 |
| Χιλή, Οκτώβριος 2019: Διαδηλωτής ντυμένος Τζόκερ προπορεύεται μιας διαδήλωσης ενάντια στη κυβέρνηση και στην πολιτική της |
Ορισμένες σκέψεις με αφορμή την ταινία
Νίκος Ταυρής
Αλήθεια είναι ότι το «Τζόκερ» είναι μια ταινία που σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα. Που σε βάζει να σκεφτείς διάφορα ζητήματα όπως για το πως η παγκοσμιοποίηση λειτουργεί πάνω στις κοινωνίες, για τον ρόλο των ΜΜΕ, για το θέμα της βίας, για τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, για τις εξεγέρσεις «αυτών που δεν έχουν φωνή» κ.α.
Βέβαια το πρώτο ερωτηματικό που μου δημιουργήθηκε, πηγαίνοντας στον κινηματογράφο, είναι γιατί τόσος «χαμός» με αυτή την ταινία. Και γιατί μια εταιρία παραγωγής όπως η Warner Bros αποφάσισε να γυρίσει ένα τέτοιο φιλμ. Πιστεύω ότι οι μεγάλες εταιρίες παραγωγής «μυρίζονται» το κλίμα, ξέρουν τι μπορεί να συγκινήσει έναν κόσμο και τι μπορεί να φέρει μεγάλα κέρδη. Το ίδιο νομίζω ισχύει και με τους θεατές που μάλλον αξιολόγησαν ότι η ταινία δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα ενώ την ίδια στιγμή και ο ντόρος που έγινε για την ερμηνεία του πρωταγωνιστή έπαιξε σοβαρό ρόλο.
Βλέποντας την ταινία ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η σκηνή που ο άνθρωπος που κάνει καθημερινό μπούλινγκ στον Τζόκερ του δίνει ένα περίστροφο για να μπορέσει να αμυνθεί απέναντι σ’ όσους του επιτίθενται ή τον κοροϊδεύουν. Και μετά τον κρίνει για τις πράξεις του με κατάληξη ο Τζόκερ να τον σκοτώσει και αυτόν. Αυτό θυμίζει το κοινωνικό σώμα που καθημερινά βιάζεται από τις πολιτικές που του εξασκούνται, που καθημερινά του λένε «πάτα επί πτωμάτων για να επιβιώσεις/αναρριχηθείς» και μετά το κατακρίνουν και το δικάζουν οι «από πάνω» γιατί έκανε ακριβώς αυτό που του πρότειναν, ακριβώς αυτό που κάνουν και αυτοί – απλά εκείνοι έχουν την εξουσία και τον πλούτο για να είναι υπεράνω του νόμου.
Το «Τζόκερ» σου δείχνει με ανάγλυφο τρόπο ότι όταν σε μια κοινωνία εξασκείς βία με κάθε δυνατό τρόπο, όταν της μαθαίνεις να ζει και να αναπνέει μέσα στη βία, τότε νομοτελειακά θα γίνει και αυτή βίαιη. Η παγκοσμιοποίηση και οι εκπρόσωποι της έχουν καταδικάσει την μεγάλη πλειοψηφία στην ανέχεια και τους νέους σ’ ένα μέλλον που μόνη προοπτική έχει την ανεργία, την ανασφάλεια ή την ξενιτιά. Αυτό είναι μία μορφή βίας από το σύστημα προς το κοινωνικό σώμα. Υπάρχουν και άλλες όπως η καταστολή, η χειραγώγηση, η πολιτική περιθωριοποίηση, τα ναρκωτικά και το νάρκωμα –επίσημο και ανεπίσημο–, η ενσωμάτωση, ο κοινωνικός ρατσισμός, η αγοραπωλησία ελπίδας, τα επιδόματα-χαρτζηλίκια κ.ο.κ. Αυτή η βία επιστρέφεται και μάλιστα με τυφλό τρόπο αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και ποιος είναι ο δημιουργός της, από που πηγάζει.
Ακόμα το «Τζόκερ» σε κάνει να αναλογιστείς για το πως μπορεί να αλλάξει η κοινωνία μας. Με ατομικό τρόπο ή συλλογικό; Ποιοι είναι οι αντίπαλοι και με τι τρόπο αντιπαρατίθεσαι μαζί τους; Ανοιχτά θέματα προς συζήτηση και διερεύνηση, ειδικά στους καιρούς που ζούμε. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να μιμηθούμε τις μεθόδους του συστήματος. Για να οικοδομηθεί μια κοινωνία με προοπτική, για να περπατηθεί ο δρόμος μιας ζωής με νόημα, με ατομική και συλλογική αξιοπρέπεια, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και στον διπλανό μας, δεν μπορεί να γίνει μέσα από τον μηδενισμό και τον ναρκισσισμό που αναπαράγει η μεταμοντέρνα συνθήκη και η παγκοσμιοποίηση. Χρειάζονται άλλες αξίες, άλλα ιδανικά, άλλες πρακτικές απ’ αυτές που αναπαράγει καθημερινά το σύστημα, που θα φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά, που θα τους κάνουν πιο ανθρώπους, που θα τους χειραφετούν.
Κλείνοντας, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τούτο. Το θέμα της ταινίας είναι το πώς «δημιουργήθηκε» ένας παρανοϊκός εγκληματίας. Το υπέρτατο κακό εξανθρωπισμένο, ο μελλοντικός αντίπαλος του Μπάτμαν. Και σ’ αυτό που καταλήγει η ταινία είναι ότι αυτός ο εγκληματίας ήταν γέννημα-θρέμμα αυτού του συστήματος. Πατέρας του απ’ όλες τις απόψεις είναι το ίδιο το σύστημα. Και αυτό είναι κάτι που κάνει το σύστημα να νιώθει άβολα, ακόμα και όταν γίνεται για εμπορικούς σκοπούς.
Βέβαια το πρώτο ερωτηματικό που μου δημιουργήθηκε, πηγαίνοντας στον κινηματογράφο, είναι γιατί τόσος «χαμός» με αυτή την ταινία. Και γιατί μια εταιρία παραγωγής όπως η Warner Bros αποφάσισε να γυρίσει ένα τέτοιο φιλμ. Πιστεύω ότι οι μεγάλες εταιρίες παραγωγής «μυρίζονται» το κλίμα, ξέρουν τι μπορεί να συγκινήσει έναν κόσμο και τι μπορεί να φέρει μεγάλα κέρδη. Το ίδιο νομίζω ισχύει και με τους θεατές που μάλλον αξιολόγησαν ότι η ταινία δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα ενώ την ίδια στιγμή και ο ντόρος που έγινε για την ερμηνεία του πρωταγωνιστή έπαιξε σοβαρό ρόλο.
Βλέποντας την ταινία ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η σκηνή που ο άνθρωπος που κάνει καθημερινό μπούλινγκ στον Τζόκερ του δίνει ένα περίστροφο για να μπορέσει να αμυνθεί απέναντι σ’ όσους του επιτίθενται ή τον κοροϊδεύουν. Και μετά τον κρίνει για τις πράξεις του με κατάληξη ο Τζόκερ να τον σκοτώσει και αυτόν. Αυτό θυμίζει το κοινωνικό σώμα που καθημερινά βιάζεται από τις πολιτικές που του εξασκούνται, που καθημερινά του λένε «πάτα επί πτωμάτων για να επιβιώσεις/αναρριχηθείς» και μετά το κατακρίνουν και το δικάζουν οι «από πάνω» γιατί έκανε ακριβώς αυτό που του πρότειναν, ακριβώς αυτό που κάνουν και αυτοί – απλά εκείνοι έχουν την εξουσία και τον πλούτο για να είναι υπεράνω του νόμου.
Το «Τζόκερ» σου δείχνει με ανάγλυφο τρόπο ότι όταν σε μια κοινωνία εξασκείς βία με κάθε δυνατό τρόπο, όταν της μαθαίνεις να ζει και να αναπνέει μέσα στη βία, τότε νομοτελειακά θα γίνει και αυτή βίαιη. Η παγκοσμιοποίηση και οι εκπρόσωποι της έχουν καταδικάσει την μεγάλη πλειοψηφία στην ανέχεια και τους νέους σ’ ένα μέλλον που μόνη προοπτική έχει την ανεργία, την ανασφάλεια ή την ξενιτιά. Αυτό είναι μία μορφή βίας από το σύστημα προς το κοινωνικό σώμα. Υπάρχουν και άλλες όπως η καταστολή, η χειραγώγηση, η πολιτική περιθωριοποίηση, τα ναρκωτικά και το νάρκωμα –επίσημο και ανεπίσημο–, η ενσωμάτωση, ο κοινωνικός ρατσισμός, η αγοραπωλησία ελπίδας, τα επιδόματα-χαρτζηλίκια κ.ο.κ. Αυτή η βία επιστρέφεται και μάλιστα με τυφλό τρόπο αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε και ποιος είναι ο δημιουργός της, από που πηγάζει.
Ακόμα το «Τζόκερ» σε κάνει να αναλογιστείς για το πως μπορεί να αλλάξει η κοινωνία μας. Με ατομικό τρόπο ή συλλογικό; Ποιοι είναι οι αντίπαλοι και με τι τρόπο αντιπαρατίθεσαι μαζί τους; Ανοιχτά θέματα προς συζήτηση και διερεύνηση, ειδικά στους καιρούς που ζούμε. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να μιμηθούμε τις μεθόδους του συστήματος. Για να οικοδομηθεί μια κοινωνία με προοπτική, για να περπατηθεί ο δρόμος μιας ζωής με νόημα, με ατομική και συλλογική αξιοπρέπεια, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και στον διπλανό μας, δεν μπορεί να γίνει μέσα από τον μηδενισμό και τον ναρκισσισμό που αναπαράγει η μεταμοντέρνα συνθήκη και η παγκοσμιοποίηση. Χρειάζονται άλλες αξίες, άλλα ιδανικά, άλλες πρακτικές απ’ αυτές που αναπαράγει καθημερινά το σύστημα, που θα φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά, που θα τους κάνουν πιο ανθρώπους, που θα τους χειραφετούν.
Κλείνοντας, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τούτο. Το θέμα της ταινίας είναι το πώς «δημιουργήθηκε» ένας παρανοϊκός εγκληματίας. Το υπέρτατο κακό εξανθρωπισμένο, ο μελλοντικός αντίπαλος του Μπάτμαν. Και σ’ αυτό που καταλήγει η ταινία είναι ότι αυτός ο εγκληματίας ήταν γέννημα-θρέμμα αυτού του συστήματος. Πατέρας του απ’ όλες τις απόψεις είναι το ίδιο το σύστημα. Και αυτό είναι κάτι που κάνει το σύστημα να νιώθει άβολα, ακόμα και όταν γίνεται για εμπορικούς σκοπούς.
Πηγή: e-dromos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου