­τός εί­ναι ο ρό­λος της α­ρι­στε­ράς.

Πώς κρί­νε­τε τη συμ­με­το­χή της ΔΗ­ΜΑΡ στην κυ­βέρ­νη­ση;
Η Δη­μο­κρα­τι­κή Αρι­στε­ρά λει­τουρ­γεί, κα­τά μια έν­νοια, ως άλ­λο­θι σε μια νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κή, που θα γί­νει α­κό­μα πιο βίαιη. Προ­σω­πι­κά δεν ε­ντάσ­σω τη ΔΗ­ΜΑΡ στο χώ­ρο της Αρι­στε­ράς, πα­ρό­τι και ε­κεί υ­πάρ­χουν δυ­νά­μεις που κι­νούνται σε μια ρε­φορ­μι­στι­κή α­ρι­στε­ρή κα­τεύ­θυν­ση. Η βα­σι­κή της ε­πι­δίω­ξη εί­ναι να εν­σω­μα­τω­θεί πλή­ρως στο σύ­στη­μα α­στι­κής κυ­ριαρ­χίας και δια­κυ­βέρ­νη­σης.

Ο Φώ­της Κου­βέ­λης στη συ­νά­ντη­σή του με τον υ­πουρ­γό Προ­στα­σίας του Πο­λί­τη κ. Δέν­δια δή­λω­σε την α­ντί­θε­σή του στους αυ­τό­κλη­τους υ­πε­ρα­σπι­στές των πο­λι­τών α­πό ε­ξω­θε­σμι­κά πρό­σω­πα και τους αυτόκλη­τους υ­πε­ρα­σπι­στές αλ­λο­δα­πών, πα­ραλ­λη­λί­ζο­ντας έ­τσι τη Χρυ­σή Αυ­γή με το α­ντι­ρα­τσι­στι­κό κί­νη­μα.
Πρό­κει­ται για α­πα­ρά­δε­κτη δή­λω­ση. Ο κ. Κου­βέ­λης βρί­σκε­ται σε πο­λύ δύ­σκο­λη και α­μή­χα­νη θέ­ση με τη συμ­με­το­χή του στην κυ­βέρ­νη­ση και προ­φα­νώς πρό­κει­ται για δια­τυ­πώ­σεις κα­λής συ­μπε­ρι­φο­ράς προς την άλ­λη πλευ­ρά, προς το σύ­στη­μα α­στι­κής κυ­ριαρ­χίας.

Πώς κρί­νε­τε τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα των ε­κλο­γών για την α­ρι­στε­ρά;
Αντι­φα­τι­κά. Κα­τά τη γνώ­μη μου, η γε­νι­κή ει­κό­να δεν εί­ναι ι­διαι­τέ­ρως εν­θαρ­ρυ­ντι­κή, πα­ρό­τι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ πε­ντα­πλα­σία­σε τα πο­σο­στά του. Η πτώ­ση του ΚΚΕ, που ο­φεί­λε­ται στην τα­κτι­κή που α­κο­λού­θη­σε ό­λα αυ­τά τα χρό­νια, και το πο­λύ χα­μη­λό πο­σο­στό της Α­ΝΤΑΡ­ΣΥΑ, που ε­ξη­γεί­ται α­πό τη δυ­να­μι­κή που εί­χε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλ­λά και η α­ντι­φα­τι­κό­τη­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν α­φή­νουν θε­τι­κή ει­κό­να για το ε­κλο­γι­κό α­πο­τέ­λε­σμα.

Να τα δού­με έ­να έ­να; Τι εν­νο­εί­τε α­να­φε­ρό­με­νος στην α­ντι­φα­τι­κό­τη­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ;
Κα­τ’ αρ­χάς να ξε­κα­θα­ρί­σω ό­τι, κα­τά τη γνώ­μη μου, κα­νείς δεν μπο­ρεί να θεω­ρή­σει ό­τι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ εί­ναι έ­να νέο ΠΑ­ΣΟΚ. Ωστό­σο, έ­χει διά­φο­ρες πα­λι­νω­δίες. Από τη μια υ­πάρ­χουν δυ­νά­μεις κομ­μου­νι­στι­κής α­να­φο­ράς, οι ο­ποίες α­φή­νουν ελ­πί­δες και δυ­να­τό­τη­τες για πε­ραι­τέ­ρω ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποίη­ση αυ­τού του χώ­ρου. Από την άλ­λη, υ­πάρ­χουν και δυ­νά­μεις κα­θα­ρά ρε­φορ­μι­στι­κές, α­κό­μα και δυ­νά­μεις του α­στι­κού εκ­συγ­χρο­νι­σμού, που υ­πό ο­ρι­σμέ­νες προϋπο­θέ­σεις μπο­ρεί να έ­χουν και το πά­νω χέ­ρι. Όμως, το συ­νο­λι­κό πο­σο­στό των αν­θρώ­πων που αυ­το­προσ­διο­ρί­ζο­νται στα α­ρι­στε­ρά του πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος, εί­ναι αυ­ξη­μέ­νο και αυ­τό δί­νει ελ­πί­δες. Το αρ­νη­τι­κό εί­ναι ό­τι δεν δέ­νε­ται με έ­να α­ντί­στοι­χο μα­ζι­κό, λαϊκό κί­νη­μα. Το λαϊκό κί­νη­μα εί­ναι α­μή­χα­νο και βρί­σκε­ται σε κα­τα­στο­λή. Πι­στεύω ό­τι τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα των ε­κλο­γών συ­ντε­λούν σε αυ­τό. Πο­λύς κό­σμος ταύ­τι­σε το α­γω­νι­στι­κό του μέλ­λον με τις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές ε­κλο­γές. Προσ­διο­ρί­στη­κε α­πο­κλει­στι­κά α­πό αυ­τές. Σε αυ­τό έ­χει ευ­θύνη ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλ­λά και το ΚΚΕ. Η α­ρι­στε­ρά δεν προ­ε­τοί­μα­σε και δεν προ­ε­τοι­μά­ζει το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα για αυ­τό που έρ­χε­ται, και δεν εν­νοώ μό­νο τα δει­νά και την κα­τα­στρο­φή που μας α­πει­λεί με την πο­λι­τι­κή των μνη­μο­νίων, αλ­λά και για αυ­τό που θα μπο­ρού­σε ο ελ­λη­νι­κός λαός να πε­τύ­χει, δη­λα­δή μια άλ­λη κοι­νω­νία, μια άλ­λη κοι­νω­νι­κή προο­πτι­κή, έ­ναν άλ­λο τρό­πο α­νά­πτυ­ξης της χώ­ρας. Αυ­τό που θα μπο­ρού­σε να πει κα­νείς σο­σια­λι­σμό με κομ­μου­νι­στι­κή προο­πτι­κή.

Η Αλέ­κα Πα­πα­ρή­γα χα­ρα­κτή­ρι­σε το ε­κλο­γι­κό α­πο­τέ­λε­σμα του ΚΚΕ «προ­σω­ρι­νή ήτ­τα». Πι­στεύε­τε ό­τι πρό­κει­ται για συ­γκυ­ρια­κό α­πο­τέ­λε­σμα;
Η πτώ­ση του ΚΚΕ -και λυ­πά­μαι που το λέω, για­τί προέρ­χο­μαι α­πό αυ­τό το χώ­ρο- εί­ναι προϊόν μιας βα­θιάς κρί­σης, ο βα­σι­κός ά­ξο­νας της ο­ποίας εί­ναι η ταύ­τι­ση του ΚΚΕ με τα κα­θε­στώ­τα του υ­παρ­κτού σο­σια­λι­σμού και η προ­βο­λή αυ­τών των κα­θε­στώ­των σαν ό­ρα­μα για το σή­με­ρα και το αύ­ριο. Ένας δεύ­τε­ρος βα­σι­κός λό­γος εί­ναι έ­νας βα­θύς γρα­φειο­κρα­τι­κός σε­χτα­ρι­σμός, που ο­δή­γη­σε το ΚΚΕ να πο­ρεύε­ται μό­νο του. Κα­νείς βε­βαίως δεν μπο­ρεί να μη­δε­νί­σει την προ­σφο­ρά του κόμ­μα­τος, αλ­λά η κρί­ση της η­γε­σίας του εί­ναι κα­τα­φα­νής. Νο­μί­ζω ό­τι η πτώση δεν εί­ναι συ­γκυ­ρια­κή και φο­βά­μαι ό­τι, αν δεν υ­πάρ­ξουν ου­σια­στι­κές αλ­λα­γές στην τα­κτι­κή του ΚΚΕ, η κρί­ση του θα εί­ναι μό­νι­μη και δυ­στυ­χώς πο­λύ αρ­νη­τι­κή για την ερ­γα­τι­κή τά­ξη. Φυ­σι­κά, αυ­τή η προ­σπά­θεια που κά­νει με την πρό­τα­ση νό­μου εί­ναι σε θε­τι­κή κα­τεύ­θυν­ση. Και νο­μί­ζω ό­τι εί­ναι μια πρό­κλη­ση προς τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το πώς θα τη δια­χει­ρι­στεί.
Ανα­φερ­θή­κα­τε στα χα­μη­λά πο­σο­στά της Α­ΝΤΑΡ­ΣΥΑ. Για­τί πι­στεύε­τε ό­τι η Α­ΝΤΑΡ­ΣΥΑ δεν κα­τά­φε­ρε να κα­τα­γρά­ψει υ­ψη­λά πο­σο­στά, πα­ρά την ε­κλο­γι­κή ά­νο­δο της α­ρι­στε­ράς;
Το πρό­βλη­μα με την Α­ΝΤΑΡ­ΣΥΑ εί­ναι ό­τι πα­ρ’ ό­λες τις κα­λές προ­θέ­σεις -και δεν σου κρύ­βω ό­τι συ­μπα­θώ ι­διαι­τέ­ρως αυ­τό το χώ­ρο και κα­τά μία έν­νοια ε­ντάσ­σο­μαι σε αυ­τό­ν- έ­χει την ί­δια παι­δι­κή αρ­ρώ­στια του σε­χτα­ρι­σμού, που έ­χει η α­ρι­στε­ρά τα τε­λευ­ταία χρό­νια. Η Α­ΝΤΑΡ­ΣΥΑ θα μπο­ρού­σε πριν α­πό τις ε­κλο­γές να κά­νει κι­νή­σεις ριζο­σπα­στι­κού ε­νω­τι­σμού με διά­φο­ρους πο­λι­τι­κούς χώ­ρους, που κι­νούνται στον ί­διο πλαί­σιο με αυ­τή και να δεί­ξει μια δυ­να­μι­κή στη συ­γκρό­τη­ση ε­νός ρι­ζο­σπα­στι­κού α­ντι­κα­πι­τα­λι­στι­κού με­τώ­που, ώ­στε να έ­χει έ­τσι κα­λύ­τε­ρη τύ­χη στις ε­κλο­γές.

Τι δυ­να­τό­τη­τες δια­νοί­γο­νται για την α­ρι­στε­ρά σε αυ­τή τη συ­γκυ­ρία;
Οι δυ­να­τό­τη­τες εί­ναι πολ­λές. Πρώ­τον για­τί, ό­πως φαί­νε­ται, η κυ­βέρ­νη­ση, πα­ρ’ ό­λες τις διά­φο­ρες ρη­το­ρι­κές υ­πο­σχέ­σεις για ε­πα­να­δια­πραγ­μά­τευ­ση, α­να­κού­φι­ση των κα­τώ­τε­ρων οι­κο­νο­μι­κών στρω­μά­των, θα α­κο­λου­θή­σει την ί­δια α­κρι­βώς βάρ­βα­ρη πο­λι­τι­κή που α­κο­λου­θεί­ται την τε­λευ­ταία διε­τία. Επο­μέ­νως, ο ελ­λη­νι­κός λαός θα υ­πο­φέ­ρει α­κό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο. Άρα δυ­νά­μει ο λαός θα μπο­ρού­σε να α­ντι­στα­θεί σε αυ­τή τη λαί­λα­πα, αρ­κεί να υ­πάρ­χει η κα­τάλ­λη­λη ορ­γά­νω­ση, πο­λι­τι­κή και ι­δε­ο­λο­γι­κή κα­θο­δή­γη­ση. Αυ­τός εί­ναι ο ρό­λος της α­ρι­στε­ράς: η κοι­νή δρά­ση στους α­γώ­νες και τις διεκ­δι­κή­σεις, η προ­ε­τοι­μα­σία του λα­ού για αυ­τά που έρ­χο­νται και η συ­γκρό­τη­ση μιας ε­νω­τι­κής πο­λι­τι­κής, στη βά­ση των πραγ­μα­τι­κών αι­τη­μά­των του ελ­λη­νι­κού λα­ού. Ανοί­γο­νται δρό­μοι στην α­ρι­στε­ρά, αρ­κεί να μην ε­μπλα­κεί στη λο­γι­κή του κυ­βερ­νη­τι­σμού, που δια­φαί­νε­ται κα­θα­ρά του­λά­χι­στον στην πε­ρί­πτω­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, να μην ε­μπλα­κεί σε μια λο­γι­κή δια­μόρ­φω­σης ε­νός κόμ­μα­τος με κα­θα­ρά αρ­χη­γι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, πα­ρό­λο που ο ε­πι­κε­φα­λής του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ εί­ναι έ­νας νέ­ος τα­λα­ντού­χος άν­θρω­πος, ώ­στε να μπο­ρέ­σει η α­ρι­στε­ρά να παί­ξει τον πρω­το­πο­ρια­κό της ρό­λο στο μα­ζι­κό κί­νη­μα.

Ο Κώ­στας Δου­ζί­νας, σε συ­νέ­ντευ­ξή του στην «Επο­χή», εί­χε α­να­φέ­ρει ό­τι η α­ρι­στε­ρά πρέ­πει να δια­φυ­λά­ξει την κουλ­τού­ρα της και την η­θι­κή της.
Σε αυ­τό συμ­φω­νώ α­πο­λύ­τως. Δυ­στυ­χώς, η ε­ξα­γο­ρά­σι­μη α­ρι­στε­ρά εί­ναι πά­ντο­τε μια εκ­δο­χή της α­ρι­στε­ράς. Αυ­τό δεν πρέ­πει πο­τέ να το ξε­χνά­με. Και πα­ρα­δείγ­μα­τα έ­χου­με πο­λύ πρό­σφα­τα, α­κό­μα και ση­με­ρι­νά. Η α­ρι­στε­ρά δεν πρέ­πει μό­νο να προ­φυ­λά­ξει την κουλ­τού­ρα της, αλ­λά να την ορ­γα­νώ­σει και να τη συ­γκρο­τή­σει. Δεν μπο­ρεί να προ­φυ­λά­ξει μια κουλ­τού­ρα που έρ­χε­ται α­πό τα πά­νω και έ­χει ει­δυλ­λια­κά στοι­χεία. Πρέ­πει να ορ­γα­νώ­σει και να συ­γκρο­τή­σει μια ε­πα­να­στα­τι­κή κουλ­τού­ρα σε ό­λα τα ε­πί­πε­δα: α­πό το ε­πί­πε­δο της ερ­γα­σίας μέ­χρι το ε­πί­πε­δο της υ­ψη­λής δια­νό­η­σης και της τέ­χνης. Και, φυ­σι­κά, να πε­ρι­φρου­ρή­σει και να συ­γκρο­τή­σει την α­γω­νι­στι­κή ε­πα­να­στατι­κή η­θι­κή της.

Εί­χα­τε γρά­ψει πριν έ­να χρό­νο σε έ­να άρ­θρο σας ό­τι «ο κομ­μου­νι­σμός δεν εί­ναι μό­νο α­ντι­κει­με­νι­κά δυ­να­τός, αλ­λά και α­να­γκαίος». Να το δού­με λί­γο αυ­τό;
Με βά­ση τη μαρ­ξι­κή α­νά­λυ­ση μέ­σω της κρι­τι­κής της α­στι­κής κοι­νω­νίας που ά­σκη­σε ο Μαρ­ξ, δια­μορ­φώ­νε­ται και η α­ντι­κει­με­νι­κή δυ­να­τό­τη­τα του κομ­μου­νι­σμού. Το α­να­γκαίος έ­χει το η­θι­κό πο­λι­τι­κό στοι­χείο, κα­τά τη γνώ­μη μου. Δη­λα­δή ο κομ­μου­νι­σμός δεν εί­ναι κά­τι το ο­ποίο θα έρ­θει α­ντι­κει­με­νι­κά, μια δυ­να­τό­τη­τα που θα γί­νει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ε­πει­δή οι νό­μοι της ε­ξέ­λι­ξης το α­παι­τούν. Διό­τι οι τά­σεις της κοι­νω­νίας μπο­ρεί να ο­δη­γή­σουν στο σο­σια­λι­σμό ή στη βαρ­βα­ρό­τη­τα. Ο κομ­μου­νι­σμός εί­ναι α­να­γκαίος και ε­πο­μέ­νως αυ­τή η δυ­να­τό­τη­τα, για να γί­νει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, α­παι­τεί τις η­θι­κές, πο­λι­τι­κές συ­νε­νώ­σεις ό­λων ε­κεί­νων που πι­στεύουν στον κομ­μου­νι­σμό -και που θεω­ρώ ό­τι συ­νε­χώς θα αυ­ξά­νο­νται. Επο­μέ­νως, ο κομ­μου­νι­σμός πέ­ρα α­πό μια α­ντι­κει­με­νι­κή δυ­να­τό­τη­τα, εί­ναι και μια η­θι­κή α­να­γκαιό­τη­τα.

mao.gr