Συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη
Μιλήστε μας για το βιβλίο σας «Μινώταυρος στο Σούνιο», εκδόσεις Νησίδες.
Πρώτα βίωσα την εμπειρία του λαβύρινθου. Πάει να πει την απελπισία του εγκλωβισμένου. Τα τείχη των Αχαιών είχανε πέσει, τα ξόρκια δεν διόρθωναν τις αναποδιές, οι Πιερίδες Μούσες βοηθούσαν ευτυχώς στην κατανόηση της πραγματικότητας και τα προειδοποιητικά μπουρίνια ξεπλένανε του καύσωνα την άψη, οπότε μπαινόβγαινα στα μουσεία του μέλλοντος κι έπαιζα τον ιατροδικαστή ή έψαχνα τον χαμένο θησαυρό. Ως και τον Αρχιμήδη επικαλέστηκα για να καταφέρω να βγω από τα διαπιστωμένα άλυτα που πλήθαιναν, ενόσω, έβλεπα και ένοιωθα τους τύραννους να δυναμώνουν και να απαιτούν από τους γραφιάδες ακόμη και διαπιστευτήρια τέχνης. Έμαθα λοιπόν δύο πράγματα παραπάνω για το μέλλον δημάρχων και διαφημιστών εντρυφώντας στην τέχνη των λατόμων και ζαλώθηκα την διαθήκη του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Βοήθησαν όλα ετούτα τουλάχιστον να μην φοβάμαι κι αυτό ήταν το πρώτο βήμα για να βγω από τα αδιέξοδα. Έλα όμως που βγήκε και ο Μινώταυρος, έφτασε στο Σούνιο, γι αυτό και η γενικευμένη αναταραχή, ψύχραιμη η αφεντιά μου, τον ήξερα από παλιά, όχι βέβαια ότι αυτό σημαίνει και προεξοφλημένη σωτηρία. Απλώς δεν έλπιζα καθόλου στις καντηλανάφτρες της εξουσίας. Τα φέρνω βόλτα τώρα απλώς ως λύκος πλατύφυλλος. Με τα πολλά κατάφερα θαρρώ να μην γράψω άλλο ένα μανιφέστο, αλλά έναν κρυπτογραφημένο οδηγό επιβίωσης.
Από την πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία υπάρχει μια ποίηση ατμοσφαιρική, όπου το όνειρο μας ταξιδεύει. Σε αυτή τη σημερινή πολιτική κατάσταση, σε τι θα μπορούσε να μας βοηθήσει μια ονειροπόληση;
Το «όνειρο» που εγώ ονομάζω δημιουργική καταστροφή ή υπερρεαλιστική δημιουργία, αναλόγως πώς διαβάζει κανείς τις γραμμές, είναι για την ώρα η μοναδική απάντηση στο ερώτημα «και τώρα τι κάνουμε;». Πάντως ούτε ονειροπολώ ούτε ονειροβατώ και εξακολουθώ να γράφω και να υπερασπίζομαι την πολιτική διάσταση της τέχνης. Τα προηγούμενα 20 με 30 χρόνια η πολιτική διάσταση είχε ενοχοποιηθεί, ελάχιστοι άντεξαν, κι αυτοί οργανωμένα περιθωριοποιήθηκαν ή αποσύρθηκαν διακριτικά ένεκα της αηδίας που ένοιωθαν. Οι περισσότεροι «διαβασμένοι» είχαν βγει έξω από την κοινωνία, αναδείκνυαν το Εγώ τους ως ουσία του κόσμου, έμειναν να γράφουν το καθημερινό κουτσομπολιό της ύπαρξής τους και τώρα δήθεν μυξοκλαίνε και καλούν σε πολιτική δράση βρίζοντας και απαξιώνοντας τον κοσμάκη που κατάπιε τον ωχαδερφισμό που αυτοί του σέρβιραν στα επινίκια της Μόδας. Γίνονται λοιπόν τώρα περισσότερο απολίτικοι από όσο ήταν πριν. Δεν έχουν καταλάβει τίποτα. Ήταν νάρκισσοι στον βάλτο και τώρα τους πήρε το ποτάμι.
Γράφετε πώς «…έτσι και τα ‘ χεις δει όλα πεθαίνεις ανικανοποίητος». Μπορεί όμως να συμβεί αυτό στην ζωή;
Σας εύχομαι ολοψύχως να μην σας συμβεί.
Η ποίηση από την αρχαιότητα υμνεί τον έρωτα και τις χαρές της ζωής. Σήμερα όμως βρίσκεται σε παρακμή. Μπορείτε να αναφέρετε μερικούς λόγους που να αιτιολογούν αυτή την αδιαφορία του αναγνωστικού κοινού;
Η ποίηση κατά την αρχαιότητα ήταν κατ’ αρχήν επική και δραματική. Είχε πολεμική διάσταση. Ήταν λαϊκή τέχνη. Η βουκολική της διάσταση γεννήθηκε ως γιατρικό ανεμελιάς της αριστοκρατίας που πέθαινε από πλήξη. Μετέδωσαν την πλήξη τους και στα άλλα κοινωνικά στρώματα τα οποία μπούκωσαν για αιώνες από βαρεμάρα. Σήμερα κατηγορούν το αναγνωστικό κοινό γιατί αρρώστησε από τον ιό που έσπειραν.
Η ενασχόληση με την γραφή τι αντιπροσωπεύει για την ζωή σας;
Το μόνο που κατανοώ είναι ότι δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Δεν ξέρω πώς μπορεί να ακουστεί αλλά όταν σε επισκέπτονται φάσματα, δεν έχεις πολλά περιθώρια αντίστασης. Πρέπει να «μεταφράσω» αυτές, τις εκείθεν του παρόντος φωνές, γιατί απλώς δεν δικαιούμαι να τις φιμώσω. Επιπλέον, ευτυχώ μαζί τους και δυστυχώ στην απουσία τους. Κάποιοι το λένε μεταφυσική, άλλοι καλλιτεχνική διάσταση. Προσωπικά το ορίζω ως «επώδυνοι γλυκασμοί της Ελευθερίας». Οπότε η γραφή είναι η μέθοδος να μην εξημερωθώ.
Στην εποχή μας με τα τόσα προβλήματα μπορεί ακόμη η ποίηση να μας βοηθήσει να ανεβούμε λίγο ψηλότερα;
Στην εποχή μας αν δεν μπορείς να βοηθήσεις κάποιους να ανεβούν ψηλότερα μην τους σπρώχνεις το κεφάλι ακόμη βαθύτερα στον απόπατο.
Διαβάζουμε συχνά στον τύπο για εργαστήρια μυθιστορήματος και επίσης ποίησης. Αλήθεια διδάσκεται η ποίηση;
Όλα διδάσκονται αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Δεν είμαι εχθρός της ακαδημαϊκής γνώσης, πολλές φορές σε γλυτώνει από μάταιους κόπους, βοηθάει στην οικονομία ενέργειας, χρόνου και δυνάμεων. Αλλά από αυτό το σημείο μέχρι την Δημιουργία οι αποστάσεις είναι διαστημικές. Μοιάζει σαν να πιστεύουν ότι αν βάλεις στην αυλή σου άμμο, σακιά τσιμέντο, νερό, ξύλα, σίδερα και καρφιά μπορείς να σηκώσεις σπίτι. Αφήνω κατά μέρος ότι πολλοί δεν μπορούν να σφάξουν τον κόκορα στα θεμέλια οπότε θαρρούν ότι γίνεται δουλειά με καταψυγμένους. Καταλήγω: η ποίηση διδάσκεται αλλά δεν εξαγοράζεται με πτυχία ή βεβαιώσεις σπουδών.
Πολλοί νέοι γράφουν ποίηση. Το όνειρό τους είναι να εκδοθούν οι στίχοι τους. Παλαιότερα περίμεναν με αγωνία να αποκτήσει οντότητα η πρώτη τους ποιητική συλλογή. Σήμερα ανεβάζουν τα ποιήματά τους στο διαδίκτυο. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να βοηθήσει την ποίηση;
Αυτό είναι φυσικά αστείο. Το πρόβλημα δηλαδή ήταν το μολύβι και μας έλειπε τα προηγούμενα χρόνια το πληκτρολόγιο; Η θεοποίηση του μέσου δεν γράφει ποίηση… Βλέπω μια μανία με την ταχύτητα αλλά νομίζω ότι τέχνη, και δη η ποίηση, είναι διαγωνισμός βραδύτητας, υπομονής και αντοχής. Σημειώνω απλώς ως σχόλιο: η βιασύνη αναγνωρίζεται ακόμη και από τους αδαείς.
Γιατί τα έντυπα ή οι εφημερίδες δεν γράφουν ούτε μια αράδα για την ποίηση ή τις ποιητικές συλλογές που εκδίδονται;
Έτσι που έγιναν οι εφημερίδες ίσως είναι για το καλό της ποίησης ότι δεν γράφουν τίποτα. Υπάρχει και το δεδομένο ότι τις φορές που ασχολούνται είναι για να προκρίνουν γραφιάδες που έχουν πάρει έγκριση από το μάρκετινγκ της εποχής. Μπορεί πάλι να μην έχουν και άδικο. Μπορεί ό,τι έχει εκδοθεί να είναι για τα σκουπίδια. Κάνουμε στην εποχή μας πολλή τζάμπα φασαρία -συμπεριλαμβανομένης και αυτής της συνέντευξης.
Διαβάζουν οι νέοι ποίηση;
Από την επιστασία που έχω υπάρχει μια μερίδα νέων που διαβάζουν. Κυρίως όμως αποφεύγουν τους ζώντες όπως ο διάβολος το λιβάνι και προτιμούν τους ασφαλείς τεθνεώτες. Δεν σαρκάζω καθόλου. Καλά κάνουν. Οι τεθνεώτες δεν είναι αποτελέσματα της διαφήμισης. Είναι καλά ζυγισμένοι στα καντάρια της ιστορίας και των άχρονων αξιών. Υπάρχει μια άλλη μερίδα που δεν διαβάζουν τίποτα απολύτως. Αυτοί με τον έναν ή άλλο τρόπο έχουν χαμένο το παιχνίδι. Συνήθως ζουν σαν να παίζουν ρόλο σε διαφήμιση ευτυχούς χοιροστασίου.
Ποια θα ήταν τα πράγματα, αν οι πολιτικοί στις ομιλίες τους χρησιμοποιούσαν στίχους ή είχαν στο μαξιλάρι τους ποιήματα του αγαπημένου τους ποιητή;
-Το καλύτερο που θα συνέτιζε τους ασχολούμενους με την πολιτική –αν και δεν μου αρέσουν οι γενικεύσεις, οι ευθύνες έχουν πάντα όνομα, αν δεν έχουν φτάνουμε στον φασισμό- θα ήταν αν είχαν πάνω από μαξιλάρι τους καμιά μινιατούρα γκιλοτίνας ή την προσωπογραφία του Σαιν Ζυστ. Είναι τα μόνα που θα τους θυμίζουν ότι δεν πρέπει να αντικαθιστούν την ντροπή με περισσότερο κυνισμό.
Διαβάζει ο Έλληνας ποίηση;
Δεν θα απαντήσω, γιατί κινδυνεύω να υποτιμήσω έστω τους λίγους που διαβάζουν-και δεν το θέλω, ή να υπερτιμήσω αυτούς που δεν διαβάζουν-αυτό κι αν είναι χειρότερο.
Ποιους ποιητές θα μας προτείνατε να διαβάσουμε σήμερα;
Όμηρο, Γιώργο Σεφέρη, Νίκο Καρούζο, Έκτορα Κακναβάτο. Για αρχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου